บทความศึกษา 42
เพลง 103 ผู้ดูแลเป็นของขวัญจากพระเจ้า
เห็นค่า “ของขวัญที่เป็นมนุษย์”
“เมื่อท่านขึ้นไปบนที่สูง . . . ท่านให้ของขวัญที่เป็นมนุษย์”—อฟ. 4:8
จุดสำคัญ
ผู้ช่วยงานรับใช้ ผู้ดูแล และผู้ดูแลหมวดช่วยเรายังไง และเราจะแสดงยังไงว่าเห็นค่าสิ่งที่พวกเขาทำ
1. พระเยซูให้ของขวัญอะไรกับเราบ้าง?
ไม่มีมนุษย์คนไหนในโลกที่จะใจกว้างและช่วยเหลือคนอื่นได้มากเท่ากับพระเยซู ตอนที่ท่านอยู่บนโลกท่านทำการอัศจรรย์เพื่อช่วยเหลือผู้คนมากมาย (ลก. 9:12-17) ท่านให้ของขวัญที่ยิ่งใหญ่ที่สุดกับมนุษย์ด้วยการสละชีวิตเพื่อเรา (ยน. 15:13) และหลังจากที่ท่านฟื้นขึ้นจากตาย ท่านก็ยังคงช่วยเราต่อไป พระเยซูสัญญาว่าจะขอพระยะโฮวาให้พลังบริสุทธิ์เพื่อสอนและปลอบใจเรา (ยน. 14:16, 17, เชิงอรรถ; 16:13) นอกจากนั้น โดยทางการประชุมประชาคมพระเยซูยังคงฝึกเราต่อไปให้สอนคนให้เป็นสาวก—มธ. 28:18-20
2. “ของขวัญที่เป็นมนุษย์” ซึ่งพูดถึงในเอเฟซัส 4:7, 8 หมายถึงใคร?
2 ให้เรามาดูของขวัญอีกอย่างหนึ่งที่พระเยซูให้กับเรา อัครสาวกเปาโลเขียนว่าหลังจากที่พระเยซูขึ้นไปสวรรค์แล้ว “ท่านให้ของขวัญที่เป็นมนุษย์” (อ่านเอเฟซัส 4:7, 8) เปาโลอธิบายว่าพระเยซูให้ของขวัญนี้เพื่อช่วยประชาคมในหลายวิธี (อฟ. 1:22, 23; 4:11-13) ทุกวันนี้ “ของขวัญที่เป็นมนุษย์” ก็รวมถึงผู้ช่วยงานรับใช้ ผู้ดูแลในประชาคม และผู้ดูแลหมวด a แน่นอนว่าพี่น้องชายเหล่านี้ไม่สมบูรณ์แบบ พวกเขาก็เลยอาจทำผิดพลาดได้ (ยก. 3:2) แต่พระเยซูนายของเราใช้พวกเขาเพื่อช่วยเรา พวกเขาเป็นของขวัญที่พระเยซูให้กับเรา
3. ขอยกตัวอย่างว่าเราทุกคนจะสนับสนุนงานของพี่น้องชายซึ่งเป็น “ของขวัญที่เป็นมนุษย์” ได้ยังไง
3 พระเยซูมอบหมายพี่น้องชายซึ่งเป็น “ของขวัญที่เป็นมนุษย์” ให้มีหน้าที่ช่วยพี่น้องในประชาคมให้เข้มแข็งซึ่งเป็นงานที่สำคัญมาก (อฟ. 4:12) และเราทุกคนก็มีส่วนช่วยพี่น้องชายเหล่านี้ได้ ลองนึกถึงตัวอย่างนี้ ตอนที่มีการก่อสร้างหอประชุม พี่น้องบางคนอาจไปช่วยก่อสร้าง ส่วนพี่น้องคนอื่น ๆ ก็สามารถสนับสนุนงานนี้ได้โดยการทำอาหาร ขับรถรับส่ง หรือช่วยงานอื่น ๆ คล้ายกันเราทุกคนสามารถสนับสนุนงานของผู้ช่วยงานรับใช้ ผู้ดูแล และผู้ดูแลหมวดได้ทั้งโดยคำพูดและการกระทำของเรา ให้เรามาดูกันว่าเราได้ประโยชน์อะไรบ้างจากการทำงานหนักของพี่น้องชายเหล่านี้ และเราจะแสดงให้พวกเขาและพระเยซูเห็นได้ยังไงว่าเราเห็นค่าพวกเขามาก
ผู้ช่วยงานรับใช้ “ให้บริการในรูปแบบต่าง ๆ”
4. “งานให้บริการในรูปแบบต่าง ๆ” ของผู้ช่วยงานรับใช้ในสมัยศตวรรษแรกมีอะไรบ้าง?
4 ในสมัยศตวรรษแรกพี่น้องชายบางคนได้รับการแต่งตั้งให้เป็นผู้ช่วยงานรับใช้ (1 ทธ. 3:8) ดูเหมือนว่าพวกเขา “ให้บริการในรูปแบบต่าง ๆ” ที่เปาโลพูดถึง (1 คร. 12:28) ดังนั้น ผู้ช่วยงานรับใช้ในสมัยศตวรรษแรกอาจจะทำงานที่จำเป็นหลายอย่างเพื่อที่ผู้ดูแลจะเอาใจใส่กับงานสอนและการบำรุงเลี้ยง เช่น ผู้ช่วยงานรับใช้อาจช่วยคัดลอกสำเนาพระคัมภีร์ หรืออาจไปซื้อของสำหรับการคัดลอกพระคัมภีร์ก็ได้
5. งานของผู้ช่วยงานรับใช้ในทุกวันนี้มีอะไรบ้าง?
5 ในทุกวันนี้ผู้ช่วยงานรับใช้ก็ทำงานหลายอย่างในประชาคมของคุณ (1 ปต. 4:10) เช่น พวกเขาอาจได้รับมอบหมายให้ดูแลบัญชีหรือเขตประกาศของประชาคม สั่งหนังสือให้พี่น้อง คุมเครื่องเสียงหรือวีดีโอ ต้อนรับผู้เข้าร่วมประชุมหรือช่วยดูแลรักษาหอประชุม งานเหล่านี้จำเป็นมากเพื่อที่ประชาคมจะดำเนินงานได้อย่างราบรื่น (1 คร. 14:40) นอกจากนั้น ผู้ช่วยงานรับใช้บางคนยังทำส่วนในการประชุมชีวิตและงานรับใช้ รวมทั้งบรรยายสาธารณะด้วย ผู้ช่วยงานรับใช้อาจได้รับแต่งตั้งให้เป็นผู้ช่วยผู้ดูแลกลุ่มการประกาศ และบางครั้งผู้ช่วยงานรับใช้ที่มีคุณสมบัติก็ได้ไปเยี่ยมบำรุงเลี้ยงกับผู้ดูแล
6. ทำไมเรารู้สึกเห็นค่างานหนักของผู้ช่วยงานรับใช้?
6 งานของผู้ช่วยงานรับใช้เป็นประโยชน์กับประชาคมยังไง? เบเบอรี่ bพี่น้องหญิงจากโบลิเวียบอกว่า “ต้องขอบคุณผู้ช่วยงานรับใช้ในประชาคมของเราจริง ๆ ค่ะ ฉันได้ประโยชน์จากการประชุมมากจริง ๆ เพราะฉันสามารถร้องเพลง ออกความเห็น ได้ฟังคำบรรยาย และได้ประโยชน์จากวีดีโอและภาพต่าง ๆ พวกเขาคอยดูแลผู้เข้าร่วมการประชุมให้ปลอดภัย และยังช่วยคนที่มาประชุมไม่ได้ให้สามารถประชุมทางออนไลน์ และหลังการประชุมผู้ช่วยงานรับใช้ก็ยังนำหน้าในการทำความสะอาด ช่วยเรื่องบัญชีประชาคม และทำให้แน่ใจว่าเรามีหนังสือสำหรับการประกาศอย่างเพียงพอ ฉันรู้สึกขอบคุณพวกเขาจริง ๆ ค่ะ” เลสลีย์ที่อยู่ในประเทศโคลอมเบียและสามีเป็นผู้ดูแลบอกว่า “ผู้ช่วยงานรับใช้ในประชาคมเราทำงานหลายอย่างจริง ๆ ถ้าไม่มีพวกเขาสามีของฉันคงต้องยุ่งมาก ๆ ฉันขอบคุณจริง ๆ ที่พวกเขากระตือรือร้นและเต็มใจช่วยเหลือพี่น้อง” คุณเองก็รู้สึกแบบนี้กับผู้ช่วยงานรับใช้ในประชาคมของคุณใช่ไหม?—1 ทธ. 3:13
7. เราจะแสดงความขอบคุณผู้ช่วยงานรับใช้ได้ยังไงบ้าง? (ดูภาพด้วย)
7 แม้เราอาจรู้สึกขอบคุณผู้ช่วยงานรับใช้ แต่คัมภีร์ไบเบิลก็กระตุ้น “ให้แสดงความขอบคุณ” ด้วย (คส. 3:15) คริสตอฟซึ่งเป็นผู้ดูแลในฟินแลนด์บอกว่า “ผมส่งการ์ดขอบคุณหรือส่งข้อความที่มีข้อคัมภีร์ถึงผู้ช่วยงานรับใช้ และบอกพวกเขาว่าพวกเขาให้กำลังใจผมยังไงบ้าง หรือทำไมผมถึงรู้สึกขอบคุณงานที่พวกเขาทำ” ปาสคาลและยาเอลซึ่งอยู่ที่นิวแคลิโดเนียอธิษฐานเผื่อผู้ช่วยงานรับใช้โดยเฉพาะ ปาสคาลบอกว่า “เราอธิษฐานเยอะมากเพื่อผู้ช่วยงานรับใช้ในประชาคมของเรา เราขอบคุณพระยะโฮวาที่ให้มีพวกเขา และขอพระองค์อยู่กับพวกเขาและช่วยพวกเขาด้วย” พระยะโฮวาฟังคำอธิษฐานแบบนี้และทั้งประชาคมจะได้ประโยชน์—2 คร. 1:11
ผู้ดูแลประชาคม “ทำงานหนักในหมู่พวกคุณ”
8. ทำไมเปาโลถึงเขียนว่าผู้ดูแลในศตวรรษแรก “ทำงานหนัก”? (1 เธสะโลนิกา 5:12, 13)
8 ในสมัยศตวรรษแรกผู้ดูแลทำงานหนักเพื่อพี่น้องในประชาคม (อ่าน 1 เธสะโลนิกา 5:12, 13; 1 ทธ. 5:17) พวกเขา “นำหน้า” ประชาคมโดยนำการประชุมและตัดสินใจเรื่องต่าง ๆ ร่วมกันในคณะผู้ดูแล พวกเขา “เตือนสติ” พี่น้องโดยให้คำแนะนำในแบบที่แสดงความรักเพื่อพี่น้องจะมีความเชื่อเข้มแข็ง (1 ธส. 2:11, 12; 2 ทธ. 4:2) แน่นอนว่าพี่น้องชายเหล่านี้ก็ต้องทำงานหาเลี้ยงครอบครัวของตัวเอง และต้องเสริมสร้างความเชื่อของตัวเองให้เข้มแข็งด้วย—1 ทธ. 3:2, 4; ทต. 1:6-9
9. ผู้ดูแลในทุกวันนี้มีหน้าที่รับผิดชอบอะไรบ้าง?
9 ผู้ดูแลในทุกวันนี้ก็มีงานยุ่งมาก พวกเขาเป็นผู้ประกาศข่าวดี (2 ทธ. 4:5) พวกเขาเป็นตัวอย่างที่ดีในการประกาศอย่างขยันขันแข็ง จัดระเบียบงานประกาศของประชาคม และฝึกพี่น้องให้ประกาศและสอนอย่างมีประสิทธิภาพ นอกจากนั้น พวกเขายังทำหน้าที่ตัดสินเรื่องในประชาคมอย่างที่แสดงความเมตตาและไม่ลำเอียง เมื่อมีพี่น้องทำผิดร้ายแรง ผู้ดูแลจะพยายามช่วยพี่น้องคนนั้นให้ฟื้นฟูความสัมพันธ์ของเขากับพระยะโฮวา และในขณะเดียวกันก็ต้องรักษาประชาคมให้สะอาด (1 คร. 5:12, 13; กท. 6:1) หน้าที่หลักของผู้ดูแลทุกคนก็คือ เอาใจใส่ฝูงแกะของพระเจ้าที่อยู่ในความดูแลของพวกเขา (1 ปต. 5:1-3) ผู้ดูแลยังเตรียมคำบรรยายอย่างดีเพื่อจะบรรยายที่ประชาคม พวกเขาพยายามรู้จักพี่น้องทุกคนในประชาคมและไปเยี่ยมบำรุงเลี้ยงพี่น้องด้วย ผู้ดูแลบางคนยังช่วยงานก่อสร้างและบำรุงรักษาหอประชุม มีส่วนร่วมในการจัดการประชุมใหญ่ ทำงานในคณะกรรมการประสานงานกับโรงพยาบาลและกลุ่มเยี่ยมผู้ป่วย รวมถึงทำงานอื่น ๆ อีกหลายอย่าง เราเห็นเลยว่าผู้ดูแลทำงานหนักจริง ๆ
10. ทำไมเราถึงเห็นค่าผู้ดูแลที่ทำงานหนัก?
10 พระยะโฮวาบอกไว้ล่วงหน้าแล้วว่าคนเลี้ยงแกะจะดูแลเราอย่างดีและเรา “ไม่ต้องกลัวอะไร” (ยรม. 23:4) โยฮันนาพี่น้องหญิงจากฟินแลนด์ได้เห็นว่าคำพูดนี้เป็นจริงตอนที่แม่ของเธอป่วยเป็นโรคร้ายแรง เธอบอกว่า “แม้ฉันจะเป็นคนที่เล่าความรู้สึกของตัวเองไม่ค่อยเก่ง แต่ผู้ดูแลคนหนึ่งที่ฉันไม่ค่อยสนิทด้วยอดทนฟังตอนที่ฉันระบายความรู้สึก เขาอธิษฐานกับฉันและทำให้ฉันมั่นใจความรักของพระยะโฮวา ฉันจำไม่ค่อยได้ว่าเขาพูดอะไร แต่ฉันจำได้ว่าฉันรู้สึกปลอดภัยและสบายใจที่ได้คุยกับเขา ฉันเชื่อว่าพระยะโฮวาส่งเขามาหาฉันในเวลาที่ฉันต้องการจริง ๆ” ผู้ดูแลในประชาคมของคุณช่วยคุณยังไง?
11. เราจะแสดงความขอบคุณผู้ดูแลได้ยังไง? (ดูภาพด้วย)
11 พระยะโฮวาอยากให้เราแสดงความขอบคุณผู้ดูแลจากใจจริง “เพราะงานที่พวกเขาทำ” (1 ธส. 5:12, 13) เฮนเรียตต้าที่อยู่ในฟินแลนด์บอกว่า “ผู้ดูแลช่วยเหลือคนอื่นด้วยความเต็มใจ แต่นี่ก็ไม่ได้หมายความว่าพวกเขามีเวลาหรือมีกำลังมากกว่าคนอื่น หรือพวกเขาไม่มีปัญหาในชีวิตเลย บางครั้งฉันบอกกับพวกเขาว่า ‘คุณรู้ไหม คุณเป็นผู้ดูแลที่ดีจริง ๆ นะ’ พี่น้องหญิงที่ชื่อเซร่าที่อยู่ในประเทศทูร์เคีย cบอกว่า “ผู้ดูแลต้องการกำลังใจเพื่อจะทำงานได้ต่อ ๆ ไป ดังนั้น ฉันเลยเขียนการ์ดขอบคุณให้พวกเขา ชวนพวกเขากินข้าวด้วยกัน หรือสนับสนุนงานประกาศ” มีผู้ดูแลคนไหนไหมที่คุณอยากจะขอบคุณเป็นพิเศษ? ขอให้คุณหาวิธีที่จะแสดงความขอบคุณพวกเขา—1 คร. 16:18
คุณสามารถให้กำลังใจพี่น้องชายที่ได้รับการแต่งตั้งเพื่อพวกเขาจะทำงานได้ต่อ ๆ ไป (ดูข้อ 7, 11, 15)
ผู้ดูแลหมวดช่วยประชาคมให้เข้มแข็ง
12. ในศตวรรษแรก มีการจัดเตรียมอะไรเพื่อช่วยให้ประชาคมเข้มแข็ง? (1 เธสะโลนิกา 2:7, 8)
12 พระเยซูยังให้พี่น้องชายซึ่งเป็น “ของขวัญที่เป็นมนุษย์” ทำงานรับใช้ในอีกรูปแบบหนึ่งด้วย พระเยซูชี้นำผู้ดูแลในกรุงเยรูซาเล็มให้ส่งเปาโล บาร์นาบัส และคนอื่น ๆ ไปทำงานเป็นผู้ดูแลเดินทาง (กจ. 11:22) เพื่ออะไร? ก็เพื่อช่วยประชาคมต่าง ๆ ให้เข้มแข็งเหมือนที่ผู้ช่วยงานรับใช้และผู้ดูแลช่วยประชาคมให้เข้มแข็ง (กจ. 15:40, 41) พี่น้องเหล่านี้เสียสละความสะดวกสบายของตัวเอง และยังเสี่ยงชีวิตเพื่อสอนและให้กำลังใจพี่น้องด้วย—อ่าน 1 เธสะโลนิกา 2:7, 8
13. ผู้ดูแลหมวดมีหน้าที่รับผิดชอบอะไรบ้าง?
13 ผู้ดูแลหมวดต้องเดินทางตลอด บางครั้งพวกเขาเดินทางหลายร้อยกิโลเมตรเพื่อเยี่ยมประชาคมต่าง ๆ ทุกสัปดาห์ผู้ดูแลหมวดจะบรรยายหลายครั้ง ไปเยี่ยมบำรุงเลี้ยงพี่น้อง จัดการประชุมไพโอเนียร์ จัดการประชุมผู้ดูแลประชาคมและการประชุมเพื่อการประกาศ พวกเขายังต้องเตรียมคำบรรยายและจัดการประชุมหมวดและประชุมภูมิภาค เขายังต้องสอนในโรงเรียนไพโอเนียร์ จัดการประชุมกับไพโอเนียร์ในหมวดและงานอื่น ๆ บางครั้งพวกเขาก็ได้รับมอบหมายงานด่วนจากสำนักงานสาขาด้วย
14. ทำไมเราถึงเห็นค่าผู้ดูแลหมวดที่ทำงานหนัก?
14 ประชาคมได้รับประโยชน์ยังไงจากผู้ดูแลหมวด? พี่น้องชายคนหนึ่งที่อยู่ในประเทศทูร์เคียบอกว่า “ทุกครั้งที่ผู้ดูแลหมวดมาเยี่ยม ผมได้รับการกระตุ้นให้ใช้เวลามากขึ้นในการช่วยเหลือพี่น้อง ผู้ดูแลหมวดทุกคนมาเยี่ยมไม่เคยทำให้ผมรู้สึกว่าพวกเขายุ่งมากหรือไม่มีเวลาคุยกับผม” โยฮันนาที่พูดถึงก่อนหน้านี้ได้ไปประกาศคู่กับผู้ดูแลหมวดแต่ไม่เจอใครอยู่บ้านเลย เธอบอกว่า “ฉันไม่ลืมวันนั้นที่ไปประกาศกับผู้ดูแลหมวดเลย ตอนนั้นฉันเล่าให้เขาฟังว่าพี่สาวสองคนของฉันเพิ่งย้ายไปอยู่ที่อื่นและฉันคิดถึงพวกเขามาก ผู้ดูแลหมวดปลอบใจฉันว่าตอนนี้เราอาจไม่ได้อยู่ด้วยกันกับครอบครัวหรือเพื่อน แต่ในโลกใหม่เราจะมีโอกาสได้ใช้เวลาด้วยกันกับพวกเขาตลอดไป” คุณเองก็เคยได้รับกำลังใจจากผู้ดูแลหมวดแบบนี้เหมือนกันใช่ไหม?—กจ. 20:37–21:1
15. (ก) อย่างที่บอกไว้ใน 3 ยอห์น 5-8 เราจะแสดงความขอบคุณผู้ดูแลหมวดได้ยังไง? (ดูภาพด้วย) (ข) ทำไมเราควรคิดถึงภรรยาของพี่น้องชายที่ทำงานหนัก? และเราจะทำแบบนั้นได้ยังไง? (ดูกรอบ “ คิดถึงภรรยาของพวกเขาด้วย”)
15 อัครสาวกยอห์นกระตุ้นให้กายอัสแสดงน้ำใจกับพี่น้องที่มาเยี่ยมและ “ช่วยเหลือพวกเขาในการเดินทางอย่างที่พระเจ้าอยากให้ทำ” (อ่าน 3 ยอห์น 5-8) วิธีหนึ่งที่เราจะทำแบบนั้นได้ก็คือชวนผู้ดูแลหมวดมากินข้าว และอีกวิธีหนึ่งก็คือเข้าร่วมการประกาศระหว่างสัปดาห์ที่ผู้ดูแลหมวดมาเยี่ยม เลสลีย์ที่พูดถึงก่อนหน้านี้ได้แสดงความขอบคุณผู้ดูแลหมวดในอีกวิธีหนึ่งด้วย เธอบอกว่า “ฉันอธิษฐานขอพระยะโฮวาช่วยดูแลสิ่งจำเป็นให้พวกเขา ฉันกับสามีเขียนจดหมายบอกพวกเขาว่าการเยี่ยมของพวกเขาช่วยเราได้มากจริง ๆ” จำไว้ว่าผู้ดูแลหมวดไม่ใช่ยอดมนุษย์ บางครั้งพวกเขาก็ต้องรับมือกับปัญหาสุขภาพ ความกังวล และถึงกับท้อใจด้วย บางทีคำพูดที่กรุณาหรือของขวัญเล็ก ๆ น้อย ๆ ที่คุณให้พวกเขาอาจเป็นคำตอบของพระยะโฮวาสำหรับผู้ดูแลหมวดก็ได้—สภษ. 12:25
เราจำเป็นต้องมี “ของขวัญที่เป็นมนุษย์”
16. ตามที่บอกไว้ในสุภาษิต 3:27 พี่น้องชายควรถามตัวเองว่ายังไงบ้าง?
16 ทั่วโลกเราต้องการพี่น้องชายมากขึ้นเพื่อจะรับใช้เป็น “ของขวัญที่เป็นมนุษย์” ถ้าคุณเป็นพี่น้องชายที่รับบัพติศมาแล้ว คุณ “มีกำลังที่จะช่วย” ได้ไหม? (อ่านสุภาษิต 3:27) คุณพยายามมีคุณสมบัติเป็นผู้ช่วยงานรับใช้ไหม? ถ้าคุณเป็นผู้ช่วยงานรับใช้แล้ว คุณพยายามมีคุณสมบัติเพื่อจะทำหน้าที่เป็นผู้ดูแลไหม? d คุณสามารถปรับเปลี่ยนชีวิตเพื่อจะเข้าโรงเรียนผู้ประกาศราชอาณาจักรได้ไหม? โรงเรียนนี้จะฝึกและช่วยคุณให้ทำงานรับใช้ที่พระเยซูมอบหมายได้มากขึ้น ถ้าคุณรู้สึกว่ายังไม่มีคุณสมบัติ ให้อธิษฐานขอพลังบริสุทธิ์จากพระยะโฮวาเพื่อช่วยคุณให้ทำงานมอบหมายที่ได้รับตอนนี้ให้สำเร็จ—ลก. 11:13; กจ. 20:28
17. “ของขวัญที่เป็นมนุษย์” แสดงให้เห็นอะไรเกี่ยวกับพระเยซูกษัตริย์ของเรา?
17 การที่พระเยซูแต่งตั้งพี่น้องชายให้เป็น “ของขวัญที่เป็นมนุษย์” แสดงให้เห็นว่าท่านกำลังนำหน้าเราอยู่ในสมัยสุดท้ายนี้ (มธ. 28:20) คุณรู้สึกขอบคุณมากใช่ไหมที่เรามีกษัตริย์ที่รักเรา ใจกว้าง เอาใจใส่เรา และให้มีพี่น้องชายคอยดูแลเราด้วย? ดังนั้น ขอให้เราหาโอกาสที่จะแสดงความขอบคุณพี่น้องชายเหล่านี้ที่ทำงานหนัก และให้เราขอบคุณพระยะโฮวาด้วยเพราะพระองค์เป็นผู้ให้ “ของดี ๆ และสมบูรณ์ทุกอย่าง”—ยก. 1:17
เพลง 99 พี่น้องมากมายมหาศาล
a ผู้ดูแลที่เป็นคณะกรรมการปกครอง ผู้ช่วยคณะกรรมการปกครอง คณะกรรมการสาขา และพี่น้องชายที่ทำหน้าที่อื่น ๆ ก็เป็น “ของขวัญที่เป็นมนุษย์” ด้วย
b บางชื่อเป็นชื่อสมมุติ
c ชื่อเดิมคือตุรกี
d สำหรับข้อมูลเพิ่มเติมว่าควรทำยังไงถึงจะเป็นผู้ช่วยงานรับใช้หรือผู้ดูแล ดูบทความ “พี่น้องชาย—คุณกำลังพยายามจะได้ทำหน้าที่ผู้ช่วยงานรับใช้ไหม?” และ “พี่น้องชาย—คุณกำลังพยายามจะได้ทำหน้าที่ผู้ดูแลไหม?” ในหอสังเกตการณ์ เดือนพฤศจิกายน 2024
