ข้ามไปยังเนื้อหา

ข้ามไปยังสารบัญ

โลหิตจาง—สาเหตุ อาการ และวิธีรักษา

โลหิตจาง—สาเหตุ อาการ และวิธีรักษา

 “ฉัน​เคย​เลือด​จาง​ตอน​เป็น​วัยรุ่น” เบธ​เล่า “ฉัน​ไม่​ค่อย​มี​แรง เหนื่อย​ง่าย ปวด​กระดูก และ​ไม่​ค่อย​มี​สมาธิ หมอ​ให้​ฉัน​กิน​ธาตุ​เหล็ก ฉัน​ก็​กิน​ตาม​ที่​หมอ​สั่ง​และ​ดู​แล​เรื่อง​อาหาร​มาก​ขึ้น ไม่​นาน ฉัน​ก็​เริ่ม​รู้สึก​ดี​ขึ้น”

 ภาวะ​เลือด​จาง​แบบ​เบธ​เป็น​เรื่อง​ที่​พบ​ได้​ทั่ว​ไป องค์การ​อนามัย​โลก (WHO) รายงาน​ว่า ทั่ว​โลก​มี​คน​เป็น​โรค​โลหิต​จาง​ถึง 2 พัน​ล้าน​คน คือ​ประมาณ 30 เปอร์เซ็นต์​ของ​ประชากร​โลก ใน​ประเทศ​กำลัง​พัฒนา คาด​กัน​ว่า 50 เปอร์เซ็นต์​ของ​ผู้​หญิง​ตั้ง​ครรภ์​และ 40 เปอร์เซ็นต์​ของ​เด็ก​ก่อน​วัย​เรียน​เป็น​โรค​โลหิต​จาง

 โรค​โลหิต​จาง​สามารถ​ส่ง​ผล​เสีย​หลาย​อย่าง ใน​กรณี​รุนแรง​อาจ​ถึง​ขั้น​ทำ​ให้​หัวใจ​ทำ​งาน​ไม่​ปกติ​หรือ​หัวใจ​ล้มเหลว องค์การ​อนามัย​โลก​รายงาน​ว่า ใน​บาง​ดินแดน “20 เปอร์เซ็นต์​ของ​ผู้​หญิง​ที่​ตั้ง​ครรภ์​เสีย​ชีวิต” เพราะ​โรค​โลหิต​จาง ผู้​หญิง​ตั้ง​ครรภ์​ที่​โลหิต​จาง​เนื่อง​จาก​ขาด​ธาตุ​เหล็ก​ซึ่ง​เป็น​สาเหตุ​ที่​พบ​บ่อย​ที่​สุด อาจ​คลอด​ก่อน​กำหนด​และ​ทารก​อาจ​มี​น้ำหนัก​ตัว​ต่ำ​กว่า​เกณฑ์ เด็ก​ที่​เป็น​โลหิต​จาง​อาจ​มี​พัฒนาการ​ช้า​และ​ติด​เชื้อ​ง่าย แต่​โรค​โลหิต​จาง​จาก​การ​ขาด​ธาตุ​เหล็ก​สามารถ​ป้องกัน​และ​รักษา​ได้ a

โลหิต​จาง​คือ​อะไร?

 โลหิต​จาง​เป็น​โรค​ชนิด​หนึ่ง คน​ที่​เป็น​โรค​โลหิต​จาง​มี​ปริมาณ​เซลล์​เม็ด​เลือด​แดง​ที่​แข็งแรง​น้อย​กว่า​ปกติ ซึ่ง​เกิด​จาก​หลาย​สาเหตุ นัก​วิทยาศาสตร์​พบ​ว่า​โรค​นี้​มี​มาก​กว่า 400 ชนิด! ภาวะ​โลหิต​จาง​อาจ​เกิด​ขึ้น​ชั่ว​คราว​หรือ​เรื้อรัง และ​อาจ​มี​อาการ​เล็ก​น้อย​หรือ​รุนแรง​ก็​ได้

อะไร​เป็น​สาเหตุ​ของ​โรค​โลหิต​จาง?

 โลหิต​จาง​เกิด​จาก 3 สาเหตุ​หลัก

  •   เสีย​เลือด​จน​ทำ​ให้​เซลล์​เม็ด​เลือด​แดง​ใน​ร่าง​กาย​ลด​ลง

  •   ร่าง​กาย​สร้าง​เซลล์​เม็ด​เลือด​แดง​ที่​แข็งแรง​ไม่​เพียง​พอ

  •   ร่าง​กาย​ทำลาย​เซลล์​เม็ด​เลือด​แดง

 โรค​โลหิต​จาง​เพราะ​ขาด​ธาตุ​เหล็ก​เป็น​ชนิด​ที่​พบ​มาก​ที่​สุด​ใน​โลก เมื่อ​ร่าง​กาย​มี​ธาตุ​เหล็ก​ไม่​เพียง​พอ​ก็​ไม่​สามารถ​ผลิต​ฮีโมโกลบิน​ที่​ปกติ​ได้​มาก​พอ ฮีโมโกลบิน​เป็น​สาร​สำคัญ​ใน​เม็ด​เลือด​แดง​ที่​ช่วย​ลำเลียง​ออกซิเจน​ไป​เลี้ยง​ส่วน​ต่าง​ ๆ ​ของ​ร่าง​กาย

โลหิต​จาง​จาก​การ​ขาด​ธาตุ​เหล็ก​มี​อาการ​อย่าง​ไร?

 ภาวะ​โลหิต​จาง​อาจ​แสดง​อาการ​น้อย​หรือ​แทบ​ไม่​แสดง​อาการ​เลย คน​ที่​เป็น​อาจ​ไม่​รู้​ตัว แต่​ถ้า​แสดง​อาการ​ก็​อาจ​มี​หลาย​อย่าง เช่น

  •   เหนื่อย​ล้า​มาก

  •   มือ​เท้า​เย็น

  •   ร่าง​กาย​อ่อนแอ

  •   ผิว​ซีด

  •   ปวด​หัว เวียน​หัวหน้า​มืด

  •   เจ็บ​หน้า​อก หัวใจ​เต้น​เร็ว หายใจ​ถี่

  •   เล็บ​เปราะ

  •   เบื่อ​อาหาร (โดย​เฉพาะ​เด็ก​เล็ก​ ๆ)

  •   อยาก​กิน​น้ำ​แข็ง แป้ง หรือ​แม้​แต่​ฝุ่น​และ​ดิน

ใคร​เสี่ยง​เป็น​โรค​โลหิต​จาง?

 ผู้​หญิง​อาจ​มี​ภาวะ​โลหิต​จาง​จาก​การ​ขาด​ธาตุ​เหล็ก​เพราะ​เสีย​เลือด​ใน​ช่วง​มี​ประจำ​เดือน ผู้​หญิง​ตั้ง​ครรภ์​ก็​เสี่ยง​ด้วย​ถ้า​กิน​อาหาร​ที่​มี​โฟเลต​หรือ​กรด​โฟลิก และ​วิตามิน​บี​ไม่​เพียง​พอ

 ทารก​ที่​คลอด​ก่อน​กำหนด​หรือ​น้ำหนัก​ต่ำ​กว่า​เกณฑ์​ซึ่ง​ไม่​ได้​รับ​ธาตุ​เหล็ก​เพียง​พอ​จาก​การ​กิน​นม​แม่​หรือ​นม​ผง

 เด็ก​ที่​ไม่​ได้​กิน​อาหาร​หลาก​หลาย​และ​มี​ประโยชน์

 คน​ที่​เป็น​มังสวิรัติ​ซึ่ง​ไม่​ค่อย​ได้​กิน​อาหาร​ที่​มี​ธาตุ​เหล็ก

 คน​ที่​ป่วย​เรื้อรัง เช่น เป็น​โรค​เลือด มะเร็ง ไต​วาย​เรื้อรัง แผล​ใน​กระเพาะ​อาหาร หรือ​โรค​ติด​เชื้อ​บาง​ชนิด

การ​รักษา​โรค​โลหิต​จาง

 โรค​โลหิต​จาง​บาง​ชนิด​อาจ​ไม่​สามารถ​ป้องกัน​และ​รักษา​ได้ แต่​โรค​โลหิต​จาง​จาก​การ​ขาด​ธาตุ​เหล็ก​หรือ​วิตามิน​อาจ​ป้องกัน​หรือ​รักษา​ได้​โดย​การ​กิน​อาหาร​ที่​มี​แร่​ธาตุ​และ​วิตามิน​สูง เช่น

 ธาตุ​เหล็ก พบ​ได้​ใน​เนื้อ​สัตว์ ถั่ว​ต่าง​ ๆ และ​ผัก​ใบ​เขียว b การ​ทำ​อาหาร​โดย​ใช้​เครื่อง​ครัว​ที่​ทำ​จาก​เหล็ก​ก็​อาจ​ช่วย​ได้ เพราะ​มี​งาน​วิจัย​บอก​ว่า​เครื่อง​ครัว​แบบ​นี้​อาจ​เพิ่ม​ธาตุ​เหล็ก​ให้​กับ​อาหาร​ได้

 โฟเลต พบ​ได้​ใน​ผลไม้ ผัก​ใบ​เขียว ถั่ว​ลันเตา ถั่ว​แดง ชีส ไข่ ปลา อัลมอนด์ และ​ถั่ว​ลิสง นอก​จาก​นี้​ยัง​พบ​ได้​ใน​ธัญพืช​ต่าง​ ๆ ​และ​อาหาร​จาก​ธัญพืช​ที่​มี​วิตามิน​สูง เช่น ขนมปัง ซีเรียล พาสตา และ​ข้าว โฟเลต​ที่​ได้​จาก​การ​สังเคราะห์​เรียก​ว่า กรด​โฟลิก

 วิตามิน​บี 12 พบ​ได้​ใน​เนื้อ​สัตว์ ผลิตภัณฑ์​จาก​นม ซีเรียล​ที่​เสริม​สาร​อาหาร และ​ผลิตภัณฑ์​จาก​ถั่ว​เหลือง

 วิตามิน​ซี พบ​ได้​ใน​ผลไม้​และ​น้ำ​จาก​ผลไม้​จำพวก​ส้ม พริก​หวาน บร็อคโคลี มะเขือ​เทศ เม​ลอน และ​สตรอเบอร์รี อาหาร​ที่​มี​วิตามิน​ซี​ช่วย​ให้​ร่าง​กาย​ดูด​ซึม​ธาตุ​เหล็ก​ได้​ดี

 แต่​ละ​ส่วน​ของ​โลก​มี​อาหาร​หลาก​หลาย​ต่าง​กัน​ไป คุณ​ควร​เรียน​รู้​จัก​อาหาร​ใน​ท้องถิ่น​ของ​คุณ เรื่อง​นี้​สำคัญ​มาก​สำหรับ​ผู้​หญิง โดย​เฉพาะ​อย่าง​ยิ่ง​ถ้า​คุณ​กำลัง​ตั้ง​ครรภ์​หรือ​กำลัง​คิด​จะ​มี​ลูก ถ้า​คุณ​ดู​แล​สุขภาพ ลูก​ของ​คุณ​ก็​จะ​เสี่ยง​ต่อ​การ​เป็น​โรค​โลหิต​จาง​น้อย​ลง c

a ข้อมูล​ด้าน​โภชนาการ​และ​ด้าน​อื่น​ ๆ ​ใน​บทความ​นี้​ส่วน​ใหญ่​มา​จาก Mayo Clinic และ​สารานุกรม The Gale Encyclopedia of Nursing and Allied Health ถ้า​คุณ​สงสัย​ว่า​เป็น​โรค​โลหิต​จาง​ควร​ปรึกษา​แพทย์

b อย่า​กิน​หรือ​ให้​ลูก​กิน​ธาตุ​เหล็ก​เสริม​โดย​ไม่​ปรึกษา​แพทย์ การ​บริโภค​ธาตุ​เหล็ก​มาก​เกิน​ไป​อาจ​มี​ผล​ต่อ​ตับ​และ​ทำ​ให้​มี​ผล​ข้าง​เคียง​อื่น​ ๆ ​ตาม​มา

c บาง​ครั้ง​แพทย์​รักษา​โรค​โลหิต​จาง​ด้วย​การ​ถ่าย​เลือด แต่​พยาน​พระ​ยะโฮวา​ไม่​ยอม​รับ​การ​รักษา​วิธี​นี้—กิจการ 15:28, 29