Maro ty ndaty mahay Baiboly magneke fa trea tamy ty Soratse Hebereo tam-boaloha’e ty tahinan’Andrianagnahare. Magneke iareo fa miherekeregne fa ho im-7000 i Renen-tsoratse Efatsey (יהוה), fanoratagne i tahinagney. Faie maro amy iareo ka ty mieretseretse fa tsy nisy o tahinagne iohoe ty Soratse Girike Kirisitianagne tam-boaloha’e. Izay ty mahavy ty Baiboly maro amy izao tsy nagnisy ty tahinagne Jehovah naho fa mandika ty atao tihoe Fagnina Vao. Ndra tie nalaegne boake amy ty Soratse Hebereo ao i andine’e nisy i Renen-tsoratse Efatsey, le sinolo o mpandika rehakeo “Andriatompo” i tahinagney.

Tsy nanao izay ty Soratse Masigne Dikan-drehake Tontolo Vaovao. Miseho amy ty Soratse Girike Kirisitianagne ao im-237 zao ty tahinagne Jehovah. Ty anto’e lahibey roe retoagne ty nahavy o mpandika rehakeo nitao soa naho fa nanao izay: 1) Fa tsy managne i Soratse Girike tam-boaloha’ey sasa tikagne fa dika soratse agn’arivo’e ro misy. Fa roanjato taogne tafara ty nanoratagne aze voaloha’e vaho nivita ty maro ama’e. 2) Fa sinolo o mpandika soratseo ty rehake girike Kyriôs (Andriatompo) i Rene-tsoratse Efatsey tamy izay. Ty ila’e ka nandika boake amy ty sora-tagnagne fa tsy nisy i tahinagney.

Nikodebe mbaombao heike ty Komity ty Fandikagne Baiboly Tontolo Vaovao hahatreavagne tie nisy o Rene-tsoratse Efatse reo vata’e ty Soratse Girike tam-boaloha’e. Dineho ty anto’e retoagne:

• Nisy i Rene-tsoratse Efatsey ty Soratse Hebereo nampiasaegne tamy ty andro i Jesosy naho o apositolio. Ndaty maro ty fa nagneke izay. Sarotse ty handieragne ty horognam-boke nandikagne ty Soratse Hebereo tamy ty taonjato voaloha’e nitrea ta Qoumrân agne.

• Nisy i Rene-tsoratse Efatsey ka ty Soratse Hebereo nadika tamy ty rehake girike nampiasaegne tamy ty andro i Jesosy naho o apositolio. Ohatse amy izay ty Dikan-drehake Girike Fitopolo. Fa ela ty nieretsereta ty ndaty mahay raha ila’e fa nao tsy nisy i Rene-tsoratse Efatsey o dikan-drehake iohoeke. Faie nitrea ty tapatapa’e amo dikan-drehake iohoeke tamy ty taogne 1950 sady nisoratse tao i Renen-tsoratse Efatse rey. Fa  nisy tamy ty andro i Jesosy o dikan-drehake nitrea iohoeke. Izay ty magnamaregne fa nisy ty tahinan’Andrianagnahare ty Soratse Girike tamy ty andro i Jesosy. Faie naho fa natao dika soratse ty Dikan-drehake Girike Fitopolo, le nisy nagnafake ty tahinan’Andrianagnahare tamy Genesisy hatrake amy Malakia. O dika soratse Kodekisa Vaticanus naho Kodekisa Sinaiticus zao ty nalaza tamy ty taonjato fahaefatse. (Soa ho fantatse fa mbe tamy ty Dikan-drehake Girike Fitopolo heike o tahinagne iohoeke tamy ty voaloha’e.) Tsy ilatsagne naho tsy nisy i tahinan’Andrianagnaharey ty Fagnina Vao ndra Soratse Girike amy Baiboly ao nifototse tamy izay.

  Hoe ty reha i Jesosy: “Ty tahinan-dRaeko ty nahaviako.” Nirehake ka reke fa manao asa amy ty ‘tahinan-dRae’e’

• Rehafe ty Soratse Girike Kirisitianagne fa nampiasa ty tahinan’Andrianagnahare anianianiany ty Jesosy sady nagnambara i tahinagney amy ty ndaty hafa. (Jaona 17:6, 11, 12, 26) Hoe ty reha i Jesosy: “Ty tahinan-dRaeko ty nahaviako.” Nirehake ka reke fa manao asa amy ty ‘tahinan-dRae’e.’​—Jaona 5:43; 10:25.

• Sambe boake aman’Andrianagnahare ty Soratse Hebereo naho ty Soratse Girike, le mahalatsa naho ty Soratse Girike avao ro tsy ahatreavagne ty tahinagne Jehovah. Hoe ty Jakoba mpianatse tamy ty androanavi-pagnahy ta Jerosalema ao, tamy ty taogne 60 varagne: “Fa nampalangese i Simona amantika ty fagnisohan’Andrianagnahare voaloha’e ze kila o ndaty handrambesa’e foko raike amy iareo hinday ty tahina’e.” (Asan’ny Apostoly 15:14) Tsy ho nirehake izay ty Jakoba naho tsy nisy nahafantatse ndra nampiasa ty tahinan’Andrianagnahare tamy izay.

• Misy ty fibangoagne ty tahinan’Andrianagnahare ty amy Soratse Girike. Trea amy Apokalypsy 19:1, 3, 4, 6 ty rehake fibangoagne aze manao tihoe: “Haleloia.” “Rengeo ty Jah” ty dika’e. O “Jah” zao ty tahinagne fibangoagne i Jehovah. Maro ka ty agnara o ndaty amy ty Soratse Girike Kirisitianagne ao nalaegne boake amy ty tahinan’Andrianagnahare. Ty agnara i Jesosy zao “I Jehovah ro Mpandrombake” ty dika’e.

• Rehafe ty boke taolo fa nampiasae o Kirisitianagne Jiosio tamy ty boke sinora’e ty tahinan’Andrianagnahare. Magnamaregne izay ty Tosefta, boke misy ze lily nitaliliegne, sinoratse tamy ty taogne 300 varagne. Izao ty rineha’e: “Engao ho mae ze boke Evanjelisitse naho ty boke minim [ndra Kirisitianagne  jiosy]. Toko’e horoagne rey [amy ty andro Sabata] ndra tie misy ty Tahinan’Andrianagnahare.” Hoe ka ty rehafegne ao: ‘Naho fa tsy andro Sabata, le toko’e ho tapahegne [boake amo o boke rehoeke ao] ty Tahinan’Andrianagnahare sady ahaja, fa ze sisa’e horoagne.’ Reha i Raby Yosé, te Galilia, va’e nivelogne tamy ty taogne 200, o sinoratseo.

• Misy ndaty mahay raha ila’e magneke fa soa avao tie naheregne amy Soratse Girike ao ty tahinan’Andrianagnahare naho fa andalan-teny tamy ty Soratse Hebereo ro nalaegne. Izao ty rehafe ty Dikisionera Vatofantsike Miomba ty Baiboly  (angilé) ambane ty lohahevetse tihoe “Ty Rene-tsoratse Efatse amy ty Fagnina Vao ao”: “Va’e naho fa sinoratse ty F[agnina] V[ao], le tao i Rene-tsoratse Efatsey, ndra ty Tahinan’Andrianagnahare Yahweh naho fa nisy andalan-teny nalaegne amy ty F[agnina] T[aolo]. Va’e ty andalan-teny ila’e avao zay ndra ie iaby.” Hoe ty ndaty mahay raha atao tihoe George Howard: ‘Ty Dikan-drehake Girike Fitopolo ty nampiasae o Kirisitianagne voaloha’eo. Mbe tao i Rene-tsoratse Efatsey. Maregne ty ahy ty mpanoratse ty Fagnina Vao naho nampiasa aze naho fa nangalake andalan-teny boake amy ty Fagnina Taolo.’

•   Tsiefa ty dikan-drehake malaza nampiasa ty tahinan’Andrianagnahare amy ty Soratse Girike Kirisitianagne. Fa haehae taloha ty Dikan-drehake Tontolo Vaovao ty namoahagne ty ila’e. Intoagne ty ila’e: Fandikagne mivantagne ty Fagnina Vao ... Boake amy ty Lahatsoratse Sora-tagnagne Vaticanus, naboa i Herman Heinfetter (1863); The Emphatic Diaglott, naboa i Benjamin Wilson (1864), Ty Pisitily i Paoly amy ty Rehake Angilé Mivoatse, naboa i George Stevens (1898), Pisitily i Masin-dahy Paoly Hoahy ty Romana, naboa i W. Rutherford (1900) naho ty Taratasy amy ty Fagnina Vao, naboa i J. Wand, Eveka i Londres (1946). Nandika ty Fagnina Vao tamy ty rehake esipaignole ka ty Pablo Besson tamy ty fiatomboha ty taonjato faha-20. Nampiasa tihoe Jehová reke amy Lioka 2:15 naho ty Joda 14. Fa mahery ty 100 ty fagnamarenagne ambane peje nanoe’e sady nisia’e tie ‘va’e ho trea etoa ty tahinan’Andrianagnahare.’ Fa nisy mpandika rehake ila’e tamy ty taonjato faha-16, nandika ty Soratse Girike Kirisitianagne tamy ty rehake hebereo sady maro ty andalan-teny nampiasà’e i Rene-tsoratse Efatsey. Amy ty firehake alemà avao zao, le fa misy fandikan-drehake 11 ty mampiasa tihoe “Jehovah” (ndra “Yahweh”) amy ty Soratse Girike  ao. Mpandika rehake efatse ka ty nanoratse i tahinagney agnate fognon-drehake afara ty “Andriatompo.” Dikan-drehake alemà losotse ty 70 ka ty nampiasa ty tahinan’Andrianagnahare amy ty fagnamarenagne ambane peje ndra nagnazava aze.

• Baiboly amy ty firehake losotse ty zato ty mampiasa ty tahinan’Andrianagnahare amy ty Soratse Girike Kirisitianagne. Mampiasa aze ohatse ty firehake maro ampiasaegne Afirike, Amerike Azia naho amy ty tokonose Pasifike agne. (Henteo ty filahara’e amy peje 12 naho 13) O anto’e rinehake amboneo reo ka ty nahavy iareo nampiasa ty tahinan’Andrianagnahare. Mbe tsy ela loatse ty ila’e amo o dikan-drehake rehoeke. Agnate izay ty Soratse Girike amy ty rehake rotumien (1999): Nampiasa tihoe “Jihova” in-51 amy ty andalan-teny 48 reke. Mira amy izay ka ty amy ty rehake batake ndra toba (1989) a Indonezia agne: Miheregne im-110 ao ty tihoe Jahowa.

Izay ty magnamaregne fa toko’e haheregne amy ty Soratse Girike Kirisitianagne ty tahinan’Andrianagnahare. Izay ka ty natao iareo nanao ty Dikan-drehake Tontolo Vaovao. Miasy ty tahinan’Andrianagnahare sady matahotse ty hagnafake ze raha fa tagnate ty Soratse Masigne ao tam-boaloha’e iareo.​—Apokalypsy 22:18, 19.