1-2. Ino ty raha nirehafe ty mpanoratse raike, le ino ty hodinehentikagne ato?

AN-TAPETRISA’E ty ndaty mirehake tie nao mino i Jesosy zao faie tsy magnorike ty raha nampianare’e. (2 Tim. 4:3, 4) Magnamaregne izay ty raha nirehafe ty mpanoratse raike toy: “Naho misy ndaty manahake i Jesosy tie amy hinane zao, le mirehake i raha nirehafe i Jesosy rey sady mitovy amy ty fomba nirehafa i Jesosy aze ty anoa’e aze, hanohetse ze ndaty zay vao tika manahake ty natao o ndatio tamy i Jesosy fa 2000 taogne lasa zay? ... Eka, naho ty raha atao ty ankamaroa o ndatio naho ty toe-tsay iareo ro henteagne.”

² Tamy i Jesosy tan-tane etoỳ, le maro ty ndaty naharey ty fampianara’e naho nahatrea ty fahagagagne nanoe’e. Faie le mbe tsy nino aze avao iareo. Fa nagnino? Nitreantika tamy i lahatsoratse taloha itoỳ, fa misy anto’e efatse nahavy o ndatio ho boseke amy i Jesosy, noho ty raha nirehafe’e naho ty raha natao’e. Fa izao tika, le handineke anto’e efatse hafa ka. Hohenteantikagne ka tie nagnino ty ndaty amy hinane zao ro manohetse o mpanonjohy ty lia i Jesosio, le nagnino tika ro afake matoky fa tsy misy raha mahakalagne antika tsy hanompo i Jehovah.

3. Ino ty raha natao i Jesosy, le nahavy ty ndaty ila’e ho boseke ama’e?

³ Tsy nifily volo ty Jesosy tamy i reke tan-tane etoỳ. Nifandrambesa’e iaby ze kila ndaty. Niarake nihinagne tamo o ndaty mpagnarivo naho manam-pahefàgneo reke, ro sady nanokagne fotoagne hiarahagne amo o ndaty mahantra naho tsy misy mpidareo. Nitretré o ndaty nihevere ty hafa ho “mpanotao” ka reke. Niboseke o ndaty nihevetse ty vata’e ho maregneo naho fa nahatrea  i Jesosy nanao izay. Le hoe iareo tamy i mpiana i Jesosy rey: “Nagnino nareo ie miarake mihinagne naho minogne amo o ndaty mpamory hetra naho o mpanotaò?” Le hoe ty natoy i Jesosy iareo: “Tsy ty ndaty salama ro mipay dokotera, fa ty marare. Sady tsy niavy mba hitoka o ndaty maren-taneo raho, fa o mpanotao mba hibebake.”​—Lioka 5:29-32.

4. Ino ty raha toko’e fa ho nampoize o Jiosio, naho henteagne ty raha nirehafe Isaia mpaminany?

⁴ Ino ty rehafe ty Soratse Masigne? Taloha ela bey ty niavia i Mesia tambone tane etoy, le fa nirehake ty Isaia mpaminany tie ho heje o ndatio reke. Hoe reke: “Natao tsinotsinogne naho nihalavira o ndaty reke, ... Niamboho zahay mba tsy hagnente ty tarehe’e. Natao tsinotsinogne reke, sady tinignetigne’ay.” (Isaia 53:3) Rehafe o faminaniagne iohoe tie hihalavira “o ndaty” ty Mesia. Toko’e fa ho nampoize o Jiosy tamy ty andro i Jesosio areke tie ho heje o ndatio reke.

5. Akore ty fihevera ty ankamaroa ty ndaty amy hinane zao o mpanonjohy ty lia i Jesosio?

⁵ Ino ka ty raha atrehentika amy hinane zao? Fale ty ankamaroa o mpitarike fivavahagneo naho fa mahatrea o ndaty managne toeragne ambone naho mpagnarivo vaho hevere ty tontolo toy ho mahihitseo mivavake amy iareo agne. Mbe engà iareo hivavake amy iareo ao avao aza o ndaty rehoe ndra tie tsy magnorike ty lilin’Andrianagnahare. Fa o mpanompo i Jehovah mafana fo amy ty fanompoagne aze naho malio findesam-batagneo ambanembané iareo, satria hevere ty tontolo toy ho tsy misy dika’e. Toe nirehake ty Paoly tie ‘o ndaty ambaneo’ ro jinobon’Andrianagnahare. (1 Kor. 1:26-29) Sarobily amy i Jehovah iaby o mpanompo’e tsy mivalike rehoe.

6. Ino ty raha nirehafe i Jesosy amy Matio 11:25, 26 ao, le akore ty azontika anahafagne aze?

⁶ Ino ty raha tsy maintsy ataontika mba hahavy antika hanompo i Jehovah avao? (Vakio ty Matio 11:25, 26.) Ko engagne hisy voka’e ama’o ty fihevera ty tontolo toy o vahoa i Jehovah-o. Tsiarovo ka fa ze ndaty miambane avao ro ampiasae i Jehovah hanao ty zoton’arofo’e. (Sal. 138:6) Saintsaigno tie ino iaby ty raha fa nivita i Jehovah tamy ty alala o ndaty hevere ty tontolo toy ho tsy mahilala ndra donendra rehoe.

7. Nagnino o Fariseò ro nirehafe i Jesosy tihoe manao soamiatreke, le ino ty natao iareo?

⁷ Bey herim-po ty Jesosy, le nivita’e ty nirehake tie manao soamiatreke o mpitarike fivavahagne tamy ty andro’eo. Agnisa izay zao o Fariseò, satria tena nahasarote’e iareo ty fomba fanasagne ty tagna iareo, ie amy izao ty rae aman-drene iareo tsy nidarea iareo. (Mat. 15:1-11) Va’e nigaga i mpiana i Jesosy rey naho fa naharey aze nirehake izay, le hoe iareo: ‘Hai’o vao tie niboseke o Fariseò naho fa naharey i reha’oy?’ Le hoe ty Jesosy tamy iareo: “Hombotagne ze hatae tsy nambolé i Raeko an-dindìgne agney. Engao iareo, fa mpitarike goa. Naho o goao ro mitarike goa, le sambe ho tonta an-davake agne iareo.” (Mat. 15:12-14) Tsy nengà i Jesosy hikalagne aze tsy hirehake ty maregne ty fahatreava’e o mpitarike fivavahagneo niboseke tama’e.

8. Akore ty nampisehoa i Jesosy fa tsy ekén’Andrianagnahare iaby ze kila fivavahagne?

⁸ Nampibaribary ty fampianaran-diso o mpitarike fivavahagneo ka ty Jesosy. Tsy nirehake reke tie ekén’Agnahare iaby ze kila fivavahagne. Ty nirehafe’e aza le tihoe, ho maro ty ndaty handeha mbamy i lala i famonoagney mbeo, fa ho tsy ampe avao ty ndaty handeha mbamy i lala i havelogney mbeo. (Mat. 7:13, 14) Nirehafe’e mazava soa fa sare manompo an’Agnahare avao ty ndaty ila’e, faie naho ty maregne le manao soamiatreke avao iareo. Hoe reke: “Mitaòa amy  ty mpaminany sandoke miheo ama’areo eo mirongogne volon’agnondry, mone izao amboa romotse ty am-po’e ao. Fa ty voa vokare’e ro hahafantara’areo aze soa.”​—Mat. 7:15-20.

9. Ino iaby ohatse ty fampianaran-diso nabaribary i Jesosy?

⁹ Ino ty rehafe ty Soratse Masigne? Fa nirehafe ty Baiboly mialoha fa hafana fo amy ty anjomba i Jehovah ty Mesia. (Sal. 69:9; Jaona 2:14-17) Ze hafanam-po i Jesosy zay ty nandrisike aze hampibaribary ty heve-diso nampianare o mpitarike fivavahagneo naho ty fombafomba tsy mete natao iareo. Nino ohatse o Fariseò fa tsy mete mate o fagnahio; faie tsy izay ty nampianare i Jesosy fa tihoe mitovy amo o ndaty mirorò o ndaty mateo. (Jaona 11:11) Tsy nino ty famelomagne ty mate ka o Sadoseò; faie nivelome i Jesosy ty Lazarosy, i ragne’ey. (Jaona 11:43, 44; Asa. 23:8) Nampianare o Fariseò fa lahan’Agnahare iaby ze raha mahazo antika ndra ze raha ataontika. Faie nampianare i Jesosy tie afake mijobogne o ndatio ndra hanompo an’Agnahare, ndra tsy hanompo Aze.​—Mat. 11:28.

10. Nagnino ty ankamaroa o ndaty amy izaò ro boseke amy ty raha ampianarentikagne?

¹⁰ Ino ka ty raha atrehentika amy hinane zao? Maro ty ndaty manohetse antika, satria mampibaribary ty fampianaran-diso o fivavahagneo ty raha ampianarentikagne boake amy Baiboly ao. Ampianare o mpitarike fivavahagneo ohatse fa ampijalén’Andrianagnahare agn’afobey agne ze ndaty raty fagnahy. Mampiasa o fampianaran-diso iohoe iareo mba hagnorohoroagne o ndatio. Faie mpanompo i Jehovah, i Andrianagnahare bey hateay tika, le mampibaribary fa diso ze fampianaragne zay. Ampianare o mpitarike fivavahagneo ka fa managne fagnahy tsy mete mate o ndatio. Faie naho maregne zay, le tsy misy ilagne ze o famelomagne ty mate zao. Porofoentikagne amo o ndatio amy ty alala ty Baiboly areke fa diso ze fampianaragne zay. Maro ka ty fivavahagne mampianatse tie fa lahan’Agnahare iaby ze kila raha miseho. Faie ampianarentika o ndatio tie afake mijobogne o ndatio ndra hanompo an’Agnahare ndra tsy hanompo aze. Le akore ty atao o mpitarike fivavahagneo noho itika mampibaribary  ty fampianaran-diso iareo? Mateteke iareo ro lagìgne.

11. Ino ty tean’Agnahare hatao o vahoa’eo, arake ty reha i Jesosy amy Jaona 8:45-47 ao?

¹¹ Ino ty raha tsy maintsy ataontika mba hahavy antika hanompo i Jehovah avao? Naho tea ty hamarenagne tika, le tsy maintsy mino naho magnorike ze raha saontsien’Andrianagnahare. (Vakio ty Jaona 8:45-47.) Tsy hisintake ty hamarenagne manahake i Satana Devoly tika amy izay, sady tsy hanao raha mifanohetse amy ty raha inoantikagne ndra ombia ndra ombia. (Jaona 8:44) Tea i Jehovah ‘halaigne ty raty naho hipiteke amy ty soa’ o vahoa’eo, manahake i Jesosy.​—Rom. 12:9; Heb. 1:9.

12. Nagnino ty fomba namonoagne i Jesosy ro nahavy ty ankamaroa o Jiosio handietse aze?

¹² Ino ka ty anto’e hafa nahavy ty Jiosy ila’e tamy ty andro i Jesosy hanohetse aze? Hoe ty Paoly: “Faie itikagne mitory miomba i Kristy, i nipehegne tamy i hazo fijaleagney teoy. Raha mandagìgne zay amo o Jiosio.” (1 Kor. 1:23) Tsy nino i Jesosy ty ankamaroa o Jiosio naho fa nahatrea aze nipehegne tamy i hazo fijaleagney teo. Ty anto’e, hoe te hampiseho zay tie ndaty raty naho mpanota reke fa tsy Mesia.​—Deot. 21:22, 23.

13. Ino ty raha tsy neké ty say o Jiosy ila’e nandietse i Jesosio?

¹³ Tsy te hino o Jiosy tsy nagneke i Jesosio tie ndaty tsy nanan-tsiny naho niharatiratiegne avao vaho nampijalegne tsy ara-drare’e reke. Tsy nidare ty rare’e o ndaty nitsara azeo tamy i halegne nitsepahagne azey. Le avy le nivory malakilaky o Fitsaràgne Ambone Jiosio tamy i halegney, sady tsy nagnara-dalàna iareo naho fa nitsara i Jesosy. (Lioka 22:54; Jaona 18:24) Tsy rare’e ty raha natao iareo, satria ze fagnaratiagne naho porofo hahafahagne manohetse i Jesosy avao ro nitsanogna iareo. Iareo aza ‘nipay ndaty afake hanao kitomboke i Jesosy mba hahafahagne mamono aze.’ Faie tsy nitomombagne ze raha natao iareo zay. Hafara’e natao o mpisorogneo ze hahavy aze hirehake raha ho afake hitanagne aze. Tena tsy rare’e ty raha natao iareo. (Mat. 26:59; Mar 14:55-64) Nikaramà o mpitsara tsy maregne  rehoe ‘farantsa volafotsy maro’ aza i maramila Romana niambegne i kibory nandevegnagne i Jesosỳ, mba hampiparitake vande miomba ty anto’e nahafoagne i kiborỳ, tafara ty namelomagne i Jesosy tamy ty mate.​—Mat. 28:11-15.

14. Ino ty raha fa nirehafe ty Soratse Masigne mialoha miomba i Mesia?

¹⁴ Ino ty rehafe ty Soratse Masigne? Tsy nieretserete ty ankamaroa o Jiosy tamy ty andro i Jesosio tie hovonoegne ty Mesia. Faie mareho ty raha fa nirehafe ty faminaniagne raike toy: “Nanolotse ty fiai’e ho amy ty fahafatezagne reke. Sady natao ho agnisa ty mpandika lilitse. Ninday ty fahota ty maro ka reke vaho mpagnelagnelagne amo o mpandika lilitse rehoe.” (Isaia 53:12) Tsy nisy anto’e toko’e ho nikalagne o Jiosio tsy hino i Jesosy areke naho fa nivonoegne manahake o mpanotao reke.

15. Ino ty raha tsy maregne rehafe o ndatio miomba o Vavolombelo i Jehovah-o, le mahavy ty ndaty ila’e hanohetse iareo?

¹⁵ Ino ka ty raha atrehentika amy hinane zao? Atao kitomboke naho melohegne tsy ara-drare’e manahake i Jesosy o Vavolombelo i Jehovah-o amy izao. Mareho ty ohatse retoagne: Maro ty lalàna naboa ty Fitsaragne ta Etazonia agne tagnelagnela ty taogne 1930 naho 1940 mba hikalagnagne o vahoa i Jehovah-o tsy hanompo aze. Ty mpitsara ila’e aza, le tsy mba megnatse ty nagnameloke antika tsy ara-drare’e. Nifanohagne ka ty Fivavahagne Katolika naho ty Fanjakagne ta Québec, a Kanada agne mba hanohetse ty asantika. Maro ty mpitory le avy le nigadraegne avao noho iareo nitory tamy ty hafa ty miomba i Fanjakàn’Andrianagnaharey. Maro ty rahalahy tanora nivonoe o fitondragne Nazia tsy natahotse an’Agnahareo, tan’Alemaina agne. Vaho tsy ela ka zao, le maro ty rahalahintika nimelohegne sady ginadra a Rosia agne. Ty anto’e, nirehake miomba ty Baiboly iareo, ie amy izao nao magnoho-doza io tasa ty fanjakagne agne. Ndra ty Baiboly Dikan-drehake Tontolo Vaovao amy ty rehake Rosiana aza, le rinara ty fanjakagne agne sady rineha iareo tie magnoho-doza, satria mampiasa i tahinan’Agnahare tihoe Jehovah-y.

16. Toko’e hitao tika mba tsy hino ty raha tsy maregne rehafe o ndatio miomba ty vahoa i Jehovah, arake ty 1 Jaona 4:1. Nagnino zay ro tena ilaegne?

¹⁶ Ino ty raha tsy maintsy ataontika mba hahavy antika hanompo i Jehovah avao? Mikezaha hamantatse ty maregne. Tamy i Toriteny i Jesosy Tam-bohitseỳ, le nampitao i ndaty nitsanogne aze rey reke tie hisy ndaty ‘hamorom-bande miomba iareo, le hirehake tie nao iareo nanao raha raty zao.’ (Mat. 5:11) I Satana ty foto ze vande rey zay. Atao’e ze hahavy o ndaty mpanohetseo hirehake vande miomba o ndaty tea ty hamarenagneo mba hahavy iareo ho kivy. (Apok. 12:9, 10) Faie tsy toko’e hino ty raha rehafe iareo tika. Sady tsy toko’e hataontika hampatahotse antika ndra hengantikagne hampihegne ty finoantika i vande rey.​—Vakio ty 1 Jaona 4:1.

17. Nagnino ty raha niseho taloha ty namonoagne i Jesosy ro nahavy ty ndaty ila’e tsy hagneke aze?

¹⁷ Nivalike tamy i Jesosy ty raike amy i apostoli’e rey taloha ty nimateza’e. Nandietse aze in-telo ka ty apostoli’e raike hafa, sady nienga aze iaby i apostoli’e rey tamy i halegne taloha ty namonoagne azey. (Mat. 26:14-16, 47, 56, 75) Faie fa nihay i Jesosy zay. I reke aza fa nirehake mialoha tie izay ty raha hiseho. (Jaona 6:64; 13:21, 26, 38; 16:32) Naho fa nahatrea o raha rehoe ty ndaty ila’e, le va’e nirehake tie: ‘I apostoli’e rey iaby aza irey ty raha natao iareo, le ino ka ty mbe hagnorihako aze!’

18. Ino iaby ty faminaniagne nitanterake taloha kede ty namonoagne i Jesosy?

¹⁸ Ino ty rehafe ty Soratse Masigne? An-jato’e taogne mialoha ty niavia i Mesia, le fa nisaontsy  ty Jehovah tie farantsa volafotsy 30 ty hamalihagne i Mesia. (Zak. 11:12, 13) Ty raike amo o nama’eo avao ty hamalike aze. (Sal. 41:9) Hoe ka ty Zakaria mpaminany: ‘Hojerako ty mpiarake, le hiparitake o agnondrio.’ (Zak. 13:7) Toko’e ho nagnamafe ty finoa o ndaty tea i Jehovah-o areke ty nahatrea ty fahatanteraha o faminaniagne rehoe tamy i Jesosy, fa tsy tihoe hikalagne iareo tsy hanonjohy aze.

19. Ino ty raha fa hay o ndaty tea i Jehovah-o?

¹⁹ Ino ka ty raha atrehentika amy hinane zao? Misy Vavolombelo i Jehovah ila’e amo o androntika zao nisintake ty hamarenagne, le nanjare nivalim-pinoagne sady nikezake nitaogne ty hafa hagnorike iareo. Nampiparitake vaovao raty, naho raha tsy tena maregne vaho vande miomba ty Vavolombelo i Jehovah amy ty alala ty gazete, radio, telé naho internet iareo. Faie tsy mahakalagne ze ndaty tea i Jehovah tsy hanompo aze zay, satria fa nirehafe ty Baiboly tie izay ty raha hisy.​—Matio 24:24; 2 Petera 2:18-22.

20. Ino ty hagnampe antika tsy hino ty raha rehafe i ndaty nisintake ty hamarenagne rey, arake ty 2 Timoty 4:4, 5?

²⁰ Ino ty raha tsy maintsy ataontika mba hahavy antika hanompo i Jehovah avao? Mila mianatse ty Saontsin’Andrianagnahare tsy tapake, mivavake mateteke, naho mikezake mimane soa i asa nankine i Jehovah tamantikagney tika mba hahavy antika hanagne finoagne matanjake avao. (Vakio ty 2 Timoty 4:4, 5.) Naho itika manam-pinoagne, le tsy hivali-doha naho fa maharey vaovao raty miomba o vahoa i Jehovah-o. (Isaia 28:16) Ty hateantika i Jehovah, ty Saontsi’e naho o rahalahio vaho o rahavaveo, le hagnampe antika hanompo i Jehovah ndra tie eo aza ty raha atao o ndaty nisintake ty hamarenagne rehoe.

21. Ino ty raha atokisantikagne ndra tie maro aza ty ndaty tsy mipaoke ty hafatse torientika amy izao?

²¹ Maro ty ndaty nilagigne tamy i Jesosy tamy ty andro’e, le tsy nino aze. Faie maro ka ty ndaty nanonjohy aze. Tagnate izay ao zao ty Josefa boake Arimatia agne, agnisa ty Fitsaràgne Ambone Jiosy, naho “ty mpisorogne maro.” (Asa. 6:7; Mat. 27:57-60; Mar 15:43) An-tapetrisa’e ka ty ndaty nanapa-kevetse ty hanonjohy i Jesosy manahake iareo amy hinane izao. Fa nagnino? Satria mahafantatse naho tea ty hamarenagne amy ty Soratse Masigne ao iareo. Hoe ty Baiboly: “Hieragneragne ze ndaty tea ty lili’o; Sady tsy misy raha engà iareo hahaboseke aze.”​—Sal. 119:165.