Naterake tamy i tanàgne a Québec ao zay raho. A Kanada agne ty misy o Québec iohoe. Mirehake frantsay ty ndaty agne. Louis ty agnara ty babako, le i Zélia ty ahy i reneko. Tena nikokoa iareo raho. Ndaty tsy le nirehake ty babako sady tea namaky boke. Faie iraho ndaty tea nanoratse sady nagniry ty ho mpanao gazete.

Nisy mpiara-miasa tamy i baba zay, Rodolphe Soucy ty agnara’e. Nitilike anay reke naho ty nama’e, tamy iraho ni-12 taogne. Vavolombelo i Jehovah iareo. Tsy le nahafantatse soa iareo raho tamy izay sady tsy le nahaliagne ahy o fivavahagne iohoe. Faie tena nihay iareo ty namale ty fagnontenea’ay sady nampiasa Baiboly avao iareo. Tena nahalatsa ahy naho i rae aman-dreneko rey zay, le nagneke hianatse Baiboly zahay.

Tsy nianatse tamy lakilasim-panjakagne raho tamy izay, fa tamy ty lakilasy katolika. Mompera ty niramosé’ay. Nirehafeko tamy ty mpiara-mianatse amako ty raha nianarako tagnate Baiboly ao tie indraike. Naho fa nifanta i mompera rey zay, le nandratiraty ahy tagnatreha i mpiara-mianatse amako rey iaby ty raike amy iareo. Mpanohetse zao raho, hoe reke. Faie tsy mba nampiasa Baiboly reke hagnaporofoagne tie diso ty raha rinehako. Tena sarotse tamako ty niatreke izay faie nisy voka’e soa tamako. Nanjare takako tie diso ty raha ampianare iareo satria tsy boake agnate Baiboly ao. Tsapako tamy izay fa tsy toko’e hianatse ao sasa raho. Nirehafeko areke ty baba naho i nene tie te hifindra lakilasy raho, le nagneke iareo.

Nianatse Baiboly avao raho faie tsy le nandroso satria natahotse hitory. Nila nanagne herim-po ty mpitory tamy izay satria tena nanohetse ty asa fitoriagne ty Eglizy Katolika tao sady lava neké o ndatio ze raha nirehafe iareo. Tsy vita izay, fa ndra i Maurice Duplessis, praiminisitse ta Québec ao aza, nanohagne iareo ka. Nisy fotoagne areke nenjehegne ty Vavolombelo  i Jehovah tao sady jinera o vahoakeo. Le mbe nanohagne izay ka ty Maurice Duplessis.

Agnisa ty ndaty nagnampe ahy tsy hatahotse ty John Rae. Nanao Sekoly Gileda kilasy fahasive reke. Tena za-draha reke, tsy magnahy, niambane sady mora nifampirehafagne. Le kindraike avao reke vaho mba nagnitsy ahy mivantagne zao. Faie ty modely nimei’e ro tena nisy voka’e soa tamako. Niarake nanompo tama’e mateteke raho mba hagnampe aze satria tsy le nahay nirehake frantsay soa reke. Nahavy ahy ho tapa-kevetse hanompo i Jehovah ty nifiharoako tama’e. Nivita badisa avao raho tamy 26 Mey 1951, folo taogne tafara ty nifankatreavako voaloha’e tamy ty Vavolombelo i Jehovah.

Mpisava lalagne ty ankamaroa ty mpitory tamy i fiangonagne kedekede nisy anay ta Québec aoy. Nandrisike ahy hanao mpisava lalagne ty ohatse soa nimey iareo. Baiboly avao ty nampiasae’ay naho fa nitory isan-tragno tamy izay. Tsy maintsy nikezake nampiasa soa o Baibolio zahay satria tsy nizara boke naho gazete. Nikezake hahay andinin-teny maro areke raho mba hahafahako hiaro ty hamarenagne. Faie maro ty ndaty tsy nagneke hamakiagne Baiboly, satria ze Baiboly neké ty Eglizy Katolika hampiasaegne avao ro nitea o ndatio ho vakiegne.

Nanambaly i Simone Patry raho tamy 1952. Rahavave tsy nivalike reke sady toe boake amy i fiangonagne nisy anaỳ tao. Nifindra ta Montréal agne zahay, le niterake i Lise tao’e raike tafara izay. Nijanogne tsy ho mpisava lalagne raho, taloha kede ty nifanambalia’ay. Faie nikezake hanagne fiaignagne tsotra avao zahay mba hahafaha’ay keleian-draike handrambe anjara feno amy ze raha atao agnivo fiangonagneo.

Folo taogne tafara tatoy raho vaho izay nieretseretse ty hanao mpisava lalagne indraike. Nagnatreke ty Sekoly ty Fanompoagne Natao Hoahy o Androanavi-pagnahio raho tamy 1962. Ta Betela i Kanada agne ty nanoagne aze tagnate ty vola’e raike. I Camille Ouellette ty tinendre hiharo tragno amako tamy izay. Tena tea manompo reke. Tena nilatsa raho satria te hanao mpisava lalagne reke, ie amy izao manambaly aman’anake. Ty anto’e, tsy ampe avao ty rahalahy naho rahavave mpisava lalagne managn’anake ta Kanada agne. Nandrisike ahy areke ty Camille mba handineke soa tie kera afake manao mpisava lalagne raho. Volagne tsiampeampe tafara izay, le nanao mpisava lalagne indraike raho. Nirehake ty ila o ndatio tie, ‘Hilala hirike aia ty raha atao’o toy io.’ Faie hoe raho tamy izay, ‘Fa an-tomboke raho toy, tsy miheregne  sasa.’ Ty anto’e, natoky raho fa hitahy ty kezake ataoko ty Jehovah naho izaho manao mpisava lalagne.

Tinendre ho mpisava lalagne manokagne zahay mirovaly tamy 1964. Ta Québec agne ty nanendreagne anay, i tanàgne nisy anay talohay. Tsy le rinara manahake ty taloha sasa ty asa fitoriagne tagne tamy izay. Faie ndra tie teo zay, le mbe nisy avao ty ndaty nanohetse.

Tamy Sabotsy folakandro indraike zay, le nitsepahe ty polisy raho tamy izahay ta Sainte-Marie agney. Kedekede o tanàgne iohoe sady tsy lavitse i Québec ty misy aze. Nindese i polisy rey tam-birò iareo agne raho tamy izay, le nigadrà iareo fa nao nitory tsy nahazo alalagne zao. Tafara izay raho, le nentegne mbamy ze zizy raike atao tihoe Baillargeon zay. Mampatahotse ty magnente aze. Nagnontenea’e raho tie, ‘Ia kahe ty avocat’o?’ Faie naho vaho nirehake raho tie, ‘I Glen How,’ le nitsemboke reke sady nirehake tie, ‘An? I Glen How hoe rehe?’ Vavolombelo i Jehovah ty Glen How sady nalaza ho tena nahay niaro antika naho fa nisy fitsaràgne natao. Tafara kede izay, le nirehafe iareo raho tie nifoagnagne i fagnaratiratiagne ahỳ.

Nanjare sarotse ty nahatrea tragno hahofa mba hivoriagne noho ty fagnenjehagne ta Québec tao. Garazy fa simbasimba sady fa ela zay ty mba nihita o fiangonagneo. Nanintsigne ty tao naho fa asotry, le nampiasa fitaovagne kedekede magnomey hafanagne zay o rahalahio. Mateteke niharine o fitaovagne iohoe iaby zahay lera tsiampeampe aloha ty hanomboha i fivoriagney, sady nifampirehake raha nampahery.

Trea tie nisy voka’e i asa fitoriagney naho fa tafara tatoy. Tena nahafale ty nahatrea izay! Taloha ty taogne 1970, le tsiampeampe avao ty fiangonagne ta Québec naho ta Cote Nord vaho ta Gaspé tagne. Faie fa maro ty fiangonagne agne amy hinane zao sady tena fanjaka ty Anjomba i Fanjakagney ampiasae iareo.

Tinendre hanao asa ty faritse zahay mirovaly tamy 1970. Ie tamy 1973, le tinendre ho mpiandraikitse vondrom-paritse. Tsiefa ty raha nianarako boake amy ty rahalahy za-draha tagnate o fotoagne rehoe. Agnisa izay ty rahalahy Laurier Saumur naho i David Splane. * Sambe nanao ty asa ty faritse iareo tamy izay. Isake tie mahavita havoriambey zahay amy i David, le nifampirehake ze soso-kevetse azo’ay agnasoagne ty fomba fampianara’ay. Hoe reke tamako tie indraike: “Soa rahalahy i lahajaka’o teoy. Faie naho iraho ty nanao igne, le nahavitako lahajaka telo sambe hafa i hevetse nirehafe’o iaby teo rey.” Maro loatse ty hevetse nirehafeko tamy  ty lahajakako mateteke. Tsy maintsy nikezake areke raho mba tsy ho bey fagnazavagne.

Tinendre hampahery o mpiandraikitse faritseo ty mpiandraikitse vondrom-paritse. Tena maro ty mpitory nahafantatse soa ahy ta Québec agne. Mateteke iareo ro te hiarake hanompo amako naho fa nitilike o mpiandraikitse faritseo raho. Tsy nanam-potoagne fire hiarahagne amy iareo areke raho satria ndra nitondregne niarake tamo o mpitorio. Le naniahy ahy ze mpiandraikitse faritse raike zay tie: “Tsy raty aloha tihoe manokagne fotoagne hiarahagne amy ty mpiara-manompo rehe. Faie iraho anio rahalahy ty toko’e ho tilihe’o amy ty heregnandro toy. Mipay fampaherezagne ka raho!” Nandrisike ahy hahay hanahatsahatse ty torohevetse nimea o rahalahy soa fagnahy iohoe.

Narare mafe ty Simone valiko, le nimate reke tamy 1976. Tena nanahelo mafe raho tamy izay sady tsy nampoizeko o raha niseho iohoe. Tsy nahafoe aze raho satria nahafoe tegna reke sady tena tea i Jehovah. Nikezake ho bey atao amy ty fanompoagne raho, le nivitako avao ty niatreke ze raha zay. Tena misaotse i Jehovah raho satria nanohagne naho naneho hatea tamako reke tagnate i raha sarotse nanjò ahỳ. Nanambaly i Carolyn Elliot raho naho fa tafara tatoy. Angilé ty fireha’e sady mpisava lalagne mazoto reke. Nagnitatse ta Québec teto reke tamy izay. Mora ifampirehafagne reke sady mipay ze hahasoa ty hafa, lohotsie fa amy ze ndaty saro-kegnatse naho tsy mana-namagne. Tena nagnampe ahy reke naho fa nanao asa ty faritse naho vondrom-paritse zahay.

Nisy Sekoly ty Fanompoa ty Mpisava Lalagne voaloha’e ty ta Québec teto tamy Janvie 1978. Nasaegne hampianatse tamo o sekoly iohoe raho. Natahotse raho tamy izay satria mbe lia’ay amy i mpianatse rey naho nahatrea o boke mpisava lalagne zao. Hasoan-draha fa nisy mpisava lalagne maro za-draha tamo o kilasy iohoe. Maro ty raha nianarako tamy iareo ndra tie izaho ty nampianatse iareo.

Nisy havoriambey iraisam-pirenena ka tamy farampara ty 1978. “Mahery ty Finoagne” ty foto-keve’e. Tamy ty terrain lahibey ta Montréal ao zay ty nanoagne aze. Losotse ty 80 000 ty mpagnatreke tamy izay. Samba’e ty nisy havoriambey hoe io ty ta Québec tetoa. Nagnampe ty Sampan-draharaha ty Fitaliliam-baovao raho tamy io, le nifampirehake tamy ty mpanao gazete maro. Nifale  raho satria nanao tatetse soa naho nampiboake lahatsoratse maro miomba antika iareo. Nagnadikadigne antika ka iareo, le naboa iareo tamy tele naho radio zay, le 20 lera teo ho eo ty nifahareta’e naho atambatse. Maro areke ty ndaty nanjare nahafantatse ty maregne.

Tinendre ho mpiandraikitse vondrom-paritse amy ty firehake angilé ta Toronto ao raho tamy 1996. Nitampoke ahy zay satria fiangonagne mampiasa firehake frantsay avao ty nisy ahy amparake ty nanoagne badisa ahike. Natahotse raho satria tsy le nahay nirehake angilé. Ndra ty nieretseretse tihoe hanao lahajaka amy ty firehake angilé avao aza le fa nampititike ahy! Tena nila nivavake mateteke naho niantehetse tamy i Jehovah areke raho.

Tagnate ty roe taogne raho ty niandraikitse ty vondrom-paritse ta Toronto ao. Niteàko zay ndra tie natahotse raho tamy ty voaloha’e. Soa ka fa teo ty Carolyn nagnampe ahy mba hahay soa ty firehake angilé sady tena nanam-paharetagne reke. Nanohagne ahy ka o mpiara-manompò sady nampahery ahy. Tsiela avao le fa nana-namagne maro zahay.

Maro ty raha tsy maintsy nataoko ankoatse ty nagnomagne havoriambey isake fara heregnandro. Faie mateteke raho nandeha nitory tagnate ty lera’e raike eo ho eo, naho fa Joma hariva. Va’e nisy nieretseretse tamy izay tie: ‘Nagnino koahe ireke mbe mitory avaò, ie amy izao maro ty raha anoe’e naho fa sabotsy, lahady?’ Nampahery ahy ty nirehake tamy ty ndaty liagne tamy i fanompoagney ey. Ndra tie amy izao aza, le mbe falefale avao raho naho fa boake nanompo.

Tinendre ho mpisava lalagne manokagne ta Montréal agne zahay mirovaly tamy 1998. Nasaegne nandamigne fitoriagne manokagne atao amy ty toeragne maro ndaty ka raho tagnate ty taogne maromaro. Tsy izay avao, fa tinendre hagnitsy ty heve-diso nanagna o ndatio miomba antika tamy izay ka raho, le niara-niasa tamy radio naho tele. Mitory amy ze ambahiny avy a Kanada eto zahay mirovaly hinane zao sady tena tea’ay zay. Liagne amo o Baibolio ka ty ankamaroa iareo.

Tena fale raho naho fa mieretseretse ty fotoagne nanompoako i Jehovah, tagnate ze 68 taogne nahavita badisa ahy zay. Fa ty tena mahafale ahy, le iraho nianatse ho tea mitory naho nagnampe ndaty maro hahafantatse ty hamarenagne. Tena fale ka raho satria mazoto manompo ty Lise, i anak’ampelakoy. Nanao mpisava lalagne iareo mirovaly naho fa nibey i ana iareoy. Tena isaorako ka i mpiara-manompo nagnomey torohevetse fanjaka naho modely soa ho ahike rey. Nagnampe ahy hifandrambe maifitse amy i Jehovah zay sady nagnampe ahy hahavita hanao fanompoagne isan-karaza’e. Treako tie naho fa miantehetse amy i Jehovah avao tikagne vao izay hahavita ze andraikitse anendrea’e antikagne. Ty anto’e, homei’e ty fagnahi’e masigne tika, i hery lahibey ampiasae’ey. (Sal. 51:11) Lava misaotse i Jehovah avao raho satria enga’e hidera ty tahina’e. Tombotsoa tsy misy hoe’e zay!—Sal. 54:6.