บทความศึกษา 52
พี่น้องหญิงวัยรุ่น ขอให้คุณเป็นคริสเตียนที่มีความเป็นผู้ใหญ่
“ส่วนผู้หญิงก็เหมือนกัน ควร . . . รู้จักประมาณตน และซื่อสัตย์ในทุกสิ่ง”—1 ทธ. 3:11
เพลง 133 นมัสการพระยะโฮวาตั้งแต่เด็ก
ใจความสำคัญ a
1. เราต้องทำอะไรเพื่อจะเป็นคริสเตียนที่มีความเป็นผู้ใหญ่?
เรารู้สึกทึ่งจริง ๆ ที่เห็นเด็ก ๆ โตไวมาก นี่เป็นเรื่องธรรมชาติ แต่การเป็นคริสเตียนที่มีความเป็นผู้ใหญ่ไม่ใช่สิ่งที่ได้มาโดยอัตโนมัติ b (1 คร. 13:11; ฮบ. 6:1) เพื่อจะก้าวหน้าเป็นคริสเตียนที่มีความเป็นผู้ใหญ่ เราต้องสนิทกับพระยะโฮวา นอกจากนั้น เราต้องมีพลังบริสุทธิ์ของพระองค์ด้วยเพื่อจะช่วยเราพัฒนาคุณลักษณะดี ๆ ฝึกทักษะต่าง ๆ ที่จำเป็น และเตรียมพร้อมสำหรับหน้าที่รับผิดชอบในอนาคต—สภษ. 1:5
2. เราได้เรียนอะไรจากปฐมกาล 1:27? แล้วเราจะคุยเรื่องอะไรบ้างในบทความนี้?
2 พระยะโฮวาสร้างมนุษย์ให้เป็นผู้ชายและผู้หญิง (อ่านปฐมกาล 1:27) ผู้ชายกับผู้หญิงไม่ได้แค่มีลักษณะทางกายภาพที่ต่างกันเท่านั้น แต่ยังมีอย่างอื่นที่ต่างกันด้วย ตัวอย่างเช่น พระยะโฮวาสร้างผู้ชายและผู้หญิงให้มีหน้าที่ต่างกัน พวกเขาเลยต้องมีคุณลักษณะและทักษะบางอย่างที่จะช่วยพวกเขาให้ทำหน้าที่ของตัวเองได้ (ปฐก. 2:18) ในบทความนี้เราจะมาดูว่า พี่น้องหญิงวัยรุ่นต้องทำอะไรเพื่อจะเป็นคริสเตียนที่มีความเป็นผู้ใหญ่ และในบทความถัดไปเราจะมาดูว่า พี่น้องชายวัยรุ่นต้องทำอะไรเพื่อจะเป็นคริสเตียนที่มีความเป็นผู้ใหญ่เหมือนกัน
มีคุณลักษณะแบบพระเจ้า
การเลียนแบบคุณลักษณะดี ๆ ของผู้รับใช้พระเจ้าที่ซื่อสัตย์สมัยก่อน เช่น เรเบคาห์ เอสเธอร์ และอาบีกายิล จะช่วยให้คุณเป็นพี่น้องหญิงที่มีความเป็นผู้ใหญ่ (ดูข้อ 3-4)
3-4. พี่น้องหญิงวัยรุ่นจะหาตัวอย่างดี ๆ ได้จากที่ไหน? (ดูภาพด้วย)
3 คัมภีร์ไบเบิลพูดถึงผู้หญิงหลายคนที่รักและรับใช้พระยะโฮวา (ดูบทความ “เราเรียนอะไรได้จากผู้หญิงในคัมภีร์ไบเบิล?” ในเว็บไซต์ jw.org) พวกเธอเป็นเหมือนที่ข้อคัมภีร์หลักในบทความนี้บอกคือ “รู้จักประมาณตน” และ “ซื่อสัตย์ในทุกสิ่ง” นอกจากนั้น ยังมีตัวอย่างดี ๆ ของพี่น้องหญิงที่มีความเป็นผู้ใหญ่ที่น่าเลียนแบบในประชาคมของเราด้วย
4 พี่น้องหญิงวัยรุ่น คุณคิดถึงตัวอย่างของพี่น้องหญิงคนไหนบ้างที่คุณอยากเลียนแบบ? พวกเขามีคุณลักษณะดี ๆ อะไรบ้าง? และคุณจะเลียนแบบพวกเขาได้ยังไง? ต่อไปนี้เราจะมาดูคุณลักษณะ 3 อย่างที่คริสเตียนที่มีความเป็นผู้ใหญ่ต้องมี
5. ทำไมถึงสำคัญมากที่พี่น้องหญิงที่มีความเป็นผู้ใหญ่ต้องมีความถ่อม?
5 ความถ่อมเป็นคุณลักษณะของคริสเตียนที่มีความเป็นผู้ใหญ่ ถ้าพี่น้องหญิงเป็นคนถ่อม เธอจะมีความสัมพันธ์ที่ดีกับพระยะโฮวาและกับคนอื่น (ยก. 4:6) ตัวอย่างเช่น ผู้หญิงที่รักพระยะโฮวาจะสนับสนุนการจัดเตรียมของพระองค์ที่ให้ผู้ชายเป็นผู้นำ ไม่ว่าจะในครอบครัวหรือในประชาคม c—1 คร. 11:3
6. พี่น้องหญิงวัยรุ่นเรียนอะไรได้จากความถ่อมของเรเบคาห์?
6 ให้เรามาดูตัวอย่างของเรเบคาห์ เธอเป็นผู้หญิงที่ฉลาด กล้าตัดสินใจ รู้ว่าควรทำอะไรและทำเมื่อไหร่ (ปฐก. 24:58; 27:5-17) แต่เธอก็ยังแสดงความนับถือและยอมอยู่ใต้อำนาจ (ปฐก. 24:17, 18, 65) ถ้าคุณถ่อมตัวและสนับสนุนการจัดเตรียมของพระยะโฮวาเหมือนกับเรเบคาห์ คุณก็จะเป็นตัวอย่างที่ดีให้กับทุกคนทั้งในครอบครัวและในประชาคม
7. พี่น้องหญิงวัยรุ่นจะเลียนแบบความเจียมตัวของเอสเธอร์ได้ยังไง?
7 ความเจียมตัวเป็นคุณลักษณะสำคัญอีกอย่างหนึ่งที่คริสเตียนที่มีความเป็นผู้ใหญ่ทุกคนต้องมี คัมภีร์ไบเบิลบอกว่า “คนเจียมตัวจะมีสติปัญญา” (สภษ. 11:2) เอสเธอร์เป็นคนเจียมตัวและรักพระเจ้า ความเจียมตัวทำให้เธอไม่กลายเป็นคนหยิ่งแม้จะขึ้นเป็นราชินีแล้ว เธอยังเชื่อฟังและทำตามคำแนะนำของโมร์เดคัยญาติของเธอ (อสธ. 2:10, 20, 22) คุณเองก็แสดงความเจียมตัวได้โดยขอคำแนะนำดี ๆ จากพี่น้องและทำตาม—ทต. 2:3-5
8. อย่างที่บอกไว้ใน 1 ทิโมธี 2:9, 10 ความเจียมตัวช่วยพี่น้องหญิงให้ตัดสินใจเรื่องการแต่งตัวยังไง?
8 นอกจากนั้น เอสเธอร์ยังแสดงความเจียมตัวในอีกด้านหนึ่งด้วย คัมภีร์ไบเบิลบอกว่าเธอเป็นคน “หน้าตาสวยมีเสน่ห์” แต่เธอก็ไม่ได้พยายามทำให้คนอื่นสนใจเธอตรงนั้น (อสธ. 2:7, 15) แล้วพี่น้องหญิงจะเลียนแบบเอสเธอร์ได้ยังไง? วิธีหนึ่งก็คือทำตามที่บอกไว้ใน 1 ทิโมธี 2:9, 10 (อ่าน) ในข้อนั้น อัครสาวกเปาโลแนะนำพี่น้องหญิงให้แต่งตัวแบบสุภาพเรียบร้อยและแบบคนที่มีสติดี คำกรีกที่เปาโลใช้สำหรับคำว่าสุภาพเรียบร้อยและมีสติดีทำให้เห็นว่าพี่น้องหญิงต้องแต่งตัวในแบบที่น่านับถือและคิดถึงความรู้สึกของคนอื่น เราอยากชมเชยพี่น้องหญิงที่มีความเป็นผู้ใหญ่ทุกคนที่แต่งตัวสุภาพเรียบร้อย
9. เราได้เรียนอะไรจากตัวอย่างของอาบีกายิล?
9 การมีวิจารณญาณที่ดีเป็นคุณลักษณะอีกอย่างหนึ่งที่พี่น้องหญิงที่มีความเป็นผู้ใหญ่ทุกคนต้องมี การมีวิจารณญาณที่ดีคืออะไร? ก็คือความสามารถในการแยกออกว่าอะไรถูกอะไรผิดและเลือกจะทำสิ่งที่ถูกต้อง ให้เรามาดูตัวอย่างของอาบีกายิลด้วยกัน สามีของเธอตัดสินใจได้แย่มากจนทำให้ทั้งครอบครัวเกือบเจอหายนะ แต่เพราะอาบีกายิลมีวิจารณญาณที่ดีเลยช่วยให้ทั้งครอบครัวปลอดภัย (1 ซม. 25:14-23, 32-35) การมีวิจารณญาณที่ดีช่วยให้เรารู้ว่าเวลาไหนควรพูดและเวลาไหนควรเงียบ และยังช่วยให้เรามีความสมดุลตอนที่เราแสดงความสนใจในตัวพี่น้อง—1 ธส. 4:11
ฝึกทักษะที่เป็นประโยชน์
การเรียนอ่านและเขียนให้คล่องเป็นประโยชน์กับคุณยังไง? (ดูข้อ 11)
10-11. การอ่านและเขียนให้คล่องจะเป็นประโยชน์กับตัวคุณเองและคนอื่นยังไง? (ดูภาพด้วย)
10 พี่น้องหญิงจำเป็นต้องเรียนทักษะที่เป็นประโยชน์และใช้ได้จริง ซึ่งบางอย่างถ้าเรียนตั้งแต่เด็ก ๆ ก็จะเป็นประโยชน์กับตัวเขาทั้งชีวิต ให้เรามาดูทักษะบางอย่างด้วยกัน
11 อ่านและเขียนได้คล่อง บางวัฒนธรรม หลายคนคิดว่าผู้หญิงไม่จำเป็นต้องอ่านออกเขียนได้ แต่นี่เป็นทักษะที่จำเป็นมากสำหรับคริสเตียนทุกคน d (1 ทธ. 4:13) ดังนั้น ให้พยายามเรียนที่จะอ่านและเขียนต่อไปแม้คุณจะรู้สึกว่ายาก ถ้าคุณอ่านและเขียนได้คล่อง คุณจะได้ประโยชน์อะไร? มันจะช่วยให้คุณหางานได้ง่ายขึ้นและมีรายได้ เป็นนักเรียนและเป็นครูสอนคัมภีร์ไบเบิลที่ดีขึ้น และที่สำคัญคุณจะสนิทกับพระยะโฮวามากขึ้นเพราะคุณได้อ่านและคิดใคร่ครวญคำสอนของพระองค์ในคัมภีร์ไบเบิล—ยชว. 1:8; 1 ทธ. 4:15
12. สุภาษิต 31:26 ช่วยคุณยังไงให้เป็นผู้ฟังและสื่อสารที่ดี?
12 ฟังและสื่อสารได้ดี นี่เป็นคุณลักษณะที่สำคัญสำหรับคริสเตียน ยากอบให้คำแนะนำเกี่ยวกับเรื่องนี้ว่า “ทุกคนต้องไวในการฟัง ช้าในการพูด” (ยก. 1:19) ถ้าคุณตั้งใจฟังคนอื่นพูด คุณก็กำลังแสดงความ “เห็นอกเห็นใจ” เขา (1 ปต. 3:8) ถ้าคุณไม่แน่ใจว่าคุณเข้าใจคนอื่นไหมหรือไม่มั่นใจว่าเขารู้สึกยังไง ก็ให้ถามเขา จากนั้นพอคุณเข้าใจแล้ว ก่อนที่คุณจะพูดอะไรออกไปให้หยุดคิดนิดหนึ่ง (สภษ. 15:28, เชิงอรรถ) คุณอาจถามตัวเองว่า ‘สิ่งที่ฉันกำลังจะพูดเป็นเรื่องจริงและจะทำให้เขารู้สึกดีไหม? ฉันแสดงความนับถือและกรุณาเขาไหม?’ นอกจากนั้น ลองสังเกตพี่น้องหญิงที่เป็นผู้ใหญ่ที่รู้จักวิธีพูดและฟัง และให้คุณเลียนแบบเขา (อ่านสุภาษิต 31:26) ยิ่งคุณเรียนทักษะนี้ได้ดีขึ้น คุณก็จะเป็นเพื่อนกับคนอื่นได้ง่ายขึ้นและมีความสัมพันธ์ที่ดีกับคนอื่น
พี่น้องหญิงที่รู้จักทำงานบ้านเป็นพรสำหรับครอบครัวและประชาคมจริง ๆ (ดูข้อ 13)
13. มีงานบ้านอะไรบ้างที่คุณจะฝึกได้? (ดูภาพด้วย)
13 ฝึกทำงานบ้าน ในหลายประเทศ โดยส่วนใหญ่แล้วคนที่ทำงานบ้านก็คือผู้หญิง แม่ของคุณหรือพี่น้องหญิงอาจสอนคุณได้ พี่น้องหญิงคนหนึ่งที่ชื่อซินดี้บอกว่า “แม่สอนสิ่งที่มีค่ามากที่สุดอย่างหนึ่งให้กับฉัน นั่นคือการขยันทำงานทำให้มีความสุข แม่สอนฉันหลายอย่างเลยค่ะ เช่น ทำกับข้าว ทำความสะอาดบ้าน เย็บผ้า และซื้อของ มันก็เลยทำให้ชีวิตฉันง่ายขึ้นและทำให้ฉันรับใช้พระยะโฮวาได้มากขึ้น แล้วแม่ก็ยังสอนให้ฉันเป็นคนมีน้ำใจด้วย ฉันก็เลยได้เจอพี่น้องที่น่ารักหลายคนที่เป็นตัวอย่างที่ดีให้ฉัน” (สภษ. 31:15, 21, 22) พี่น้องหญิงที่ขยัน มีน้ำใจต้อนรับแขก และทำงานบ้านเป็น เป็นพรสำหรับครอบครัวและประชาคมจริง ๆ—สภษ. 31:13, 17, 27; กจ. 16:15
14. คุณได้เรียนอะไรจากตัวอย่างของพี่น้องคริสตัล? และคุณควรจดจ่อที่อะไร?
14 เรียนทักษะที่จะช่วยให้คุณหาเลี้ยงตัวเองได้ เป็นเรื่องสำคัญมากที่คริสเตียนที่เป็นผู้ใหญ่ทุกคนจะเรียนรู้ทักษะที่จะช่วยให้หาเลี้ยงตัวเองได้ (ฟป. 4:11; 2 ธส. 3:7, 8) พี่น้องหญิงที่ชื่อคริสตัลบอกว่า “พ่อแม่ช่วยฉันวางแผนว่าจะเลือกเรียนอะไรเพื่อจะเอามาเป็นอาชีพได้ พ่อแนะนำให้ฉันเรียนบัญชี ซึ่งมันก็เวิร์คจริง ๆ ค่ะ” นอกจากเรียนทักษะที่จะเอามาเป็นอาชีพหารายได้แล้ว คุณควรเรียนวิธีจัดงบและไม่ใช้เงินเกินกว่าที่กำหนดไว้ (สภษ. 31:16, 18) ถ้าคุณพอใจในสิ่งที่มีอยู่และไม่ซื้อของแพงจนคุณเป็นหนี้ คุณก็จะสามารถจดจ่อกับงานรับใช้พระยะโฮวาได้—1 ทธ. 6:8
เตรียมพร้อมสำหรับหน้าที่รับผิดชอบในอนาคต
15-16. ทำไมพี่น้องหญิงโสดถึงมีค่ามาก? (มาระโก 10:29, 30)
15 การฝึกที่จะมีคุณลักษณะแบบพระเจ้าและการฝึกทักษะต่าง ๆ ที่เป็นประโยชน์จะช่วยให้คุณพร้อมสำหรับหน้าที่รับผิดชอบในอนาคต ให้เรามาดูด้วยกันว่ามีอะไรบ้าง
16 คุณอาจเป็นโสดช่วงหนึ่ง เหมือนที่พระเยซูบอกไว้ ผู้หญิงบางคนเลือกที่จะไม่แต่งงานถึงแม้จะขัดกับวัฒนธรรมของพวกเธอ (มธ. 19:10-12) ส่วนบางคนอาจยังคงเป็นโสดเพราะเหตุผลอื่น ๆ ขอให้มั่นใจว่าพระยะโฮวาและพระเยซูไม่ได้มองว่าคริสเตียนที่เป็นโสดไม่สำคัญ ทั่วโลกพี่น้องหญิงที่เป็นโสดเป็นตัวอย่างที่ดีสำหรับพี่น้องในประชาคม และเพราะพวกเธอแสดงความรักและสนใจคนอื่น พวกเธอก็เลยเป็นเหมือนแม่หรือพี่สาวน้องสาวของหลายคนในประชาคม—อ่านมาระโก 10:29, 30; 1 ทธ. 5:2
17. พี่น้องหญิงวัยรุ่นจะเตรียมตัวเป็นผู้รับใช้เต็มเวลาได้ยังไง?
17 คุณอาจเป็นผู้รับใช้เต็มเวลา พี่น้องหญิงเป็นกำลังสำคัญที่ช่วยสนับสนุนงานประกาศทั่วโลก (สด. 68:11) คุณจะวางแผนทำงานรับใช้เต็มเวลาได้ไหม? เช่น คุณอาจเป็นไพโอเนียร์ เป็นอาสาสมัครก่อสร้าง หรือรับใช้ในเบเธล ให้คุณอธิษฐานเกี่ยวกับเป้าหมายของคุณ คุยกับพี่น้องที่ทำตามเป้าหมายได้แล้ว และให้ดูว่าคุณต้องทำอะไรอีกเพื่อจะมีคุณสมบัติที่รับใช้ในแบบที่คุณตั้งเป้าหมายไว้ จากนั้นให้วางแผนในแบบที่คุณจะทำได้จริง ถ้าคุณทำตามเป้าหมายที่วางไว้ได้ มันจะเปิดโอกาสที่น่าตื่นเต้นให้คุณได้รับใช้พระยะโฮวามากขึ้นในอีกหลายรูปแบบ
ถ้าคุณคิดที่จะแต่งงาน คุณต้องเลือกให้ดีจริง ๆ ว่าใครจะมาเป็นสามีของคุณ (ดูข้อ 18)
18. ทำไมพี่น้องหญิงต้องคิดให้รอบคอบมาก ๆ ตอนเลือกคนที่จะมาเป็นสามี? (ดูภาพด้วย)
18 คุณอาจเลือกที่จะแต่งงาน คุณลักษณะและทักษะต่าง ๆ ที่พูดถึงก่อนหน้านี้จะช่วยคุณให้เป็นภรรยาที่ดีได้ แน่นอนว่าถ้าคุณคิดที่จะแต่งงาน คุณต้องคิดเรื่องนี้ให้รอบคอบมาก ๆ เพราะนี่เป็นการตัดสินใจอย่างหนึ่งที่สำคัญที่สุดในชีวิตของคุณ ขอให้จำไว้ว่าคนที่คุณแต่งงานด้วยจะเป็นผู้นำของคุณและคุณจะต้องอยู่ใต้อำนาจเขา (รม. 7:2; อฟ. 5:23, 33) ดังนั้น ให้ถามตัวเองว่า ‘เขาเป็นคริสเตียนที่มีความเป็นผู้ใหญ่ไหม? เขาให้พระยะโฮวาสำคัญที่สุดในชีวิตไหม? เมื่อเขาต้องตัดสินใจบางเรื่อง เขาตัดสินใจอย่างฉลาดไหม? เมื่อเขาทำผิด เขายอมรับผิดไหม? เขาให้เกียรติผู้หญิงไหม? เขาสามารถหาเลี้ยงฉันได้ไหม? เขาสามารถช่วยฉันให้สนิทกับพระยะโฮวาได้ไหม? เมื่อฉันทุกข์ใจหรือกังวล เขาพร้อมที่จะอยู่เคียงข้างฉันไหม? เขามีความรับผิดชอบไหม? เช่น เขามีหน้าที่อะไรในประชาคม และเขาทำงานนั้นยังไง?’ (ลก. 16:10; 1 ทธ. 5:8) แน่นอนว่าถ้าคุณอยากได้สามีที่ดี คุณก็ต้องเป็นภรรยาที่ดีด้วย
19. ทำไมการเป็น “ผู้ช่วย” ถึงเป็นหน้าที่ที่มีเกียรติมาก?
19 คัมภีร์ไบเบิลบอกว่า ภรรยาเป็น “ผู้ช่วย” ของสามีและ “เป็นคู่ที่เหมาะกับเขา มาเติมเต็มชีวิตให้เขา” (ปฐก. 2:18) คำพูดนี้ทำให้ผู้หญิงดูสำคัญน้อยกว่าผู้ชายไหม? ไม่เลย การที่ภรรยาเป็นผู้ช่วยเป็นหน้าที่ที่มีเกียรติมาก เพราะที่จริงในคัมภีร์ไบเบิลพูดบ่อย ๆ ว่าพระยะโฮวาเป็น “ผู้ช่วย” (สด. 54:4; ฮบ. 13:6) ภรรยาที่ดีและเป็นผู้ช่วยของสามีจริง ๆ จะสนับสนุนเขาและช่วยเขาให้ตัดสินใจได้ดีในเรื่องที่มีผลต่อครอบครัว และเพราะเธอรักพระยะโฮวา มันก็เลยทำให้สามีมีชื่อเสียงที่ดีด้วย (สภษ. 31:11, 12; 1 ทธ. 3:11) เพื่อจะเตรียมตัวสำหรับหน้าที่รับผิดชอบนี้ในอนาคต พี่น้องหญิงโสดจะเตรียมตัวได้โดยพัฒนาความรักที่มีต่อพระยะโฮวาให้มากขึ้น และเป็นผู้ช่วยที่ดีของครอบครัวและของประชาคมตั้งแต่ตอนนี้
20. แม่ที่ดีจะมีผลยังไงกับครอบครัว?
20 คุณอาจเป็นแม่ หลังจากที่แต่งงานแล้ว คุณกับสามีอาจมีลูก (สด. 127:3) ดังนั้น เป็นเรื่องฉลาดที่จะคิดล่วงหน้าไว้ก่อน คุณลักษณะและทักษะต่าง ๆ ที่พูดถึงในบทความนี้จะช่วยคุณให้เป็นภรรยาและเป็นแม่ที่ดีได้ ถ้าคุณแสดงความรัก กรุณา และอดทน มันก็จะช่วยให้ครอบครัวอบอุ่น และลูก ๆ ก็จะรู้สึกว่าพ่อแม่รักเขาและรู้สึกปลอดภัยจริง ๆ—สภษ. 24:3
พี่น้องหญิงวัยรุ่นหลายคนที่ใช้คำแนะนำดี ๆ ในคัมภีร์ไบเบิลจะเป็นคริสเตียนที่มีความเป็นผู้ใหญ่ (ดูข้อ 21)
21. เรารู้สึกยังไงกับพี่น้องหญิง? และทำไมถึงรู้สึกแบบนั้น? (ดูภาพหน้าปก)
21 พี่น้องหญิงที่รัก เรารักพวกคุณมากเพราะคุณทำเพื่อพระยะโฮวาและพี่น้อง (ฮบ. 6:10) คุณพยายามที่จะมีคุณลักษณะแบบพระเจ้า พัฒนาทักษะที่จะช่วยทั้งตัวคุณเองและคนอื่นให้มีความสุขมากขึ้น และเตรียมพร้อมสำหรับหน้าที่รับผิดชอบในอนาคต คุณมีค่ามากสำหรับองค์การของพระยะโฮวาจริง ๆ
เพลง 137 ผู้หญิงที่ซื่อสัตย์
a พี่น้องหญิงวัยรุ่นที่รัก คุณเป็นคนที่มีค่ามากในประชาคม คุณจะเป็นคริสเตียนที่มีความเป็นผู้ใหญ่ได้ ถ้าคุณฝึกพัฒนาคุณลักษณะดี ๆ ฝึกทักษะต่าง ๆ ที่จำเป็น และเตรียมพร้อมสำหรับหน้าที่รับผิดชอบในอนาคต ถ้าทำอย่างนั้น คุณจะมีความสุขกับพรมากมายในการรับใช้พระยะโฮวา
b อธิบายคำศัพท์ คนที่เป็นคริสเตียนที่มีความเป็นผู้ใหญ่คือคนที่ได้รับการชี้นำจากพลังของพระเจ้าไม่ใช่สติปัญญาของโลกนี้ เขาเลียนแบบตัวอย่างของพระเยซู พยายามเต็มที่ที่จะสนิทกับพระยะโฮวาเสมอ และแสดงความรักแบบไม่เห็นแก่ตัวต่อคนอื่น
d เพื่อจะเข้าใจว่าการอ่านสำคัญขนาดไหน ดูบทความในเว็บไซต์ jw.org เรื่อง “ทำไมการอ่านถึงสำคัญสำหรับเด็ก?—ตอน 1: อ่านหรือดู?”
