Fanta’o Vao?
Nampiasa papyrus ndra vinda lava vao ty ndaty tamy ty andro ty Baiboly naho fa namboatse lakagne?
Vinda lava mitiry
MARO ty ndaty mahay tie tena nampiasae ty ndaty ta Ejipta agne mba hamboaragne taratasy o vinda lavao tie taloha. Nampiasa o taratasy iohoe ka o Grikao naho o Romanao. * Faie tsy le maro ty ndaty mahay tie namboaragne lakagne ka o vinda lavao fa tsy taratasy avao.
Sare lakam-binda roe nitrea tamy ty kibory raike a Ejipta agne
Fa losotse ty 2500 taogne zay ty Isaia mpaminany ro nanoratse tie ‘handefa irake handeha an-driake ey naho handeha amy ty lakam-binda lava ty ndaty amy ty faritse amy ty renerano i Etiopia agne.’ Naminany ka ty Jeremia mpaminany tie naho fa hanafike i Babylona ty Media naho i Persa, le horoa iareo o “lakam-binda” lava o Babylonianaò, hangala iareo ty hilaisa iareo.—Isaia 18:1, 2; Jer. 51:32.
Boake amy ty hery ty fagnahy masin’Agnahare o Baibolio. (2 Tim. 3:16) Tsy mahalatsa o mpianatse Baibolio areke naho mahatrea porofo o mpikarokeo fa tena nampiasa vinda lava vata’e ty ndaty tamy ty andro ty Baiboly naho fa namboatse lakagne. Fa ino ty raha nitrea iareo? Nahatrea porofo tsy hay lieregne iareo fa namboatse lakagne tamo o vinda lavao ty ndaty ta Ejipta agne.
AKORE TY NAMBOARAGNE O LAKAM-BINDAO?
Trea amy ty saresare naho sare sokitse amy ty kibory a Ejipta agne ty raha natao o ndatio naho fa namboatse lakagne amo o vinda lavao. Firàgne heike i vinda lavay. Ie maromaro ty vita fira, le atambatse raike sady rohizagne. I fehe’e maromaro rey indraike naho fa avy eo ro atambatse, le rohizagne. Manahake o loha o tragno misy loha’eò ty pozy ty vata o vinda lavao. Naho fa rohizagne areke iareo, le manjare gagne sady mafe. Hoe ze boke raike mirehake miomba ty tantara i Ejipta zay: ‘Mahatratse eo ho eo amy ty 17 metatse ty halava ty lakagne namboaregne amo o vinda lavao, le eo ho eo amy ty 20 ndra 24 ty ndaty mivey aze.’
Sare sokitse Ejipsiana mampiseho ty fomba namboaragne lakagne tamo o vinda lavao
NAGNINO O NDATY MPAMBOATSE LAKAGNEO RO NAMPIASA VINDA LAVA?
Maro ty vinda lava nitiry tamy i vavasaka andalova i Renerano i Neilỳ agne. Tsy izay avao, fa mora ka ty namboatse lakagne tamo o vinda lavao. Ndra tie o hataeo aza ty nanjare tena nampiasaegne naho fa namboatse lakagne bey, le nisy tamo o ndaty mpagnarato naho mpihazao mbe nampiasa vinda lava avao naho fa namboatse raha hatao solon-dakagne naho lakagne kedekede.
Mbe nampiasa lakam-binda avao o ndatio tagnate ty taogne maro. Nirehake ty Plutarch, mpanoratse Grika raike, tamy ty andro o apostolio fa nisy ndaty ila’e mbe nampiasa lakam-binda tamy ty taonjato voaloha’e.
^ feh. 3 Amy ty tane misy rano ty itiria o vinda lavao. Eo ho eo amy ty 5 metatse ty halava’e, le eo ho eo amy 15 santimetatse ty habei’e.
