1. Akore ty natao i Rahalahy Russell naho i nama’e rey naho fa nianatse Baiboly iareo? Nagnino zay ro nisy voka’e soa?

FA LOSOTSE ty zato taogne lasa zay, ty nivoria i Rahalahy Russell naho i mpianatse Baiboly nama’e rey mba handineha iareo tie inogne vata’e ty raha ampianare ty Baiboly. Nidinehe iareo tamy izay ty maregne miomba i Jehovah Andrianagnahare, i Jesosy Kristy, naho ty maregne miomba ty mate, vaho i solovoigney. Tsotra avao ty raha natao iareo naho fa nianatse. Misy ndaty raike mametrake fagnonteneagne, le afara izay iareo mikaroke ze andinin-teny mifandrambe amo o fagnonteneagne iohoe. Naho fa vita zay, le nisorate iareo ze hevetse nitrea iareo tamy ty fikarohagne natao iareo. Maro ty hamarenagne fototse agnate Baiboly ao nanjare nitaka o rahalahy tsy nivalike rehoe noho ty fitahia i Jehovah. Tena mbe mahasoa antikagne hatrake amy izao i hamarenagne rey.

2. Ino mateteke ty va’e hahadiso ty fahatakarantikagne ty faminaniagne agnate Baiboly ao?

² Faie tafara tatoy, le nahatsapa o mpianatse Baiboly rehoe tie sarotse ty mahatakatse soa ty faminaniagne agnate Baiboly ao naho oharegne amy ty fampianaragne fototse. Ino ty anto’e? Satria mateteke ty faminaniagne amy Baiboly ao ro tsy takatse soa naho tsy agnate i fotoagne ahatanteraha’ey ndra afara ty ahatanteraha’e. Intoy ka misy anto’e hafa, ilaegne ty mamantatse soa ty andinin-teny magnodidigne naho ty andine’e hafa mifandrambe amy i faminaniagney. Naho ty tapa’e kede amy i faminaniagney avao zao ohatse ty ifantohantikagne, le va’e ho diso ty fahatakarantikagne aze. Hoe izay zao ty nataontika naho fa nandineke ty faminaniagne raike amy ty boke i Joela ao. Andao areke tika handineke indraike o faminaniagne iohoe mba hahafantarantika tie nagnino ro mila ahitsy ty fahatakarantikagne aze.

3-4. Akore ty nifahatakarantikagne i faminaniagne amy Joela 2:7-9 aoy amparake izay?

 ³ Vakio ty Joela 2:7-9. Naminany ty Joela fa hisy valala maro handravarava ty tane o Israelio. Nirehafe’e fa manahake ty nife o lionao ty nife’e, sady manahake ty valagnora o lionao ty valagnora’e, le hohane iareo iaby ze raha mitiry amy i toeragney. (Joela 1:4, 6) Fa taogne maro zay tika ro nino fa manondro ty vahoa i Jehovah o valala maro amo o andine’eo, satria tsy misy mahakalagne iareo tsy hanao i asa fitoriagney. Nino ka tika amparake izay, fa nandrava i ‘taney’ ndra ze ndaty ambane fahefà o mpitarike fivavahagneo o asa iohoe. *

⁴ Naho ty Joela 2:7-9 avao ro dinehentika, le va’e hanao izao tika tie ino ty maha diso ze fahatakarantikagne aze zay. Faie naho mandineke ty andine’e magnodidigne tika, le ho treantika fa tsy mitombegne o fomba nagnazavantikagne azeo. Andao tika handineke anto’e efatse mahavy antika hirehake izay.

5-6. Ino ty raha manjare tsy mitombegne naho dinehegne ty a) Joela 2:20? b) Joela 2:25?

⁵ Voaloha’e, mareho ty raha nampitamae i Jehovah fa hatao’e amo o valala maro iohoeke. Hoe reke: ‘Horoaheko tsy ho ama’areo eo i tavaratsey [i valala maroy].’ (Joela 2:20) Naho ohatse manondro antika Vavolombelo i Jehovah o valala maro iohoe, le tsy hitombegne tihoe i Jehovah ka ro handroake antika. Ty anto’e, mankatò i lily i Jesosy mba hitory naho hampianatsey tika. (Ezek. 33:7-9; Mat. 28:19, 20) Mazava areke tie tsy ty mpanompo’e tsy mivalike o horoahe’eo fa raha hafa ndra ze ndaty mampijale ty vahoa’e.

⁶ Faharoe, dineho ka ty raha rehafe ty Joela 2:25. Izao ty nisaontsie i Jehovah: “Honerako ze raha nisimba tamy ty taogne namotepoteha i valala rey naho ty ana-balala mbe tsy misy ela’e rey.” Mareho fa nampitamà ty Jehovah tie ‘hagnonetse’ ze raha sinimba i valala maroy reke. Naho ohatse o mpitorio ty tondroe o valala marò, le midika zay tie magnoho-doza ty hafatse andese iareo. Faie tsy mitombegne zay. Naho ty maregne, le mandrombake aigne i hafatsey sady mandrisike ty ndaty raty mba hibebake. (Ezek. 33:8, 19) Va’e hanjare ho fitahiagne hoahy o ndaty raty fagnahio areke ty hafatse torientikagne naho mibebake iareo.

7. Ino ty raha manjare takantikagne naho henteagne ty rehake tihoe “afara izay” amy Joela 2:28, 29 ao?

⁷ Vakio ty Joela 2:28, 29. Fahatelo, ty raha rehafe i faminaniagney fa hiseho magnarake. Nisaontsy ty Jehovah tie: ‘Afara izay, le hampipoke ty fagnahiko raho.’ Midika zay fa afara ty hahavita i valala maroy ty asa’e ty hampipoha’e ty fagnahi’e. Naho ohatse areke o mpitorio ty tondroe i valala maroy, le mitombegne vao tihoe afara ty hamità iareo i asay vaho izay hampipoke ty fagnahi’e amy iareo ty Jehovah? Aha’a, tsy izay. Naho ty maregne aza, le tsy ho nahavita nitory o mpitorio tagnate ze taogne maro zay naho tsy teo ty fagnampea ty fagnahy masigne. Ty anto’e, niatreke fagnenjehagne naho fandraràgne iareo.

8. Manondro an’ia i valala maro rehafegne amy Apokalypsy 9:1-11 aoy? (Henteo ty sare amy ty fogno ty gazete toy.)

⁸ Vakio ty Apokalypsy 9:1-11. Andao tika handineke ty anto’e fahaefatse. Nihevetse tika tie taloha fa manondro ty asa fitoriagne ataontikagne ty asa atao i valala  maroy. Ty anto’e, nino tika fa misy itoviza’e amy i faminaniagne amy Apokalypsy aoy o faminaniagne iohoe. Nagnino? Mirehake valala maro managne tarehe mitovy amo o ndatio, naho ‘nisy hoe satro-boninahitse volamena ty an-doha’eo’ ka o faminaniagne iohoe. (Apok. 9:7) Faie rehafe’e fa hampijale ‘ze ndaty [fahavalon’Andrianagnahare] tsy misy ty tampò’e ty an-kandri’e eo agnate ty dime volagne o valala rehoe. Ty dika izay, amparampahafate iareo satria izay ty fahareta ty fotoagne iaigna o valalao. (Apok. 9:4, 5) Azo antoke fa manondro o kristiana voahosotseo o valala rehoe. Sahy magnambara ty lilim-pitsarà i Jehovah amy ty tontolo raty toy iareo. Voka’e, manjare mahatsapa ho mijale ty ndaty manohagne ty tontolo toy noho ze hafatse zay.

9. Ino iaby ty raha lahibey tsy mampitovy i valala nitrea i Joelay naho i valala nitrea i Jaonay?

⁹ Maregne fa misy itoviza’e i faminaniagne amy Apokalypsy naho amy Joela aoy faie misy raha lahibey tsy mampitovy aze ka. Dineho ohatse retoagne: Manimba ze raha mitiry i valala amy i faminania i Joelay. (Joela 1:4, 6, 7) Fa i valala amy fahitagne nitrea i Jaona amy Apokalypsy aoy, rinara mba ‘tsy hanimba ze raha mitiry amy i taney.’ (Apok. 9:4) Boake avaratse agne i valala nitrea i Joelay. (Joela 2:20) Fa i aze nitrea i Jaonay boake amy ty lavake tsikeokeoke agne. (Apok. 9:2, 3) Niroahegne i valala nirehafe i Joelay. Fa i valala amy Apokalypsy aoy nengagne hamita ty asa’e. Sady toe tsy trea agnate Baiboly ao tie tsy ankasitraha i Jehovah iareo.—Henteo ty efajoro “ Faminaniagne Roe Miomba i Valala Maroy: Ino ty Tsy Mampitovy Iareo Roe?”

10. Magnomeza ohatse amy Baiboly ao mampiseho tie tsy voatere ho raha raike ty tondroe i valala nitrea i Joela naho i Jaonay.

 ¹⁰ O raha lahibey tsy mampitovy iareo roe rehoe ty mahavy antika mino fa tsy misy ifandrambesa’e o faminaniagne reo. Ty dika izay vao, sambe hafa ty raha tondroe i valala amy Joela aoy naho i valala amy Apokalypsy aoy? Eka. Dineho ohatse retoagne. Rehafe ty Apokalypsy 5:5 zao ohatse, fa “liona boake amy ty foko i Joda” ty Jesosy. Faie naho henteagne ty 1 Petera 5:8, le oharegne amy ty “liona miregnetse” ka ty Devoly. Trea amy ireo fa va’e hampiasa raha raike avao ty Baiboly faie tsy voatere ho raha raike avao ty tondroe’e. Misy fagnazavagne mbe mila dinehentikagne ka areke mba hamantarantikagne tie ia ty tondroe i valala amy i faminaniagne amy Joela aoy.

11. Nagnino ty Joela 1:6; 2:1, 8, 11 ro magnampe antika hahatakatse tie ia ty tondroe i valalay?

¹¹ Naho dinehentika soa ty andinin-teny magnodidigne i faminaniagne amy Joela aoy, le ho takantikagne tie maramila hanafike ty tea’e horehafegne. (Joela 1:6; 2:1, 8, 11) Toe nisaontsy ka ty Jehovah tie hampiasa “tafike lahibey” (maramila Babyloniana) reke mba hagnasazeagne o Israelita tsy nankatò aze reo. (Joela 2:25) Tokavegne tie “tavaratse” o tafike iohoe satria boake avaratse agne o Babylonianao ro hanafike o Israelitao. (Joela 2:20) Noharegne amy ty valala iareo satria voalamigne soa naho fa manafike. Hoe ty Joela: “Manahake o lahilahy salama manohy ty lala’e avaò iareo [maramila] ... Mbamy i tanàgney ao iareo, sady lomay ambone i manday ey. Manganike amo o tragnò iareo, sady mizilike an-dafinete manahake o mpangalatseo.” (Joela 2:8, 9) Mba alao sare an-tsaigne hey moa zay! Ze omba’o le maramila avao sady tsy misy toeragne azo’o ietahagne. Tsy misy ndaty ho afake hilay naho fa manafike o Babylonianao.

12. Akore ty nahatanteraha i faminaniagne miomba i valala amy Joela aoy?

¹² Manahake ty atao o valalao ty natao o Babylonianao (ndra o Kaldeanao) naho fa nanafike i Jerosalema iareo tamy 607 T.K. Hoe ty Baiboly: “Vinono ty mpanjaka o Kaldeanao tamy ty mesabey ... ty ajalahy iareo. Tsy mba niferegnesa iareo ty dogalahy ndra ty ampela rangaranga, ndra ty antetse ndra ty maleme. Natolon’Andrianagnahare tan-tagna’eo ze raha iaby. Noroa iareo i anjomban’Andrianagnaharey, sady rinava iareo ty manda i Jerosalema. Noroa iareo ka ze tragno abo nitobohagne tao, sady nirava iareo ze raha tao.” (2 Tan. 36:17, 19) Izao ty nirehafe o ndatio tafara ty nanafiha o Babylonianao i taney naho ty nandrava’e aze: “Tsy misy ndaty naho biby ty tane toy sady fa natolotse tan-tagna o Kaldeanao.”—Jer. 32:43.

13. Ino ty tea ty Jeremia 16:16, 18 horehafegne?

¹³ Roanjato taogne teo ho eo tafara i faminania i Joelay, le nasae i Jehovah nirehake faminaniagne hafa miomba o fanafihagne iohoe ka ty Jeremia. Naminany reke fa hikodebe ze ndaty raty amo o Israelitao i mpanafikey sady hitsepake iareo. “‘Hagnirake mpamintagne maro raho mba hamintagne aze’, hoe ty Jehovah. ‘Le hagnirake mpihaza maro raho mba hikodebe aze ambone vohitsey naho haboagney vaho agnelagnela o lamilamio ey. ... Hovaleako ty fahadisoa’e iaby naho ty fahota’e.’” Tsy misy toeragne azo o Israelita tsy mibebake rehoe hilaisagne naho hietahagne areke ndra an-driake agne, ndra agn’ala agne fa tsy maintsy ho azo o Babylonianao iareo.—Jer. 16:16, 18.

14. Ombia ro nitanterake ty Joela 2:28, 29?

¹⁴ Nisy talily soa ka nambara i Joela miomba i taney. Naminany reke fa hamokatse indraike i taney. (Joela 2:23-26) Ho maro ka ty ndaty hahafantatse ty hamarenagne amy ty hoavy. Ty anto’e, nisaontsy ty Jehovah tie: “Hampipoke ty fagnahiko amy ty nofotse iaby raho, le haminany ty ana-dahi’areo naho ty anak’ampela’areo. ... Hampipohako ty fagnahiko ndra ty mpanompo lahilahy ndra ampela.” (Joela 2:28, 29) Mbe tsy nitanterake o faminaniagne iohoe naho fa niheregne boake a Babylona agne o Israelitao. An-jato taogne tafara izay io vaho izay nitanterake. Ombia zay? Tamy Pentekosta taogne 33. Andao tika handineke ty anto’e mahavy antika mirehake izay.

15. Arake ty Asan’ny Apostoly 2:16, 17, ino ty raha novà i Petera naho fa nagneregne nirehake ty Joela 2:28 reke, le ino ty tea’e ho rehafegne?

¹⁵ Nahazo fagnahy masigne ty apostoly Petera, le nirehake reke fa fahatanteraha ty Joela 2:28, 29 ty raha niambake niseho tamo o Pentekosta iohoe. Nampipoke fagnahy masigne tamy iareo ty Andrianagnahare tamy sive maraindray teo ho eo tamo o andro iohoe. Le afake nirehake ‘ty asa lahibey nataon’Andrianagnahare’ tamy ty firehake sambe hafa iareo. (Asa. 2:11) Nitarihe ty fagnahy masigne ka ty Petera, le nagneregne nirehake i faminaniagne amy Joela aoy. Faie nisy rehake novà’e ty tama’e. Ino ze rehake zay? (Vakio ty Asan’ny Apostoly 2:16, 17.) Tsy nirehake tihoe “afara izay” ty Petera amy ty fanomboha o andine’e faha-17 iohoe, fa tihoe “amy ty andro fara’e.” Naho henteagne ty andine’e magnodidigne, le ty andro fara’e taloha ty handravàgne i Jerosalema tamy taogne 70 ty tea’e horehafegne. Nampipoke ty ‘fagnahi’e tamy ty nofotse iaby’ ty Jehovah tamy izay. An-jato taogne tafara tatoy vata’e areke vaho izay nitanterake i faminaniagne amy Joela aoy.

16. Ino ty voka’e naho fa nampipoke ty fagnahi’e tamy ty Kristiana tamy ty taonjato voaloha’e ty Jehovah, le akore ka ty amy izao?

 ¹⁶ Tafara ty nampipoha i Jehovah ty fagnahi’e tamo o Kristiana tamy taonjato voaloha’e rehoe, le nanomboke nitory tamy ty karaza o ndaty iaby iareo. Afake nirehake areke ty apostoly Paoly tie fa “nitoriegne tamy ze kila raha finorogne ambane i lagnitsey ey i talily soay”, tamy ireke nanoratse ty taratasy hoahy o Kolosianao tamy ty taogne 61 tagne ho agney. (Kol. 1:23) Ze toeragne niazo i Paoly naho ty ndaty hafa nandehanagne tamy izay ty tea’e ho rehafegne amy tihoe “ze kila raha finorogne.” Noho ty fagnampea ty fagnahy masy i Jehovah ka, le anoegne amy “ze kila tane” ty asa fitoriagne amy hinane zao.—Asa. 13:47; henteo ty efajoro tihoe ‘ Hampipoke ty Fagnahiko’ amo o Mpanompokò Raho.

17. Ino ty fagnazavagne fara’e miomba ty fahatakarantikagne i faminaniagne amy Joela aoy?

¹⁷ Ino ty raha niova? Manjare takantika soa zao i faminaniagne amy Joela 2:7-9 aoy. Haintikagne hinane zao tie manondro ty fanafihagne natao o Babylonianao i Jerosalema tamy 607 T.K o faminaniagne iohoe fa tsy te hirehake ty asa fitoriagne ataontika.

18. Ino ty raha tsy niova miomba ty vahoa i Jehovah?

¹⁸ Faie ino ty raha tsy niova? Mbe manohy ty asa fitoriagne magneneke ty tane toy iaby ty vahoa i Jehovah, sady mampiasa fomba maro mba hanoagne izay. (Mat. 24:14) Ndra inogn’ino fandraràgnee atao o fanjakagneo, le tsy hahasakagne antika tsy hitory zay. Vao mainke mitombo aza ty hafanam-pontikagne noho ty fitahia i Jehovah sady bey herim-po ka tikagne naho fa mitory i talily soa miomba i Fanjakagney. Miambane tika, le mitavandra i Jehovah hagnampe antika hahatakatse ty faminaniagne agnate Baiboly ao, satria matoky tika fa amy ty fotoagne mete, le hitari-dalagne antika ho amy ty ‘hamarenagne iaby’ reke.—Jaona 16:13.