Nipasitera tamy ty Fiangonagne Mitambatse ta Kanada agne ty babako. Isan-keregnandro zahay amy i rahavaveko rey le nampandenà’e hanao sekoly alahady, ie naho fa niavy eo le nandeha nivavake niarake ama’e naho fa tamy 11:00 atoandro. Le niarake tamy i reneko nivory ka zahay isake tie folakandro igne. Le avy le nihita’ay areke ty tsy mampitovy o fiangonagne roe rehoe.

Mpiragnetse fa ela ty reneko naho i Bob vaho i Marion Hutcheson. Nirehafe’e tamy iareo ty raha vaovao ninoa’e, le nagneke ty hamarenagne ka iareo. Tamy 1958, le nindese ry Hutcheson naho ty ana-dahy iareo telo mba hamonje Havoriambey Iraisam-pirenena manao tihoe “Ty Zoton’arofo’Andrianagnahare”, natao ta New York tagne raho. Naharetse valo andro i havoriambeỳ. Naho fa mandineke izay raho amy izao, le tsapako fa tena tsy nimora tamy iareo ty nikezake hinday ahy tamy izay. Faie igne ty fotoagne raike tena miambake tamy ty fiaignako.

Nitoboke amy ty toeragne fihareagne biby agne zahay tamy iraho mbe niajaja. Teako ty nikarakara o bibio, le nieretseretse raho tie: ‘Hanao veterinera raho.’ Rineha i reneko tamy ty androanavi-pagnahy raike tamy ty fiangona’ay eo zay. Nitiahive’e raho tie fa miaigne amy ty “andro fara’e” tika hinane zao sady nisoa fagnahy reke. (2 Tim. 3:1) Le hoe reke tie, hanao  akore ty ho fifandrambesako amy i Jehovah naho mianatse agnate ty taogne maro amy oniverisite ey raho. Tapa-kevetse areke raho fa tsy hianatse ey.

Faie mbe nieretseretse avao raho tie ino ty raha hataoko naho fa afake Baka raho. Maregne aloha fa nanompo tsy tapake raho isake tie nifaragne i heregnandroy, faie naho ty maregne tsy le niteako ty nanompo, le hoe raha tsy ho vitako zay ty hanao mpisava lalagne. Tamy izay ty Babako naho ze zai’e lahilahy zay, le nandrisike ahy mba hiasa marain-tsy hariva tamy ty orinasa raike miomba ty fiantohagne ta Toronto tagne. Sefosefo tao i zay babakoy le nagneke raho.

Tsy le niafake nivory naho nitory raho tamy iraho ta Toronto agney. Nimaro asa raho sady ndaty tsy Vavolombelogne ty nindre amako. Tamy ty voaloha’e raho nitoboke niarake tamy ty dadabeiko. Tsy Vavolombelo i Jehovah reke. Faie naho fa nivilasy reke, le nila nipay toeragne hafa hitobohagne raho.

Le hoe rae aman-dreneko zay ty ry Hutcheson. Iareo ty ninday ahy hagnatreke i havoriambeỳ, tamy taogne 1958. Nampipetraha iareo tan-tragno iareo tao raho, le nampea iareo mba handroso ara-pagnahy. Natao badisa zahay amy i John, i ana-dahy iareoy tamy 1960. Nanomboke nanao mpisava lalagne ty John tamy izay, le ni-te hampitombo ty fanompoako ka raho. Nihita o rahalahy tamy ty fiangona’ay ao fa nihamatotse raho, le nivoatendre ho mpiandraikitse ty Sekoly ty Fanompoagne raho tafara izay. a

Nifanambaly zahay amy i Randi Berge, tamy 1966. Mpisava lalagne nafana fo reke sady te hanompo amy ze fiangonagne nila mpitory. Nitretré anay i mpiandraikitse faritsey, le nirisihe’e zahay mba hagnampe ty fiangonagne a Orillia, a Ontario agne. Nangorogn’entagne areke zahay le lasa.

Le avy le nanao mpisava lalagne niarake tamy i Randi raho naho vata’e niavy ta Orillia tagne zahay. Nifindra tamako ka i hafanam-po’ey. Naho fa nataoko tamy ty fo zay, le nifale raho naho fa nampiasa Baiboly amy fanompoagne ey. Hoe izay ka naho fa nahita ndaty nahazo soa i hamarenagney. Nisy mpivaly  nampea’ay zay ty tagne. Nagnova ty fiaigna’e iareo le nanjare mpanompo i Jehovah. Tena fitahiagne igne.

Naho fa nitilike ta Toronto agne raho le nifankatrea tamy i Arnold MacNamara. Agnisa ty rahalahy nanagne andraikitse tamy Betela ao reke. Nagnontane ahy reke naho magniry hanao mpisava lalagne manokagne zahay. Le avy le namale raho tie: “Ie! Mete avao naho fa tsy a Québec agne.” Tsy le niazoazo ty ndaty nirehake angilé ta Kanada agne ty ndaty nirehake frantsay tamy ty faritse a Québec agne, le nisy voka’e tamy ty fomba fisaignako zay. Nisy antoko politike nitake ty fahaleovan-tegna i Québec tamo o kanadianao ka ty tamy izay.

Hoe ty Arnold: “I Québec avao heike ty handefasa ty birò sampagne mpisava lalagne manokagne tie amy izao.” Le avy le nagneke hombeo raho. Nihaiko ka tie te hanompo agne ty Randi. Fa tafara bey atoy raho vaho nahatsapa tie igne ty fanapahan-kevetse fara izay ty soa nirambeseko tamy ty fiaignako.

Nianatse rehake frantsay tagnate ty vola’e raike naho heregnandro zahay amy i Randi. Tafara izay zahay, le nandeha a Rimouski agne niarake tamy ze mpivaly raike zay, 540 kilometatse avaratse atignana i Montréal ty misy aze. Maro ty raha nila nianara’ay. Nisy fitaliliagne nila nivakieko zay ty tam-pivoriagne agne tie indraike, le nahatsapako tie mila miana-draha vata’e raho. Hoe raho tamy izay: “Ho maro ty ‘aotrisy’ ho avy hagnatreke i havoriambey hatrehentika afarafara aoy.” Faie hoe izao ty toko’e ho rinehako: “Ho maro ty aotrisiana hagnatreke i havoriambeỳ.”

Nisy ndaty hafa niavy hagnampe anay ka tie tagne. Tsy ia zay fa i Huberdeau mirovaly naho ty anak’ampela’e roe vaho ze rahavave efatse mbe tsy nanambaly rezay. Nagnofa tragno tena bey ty ry Huberdeau, le nifagnampe amy ty hofa’e ze mpisava lalagne nitoboke tao. “Maison Blanche” ty nitokava’ay aze satria foty iaby ty rindri’e naho ty andri-tragno’e. Nisy efetse firoroagne fito ty tao. Nisy 12 ndra 14 zahay ty tao. Mpisava lalagne manokagne zahay amy i Randi, le nitory avao ndra maraindray ndra folakandro ndra hariva. Tamo o asotrio ka le nisy namagne avao zahay ndra tie nihariva.

Nanomboke nifandrambe am-po tamo o mpisava lalagne nanam-pinoagne rehoe zahay, le nanjare hoe keleia’ay iareo. Nisy fotoagne zahay namindro an-tane eo sady nitoboke nagnodidigne i afoy. Nisy fotoagne ka zahay nanokagne andro raike le niarake nahandro iaby. Nisy rahalahy raike zay nahay mozike, le mateteke zahay ro nihira naho nitsinjake naho fa sabotsy halegne.

Nahatreavam-bokatse ty faritane ta Ramouski agne. Nisy ndaty ila’e nampianare’ay Baiboly zao nandroso le natao badisa. Nitombo 35 teo ho eo ka ty mpitory tamy ty fiangona’ay tagnate ty dime taogne avao.

Nahazo fampiofagnagne miambake tamy ty asa fitoriagne zahay ta Québec agne. Nitrea’ay ty fomba nagnampea i Jehovah anay tamy ty fanompoagne naho ze raha nilae’ay tamy ty fiaigna’ay. Nianatse nitea ndaty mirehake frantsay ka zahay sady nianatse ty fireha iareo vaho ty kolontsai’e. Nanjare nitea kolontsaigne hafa ka areke zahay.​—2 Kor. 6:13.

Nisy raha tsy nampoize’ay. Nalefa i sampagne tamy ty tanà i Tracadie zahay. Ta moron-driake atignana i New Brunswick agne ty nisy aze. Nisy olagne kede tamy izay satria iraho fa nagneke hanao sonia tie hagnofa ze tragno raike zay. Fa nanao fifagnekeagne ka raho tie hampianatse lera tsiampeampe agnate ty heregnandro raike tamy ze lakilasy raike zay. Fagnampe izay, vaho tsiela ka ty naha mpitory ty ndaty ila’e  nampianare’ay Baiboly sady i fiangona’aỳ mbe tagnate ty nagnoregna Anjomba Fanjakagne.

Ty hifindra avao ty natao’ay antom-bavake tamy i fara heregnandroy, le nitilike i Tracadie zahay. Tsy nitovy ty ta Ramouski agne ty tagne. Faie hoe zahay tie, naho agne ty tea i Jehovah hifindra’ay le hombeo zahay. Nitsapa toetse aze areke zahay, le nitrea’ay tie nafaha’e iaby ze raha nikalagne anay. (Mal. 3:10) Tsy le nimafe loatse ama’ay ty nifindra satria ty Randi natanjake ara-pagnahy soa, nahafoe tegna, nitea somonga manahake ty fa fatao’e avao.

I Robert Ross avao ty niandroanavi-pagnahy tamy i fiangonagne vaovao nisy anaỳ. Mpisava lalagne reke naho i Linda vali’e, sady nanapa-kevetse iareo fa hijanogne ao avao tafara ty niterahagne i ana iareo voaloha’ey. Tena nampahery anay ty raha natao iareo. Maregne fa nila nikarakara ty ana-dahy iareo mbe menamenay iareo faie trea tie tea nandrambe ambahiny ka sady nafana fo tamy ty fanompoagne.

Nitokavegne hanao ty asa ty faritse zahay naho fa boake nanao mpisava lalagne tagnate ty 2 taogne ta Tracadie agne. Nitampoke anay i rahay. Faritse mirehake angilé ty nanendreagne anay tagnate ty 7 taogne, le tafara izay nafindra amy ty faritse mirehake frantsay ta Québec agne. I Léonce Crépeault ty nimpiandraikitse ty vondrom-paritse tagne. Nidera ahy reke tamy ty lahajaka nataoko faie hoe reke naho fa niavy eo: “Ino ty azo’o atao mba hahavy ty lahajaka’o ho azo ampiharegne?” b Nagnampe ahy hahatrea ty toko’e hatao mba hahavy ty fampianarako ho mora azo naho ho voafaritse soa igne.

Tsy ombia hohalignoko ty havoriambey iraisam-pirenena manao tihoe “Finoagne Mandrese” ta Montréal tagne, tamy 1978. Niasa tamy ty sampan-draharaha ty hanegne raho tamy izay. Ndaty 80000 ty nivetsevetse’ay ho avy, le nisy fomba vaovao natao mba hanjaragne i hanegney. Vaovao iaby ze kila raha: Ty fitaovagne, ty hanegne nizaràgne naho ty fomba nikarakaragne aze. Nanagne frigidera niiake 20 teo ho eo ka zahay, faie kindraike iareo tsy le nandeha soa. Tsy afake nimbamy i toeragne nanoagne havoriambeỳ tao zahay naho tsy tamy ty andro petsakalegne satria mbe nisy nanao sporo ty tao. Tsy izay avao, fa mbe maraindray tsikiake le fa nila nalefa i laforoy, satria mbe hagnomanagne ty hanegne maraindray. Nirokake zahay, faie maro ty raha nianarako boake amy ty mpiasa an-tsitrapo namako. Niasa mafe iareo, matotse vaho tea somonga. Nanjare nimpiragnetse maifitse zahay hatrake amy izao. Nahafale anay ty  nagnatreke i havoriambey niambake ta Québec agney, ie amy izao nisy fagnenjehagne ty tamo o faritse iohoe ao tagnelagnela ty 1940 naho 1960.

Niana-draha maro boake amy ty mpiandraikitse namako raho tamy i havoriambey ta Montréal tagne rey. I David Splane ty nimpiandraikitse ty havoriambey tamy ze taogne raike zay. Agnisa ty Filan-keve-pitantanagne reke amy izao. Tafara tatoy naho fa iraho ka ty tinendre hiandraikitse ty havoriambey, le tena nanohagne ahy ty Davida.

Nivoantso hampianatse tamy ty Sekoly ty androanavi-pagnahy raho tamy 2011, naho fa boake nanao ty asa ty faritse tagnate ty 36 taogne zahay amy i Randi. Fa in-75 niova fandreagne zahay tagnate ty roe taogne faie tsy nimontso antoke ty sorogne iaby natao’ay. Ty anto’e, isake fara heregnandro, le misaotse anay o androanavi-pagnahio satria nitsapa iareo tie tena mihevetse ze hahasoa iareo ty Filan-keve-pitantanagne.

Nampianatse tamy ty Sekoly ty Mpitory i Fanjakagney raho naho fa tafara tatoy. Mateteke o mpianatseo ro nirokake sady nialy saigne satria feno ty fandaharam-potoa iareo. Nianatse tagnate ty fito lera teo ho eo isan’andro iareo, le mbe nanao devoara tagnate ty telo lera naho fa hariva, ro mbe nanagne anjara efatse ndra dime minitra isan-keregnandro ka. Nihazavae’ay amy i mpampianatse namakoy fa tsy ho vita iareo zay naho tsy eo ty fagnampea i Jehovah. Tena nigaga iareo naho fa nahatrea tie nahavita raha tsy nieretserete’e ho vita naho fa niantehetse tamy i Jehovah. Tsy ombia hohalignoko zay.

Tea magnampe ndaty ty nene, le nagnampe ze ndaty nampianare’e Baiboly mba handroso ze toetse’e zay. Ndra i baba aza nanjare tsy nanohetse sasa ka naho fa tafara tatoy. Nigaga zahay fa le avy le nagnatreke lahajaka hoahy ty ndaty maro tamy i Anjombay agne reke telo andro tafara ty nahavilasy i nene. Nagnatreke fivoriagne avao reke tagnate ty 26 taogne tafara izay. Maregne fa tsy natao badisa reke faie nirehake amako o androanavi-pagnahio tie ireke avao ty avy voaloha’e amy i Anjombay agne isan-keregnandro.

Nisy voka’e naharetse tamako naho tamy i rahavaveko rey ka ty ohatse soa nenga i nene. Sambe tsy mivalike amy i Jehovah iaby iareo telo mirahavave naho ty valy iareo. Manompo amy ty birò i sampagne ty roe amy iareo: Ty raike a Portigaly agne, le ty raike a Haiti agne.

Mpisava lalagne manokagne a Hamilton, Ontario atoy zahay amy i Randi hinane zao. Tamy izahay nanao ty asa ty faritse, le tena nahafale anay ty niarake amo o ndatio nanao fiheregnagne mitilike naho fampianaragne. Faie ty vata-tegna’ay ty manao izay amy izao, le tena mahafale anay ty mahatrea iareo mandroso. Manjare mpiragnetse amy ty mpiara-manompo amy ty fiangona’ay vaovao zahay, le mampahery anay ty mahatrea tie ampea i Jehovah iareo ndra mora ndra sarotse ty raha atrehe iareo.

Naho fa mandineke ty lasa zahay, le tena mankasitrake ty nagnampea o ndaty marò anay. Nikezake nipay “ze hahasoa” ty hafa ka areke zahay, le nandrisike iareo hanompo i Jehovah arake ze vita’e. (2 Kor. 7:6, 7) Mpisava lalagne iaby zao ohatse ze keleiagne raike zay afa-tsy i rae ty keleiagney avao. Le hoe raho tama’e tie, kera mba fa nisy fotoagne reke nieretseretse ty hanao mpisava lalagne ka. Le hoe reke tie nao fa manohagne i vali’e naho i ana iareo rey reke. Le hoe ka raho: “Irehe vao mahavita manohagne iareo ambone i Jehovah?” Nirisiheko reke tafara izay tie nagnino naho mba ankamamie’o ka ty raha ankamamie iareo! Nanao mpisava lalagne reke enem-bolagne tafara izay.

Mbe hanohy hirehake amy ty “taranake afara agne” miomba ty “raha mahaveregne” natao i Jehovah zahay amy i Randi. Mitamà zahay fa hanohy ty fanompoagne manahake anay ka iareo.​—Sal. 71:17, 18.