1. Nagnino ty Kristiana ro mila manahake o hatae tsy mete tontao ndra tie kofofohe o tiokeo? (Henteo i sarey.)

 MISY hatae ila’e zao tsy tonta ndra tie kofofohe o tiokeo aza. Agnisa izay o coco-o. Fa nagnino? Satria orihe’e avao ze atao o tiokeo aze. Mila mahay miovaova mifagnarake amy ty raha misy amy ty fiaigna’e ka ty Kristiana naho te hahavita hanohy hanompo i Jehovah am-pifaleagne avao. Amy ty akore? Mila mahay manahatsahatse tika. Ty dika izay, magneke ze fiovagne misy amy ty fiaignantika, magnaja ty hevetse naho ty fanapahan-keve ty hafa.

2. Inogne iaby ty toetse hagnampe antika hahavita hiovaova mifagnarake amy ty raha misy? Le ino ty hodinehentika ato?

² Mila mahay manahatsahatse tika amy ty maha mpanompo i Jehovah antika. Mila miambane naho mitretré ka tika. Hotreantika amy ty lahatsoratse toy tie nagnino o toetse rehoe ro nagnampe ty Kristiana ila’e hahavita hiatreke fiovagne le nagnino ka reo ro afake hagnampe antika. Faie andao hey hiana-draha boake amy i Jehovah naho i Jesosy satria iareo ro fitsikombe tena soa amy ty fahaiagne manahatsahatse.

3. Akore ty ahafantarantika tie mahay manahatsahatse ty Jehovah?

³ Atao tihoe “Lamilamy” ty Jehovah satria tsy hay hezegnezegnegne fa mitoky mafe. (Deot. 32:4) Faie mahay manahatsahatse ka reke. Mahavita miovaova mifagnarake amy ze fiovagne misy eo reke mba hagnatanterahagne ty zoton’arofo’e. Finoro’e hitovy vintagne ama’e o ndatio, le managne ze fahaiagne zay ka. Nimea’e toro lalagne mazava soa tikagne mba hagnampeagne antika handrambe fanapahan-kevetse soa ndra inogn’inogne ty fiovagne atrehentika. Trea boake amy ty raha atao i Jehovah naho ty toro lalagne mea’e fa  ndra tie hoe “Lamilamy” aza reke le mahay manahatsahatse avao ka.

4. Magnomeza ohatse mampiseho tie mahay manahatsahatse ty Jehovah. (Levitikosy 5:7, 11)

⁴ Voririke ze raha atao i Jehovah sady mahay manahatsahatse reke. Tsy sarote’e loatse reke naho fa mifandrambe amo o ndatio. Nahay nanahatsahatse ohatse reke naho fa nifandrambe tamo o Israelitao. Tsy nitovy ty fagnatetse nitake’e tamy ty ndaty manan-karena naho ty mahantra. Nenga’e hanolotse fagnatetse mifagnarake amy ze nanagna’e ty ndaty tsikiraidraike.​—Vakio ty Levitikosy 5:7, 11.

5. Magnomeza ohatse mampiseho fa miambane naho mitretré ty Jehovah.

⁵ Ty fiambanea i Jehovah naho ty fitretréza’e ty mahavy aze hanahatsahatse. Trea tie niambane reke naho fa nanapa-kevetse ty handringagne ty ndaty raty ta Sodoma tao. Nisaontsy tamy i Lota tamy ty alala ty anjely reke mba hilay mbam-bohitse agne. Tena natahotse ty Lota tamy izay, le nihalale tama’e mba henga’e hitsoloke a Zoara ao iareo keleian-draike. Tanàgne kedekede io faie agnisa ty horavae i Jehovah ka. Afake namoresé i Lota hagnorike ze raha nampanoe’e aze ty Jehovah. Faie, neke’e ty fangataha i Lota le tsy rinava’e indraike ty tanà i Zoara. (Gen. 19:18-22) Taonjato maro tafara tatoy, le natoro i Jehovah ka tie nitretré ty ndaty ta Ninive tao reke. Nagnirake i Jona mpaminany reke mba hagnambara fa horavàgne o tanàgne iohoe naho ty mponegne ao. Faie naho fa nibebake iareo, le namindra fo tamy iareo ty Jehovah sady tsy nandrava i tanàgney indraike.​—Jona 3:1, 10; 4:10, 11.

6. Mirehafa ohatse mampiseho tie nahay nanahatsahatse manahake i Jehovah ty Jesosy.

⁶ Nahay nanahatsahatse manahake i Jehovah ka ty Jesosy. Nirahegne mba hitory “tamo o agnondry nimontso tamo o Israelio eo” reke naho fa tan-tane etoy. Faie nahay nanahatsahatse reke naho fa nanao izay. Nisy ampela tsy Israelita zao tie indraike nihalale tama’e mba hagnasitragne ty anak’ampela’e “nijale mafe satria nisy demonia.” Nitretré aze ty Jesosy, le nagneke ty fangataha’e sady nagnasitragne i anak’ampela’ey. (Mat. 15:21-28) Dineho ka ty ohatse raike toy. Hoe ty Jesosy tie indraike: “Fa ze mandietse ahy ... le holiereko ka.” (Mat. 10:33) Faie nanao izay tamy i Petera vao reke, ie amy izao reke nandietse aze in-telo? Nihai’e tie tena nibebake ty Petera sady ndaty tsy nivalike. Naho fa nivelomegne tamy ty mate ty Jesosy, le niseho tama’e sady nagnomey toky aze tie tea’e naho namindra fo ama’e reke.​—Lioka 24:33, 34.

7. Arake ty Filipianina 4:5, akore ty teantika hihevera o ndatio antika?

⁷ Nitreantika teo fa tena mahay manahatsahatse ty Jehovah naho i Jesosy. Akore ka ty amantika? Tea i Jehovah hahay hanahatsahatse ka tika. (Vakio ty Filipianina 4:5, fagnamarehagne ambane peje.) Saintsaigno areke zao: ‘Ndaty mahay manahatsahatse, mora  ifagnarahagne, mandefetse vao ty fihevera o ndatio ahike? Sa iraho sarote’e loatse, masiake, bey zizo? Seréko hagnorike ty heveko miomba ty toko’e hanoagne ty raha raike vao ty hafa? Sa iraho mikezake hitsanogne iareo le milefetse naho fa ilaegne zay?’ Trea tie manahake i Jehovah naho i Jesosy tika naho fa mikezake hahay hanahatsahatse. Andao hodinehentika ka ty raha roe tena ilagne fahaiagne manahatsahatse retoa: 1) Naho fa miova ty raha iaignantika, 2) naho fa tsy mitovy amy ty antika ty hevetse naho ty fanapahan-kevetse nirambese ty hafa.

8. Ino ty hagnampe antika hahay hanahatsahatse naho miova ty raha iaignantika? (Henteo ka ty fagnamarehagne ambane peje.)

⁸ Mahay manahatsahatse tika naho mahay mampifagnarake ty fiaignantika amy ze fiovàgne misy eo. Va’e hiterake olagne tsy ampoizentika i fiovàgney rey. Ohatse zao, naho fa marare tampoke tika. Va’e hagnasarotse ty fiaignantika ka ohatse ty fiovà ty toe-karena ndra ty fitondragne ara-politike. (Mpito. 9:11; 1 Kor. 7:31) Va’e ho mafe amantika ka aza, ty fiovà ty fanendreagne antikagne. Faie ho vitantika ty hampifagnarake ty fiaignantika amy ze fiovàgne misy eo naho manao ty raha retoa tika: 1) Magneke ty raha misy, 2) mifantoke amy ty hoavy, 3) mifantoke amy ty lafy soan-draha, 4) manao raha hoahy ty hafa. b Andao tika handineke ty tantara ty ndaty ila’e. Tena nagnampe iareo ty fanoa’e ireo.

9. Akore ty fomba niatreha ty mpivaly raike misionera i raha sarotse tsy nampoizegney?

⁹ Ekeo ty raha misy. Tinendre ho misionera an-tane hafa agne ty Emanuele naho i Francesca. Amy iareo vaho nanomboke nianatse ty firehake tagney sady mifankafantatse amo o mpiara-manompò ro niavy i COVID-19-oy. Tsy maintsy nigobogne areke iareo. Tafara izay le nimate tampoke ty rene i Francesca. Te ho nandeha tamo o longo’eo agne reke faie tsy afake nimbeo noho i aretegney. Akore ty nahavità’e niatreke i raha sarotse rey? Voaloha’e, nivavake iareo mirovaly le nangatake fahendreagne mba hiatrehagne ty andro tsikiraidraike sady tsy hinekoneko loatse. Vinale i Jehovah ty vavake natao iareo, le nimea’e fampaherezagne ara-pagnahy tamy ty fotoagne mete iareo. Tena nampahery iareo ohatse ty reha ty rahalahy raike nadikadignegne tagnate ty video raike, manao tihoe: “Naho le avy le ekentika ze fiovagne misy eo, le izay ty hagnampe antika ho fale indraike sady hipay fomba hagnararaotagne i fiovagney.” c Faharoe, nihasoae iareo ty fitoriagne an-telefony natao iareo naho ty fomba fampianaragne Baiboly. Fahatelo, nankasitrake naho nagneke ty fampaherezagne vaho ty fagnampea ty mpiara-manompo tan-toeragne eo iareo. Nisy rahavave raike nisoa fagnahy zay ka nandefa andinin-teny fohefohe tamy iareo isan’andro tagnate ty tao’e raike. Naho ekentika ka ze fiovagne misy eo, le hahatrea fifaleagne amy ty raha mbe azontika atao tika.

10. Ino ty natao ty rahavave raike mba hahavita hampifagnarake ty fiaigna’e tamy ty fiovàgne lahibey nisy tama’e?

¹⁰ Mifantoha amy ty hoavy, le mikezaha hifantoke amy ty lafy soan-draha. Mipetrake a Japon agne ty Christina, rahavave raike romaniana. Tena nidiso tamà reke naho fa nifoagnagne ty fiangonagne mirehake angilé nisy aze. Faie tsy nifantoke tamy izay  reke. Nanapa-kevetse hivory amy i fiangonagne mirehake Japoney an-toeragne eo reke sady nanao ze fara’e soa vita’e tamy fitoriagne. Nangatahe’e ze ampela raike mpiara-miasa ama’e zay mba hampianatse aze firehake Japoney. Nagneke hampiasa Baiboly naho ty bokekele Ankamamio i ampelay naho fa nampianatse i Christina i firehakey. Ty voka’e, tsy vita tihoe nanjare nahay i firehakey avao ty Christina fa i ampelay ka nanjare niliagne tamy ty hamarenagne. Naho fa mifantoke amy ty hoavy tika sady magnente lafy soan-draha, le hivalike ho fitahiagne ka i fiovàgne tsy nampoizegney.

11. Ino ty nagnampe ty mpivaly raike hahavita hiatreke olagne ara-bola?

¹¹ Manoa raha hoahy ty hafa. Nanjare nanagne olagne ara-bola ty mpivaly raike, mitoboke amy ty tane misy fandraragne agne, naho fa niova ty toe-karena tao. Akore ty niatreha iareo izay? Voaloha’e, nagnatsotra ty fiaigna’e iareo. Faharoe, tsy nifantoke amy i olagney iareo fa nanapa-kevetse hifantoke amy ty asa fitoriagne mba ho fagnampeagne ty hafa. (Asa. 20:35) Hoe i lahilahỳ: “Naho fa nimaro raha atao amy ty fanompoagne zahay, le nanjare tsy nisy fotoagne hieretseretagne raha mahakivy fa ty fanoagne ty zoton’arofo i Jehovah ro tena nifantoha’ay.” Naho fa miova ty raha iaignantika, le mila mitadidy tika tie tena lahibey ty manohy magnampe ty hafa, lohotsie fa ty manao izay amy ty alala ty asa fitoriagne.

12. Nagnino ty modely nenga i apostoly Paoly ro magnampe antika hahay hampifagnarake ty raha torientika amy ze ndaty treantika amy i fanompoagney ey?

¹² Mila mahay manahatsahatse ka tika naho fa manompo. Va’e hanagne ty heve’e miomba an’Agnahare ty ndaty itoriantika, ndra hafa fiaviagne naho kolontsaigne. Afake manahake i apostoly Paoly tika satria nahay niova nifagnarake amy ty raha nisy reke. Tinendre i Jesosy ho “apostoly hoahy ty hafa firenena” reke. (Rom. 11:13) Nitory tamy ty Jiosy, ty Grike, ty ndaty nianatse, ty mpambole, ty ndaty tsotra naho ty manam-pahefagne reke. Mba hahafaha’e manohigne ty fo iareo, le “nanjare raha isan-karaza’e tamy ty karaza o ndaty iaby” reke. (1 Kor. 9:19-23) Nandineke ty kolontsaigne, ty fiaviagne naho ty raha ninoa ty ndaty nitoria’e ty Paoly, le nampifagnaraha’e tamy izay ty raha nirehafe’e tamy iareo. Hahatrea vokatse amy ty fanompoagne ka tika naho mieretseretse ty raha tena hahaliagne i ndaty itoriagney.

13. Ino ty loza ho voasoroke naho magnaja ty heve ty hafa tikagne, naho henteagne ty 1 Korintianina 8:9?

¹³ Magnampe antika hagnaja ty heve ty hafa ka ty fahaiagne manahatsahatse. Misy amo o rahavaventikagneo zao ohatse tea magnisy makiaze, fa ty ila’e tsy hoe izay. Misy Kristiana ila’e ka tea minon-toake arake ty antogno’e fa ty ila’e mijobogne ty tsy hinogne. Sambe te ho salama soa iaby ka tika faie sambe managne ty fomba fitsaboagne teantika orihegne. Naho mihevetse tika fa ty heventika ty maregne sady serentika hitovy hevetse amantika ty ndaty amo o fiangonagneo eo, le va’e hahaboseke ty hafa zay sady hampisy fisaratsarahagne. Tsy teantika ty hanao izay! (Vakio ty 1 Korintianina 8:9; 10:23, 24) Andao tika handineke ohatse roe mampiseho tie nagnino ro magnampe antika hahay hanahatsahatse naho hilongo soa avao ty fampiharagne ty toro lala ty Baiboly.

14. Ino ty toro lala ty Baiboly mila tadidientika naho fa hanapa-kevetse miomba ty fisikinagne naho ty fihaminagne?

¹⁴ Ty fomba fisikinagne naho fihaminagne. Tsy nisaontsy amantika ty raha toko’e  hagnisiagne ty Jehovah fa nimea’e toro lalagne tikagne. Toko’e hagnomey voninahitse aze naho tsy hanalatse ty fisikinantika, sady toko’e hahatreavagne tie ‘misaigne soa’ tika sady mahay manahatsahatse. (1 Tim. 2:9, 10; 1 Pet. 3:3) Tsy toko’e hisarike ty say o ndatio amantika areke ty fisikinantika. Magnampe o androanavi-pagnahio tsy hametrake lalàna miomba ty fisikinagne naho ty hitsike ka ty toro lala ty Baiboly. Nanao i hitsi-bolo malaza rey zao ty rahalahy tanora ila’e tamy ze fiangonagne raike zay, lava ty ambone’e sady atao mikorontagne. Ni-te hagnampe iareo areke ty androanavi-pagnahy iareo. Akore ty nagnampea iareo o tanora rehoe faie tsy nametrake lalàna? Nanoro hevetse iareo ty mpiandraikitse faritse tie izao ty rehafegne amy iareo: “Naho fa manao anjara amy i polipitra ey nareo ein, le naho ohatse o mpagnatrekeo mifantoke amy ty pozi’o fa tsy amy ty raha rehafe’o, le misy raha tsy mete zane ty fisikina’areo naho ty fihamina’areo.” Izay le fa namaha i olagney, fa tsy voatere nametrake lalàna iareo. d

15. Ino ty fitsipy ty Baiboly naho ty toro lalagne magnampe antika hijobogne ty fitsaboagne hatao amantika? (Romanina 14:5)

¹⁵ Ty fitsaboagne. Sambe mila manapa-kevetse miomba ze fitsaboagne tea’e hatao ama’e ty Kristiana tsikiraidraike. (Gal. 6:5) Naho fa manao izay iareo, le mila mankatò ty fitsipy ty Baiboly miomba ty toko’e hifaliagne o liò naho o masimasio. (Asa. 15:20; Gal. 5:19, 20) Faie afake mifily ze fitsaboagne tea’e hatao ama’e iareo. Tea ty ndaty ila’e ty magnorike ze fitsaboagne rehafe o dokoterao ama’e fa ty hafa te hipay fomba fitsaboagne hafa. Faie ndra inogn’inogne fomba fitsaboagne maha rese lahatse antika tie mete ndra tsy  mete, le mila hajaentika ty zo o mpiara-manompò hagnorike ze fitsaboagne filie’e. Iretoa ty raha mila tadidientika miomba ze raha zay: 1) Ty Fanjakan’Agnahare avao ro tena hahavita hagnasitragne antika. (Isaia 33:24) 2) Ty tsikiraidraike ro mila ‘rese lahatse’ tie hoe izao ty fomba fitsaboagne mete ama’e. (Vakio ty Romanina 14:5.) 3) Tsy mitsara ty hafa amy ty fanapahan-keve’e tika sady tsy manao ze hahaboseke iareo. (Rom. 14:13) 4) Maneho hatea ty Kristiana sady taka’e tie raha lahibey ambone ty heve’e manokagne ty firaisan-tsaigne amo o fiangonagneo eo. (Rom. 14:15, 19, 20) Naho mitadidy ireo tika, le hifandrambe maifitse amo o mpiara-manompò sady hampisy filongoagne amo o fiangonagneo eo.

16. Akore ty ampisehoa ty androanavi-pagnahy raike tie mahay manahatsahatse reke naho fa mifandrambe amy ty androanavi-pagnahy ila’e? (Henteo i sarey.)

¹⁶ Ty androanavi-pagnahy ro mila magnomey ohatse soa amy ty fahaiagne manahatsahatse. (1 Tim. 3:2, 3) Tsy toko’e hieretseretse ohatse reke tie ty heve’e avao ro toko’e hekegne satria ireke ty zoke’e ndra fa za-draha. Taka’e fa afake mandrisike ty androanavi-pagnahy tsikiraidraike hirehake raha hagnampe iareo handrambe fanapahan-kevetse soa, ty fagnahy masy i Jehovah. Vognogne hanohagne ze fanapahan-keve nitapa ty ankamaroa o androanavi-pagnahio ka ty androanavi-pagnahy mahay manahatsahatse naho mbe tsy mifanohetse amy ty toro lala ty Baiboly i fanapahan-kevetsey sady ndra tie tsy azoazo’e aza.

17. Inogne iaby ty fitahiagne ho azontika naho mahay manahatsahatse tika?

¹⁷ Hahazo fitahiagne maro tika naho mahay manahatsahatse. Hifandrambe soa amo o mpiara-manompò tika sady hilongo soa o fiangonagneo. Hankamamy ty toetse sambe hafa naho ty kolontsaigne sambe karaza’e anagna o mpanompo i Jehovah miharo saigneo ka tika. Fa ambone izay, le ho fale tika satria manahake i Andrianagnahare mahay manahatsahatsey, le i Jehovah.