1, 2. Барои чӣ Павлус ба Ерусалим рафт ва ӯ дар он ҷо бо кадом душвориҳо рӯ ба рӯ шуд?

 ПАВЛУС боз дар Ерусалим аст. Ӯ дар тангкӯчаҳои серодами ин шаҳр қадам мезанад. Ерусалим тӯли садсолаҳо маркази парастиши Яҳува буд ва мардуми ин ҷо аз таърихи гузаштаи худ фахр мекард. Павлус медонист, ки барои бисёр масеҳиёни ин шаҳр Шариати Мӯсо аҳамияти калон дорад, барои ҳамин ба онҳо талаботи нави Яҳуваро қабул кардан осон нест. Инро ба назар гирифта Павлус ҳангоми дар Эфсӯс буданаш қарор кард, ки ба масеҳиёни Ерусалим ҳам хайрияҳоро мерасонаду ҳам ёрӣ медиҳад, ки ақидаи нодурусташонро ислоҳ кунанд (Кор. 19:21). Ҳарчанд Павлус мефаҳмид, ки ба Ерусалим рафтанаш хатарнок аст, ӯ аз нияташ нагашт.

² Дар Ерусалим Павлус бо кадом душвориҳо рӯ ба рӯ шуд? Яке аз душвориҳояш он буд, ки баъзе масеҳиён ба овозаҳои бардурӯғ дар ҳаққи Павлус бовар мекарданд. Лекин душвориҳои сахттар аз ҷониби душманони Масеҳ сар заданд. Ин бадхоҳон Павлусро ноҳақ туҳмат мекунанд, мезананд ва таҳдид мекунанд, ки мекушанд. Дар чунин ҳолатҳо Павлус имкон дошт, ки худро муҳофизат кунад. Ӯ хоксориву далерӣ ва имон зоҳир карда ба мо намуна гузошт, ки дар ин гуна озмоишҳо чӣ хел амал кунем.

3–5. а) Павлус дар Ерусалим бо кӣ вохӯрд ва онҳо дар бораи чӣ гап заданд? б) Мо аз вохӯрии Павлус бо пирон чӣ меомӯзем?

³ Павлусу ҳамроҳонаш баъди як рӯзи ба Ерусалим омадан бо пирони ҷамоат вомехӯранд. Ин ҷо ягон расул ёдовар нашудааст:  шояд, он вақт расулон дар ҷойҳои дигар аз пайи хизмат буданд. Лекин Яъқуби бародари Исо дар он ҷо буд (Ғал. 2:9). Аз афташ, вохӯриеро, ки дар он Павлус ва «тамоми пирон ҷамъ омада буданд», Яъқуб мегузаронд (Кор. 21:18).

⁴ Павлус баъди бо пирон салому алейк кардан «дар бораи корҳое, ки Худо ба воситаи хизматаш дар байни халқҳои дигар карда буд, аз як сар нақл кард» (Кор. 21:19). Танҳо тасаввур кунед, ки бародарон нақли Павлусро шунида чӣ қадар рӯҳбаланд шуданд! Мо низ имрӯз дар бораи пешрафти кори мавъизаи дигар давлатҳо фаҳмида беҳад хушнуд мегардем (Пнм. 25:25).

⁵ Аз афташ, дар ин вохӯрӣ Павлус инчунин дар бораи хайрияе, ки аз Аврупо оварда буд, гуфта гузашт. Пирон аз ин хеле хушҳол буданд ва миннатдор шуданд, ки бародарони раҳдурашон дар ҳаққи онҳо ғамхорӣ карданд. Онҳо нақли Павлусро шунида «Худоро ҷалол доданд» (Кор. 21:20а). Имрӯз низ бисёр бародару хоҳароне, ки аз офатҳо ё ягон бемории вазнин азоб мекашанд, аз ёрии саривақтӣ ва суханони таскинбахши ҳамимонон сарашон ба осмон мерасад.

6. Ба Павлус дар бораи кадом мушкилӣ хабар доданд?

⁶ Пирон ба Павлус хабар доданд, ки бародарони Яҳудия дар бораи ӯ баъзе чизҳоро шунида ба ташвиш омадаанд. Пирон чунин гуфтанд: «Эй бародар, ту медонӣ, ки чандин ҳазор яҳудиён имон овардаанд ва ҳамаи онҳо бо ҷидду ҷаҳд Шариатро риоя мекунанд. Аммо ба гӯши онҳо овозае расидааст, ки ту ба тамоми яҳудиёне, ки дар байни халқҳои дигар умр ба сар мебаранд, мегӯӣ, ки фарзандонашонро хатна накунанд ва расму оинро ба ҷо наоранд, ва ҳамин тавр онҳоро таълим медиҳӣ, ки аз Шариати Мӯсо рӯй гардонанд» a (Кор. 21:20б, 21).

7, 8. а) Бисёр масеҳиёни Яҳудия чӣ фикри хатое доштанд? б) Чаро ақидаи хато доштани баъзе бародарони яҳудӣ маънои онро надошт, ки онҳо масеҳиёни бевафоянд?

⁷ Чаро чандин ҳазор масеҳӣ Шариати Мӯсоро бо ҷидду ҷаҳд риоя мекарданд? Чаро бисёри онҳо намефаҳмиданд, ки ин Шариат зиёда аз 20 сол пеш бекор гашт? (Қӯл. 2:14). Аллакай  соли 49-уми милодӣ расулону пирон ба ҷамоатҳо нома навишта фаҳмонда буданд, ки ба масеҳиёни ғайрияҳудӣ хатна кардан ва Шариатро ба ҷо овардан шарт нест (Кор. 15:23–29). Лекин дар он нома дар бораи масеҳиёне, ки яҳудӣ буданд, чизе гуфта нашуда буд.

⁸ Магар бародарони яҳудӣ аз пушти фикру ақидаи хатояшон дигар масеҳӣ буда наметавонистанд? Ин тавр нест. Охир, онҳо пеш худоёни дурӯғро парастиш намекарданд, барои ҳамин баъди масеҳӣ шудан низ урфу одатҳои дини дурӯғро ба ҷо намеоварданд. Ғайр аз ин, Шариатро, ки барои масеҳиёни яҳудӣ пураҳамият буд, Яҳува дода буд. Ин Шариат бо таълими девҳо омехта набуд ва нодурустие надошт. Гап сари он буд, ки Шариат аҳди куҳнаро дар бар дошт, масеҳиён бошанд, аллакай зери аҳди нав қарор доштанд. Аз ин рӯ барои розигии Яҳуваро ба даст овардан минбаъд риояи Шариат дар талаб набуд. Он яҳудиён, ки баъд аз масеҳӣ шудан ҳам бо ҷидду ҷаҳд Шариатро риоя мекарданд, ба талаботи нав пурра сарфаҳм намерафтанд ва иҷрои аҳди навро басанда намеҳисобиданд. Онҳо бояд фикрронияшонро ба ҳақиқатҳое, ки оҳиста-оҳиста кушода мешуданд, мувофиқ мекарданд b (Ирм. 31:31–34; Луқ. 22:20).

9. Павлус дар бораи Шариати Мӯсо чиро таълим медод?

⁹ Дар бораи овозае, ки дар ҳаққи Павлус паҳн шуда буд, чӣ гуфтан мумкин аст? Оё ӯ таълим медод, ки яҳудиёни дигар ҷойҳо «фарзандонашонро хатна накунанд ва расму оинро ба ҷо наоранд»? Павлус, дар ҳақиқат, расули дигар халқҳо буд ва бо қарори пирон розӣ буд, ки ба ғайрияҳудиён Шариатро риоя кардан ҳатмӣ нест. Ӯ ҳамчунин ошкоро гуфт, ки онҳое, ки якравона масеҳиёни ғайрияҳудиро ба риояи Шариат ва хатна маҷбур месозанд, хато мекунанд (Ғал. 5:1–7). Павлус дар сафарҳояш хушхабарро ба яҳудиён низ мерасонд. Ӯ, бешубҳа, ба яҳудиёни ростдил мефаҳмонд, ки бо марги Масеҳ Шариат бекор шудааст ва акнун росткорӣ бо имон ба даст меояд, на бо риояи Шариат (Рум. 2:28, 29; 3:21–26).

10. Аз чӣ маълум аст, ки Павлус дар масъалаи риояи Шариат ва хатна бомулоҳиза буд?

¹⁰ Аммо Павлус касонеро, ки барои оромии виҷдонашон баъзе расму оини яҳудиро иҷро мекарданд, танқид намекард. Масалан, ӯ намегуфт, ки рӯзи шанберо риоя накунанд ё аз баъзе хӯрокҳо парҳез кардан нодуруст аст (Рум. 14:1–6). Ӯ касеро аз хатна кардан низ бознамедошт. Павлус ҳатто ба хотири он ки дили яҳудиён дур наравад, Тимотиюсро, ки падараш юнонӣ буд, хатна кард (Кор. 16:3). Павлус хатна кардан ё накарданро ба худи шахс ҳавола мекард. Барои ҳамин ба ғалотиён гуфта буд: «На хатна арзиш дораду на бехатнагӣ, балки имон, ки ба воситаи муҳаббат амал мекунад» (Ғал. 5:6). Ба ҳар ҳол, агар  шахс ба хотири Шариат хатна мекард ё исрор менамуд, ки одами бехатна розигии Яҳуваро ба даст оварда наметавонад, ин аз фаҳму имони сусти ӯ дарак медод.

11. Пирон ба Павлус чӣ маслиҳат доданд ва ӯ чӣ кор карду чӣ кор не? (Ҳамчунин ба поварақ нигаред.)

¹¹ Овозаҳо дар бораи Павлус дурӯғ бошанд ҳам, яҳудиёни масеҳӣ хавотир буданд. Барои ҳамин пирон ба Павлус чунин маслиҳат доданд: «Дар байни мо чор нафаре ҳаст, ки назр кардаанд. Ин мардонро бо худ гирифта, ҳамроҳашон маросими покшавиро ба ҷо ор ва хароҷоти онҳоро рӯпӯш кун, то онҳо мӯяшонро бигиранд. Он гоҳ ҳама мефаҳманд, ки овозаҳо дар бораи ту дурӯғанд ва ту дуруст рафтор мекуниву худат низ Шариатро ба ҷо меорӣ» c (Кор. 21:23, 24).

12. Чӣ тавр Павлус нишон дод, ки тайёр аст бо пирон ҳамкорӣ кунад?

¹² Павлус эрод гирифта метавонист, ки айб дар ӯ нест, балки дар  масеҳиёни қонунпарастест, ки ба Шариат часпидаанд. Лекин ӯ, то ҷое ки қоидаву меъёрҳои Худо имкон медод, тайёр буд гузашт кунад. Каме пештар ӯ навишта буд: «Барои касоне, ки тобеи шариатанд, чун касе шудам, ки тобеи шариат аст, то онҳоро ба Масеҳ ҷалб намоям, ҳарчанд худам тобеи шариат нестам» (1 Қӯр. 9:20). Дар ин маврид Павлус аз рӯйи маслиҳати пирони Ерусалим амал карда, чун касе шуд, ки «тобеи шариат аст». Мо низ имрӯз ба Павлус пайравӣ намуда ба ҷойи якравона гапи худро гузарондан аз рӯйи гуфти пирон амал мекунем (Ибр. 13:17).

13. а) Барои чӣ баъзе яҳудиён дар ибодатгоҳ шӯру мағал бардоштанд? б) Чӣ тавр Павлус аз дасти душманонаш халос хӯрд?

¹³ Павлус ҳамроҳи чор нафаре, ки рӯзҳои назрашон ба охир мерасид, ба ибодатгоҳ омад. Вақте яҳудиёни Осиё Павлусро диданд, шӯру мағал бардошта мардумро ба по хезонданд. Онҳо Павлусро туҳмат зада гуфтанд, ки ӯ ба ибодатгоҳ ғайрияҳудиёнро овардааст. Баъди ин мардум ба Павлус дарафтиданд. Агар он вақт мириҳазори румӣ ба миён намедаромад, ӯро мурданивор мезаданд. Мириҳазор Павлусро дастгир мекунад ва аз ҳамон вақт сар карда, Павлус зиёда аз чор сол аз озодӣ маҳрум мешавад. Аскарони румӣ Павлусро аз дасти мардум халос карда бошанд ҳам, ҷони ӯ ҳоло ҳам дар хатар буд. Вақте мириҳазор аз яҳудиён мепурсад, ки барои чӣ ба Павлус ҳуҷум мекунанд, онҳо дод зада дар ҳаққи Павлус ҳар гуна туҳматҳо мекунанд. Охиру оқибат сарбозон Павлусро аз он ҷо мебаранд. Вақте Павлусро ба сарбозхона дароварданӣ мешаванд, ӯ ба мириҳазор мегӯяд: «Илтимос, иҷозат деҳ, ки ба халқ сухане гӯям» (Кор. 21:39). Мириҳазор розӣ мешавад ва Павлус далерона дар бораи имонаш гап мезанад.

14, 15. а) Павлус ба яҳудиён чиро фаҳмонд? б) Мириҳазор барои аниқ кардани масъалаи Павлус чӣ кор кард?

¹⁴ Павлус суханонашро чунин сар кард: «Ба он чизе, ки ҳоло барои муҳофизати худ мегӯям, гӯш диҳед» (Кор. 22:1). Ӯ бо мардум ба забони ибронӣ гап зад ва онҳо хомӯш шуданд. Ӯ гапро дароз накарда ба онҳо фаҳмонд, ки барои чӣ пайрави Масеҳ гашт. Павлус моҳирона аз зиндагияш чизҳоеро нақл кард, ки шунавандагонаш дурустияшро санҷида метавонистанд. Масалан, Павлус гуфт, ки дар вақташ аз устоди номдор — Ҷамлиил, сабақ гирифта буд, баъдтар бошад, муддате пайравони Масеҳро озор медод ва, аз афташ, баъзе аз ҳозирон инро  медонистанд. Сипас Павлус нақл кард, ки ҳангоми сафар ба Димишқ ба ӯ дар рӯъё Масеҳ намудор шуда сухан гуфт. Касоне, ки ҳамроҳи Павлус буданд, нурро диданду садоро шуниданд, лекин суханонеро, ки гуфта шуданд, нафаҳмиданд (Кор. 9:7; 22:9). Он мардон Павлусро аз дасташ гирифта ба Димишқ бурданд, чунки чашмони ӯ аз нури он рӯъё нобино шуданд. Дар он ҷо Ҳанониё ном марде, ки ӯро яҳудиёни он минтақа мешинохтанд, муъҷиза карда чашмони Павлусро бино кард.

¹⁵ Вақте Павлус гуфт, ки пас аз ба Ерусалим баргаштанаш дар ибодатгоҳ Исоро дар рӯъё дид, яҳудиён ба ғазаб омада фарёд заданд: «Ӯро аз рӯйи замин нест кунед, ки ному нишонаш намонад! Мурдани ин одам беҳ!» (Кор. 22:22). Барои ҷони Павлусро халос кардан мириҳазор фармуд, ки ӯро ба сарбозхона баранд. Мириҳазор аниқ карданӣ буд, ки барои чӣ мардум ин қадар ташнаи марги Павлусанд. Барои ҳамин ӯ амр дод, ки Павлусро қамчинкорӣ карда пурсуков кунанд. Лекин Павлус гуфт, ки ӯ шаҳрванди Рум аст ва ӯро қамчинкорӣ кардан аз рӯйи қонун нест. Имрӯз низ парастандагони Яҳува барои муҳофизати ҳақиқат аз ҳуқуқҳои шаҳрвандии худ истифода  мебаранд. (Нигаред ба чорчӯбаҳои « Қонуни Рум ва шаҳрвандони он» ва « Муборизаҳои ҳуқуқӣ дар рӯзҳои мо».) Баъди суханони Павлус мириҳазор қарор кард, ки бо дигар роҳ ба ин кор равшанӣ андозад. Барои ҳамин рӯзи навбатӣ ӯ аҳли Шӯрои олии яҳудиёнро ҷамъ оварда, Павлусро назди онҳо бурд.

16, 17. а) Вақте Павлус ба Шӯрои олии яҳудиён муроҷиат кард, чӣ рӯй дод? б) Кадом рафтори Павлус нишон медиҳад, ки ӯ фурӯтан буд?

¹⁶ Павлуси расул дар назди Шӯрои олии яҳудиён худро муҳофизат карда, суханашро чунин оғоз кард: «Эй бародарон, ман то ба имрӯз дар пеши Худо бо виҷдони пок рафтор кардаам» (Кор. 23:1). Вале ӯ гапашро давом дода натавонист, чунки «саркоҳин Ҳанониё ба касоне, ки дар назди Павлус меистоданд, фармон дод, ки ба даҳонаш як шапалоқ зананд» (Кор. 23:2). Пастзаниро бинед! Саркоҳин бо ин фармонаш Павлусро бе ягон пурсишу далел дурӯғгӯй баровард. Ӯ Павлусро аз пеши худ доварӣ карда нафрату бадгумонияшро нишон дод. Аз ин рӯ Павлус дар ҷавоб гуфт: «Худо туро занад, эй девори сафедшуда! О наход ту маро аз рӯйи Шариат доварӣ куниву боз Шариатро вайрон карда, фармон диҳӣ, ки маро зананд?» (Кор. 23:3).

¹⁷ Ин суханонро шунида ҳуш аз сари баъзеҳо парид. Онҳо таҳдидомез ба Павлус гуфтанд: «Ту саркоҳини Худоро дашном медиҳӣ?!» Ҷавоби Павлус нишон дод, ки ӯ фурӯтан буд ва Шариатро эҳтиром мекард. Ӯ гуфт: «Эй бародарон, ман намедонистам, ки ӯ саркоҳин аст, зеро навишта шудааст: “Роҳбари халқро дашном надеҳ”» d (Кор. 23:4, 5; 2 Мӯсо 22:28). Пас аз  ин Павлус вазъиятро ба назар гирифта дигар хел амал кард. Ӯ медонист, ки як қисми Шӯрои олӣ саддуқиёнанду қисми дигараш фарисиён, барои ҳамин бо овози баланд гуфт: «Эй бародарон, ман фарисӣ ва фарзанди фарисӣ ҳастам. Маро барои умеде, ки ба зиндашавӣ дорам, доварӣ карда истодаанд» (Кор. 23:6).

18. Чаро Павлус худро фарисӣ номид ва чӣ тавр мо дар баъзе вазъият мисли ӯ амал карда метавонем?

¹⁸ Барои чӣ Павлус худашро фарисӣ номид? Чунки ӯ «фарзанди фарисӣ» буд, яъне аз оилае буд, ки пайрави мазҳаби фарисиён буданд. Барои ҳамин бисёр касон ҳоло ҳам ӯро фарисӣ меҳисобиданд e. Чӣ тавр Павлус худро фарисӣ номида метавонист, дар ҳоле ки фарисиён дар бораи зиндашавӣ ақидаи ғалат доштанд? Фарисиён бовар доштанд, ки баъди марг рӯҳи одам намемирад ва рӯҳи росткорон дубора дар ҷисми одамӣ зиндагӣ мекунад. Павлус бошад, ин тавр фикр намекард: ӯ ба зиндашавие,  ки Исо таълим медод, бовар дошт (Юҳ. 5:25–29). Лекин Павлус бо фарисиён розӣ буд, ки баъди марг умед ҳаст, саддуқиён бошанд, ба ин бовар надоштанд. Мо низ, вақте бо шахсони динашон дигар ҳамсуҳбат мешавем, кӯшиш мекунем мисли Павлус дар мавзуе гап занем, ки бо онҳо ҳамақидаем. Албатта, онҳо ба худои худ бовар доранду мо ба Худое, ки дар Китоби Муқаддас омадааст. Ба ҳар ҳол ҳам мову ҳам онҳо ба вуҷуд доштани Офаридгор бовар дорем.

19. Барои чӣ байни аъзои Шӯрои олӣ баҳсу мунозира сар зад?

¹⁹ Аз пушти суханони Павлус дар байни аъзои Шӯрои олии яҳудиён баҳсу мунозира сар зад. Дар ин бора мехонем: «Шӯру ғавғое бархост ва баъзе шариатдононе, ки фарисӣ буданд, аз ҷой хеста, бо хашму ғазаб ҷанҷол бардоштанду гуфтанд: “Мо дар ин одам ҳеҷ айбе намебинем, вале, агар бо ӯ офаридаи рӯҳӣ ё фариштае сухан гуфта бошад...”» (Кор. 23:9). Фикри он ки бо Павлус фариштае сухан гуфт, аллакай барои саддуқиён, ки ба вуҷуд доштани фариштагон бовар надоштанд, нофорам буд. (Нигаред ба чорчӯбаи « Саддуқиён ва фарисиён».) Муноқишаи онҳо чунон аланга гирифт, ки ба мириҳазори румӣ боз лозим омад, ки Павлусро халос кунад (Кор. 23:10). Вале ҷони Павлус ҳоло ҳам дар хатар буд. Биёед аз боби навбатӣ фаҳмем, ки бо ин расул оқибат чӣ мешавад.