1. Ino ty raha va’e tsy nampoize’o tamy i rehe nirehake voaloha’e tamy ty hafa ty raha nianara’o tamy Baiboly aoy?

TSIARO’O vao ty andro voaloha’e nahatsapa’o tie nahatrea ty hamarenagne rehe? Tena nazava tama’o soa varagne ty raha nianara’o tamy Baiboly ao tamy izay, le nieretseretse rehe tie hagneke o raha nianara’o rehoe ka o ndatio. Tena nino ka rehe fa hagnampe iareo ho sambatse amy izao naho hanagne raha tamaegne amy ty hoavy ty hafatse agnate Baiboly ao. (Sal. 119:105) Nafana fo areke rehe naho fa nirehake tamy ty ragne’o naho ty longo’o i hamarenagne nianara’o rey. Faie ino ty raha niseho? Maro tamy iareo ro tsy nagneke ty raha nirehafe’o. Va’e tsy nampoize’o tie hanao izay iareo.

2-3. Akore ty nihevera ty ankamaroa o ndatio i Jesosy tamy ty andro’e?

² Tsy toko’e hataontika hahalatsa antika naho tsy magneke ty hafatse torientikagne o ndatio. Maro ty ndaty tsy nino i Jesosy tamy ty andro’e, ndra tie teo aza ty fahagagagne maro natao’e. Ie amy izao, trea amy irey fa tena nanohagne aze ty Andrianagnahare. Nivelome i Jesosy tamy ty mate ohatse ty Lazarosy. Fahagagagne zay, sady ndra o ndaty nanohetse azeo aza tsy nandietse izay. Faie ndra tie teo zay, le tsy neké o mpitarike fivavahagne Jiosio tie i Jesosy o Mesiao. Ndra nitea iareo ho vonoegne aza ty Jesosy naho i Lazarosy.​—Jaona 11:47, 48, 53; 12:9-11.

³ Fa nihay i Jesosy tie ho maro ty ndaty tsy hagneke tie ie o Mesiao. (Jaona 5:39-44) Hoe reke tamy i mpiana i Jaona Mpanao Badisay rey: “Sambatse ze tsy boseke noho ty amako.” (Mat. 11:2, 3, 6) Fa nagnino ro maro ty ndaty tsy nino i Jesosy?

4. Ino ty hodinehentikagne amy ty lahatsoratse toy ato?

⁴ Hodinehentika amy ty lahatsoratse toy naho amy i magnarakey ty anto’e nahavy ty ankamaroa ty ndaty tamy ty andro i  Jesosy tsy nino aze. Hohenteantikagne ka tie nagnino ty ankamaroa o ndatio amy izao ro tsy mipaoke ty hafatse torientika. Faie intoy ty hevetse lahibey tena hianarantika: Nagnino tika ro mila magnamafe ty finoantika naho teantika ty hanonjohy i Jesosy?

5. Ino ty va’e nahavy ty ndaty ila’e nieretseretse tie tsy i Jesosy i Mesia nampitamaegney?

⁵ Maro ty ndaty nanohetse i Jesosy noho ty fiavia’e. Neké iareo fa mpagnanatse mahay naho nahavita nanao fahagagagne ty Jesosy. Faie amy iareo, le ana o ndaty mpandrafitse avao ty Jesosy. Hirike a Nazareta agne ka reke, ie amy izao o tanàgne iohoe va’e nihevere o ndatio ho tsy misy dika’e. Ndra i Natanaela, i nanjare mpiana i Jesosỳ aza, le izao ty raha nirehafe’e tamy ty voaloha’e: “Mba toe misy raha soa avao areke ty boake a Nazareta agne?” (Jaona 1:46) Va’e tsy le tena nitea i Natanaela o tanàgne nahabey i Jesosy iohoe. Ndra va’e nieretseretse i faminaniagne amy Mika 5:2 aoy reke. Mirehake io tie ho a Betlehema agne ty hiterahagne i Mesia fa tsy a Nazareta agne.

6. Ino ty raha toko’e ho nagnampe o ndaty tamy ty andro i Jesosio hahafantatse tie ie o Mesiao?

⁶ Ino ty rehafe ty Soratse Masigne? Nirehake ty Isaia mpaminany tie tsy handineke ty ‘nihirifa’ i Mesia o ndaty manohetse i Jesosio. (Isaia 53:8) Toko’e ho nampitovie iareo tamy ze faminaniagne mirehake miomba ty nihirifa i Mesia ty tane nihirifa i Jesosy. Naho nanao izay iareo, le ho nihay iareo tie ta Betlehema agne ty niterahagne i Jesosy sady tarana i Davida Mpanjaka. (Lioka 2:4-7) Mifagnarake amy i faminaniagne amy Mika 5:2 aoy areke ty toeragne niterahagne i Jesosy. Faie ino ty olagne? Nalaky nitsaratsara loatse o ndatio. Maro ty raha tsy nihay iareo miomba i Jesosy. Ty voka’e, tsy neké iareo tie ie o Mesiao.

7. Nagnino ty ankamaroa ty ndaty amy hinane zao ro manohetse o vahoa i Jehovah-o?

⁷ Ino ka ty raha atrehentika amy hinane zao? Tsy le manan-draha fire ndra ndaty tsy le manao akore loatse ty ankamaroa o vahoa i Jehovah-o amy izao. Mieretseretse areke o ndatio tie “ndaty tsy le nianatse naho ndaty tsotra” iareo. (Asa. 4:13) Tsy fagneva ty hampianatse Baiboly iareo tasa o ndatio, satria tsy nianatse teolojia. Misy ka mirehake tie ‘Fivavahan’Amerikana’ o fivavaha o Vavolombelo i Jehovah-ò. Faie naho ty maregne le tsy ampe avao ty Vavolombelo i Jehovah a Etazonia agne, fa tsy ze ndaty agne iaby. Ty ila’e ka mirehake tie minday hararahagne o Vavolombelo i Jehovah-o sady novà iareo o Baibolio. Manjare tsy te ho Vavolombelo i Jehovah areke ze maharey o raha rehoe naho ze ndaty tsy mahafantatse ty maregne miomba iareo.

8. Ino ty raha toko’e hatao o ndatio naho te hahafantatse tie ia vata’e ty mpanompon’Andrianagnahare amy hinane zao, arake ty Asan’ny Apostoly 17:11?

⁸ Ino ty hagnampe o ndatio hahafantatse ty maregne miomba o vahoa i Jehovah-o? Mila mikaroke ty maregne iareo. Izay ty natao i Lioka mpanoratse Filazantsara. Nikezake mafe reke ‘namotopototse soa boake am-boaloha’e agne naho nagnamaregne ze kila raha’ nirei’e miomba i Jesosy. Ty anto’e, tea’e ‘hahafantatse soa’ miomba i raha rey ty ndaty hamaky i raha sinora’e rey. (Lioka 1:1-4) Nanahake i Lioka ka o Jiosy ta Beria agneo. Naho fa naharey ty talily soa miomba i Jesosy iareo, le nandineke soa o Soratse Masigneo mba hahafantara iareo tie maregne vata’e vao i raha nitaliliegne tamy iareoy. (Vakio ty Asan’ny Apostoly 17:11.) Hoe izay ka ty toko’e hatao o ndatio. Mila hamaregne iareo amy ty Soratse Masigne ao ze raha ampianare o vahoa i Jehovah-o iareo. Mila mianatse ty tantara ty vahoa i Jehovah amo o androntika zao ka iareo.  Naho mandineke soa hoe izay heike iareo fa tsy le avy le mino ze raha rey iareo, le tsy ho voafitake.

9. Ino ty raha niseho naho fa tsy nimete hanao famantaragne boake an-dagnitse agne ty Jesosy?

⁹ Tsy nahafa-po ty ndaty ila’e tamy ty andro i Jesosy ty raha nampianare’e. Mbe nipay raha hafa iareo. Nangatahe iareo ty Jesosy mba hanao “famantaragne boake an-dagnitse agne”, amy izay ho trea iareo tie ie vata’e o Mesiao. (Mat. 16:1) Va’e ty raha rehafe ty Daniela 7:13, 14 ty nahavy iareo nanao izay. Faie mbe amy ty hoavy o faminaniagne iohoe vaho ho tanterake. Ty raha nampianare i Jesosy, le fa toko’e ho naharese lahatse o ndaty rehoe tie ie ro Mesia. Faie naho fa tsy nimete hanao i famantaragne nangatahe iareoy ty Jesosy, le tsy nino aze iareo.​—Mat. 16:4.

10. Akore ty nagnatanteraha i Jesosy ty raha nisorate Isaia miomba i Mesia?

¹⁰ Ino ty rehafe ty Soratse Masigne? Izao ty raha nisorate Isaia mpaminany miomba i Mesia: “Tsy hikolalaike ndra hagnonjogne ty feo’e reke, hanao ze tsy haharezagne ty feo’e agnarabey ey reke.” (Isaia 42:1, 2) Tsy nanintogne ty say o ndatio tama’e ty Jesosy naho fa nitory. Tsy namboatse tempoly jabajaba reke, ndra nagnisy akanjo miambake fagnisia o mpitarike fivavahagneo, ndra nirehake tamo o ndatio tie izao ty agnaram-boninahitse itokava’areo ahy. Naho fa nindesegne tagnatreha i Heroda Mpanjaka teo ty Jesosy, le tsy nimete hanao fahagagagne mba hampifaleagne aze. (Lioka 23:8-11) Maregne fa nisy fotoagne ty Jesosy nanao fahagagagne, faie ty fitoriagne i talily soay ro tena nifantoha’e. Hoe reke tamo o mpiana’eo: “Izay ty nagnirahagne ahy.”​—Lioka 4:43.

11. Ino ty heve-diso anagna o ndatio miomba antika amy hinane zao?

¹¹ Ino ka ty raha atrehentika amy hinane zao? Tena manintogne ty ndaty maro amy izao o toeragne fivavahagne jabajaba sady bey hengohengo’eo. Tea iareo ka i mpitarike fivavahagne managne agnaram-boninahitse miambake rey naho ty manao i fankalazagne tsy  hay iareo ty nifotora’e naho ty dika’e rey. Faie tena mianatse miomba an’Agnahare naho ty raha safirie’e vao o ndaty rehoe? Ze ndaty magnatreke i fivoriantikagne rey avao ro mianatse miomba ty raha také i Jehovah naho manao ty zoton’arofo’e. Malio naho tsotra i Anjomba i Fanjakagney ivoriantika rey sady tsy bey hengohengo’e. Tsy magnisy akanjo miambake ndra tokavegne amy ty agnaram-boninahitse manokagne ka o rahalahy mpiandraikitseo. Boake amy Baiboly ao ty raha ampianarentika naho inoantikagne. Faie ndra tie eo zay, le mbe tsy mipaoke ty raha torientika avao ty ankamaroa o ndatio amy izao, satria tsotra loatse tasa iareo ty raha ataontika naho fa manompo an’Agnahare. Mifanohetse amy ty raha tea iareo ho rey ka ty raha ampianarentika.

12. Toko’e hioregne amy ty ino ty finoantika, arake ty hazavaegne amy Hebreo 11:1, 6?

¹² Ino ty hagnampe antika hanam-pinoagne? Hoe ty apostoly Paoly tamo o Kristiana ta Roma agneo: “Boake amy ty raha rey ty finoagne, sady ze raha rey ka le boake amy ty rehake miomba i Kristy.” (Rom. 10:17) Ty fianaragne ty Soratse Masigne areke ro hampitombo ty finoantika, fa tsy ty fankalazagne o fete tsy arake ty Soratse Masigne anoe o fivavahagneò, ndra tie hoe mahafinaritse naho manintogne zay aza o raha rehoe. Tsy maintsy ataontika mioregne amy ty fahalalagne maregne ty finoantika, satria “naho tsy amy ty finoagne, le tsy misy azo atao hampifaleagne an’Andrianagnahare.” (Vakio ty Hebreo 11:1, 6.) Hatanjake ty finoantika amy izay, le tsy hipay famantaragne boake an-dagnitse agne tika vaho izay hagneke tie nahatrea ty hamarenagne. Naho mianatse soa ty raha rehafe ty Baiboly areke tika, le ho rese lahatse tie nahatrea ty hamarenagne sady tsy hisalasala sasa.

13. Nagnino ty ankamaroa o ndatio ro nanohetse i Jesosy?

¹³ Nivalike ty loha i mpiana i Jaona Mpanao Badisa rey naho fa nahatrea tie tsy nifaly hanegne i mpiana i Jesosy rey. Nihazavae i  Jesosy tie tsy misy anto’e toko’e hifalia iareo hanegne, satria mbe velogne reke. (Mat. 9:14-17) Faie ndra tie teo zay, le mbe nagnomey tsiny i Jesosy avao o Fariseò naho o mpanohetse azeo, satria tsy nagnorike i fombafomba iareoy reke. Niboseke ka iareo naho fa nagnasitragne ndaty tamy ty andro Sabata reke. (Mar 3:1-6; Jaona 9:16) Nao ka iareo miambegne i Lalàna miomba i Sabataỳ, ie amy izao engà iareo hamarotse amy i tempolỳ ao o ndatio naho fa Sabata. Niboseke iareo naho fa nirehafe i Jesosy tie tsy mete ze raha natao iareo zay. (Mat. 21:12, 13, 15) Niforoforo tamy i Jesosy ka ty ndaty tamy ty synagoga ta Nazareta agne naho fa nirehake tantara tamy iareo reke mba hampisehoagne tie tea tegna naho tsy manam-pinoagne iareo. (Lioka 4:16, 25-30) Maro areke ty ndaty tsy nanonjohy i Jesosy noho ze raha natao’e zay iaby.—Mat. 11:16-19.

14. Nagnino ty Jesosy ro nagnameloke ty fombafomba mifanohetse amy ty raha rehafe ty Baiboly?

¹⁴ Ino ty rehafe ty Soratse Masigne? Hoe ty Jehovah tamy ty alala Isaia mpaminany: “Ambava’e eo avao o agnarinea ty vahoake toy ahikeo, le am-bava’eo avao ka o agnomea iareo voninahitse ahio, fa ty fo iareo lavitse ahike, le ty lily o ndatio ty ianara iareo, sady izay ro eretserete iareo ho fatahoragne ahy.” (Isaia 29:13) Rare’e ty ahy i Jesosy naho nagnameloke o fombafomba tsy arake ty Soratse Masigneo. Ze mihevetse areke tie o lalàna naho o fombafomba niforogne o ndatio ro ambone ty amy tie o raha rehafe ty Soratse Masigneo, le manohetse i Jehovah naho i Mesia nirahe’ey.

15. Nagnino o ndatio ro malaigne o Vavolombelo i Jehovah-o?

¹⁵ Ino ka ty raha atrehentika amy hinane zao? Boseke amo o Vavolombelo i Jehovah-o ty ankamaroa o ndatio, satria tsy mete hanao fete tsy arake ty Soratse Masigne iareo, agnisa izay o aniveriserao naho o Krismasio. Boseke amy iareo ka ty ndaty ila’e, satria tsy mankalaza fetem-pirenena ndra magnorike i fombafomba tsy arake ty Soratse Masigne anoe o ndatio naho fa misy mate rey iareo. Mihevetse o ndaty rehoe fa tena ankasitrahan’Agnahare ty fanompoa iareo aze. Faie tsy mahafale aze ty raha atao iareo, satria ty fombafomba ty tontolo toy ro tea iareo ambone ty fampianara ty Baiboly.​—Mar 7:7-9.

16. Ino ty raha tsy maintsy ataontika, le ino ka ty raha tsy toko’e hataontika? (Salamo 119:97, 113, 163-165)

¹⁶ Ino ty hagnampe antika hanam-pinoagne? Tsy maintsy mampitombo ty hateantika ty lalà i Jehovah naho ty toro lala’e tika. (Vakio ty Salamo 119:97, 113, 163-165.) Naho teantika ty Jehovah, le tsy hanao i fombafomba tsy mampifale aze rey tikagne. Tsy toko’e hisy raha hengantikagne hanjare ho ambone ty hateantika i Jehovah.

17. Ino ty raha nitamae o ndaty tamy ty andro i Jesosio fa hatao’e?

¹⁷ Te hagnova fitondragne ty ndaty ila’e tamy ty andro i Jesosy. Nitamà iareo fa hagnafake iareo amy ty fampijalea o Romanao ty Mesia. Niforesé iareo hatao mpanjaka areke ty Jesosy faie tsy nimete. (Jaona 6:14, 15) Natahotse o mpisorogneo naho ty ndaty hafa tie kera ty Jesosy te hagnova fitondragne, satria ho boseke o Romanao naho manao izay reke, le hafaha o Romanao tsy ho mpisorogne iareo. Maro tamo o Jiosio areke ro nanohetse i Jesosy satria tsy nanao politike nanahake iareo reke.

18. Ino ty faminaniagne miomba i Mesia tsy nidarea o ndatio?

¹⁸ Ino ty rehafe ty Soratse Masigne? Ndra tie maro aza ty faminaniagne mirehake tie ho Mpialy mahery i Mesia, le rehafe ty faminaniagne ila’e tie tsy maintsy ho mate noho ty fahotantikagne  heike reke. (Isaia 53:9, 12) Nagnino areke o Jiosio ro nanagne heve-diso miomba i Mesia? Satria maro tamy iareo ro tsy nidare ze faminaniagne nirehake tie tsy hamaha ty olagne nanjò iareo tamy izay ty Mesia.​—Jaona 6:26, 27.

19. Ino ty heve-diso anagna o ndatio amy hinane zao, le mahavy iareo tsy hipaoke amy ty hafatse torientikagne?

¹⁹ Ino ka ty raha atrehentika amy hinane zao? Maro ty ndaty boseke amantika noho itika tsy manao politike. Mitamà iareo fa hifily tika. Faie haintika tie mandietse i Jehovah tika naho mijobogne ndaty raike ho mpitondra antika. (1 Sam. 8:4-7) Mihevetse ka o ndatio fa toko’e hamboatse lakilasy naho lapotaly vaho hanao asa fagnasoavagne hafa tika. Boseke amantika areke iareo, satria tsy ty hamaha ty olagne amy ty tontolo toy ro ifantohantikagne fa i asa fitoriagney.

20. Ino ty raha lahibey toko’e hifantohantika, arake ty raha nirehafe i Jesosy amy Matio 7:21-23 ao?

²⁰ Ino ty hagnampe antika hanam-pinoagne? (Vakio ty Matio 7:21-23.) I asa nandilia i Jesosy antikagney ro tena toko’e hifantohantika. (Mat. 28:19, 20) Tsy toko’e ho tondregne amo o politikeo naho ty famahàgne ty olagne amy ty tontolo toy tika. Maregne fa teantika o ndatio sady mihevetse ty olagne manjò iareo tikagne. Faie haintika tie ty fampianaragne iareo miomba ty Fanjakan’Agnahare naho ty fagnampeagne iareo hifandrambe marine ama’e ro fomba tena soa agnampeantika iareo.

21. Toko’e ho tapa-kevetse hanao ino tika?

²¹ Nitreantika tato ty anto’e efatse nahavy ty ankamaroa ty ndaty tamy ty andro i Jesosy nanohetse aze. Le mbe ireo ka ty anto’e mahavy o ndatio hanohetse o mpanonjohy ty lia’eo amy izao. Faie ireo avao vao ty raha va’e hikalagne antika tsy hanonjohy i Jesosy? Aha’a. Mbe misy anto’e efatse hafa ka hodinehentika amy ty lahatsoratse magnarake. Lonike areke tika ho tapa-kevetse ty hanonjohy i Jesosy naho hagnamafe ty finoantikagne avao!