1. Ino ty va’e eretserete ty ndaty ila’e miomba ty havelogne nainai’e?

 MIFILY soa ty raha hohane’e ty ankamaroa o ndatio sady manao sporo mba ho salama. Faie fanta iareo tie tsy tihoe hahavelogne nainai’e ty fanoagne ireo. Va’e mieretseretse iareo tie, tsy misy ndaty afake ty ho velogne nainai’e. Faie nirehake ty Jesosy amy Jaona 3:16 naho 5:24 ao fa afake ty ‘ho velogne nainai’e’ o ndatio.

2. Ino ty rehafe ty Jaona toko 6 miomba ty fiaignagne nainai’e? (Jaona 6:39, 40)

² Nanao fahagagagne ty Jesosy tie indraike, le nagnomey mofo naho fiagne vahoake agn’arivo’e. a Mahalatsa zay, faie ty raha nirehafe’e tamy ty maray igne ro tena niambake. Nagnorike aze ta Kapernaomy agne i vahoake rey. Nirehake tamy iareo tamoro ty riake i Galelia teo reke tie, mbe ho velomegne amy ty mate o ndatio sady ho afake ty hiaigne nainai’e. (Vakio ty Jaona 6:39, 40.) Hanao akore areke ty nama’o ndra ty keleia’o fa nimate? Trea boake amy ty raha nirehafe i Jesosy fa mbe ho velomegne amy ty mate ty ankamaroa o ndaty fa nimateo sady afake ty hiaigne nainai’e. Agnisa izay rehe! Faie maro ty ndaty tsy mahatakatse ty tea i Jesosy horehafegne amy ty andine’e magnarake amo o Jaona 6 iohoe. Andao areke hodinehentikagne soa ty teà i Jesosy horehafegne.

3. Arake ty Jaona 6:51, ino ty nirehafe i Jesosy miomba ty tegna’e?

³ Nitrea i vahoake ta Kapernaomy ao rey fa misy ifandrambesa’ e amy i mana nimea i Jehovah i razambey iareoy, i mofo nimea i Jesosy iareo vaho tsielay. “Mofo boake an-dagnitse agne” ty itokava ty Baiboly o mana iohoe. (Sal. 105:40; Jaona 6:31) Nampiasa i manay ty Jesosy mba hampianaragne iareo raha tena lahibey. Ndra tie fahagagagne boake aman’Andrianagnahare aza ty nahazoagne i manay, le mbe nimate avao ze nihinagne aze. (Jaona 6:49) Mifanohetse amy izay fa nitokave i Jesosy tihoe “mofo tena ie boake an-dagnitse agne,” “mofon’Andrianagnahare,” naho “mofon-kavelogne” ty vata’e. (Jaona 6:32, 33, 35) Nagnasongadigne ty tsy mampitovy i manay naho ty vata’e ty Jesosy. Hoe reke: “Iraho i mofo velogne boake an-dagnitse agney. Ze ndaty mihinagne amo o mofo iohoe, le ho velogne nainai’e.” (Vakio ty Jaona 6:51.) Niboseke i Jiosy rey. Tsy azo iareo tie nagnino ty Jesosy ro nirehake tie, “mofo” boake an-dagnitse agne reke sady mbe soa lavitse noho i mana nimean’Andrianagnahare i razambey iareoy. Le hoe ty Jesosy tamy iareo: “Ty mofo homeako le ty nofoko.” Ino ty tea’e horehafegne? Tena soa ty hahafantarantika izay satria ty vale izay ro hahatreavantika tie, akore ty hahafahantika naho ty ndaty teantika hiaigne nainai’e. Andao areke hodinehentika ty tea i Jesosy horehafegne.

MOFO MAGNOMEY HAVELOGNE NAHO TY NOFO’E

4. Nagnino ty ndaty ila’e ro niboseke amy i raha nirehafe i Jesosỳ?

⁴ Niboseke ty ila’e amy i vahoake nitsanogne i Jesosy rey naho fa nirehake reke tie, i mofo toko’e hohane iareoy le ty ‘nofo’e, i homeagne ty tontolo toy mba hahazoa iareo havelogney.’ Va’e nieretseretse iareo tie, teà i Jesosy hihinagne ty nofo’e ara-bakiteny iareo. (Jaona 6:52) Vao mainke naharomotse iareo areke ty raha nirehafe i Jesosy magnarake toy tie: “Ze tsy mihinagne ty nofo i Ana o ndatỳ naho tsy minogne ty lio’e, le tsy hahazo i havelogney.”​—Jaona 6:53.

5. Nagnino tikagne ro afake matoky tie tsy nieretseretse ty hampinogne ty lio’e ara-bakiteny i vahoakey ty Jesosy?

⁵ Rinaran’Andrianagnahare tsy hihinagne lio o ndatio tamy ty andro i Noa. (Gen. 9:3, 4) Mbe nandrara o Israelitao tsy hihinagne lio ka ty Jehovah naho fa tafara tatoy, le ze nihinagne ‘naringagne.’ (Lev. 7:27) Nampianatse o Jiosio hagnorike ze raha nirehafe i Lalànay ty Jesosy. (Mat. 5:17-19) Mazava hoaze areke fa tsy nieretseretse ty hampihinagne ty nofo’e ndra hampinogne ty lio’e iareo reke. Naho ty maregne, le nampiasa o rehake tsy mahazatse reo ty Jesosy mba hampianaragne o vahoake reo ty raha toko’e hatao mba hahazoagne “i havelogne nainai’ey.”​—Jaona 6:54.

6. Nagnino tikagne ro mirehake tie oha-drehake ty nampiasae i Jesosy naho fa nirehake miomba ty fihinanagne ty nofo’e naho ty finomagne ty lio’e reke?

⁶ Ino areke ty tea i Jesosy horehafegne? Oha-drehake ty nampiasae’e manahake ty natao’e naho fa nirehake tamy ty ampela Samaritana raike reke taloha io. Hoe reke tama’e tamy izay: “Ze minogne ty rano homeako aze lelia’e tsy haran-drano sasa. Satria i rano homeako azey, le hanjare loharano mijoajoake agnate’e ao sady hagnomey aze havelogne nainai’e.” (Jaona 4:7, 14) b Tsy te hirehake amy i ampela Samaritanay ty Jesosy tie, misy rano ara-bakiteny miambake mila inome’e mba hahafaha’e hahazo i havelogne  nainai’ey. Mitovy amy izay avao ka fa tsy nirehake tamy i vahoake ta Kapernaomy aoy reke tie, ho velogne nainai’e iareo naho mihinagne ty nofo’e vaho minogne ty lio’e ara-bakiteny.

MIFANDRAMBE AMY I MAHAKAMA HARIVA I TOMPOY VAO I RAHA NIREHAFE I JESOSY REY?

7. Ino ty rehafe ty ndaty ila’e miomba i reha i Jesosy amy Jaona 6:53 aoy?

⁷ Mirehake ty ndaty ila’e fa nagnazava ty raha toko’e hatao o ndatio, amy i Mahakama Hariva i Tompoy ty Jesosy amy ty Jaona 6:53 ao. Ty anto’e, nampiasa rehake mitovy amy io reke tamo o fotoagne iohoeke. (Mat. 26:26-28) Mirehake iareo tie, ze magnatreke i Mahakama Hariva i Tompoy, le toko’e hihinagne naho hinogne amy i mofo vaho i divay ampandalovegney. Maregne vao zay? Soa ty hahafantarantika ty vale izay satria ndaty an-tapetrisa’e magneran-tane ty miarake amantikagne magnatreke o fotoagne iohoe isan-taogne. Andao hohenteantika ty tsy mampitovy ty raha nirehafe i Jesosy amy Jaona 6:53 ao naho ty raha nirehafe’e amy i Mahakama Hariva i Tompoy.

8. Ino ty tsy mampitovy o raha niseho roe reo? (Henteo i sarey.)

⁸ Andao tikagne handineke raha roe tsy mampitovy o raha niseho rehoe. Voaloha’e, taia sady ombia ty nirehafa i Jesosy ty Jaona 6:53-56? Ta Galelia agne tamy ty taogne  32. Zane hoe tao’e raike eo ho eo taloha i Mahakama Hariva i Tompo ta Jerosalema agney. Faharoe, ia ty nirehafa’e o rehake reo? Ty ndaty ta Galelia agne. Ty hahazoagne raha ara-nofo avao ty nifantoha ty say iareo fa tsy raha ara-pagnahy. (Jaona 6:26) Naho fa nisarotse tamy iareo areke ty nahazo ty tea i Jesosy horehafegne, lelia’e tsy nino aze iareo. Ndra ty mpiana’e ila’e aza tsy nanonjohy ty lia’e sasa. (Jaona 6:14, 36, 42, 60, 64, 66) Tsy mitovy amy izay ty raha niseho tamy i Mahakama Hariva i Tompoy tao’e raike eo ho eo tafara tatoy, zane hoe tamy ty taogne 33. I apostoli’e tsy nivalike 11 rey ty niarake ama’e tamy io ndra tie tsy niazo iareo soa aza ty raha nampianare’e. Tsy nanahake ty ankamaroa i vahoake ta Galelia ao rey o apostoli’e tsy nivalike reo fa nirese lahatse tie, boake an-dagnitse agne ty Jesosy sady Ana-dahin’Andrianagnahare. (Mat. 16:16) Nidera iareo reke tie: “Nipiteke amako avao nareo ndra tie teo aza i raha sarotse natreheko rey.” (Lioka 22:28) O tsy fitoviagne roe rehoe le fa ahatreavagne tie, tsy nagnazava ty raha hiseho amy i Mahakama Hariva i Tompoy ty Jesosy amy Jaona 6:53 ao. Mbe misy anto’e hafa ka tsy mampitovy ireo.

MIDIKA INO HO AZO I REHA I JESOSỲ?

9. Mahakasike an’ia i reha i Jesosy tamy i Mahakama Hariva i Tompoỳ?

⁹ Nimea i Jesosy mofo tsy misy lalivay i apostoli’e rey tamy i Mahakama Hariva i Tompoy, le nirehafe’e tie manondro ty vata’e igne. Nitolora’e divay ka iareo naho fa niavy eo le nirehafe’e tie, igne i ‘lio ty fifagnekeagney.’ (Mar. 14:22-25; Lioka 22:20; 1 Kor. 11:24) Tena lahibey o fifagnekeagne iohoe. Fifagnekeagne vaovao natao tamy ty “tarana o Israelio,” zane hoe ze hiarake ama’e amy i “Fanjakàn’Andrianagnaharey” ao avao io fa tsy hoahy ty ndaty iaby. (Heb. 8:6, 10; 9:15) Mbe tsy niazo i apostoly rey ty miomba o fifagnekeagne iohoe tamy io. Faie tsy ho ela, le ho hosoragne fagnahy masigne iareo sady ho agnisa o fifagnekeagne vaovao iohoe mba hiarake hanjaka amy i Jesosy an-dagnitse agne.​—Jaona 14:2, 3.

10. Ino ka ty tsy mampitovy i raha nirehafe i Jesosy ta Galelia aoy amy ty raha nirehafe’e tamy i Mahakama Hariva i Tompoy? (Henteo i sarey.)

¹⁰ Mareho fa i “agnondry tsy ampey” avao ty voakasike amy i reha i Jesosy tamy i Mahakama Hariva i Tompoỳ. I apostoli’e tsy nivalike niarake tama’e tao rey ty agnisa o ndaty tsy ampe reo voaloha’e. (Lioka 12:32) Iareo naho ze ndaty hafa manjare agnisa o ndaty tsy ampe reo avao, ty toko’e hihinagne naho hinogne i mofo naho i divaỳ. Iareo avao ty afake hiarake amy i Jesosy an-dagnitse agne. Ty raha nirehafe i Jesosy tamy i apostoli’e rey tamo o fotoagne iohoe, le tsy nitovy tamy ty raha nirehafe’e tamy i vahoake ta Galelia agney. Misy heve’e laleke i raha nirehafe’e tamo o toeragne iohoe aoy sady mihatse amy ty ndaty maro.

11. Ino amy i raha nirehafe i Jesosy ta Galelia aoy ro mampiseho fa tsy ndaty voafetra avao ty tea’e horehafegne?

¹¹ Hanegne ty tena nipaliave i vahoake nirehafa i Jesosy ta Galelia ao tamy ty taogne 32 oy. Faie nikezake nagnampe iareo ty Jesosy mba hahavy iareo hahatakatse tie, misy raha hafa lahibey mandikoatse ty hanegne. Afake magnomey iareo havelogne nainai’e o raha iohoeke. Nirehake ka ty Jesosy tie, ho velomegne amy ty mate o ndaty nimateo amy ty andro fara’e, le hiaigne nainai’e. Tsy ndaty tsiampeampe manahake i nirehafa’e tamy i Mahakama Hariva i Tompoy ty hahazo o  fitahiagne iohoeke fa vahoake maro. Hoe reke: “Ze mihinagne amy ty mofo toy, le ho velogne nainai’e. Ty nofoko o mofo homeiko iohoe mba hahazoa ty tontolo toy fiaignagne.”​—Jaona 6:51. c

12. Ino ty toko’e hatao mba hahazoagne i havelogne nainai’ey?

¹² Te hirehake vao ty Jesosy tie hahazo havelogne nainai’e ze kila ndaty? Oho’o, ze ‘mihinagne i mofoy avao,’ zane hoe ze maneho finoagne aze. Mino ty ankamaroa ty ndaty mirehake ty tegna’e ho Kristiana tie, naho fa mino i Jesosy sady mihevetse aze ho mpamonje le fa ho voavonje. (Jaona 6:29) Faie tsy ampe zay. Nino i Jesosy ka ty ankamaroa i vahoake ta Galelia aoy tamy ty voaloha’e, faie tsy nanonjohy ty lia’e sasa iareo. Ino ty anto’e?

13. Ino ty raha tsy maintsy atao naho te ho mpanonjohy ty lia i Jesosy vata’e?

¹³ Nagnorike i Jesosy ty ankamaroa i vahoakey noho ireke nagnomey ze raha nilae iareo. Tea iareo reke naho magnasitragne, magnomey hanegne vaho mampianatse ze raha mahafinaritse iareo. Faie natoro i Jesosy fa tsy ty hagnomey ze raha tea iareo ty anto’e niavia’e an-tane etoy fa ty hampianatse iareo mba hahavy iareo ho mpanonjohy ty lia’e vata’e. Tsy maintsy nagneke i fanasagne tihoe ‘magnatogna’ azey iareo, zane hoe mitsanogne naho mampihatse ze raha ampianare’e.​—Jaona 5:40; 6:44.

14. Ino ty mila ataontika naho te hahazo i havelogne nainai’ey?

¹⁴ Nampianare i Jesosy i vahoakey tie,  noho ireke hanao sorogne ty nofo’e naho ty lio’e, le afake ty hahazo havelogne nainai’e iareo. Tena nila naneho finoagne izay iareo. Mila manao izay ka tikagne. (Jaona 6:40) Ty tea i Jesosy horehafegne amy Jaona 6:53 ao areke le tihoe, mila maneho finoagne i solovoigney tikagne naho te hahazo havelogne nainai’e. Tsy voafetra ty isa ty ndaty afake mahazo o fitahiagne iohoe.​—Efes. 1:7.

15-16. Ino ty raha lahibey nianarantika tamy Jaona toko 6 ao?

¹⁵ Misy raha sarobily ho antikagne naho hoahy i ndaty tsy foentikagne nimate rey ty amy Jaona toko 6 ao. Treantika boake amy irey tie, tena midare o ndatio ty Jesosy. Nagnasitragne ty marare, nampianatse o ndatio miomba i Fanjakagney sady nagnomey hanegne iareo reke tamy ireke ta Galelia aoy. (Lioka 9:11; Jaona 6:2, 11, 12) Fa ty tena lahibey le tihoe nampianatse iareo reke tie, ireke i ‘mofon-kavelogney.’​—Jaona 6:35, 48.

¹⁶ Ze nitokave i Jesosy tihoe “agnondry hafa,” le tsy mihinagne sady tsy toko’e hihinagne vaho hinogne amy i mofo naho i divay amy i Mahakama Hariva i Tompo fatao isan-taogney. (Jaona 10:16) Faie afake mandrambe soa amy ty nofo naho ty lio i Jesosy Kristy iareo. Manao izay iareo naho maneho finoagne ty mahasarobily i solovoigne nanoe i Jesosỳ. (Jaona 6:53) Mifanohetse amy izay fa ze mihinagne vaho minogne amy i mofo naho i divaỳ, le manoro tie agnisa i fifagnekeagne vaovaoy sady mitamà ty ho mpitondra i Fanjakagne an-dagnitse agney. Ndra voahosotse areke tika ndra agnondry hafa, le tena lahibey amantika ty mianatse ty Jaona toko 6. Nianarantikagne ao fa tena ilaegne ty maneho finoagne i solovoigney mba hahazoantika fiaignagne nainai’e.