รถไฟมี “ฟัน”
รถไฟมี “ฟัน”
โดยผู้สื่อข่าว ตื่นเถิด! ในประเทศกรีซ
คุณลองวาดภาพตัวเองอยู่ท่ามกลางป่าเปลี่ยว และช่องเขาแคบ ปกคลุมด้วยต้นไม้เขียวครึ้ม โดยมีชะโงกผามหึมายื่นง้ำออกมาดูน่ากลัว และเบื้องล่างมีธารน้ำไหลคดเคี้ยวเชี่ยวกราก. พอเริ่มรู้สึกว่าคุณอยู่เพียงลำพัง พลันก็ได้ยินเสียงดังมาแต่ไกลคล้ายเสียงขบฟันกรอด ๆ และเสียงคร็องแคร็ง. สิ่งสุดท้ายที่คุณคาดหมายจะได้เห็นในพื้นที่อันโดดเดี่ยวห่างไกล ซึ่งดูเหมือนไม่มีทางเข้าถึงและมนุษย์ไม่อาจสัมผัสได้ สิ่งนั้นคงเป็นเครื่องมือขนส่งอันทันสมัย. แต่เสียงนั้นไม่ผิดแน่—รถไฟกำลังมา!
ขณะที่เสียงกระชั้นใกล้เข้ามา คุณมองเห็นขบวนรถเล็ก ๆ ท่ามกลางหมู่ไม้สูง มีตู้โดยสารเพียงสองตู้คั่นกลางด้วยหัวรถจักรดีเซล ซึ่งฉุดลากขบวนรถขึ้นเขาสูงชันอย่างช้า ๆ. ยินดีต้อนรับสู่รถไฟรางฟันเฟืองเทียค็อปตัน-กาลาวริตา อันเป็นรถไฟที่น่าสนใจและน่าทึ่งที่สุดแห่งหนึ่งในยุโรป รถไฟนี้ติดตั้งไว้ในเขตเปโลปอนนิซอส ของประเทศกรีซ. รถไฟนี้ในภาษากรีกเรียกว่าออโธโดตอส ตามตัวอักษรหมายถึง “มีฟัน” เป็นคำที่เหมาะเจาะทีเดียว ดังที่คุณจะทราบต่อไป.
เหตุใดต้องมี?
เมืองกาลาวริตาตั้งอยู่ทางเหนือของเปโลปอนนิซัส เป็นศูนย์กลางทางเศรษฐกิจและการบริหารของท้องที่ที่อยู่รายรอบแถบนั้น. อนึ่ง ยังเป็นสถานที่น่าสนใจทางศาสนาและประวัติศาสตร์อีกด้วย เพราะมีอารามสงฆ์ที่มีชื่อเสียงตั้งอยู่ไม่ไกลจากที่นั่น. เนื่องจากเมืองนี้ซุกอยู่ในหุบเขา จึงมีชื่อเสียงด้านธรรมชาติที่งดงามอีกต่างหาก มีป่าไม้ล้อมรอบ, บ่อน้ำพุหลายแห่ง, และภูมิอากาศที่เอื้อประโยชน์ต่อสุขภาพ.
สมัยที่รุ่งเรืองที่สุดในประวัติศาสตร์ ซึ่งอยู่ในช่วงกลางศตวรรษที่ 19 ตัวเมืองมีประชากรถึง 6,000 คน. แต่แยกโดดเดี่ยวจากบรรดาเมืองและหมู่บ้านต่าง ๆ ตามชายฝั่งเนื่องจากภูมิประเทศเป็นเทือกเขาที่ขรุขระ. ไม่มีถนนราดยางหรือเส้นทางคมนาคมใด ๆ ทั้งสิ้น การขนส่งทั้งเข้าไปและออกมาจากเมืองนี้ต้องใช้เวลาแสนนานเหนื่อยอ่อนหลายชั่วโมงโดยรถม้าหรือเกวียนเทียมลา. เส้นทางที่สะดวกที่สุดเพื่อไปถึงฝั่งทะเลคือไปตามแนวหุบผาที่อยู่ลึกชัน ที่มีแม่น้ำโวไรคัส อยู่เบื้องล่าง ซึ่งแม่น้ำสายนี้สิ้นสุดที่หมู่บ้านเทียค็อปตัน.
ก่อนจะขึ้นศตวรรษที่ 20 ได้มีการตัดสินใจว่าเส้นทางนี้จะเป็นทางรถไฟที่มีประโยชน์และให้ความเบิกบานใจ เป็นเส้นเลือดสำคัญสู่เมืองตามชายฝั่ง. อย่างไรก็ดี การศึกษาค้นคว้าด้านวิศวกรรมเผยว่า การตัดทางรถไฟนั้นต้องผ่านที่ลาดชันมาก. สิ่งจำเป็นในกรณีนี้คือรถไฟรางฟันเฟือง.
รถไฟรางฟันเฟืองคืออะไร? เป็นรถไฟที่ถูกออกแบบเฉพาะสำหรับภูมิประเทศที่เป็นเทือกเขาสูงชัน ระหว่างช่องรางปกติจะมีรางที่ทำเป็นฟันหยัก—รางฟันเฟืองเหล็กกล้า—ที่ซึ่งเฟืองเกียร์รูปวงกลมจากเครื่องจักรรถไฟสามารถทาบประกบเกลียวได้. สิ่งนี้ป้องกันมิให้รถไฟลื่นถอยหลังขณะขึ้นเขาหรือพุ่งไถลไปข้างหน้าเมื่อลงจากที่สูง.
ในกรณีของรถไฟรางฟันเฟือง เทียค็อปตัน-กาลาวริตา นี้ แนวเอียงลาดมากที่สุดคือ เอียงลาดแนวดิ่ง 1 เมตรต่อระยะแนวนอน 7 เมตร และตลอดทางรถไฟมีช่วงชันแบบนี้สามแห่ง. ดังนั้น เมื่อถึงช่วงทั้งสามบนเส้นทางนี้ วิศวกรขับรถไฟต้องหยุดรถ บังคับเฟืองเกียร์ให้ประกบเกลียวกับรางร่องฟัน แล้วแล่นต่อไปด้วยความเร็วที่ควบคุมให้อยู่ในระดับต่ำ.
การก่อสร้างที่ยากลำบาก
เนื่องจากรถไฟต้องแล่นข้ามภูมิประเทศที่แสนวิบาก การสร้างทางรถไฟจึงแสดงถึงความสำเร็จด้านวิศวกรรมอันโดดเด่น. บริษัทก่อสร้างของอิตาลีได้รับมอบหมายให้ทำงานชิ้นนี้ ซึ่งได้เริ่มก่อสร้างในปี 1891. เพื่อให้การก่อสร้างง่ายขึ้นจึงเลือกระบบรางแคบ (75 เซ็นติเมตร).
ห้าปีต่อมา คือในปี 1896 หินนับตัน ๆ ถูกขจัดออกไป. มีการเจาะอุโมงค์เก้าแห่งทะลุภูผา และสร้างสะพานหกแห่ง. ตอนเริ่มแรกทุกสะพานถูกสร้างด้วยหินแบบซุ้มประตูโค้งที่เป็นขั้นลดหลั่นกัน. แต่หลายปีต่อมา ถูกแทนที่ด้วยสะพานเหล็ก. ทางรถไฟใหม่เอี่ยมไต่ขึ้นไปเป็นระยะทาง 23 กิโลเมตรในระดับสูงเหนือระดับน้ำทะเล 720 เมตรพร้อมที่จะเปิดใช้แล้ว. เอาละ เมื่อคุณทราบเรื่องราวเบื้องหลังแล้ว คุณอยากจะขึ้นรถไฟและเพลิดเพลินกับเส้นทางที่ตรึงใจนี้ไหม?
เส้นทางที่ก่อความตื่นเต้นน่าหวาดเสียว
ให้เราขึ้นรถไฟเที่ยวเช้า ขบวน 1328 จากเทียค็อปตันเมืองชายฝั่ง. รถไฟเริ่มแล่นออกไปนิ่ม ๆ และช้า ๆ ขณะผ่านหมู่บ้านนั้น. แม้เราจะเต็มไปด้วยความตื่นเต้นล่วงหน้า แต่ชาวบ้านซึ่งคงจะเคยขึ้นรถไฟสายนี้หลายครั้งแล้ว แม้แต่จะเหลียวมาขณะรถไฟแล่นผ่านก็ไม่มีเลย. กระนั้น พวกเรามุ่งหน้าต่อไปด้วยความตื่นเต้นไม่ละลด.
หลังจากนั้นไม่กี่นาที เราก็เห็นปากทางสู่หุบเหวอันน่าหวาดกลัว. เป็นภาพตื่นเต้นหวาดเสียวจริง ๆ. สายน้ำเชี่ยวกรากอยู่ทางซ้าย และเงื้อมผามหึมายื่นเหนือศีรษะของเราอย่างน่าอกสั่นขวัญแขวน ต้นสนฝังรากอยู่ตามซอกหินเหล่านั้นอย่างง่อนแง่นไม่มั่นคง. ธารน้ำที่คดเคี้ยวได้แทรกซอนเบิกทางผ่านโขดหินอย่างงดงาม.
พืชพันธุ์หนาแน่นและเขียวชอุ่ม. รถไฟที่เรานั่งไปดูเหมือนจะแล่นแฝงตัวผ่านดงต้นเพลนขนาดใหญ่และต้นบีช ซึ่งกิ่งก้านของมันแทบจะแตะเรียดไปกับรถไฟทีเดียว. แม้ว่ารถไฟสายนี้เปิดดำเนินการมานานเกือบหนึ่งศตวรรษแล้วก็ตาม แต่บางส่วนของโกรกธารนี้แทบจะเข้าถึงไม่ได้เลย มันยอมให้นักท่องเที่ยวชมความงามแค่โดยสายตาเท่านั้น.
เรามาถึงจุดที่รถไฟหยุดแห่งแรก เรียกว่านิอามาทา ที่ซึ่งชาวนาท้องถิ่นสองสามคนลงรถและเดินดุ่ม ๆ เข้าไร่นาของตน. ขณะที่เราเดินทางต่อ สภาพภูมิประเทศก็ยิ่งสูงชันขึ้นเรื่อย ๆ. ทันใดนั้นรถไฟก็หยุด. แน่นอนไม่มีอะไรผิดปกติ แต่ตอนนี้วิศวกรต้องใช้รางฟันเฟืองตัวกลางเพื่อแล่นต่อไปด้วยความระมัดระวัง. เรารู้สึกว่าฟันเฟืองของเครื่องจักรประกบเข้ากับราง ซึ่งช่วยให้ขบวนรถไฟเคลื่อนตัวได้นิ่งยิ่งขึ้น. ทั้ง ๆ ที่ผู้โดยสารข้าง ๆ ซึ่งเคยชินกับเส้นทางนี้จะย้ำความมั่นใจให้เราว่าทุกอย่างเรียบร้อยดี แต่เราก็ยังกังวลใจเล็กน้อยขณะมองอย่างตื่นกลัวไปยังทางขึ้นอันสูงชัน.
ตามไหล่ช่องเขาแคบในส่วนที่โล่งกว้าง เราแลเห็นถ้ำใหญ่ซึ่งคนในท้องถิ่นนั้นใช้เป็นคอกแกะ. ทางด้านซ้าย มีหลายถ้ำที่เล็กกว่าพร้อมด้วยหินงอกหินย้อยน่าประทับใจ. กระแสน้ำตกขนาดใหญ่ทิ้งตัวลงมาจากน้ำตกทุกด้าน เสียงน้ำตกผสานกับเสียงก้อง ถูกเสริมให้ดังขึ้นด้วยรูปทรงของโกรกธาร. ที่นี่ ณ ด้านซ้าย การพังทลายของหินและดินบนภูเขาก่อให้เกิดน้ำตกซึ่งก็คงจะอยู่ได้ไม่นานและในที่สุดจะถูกธารน้ำเชี่ยวพัดกวาดไปหมด. เราแล่นผ่านคนแข็งแรงบางคนซึ่งตัดสินใจเดินเท้าแทนการนั่งรถไฟ.
หุบผาชันและแม่น้ำยิ่งอยู่ลึกลงไปอีกขณะเราแล่นข้ามสะพานสูง. ณ จุดหนึ่งแนวโกรกธารแคบมาก กว้างไม่เกินสองเมตร และรถไฟต้องลอดอุโมงค์ที่ขนานกับหน้าผาสูงชัน.
หลังจากที่ผ่านอุโมงค์และสะพานหลายช่วงแล้ว แนวโกรกธารก็ค่อย ๆ กว้างขึ้น ๆ และในที่สุดก็มาเป็นหว่างเขาแคบ และอีกไม่เท่าไรเราก็มาถึงจุดหยุดที่สอง คือหมู่บ้านกาโต ซัคห์โลรู. ป้ายที่ติดไว้ ณ สถานีเล็ก ๆ แห่งนี้บอกว่าที่นี่สูงกว่าระดับน้ำทะเล 601 เมตร. บ้านไม่กี่หลังในหมู่บ้านนี้สร้างอยู่สองฟากของหุบเขา, แฝงตัวอยู่ท่ามกลางดงต้นเพลนขนาดใหญ่และต้นวอลนัท (ต้นมันฮ่อ). คุณจะรู้สึกได้เลยถึงความชื้นขนาดหนักในอากาศ และถ้าคุณถามคนที่อาศัยในหมู่บ้านนี้ เขาจะเห็นด้วยทันทีว่าในหุบเขาทึบแห่งนี้เขาไม่เคยได้รับแสงแดดมากนักในชีวิต. เพราะรูปลักษณะของหุบเขาและความหนาทึบของป่าไม้ เขาจึงเห็นดวงอาทิตย์แค่วันละไม่กี่ชั่วโมงเท่านั้น—และยิ่งน้อยลงไปอีกระหว่างฤดูหนาว.
เมื่อเดินทางต่อจากหมู่บ้านกาโต ซัคห์โลรู รถไฟแล่นลดเลี้ยวไปตามทางที่ปกติกว่า เลียบไปตามแม่น้ำโวไรโกสซึ่งตอนนี้ก้นแม่น้ำราบเรียบ ผ่านป่าหลิวและป่ายูคาลิปตัส. หลังจากนั่งมาด้วยความตื่นตาตื่นใจ 65 นาที เราก็สามารถมองฝ่าหมอกยามเช้าเห็นตึกรามในเมืองกาลาวริตา. ถึงแม้เมืองนี้มีประชากรประมาณ 3,000 คนเท่านั้น แต่ก็ดึงดูดนักท่องเที่ยวได้มากมายทุกฤดูกาล. บางคนมาเพื่อจะเล่นสกี ณ สถานตากอากาศใกล้ ๆ ส่วนคนอื่น ๆ ก็มาเพื่อจะสัมผัสบรรยากาศที่แจ่มใสและลิ้มรสอาหารท้องถิ่นอันโอชะ.
‘ปลอดภัยมากกว่าอยู่ในบ้านของคุณเสียอีก’
ขณะที่เราลงจากรถไฟ เราได้คุยกับยอนเน วิศวกรประจำรถไฟซึ่งพาเราขึ้นมาที่นี่อย่างราบรื่นปลอดภัย. “ผมเพลิดเพลินกับการขับรถไฟสายนี้เสมอ” เขาพูดอย่างสงวนท่าที. เขาเบิกตาขึ้นราวกับนึกอะไรบางอย่างได้และเสริมว่า “แต่พอถึงช่วงหน้าหนาว สิ่งต่าง ๆ เลวร้ายกว่า. คุณคงเข้าใจ รถไฟไม่ค่อยเต็ม และคุณก็รู้สึกอ้างว้างจริง ๆ ขณะอยู่ท่ามกลางช่องเขาแคบที่อันตรายน่าหวาดเสียว. แถมคุณยังต้องเผชิญดินถล่ม, หิมะ, อากาศหนาวสะท้าน, และหมอกลงอย่างไม่ปรานี. แต่ผมก็จะไม่เปลี่ยนการทำงานในเส้นทางนี้กับเส้นทางอื่นที่ ‘ปกติธรรมดา’ ใด ๆ”.
ครั้นเราไต่ถามเรื่องความปลอดภัยของรถไฟสายนี้ ยอนเนตอบหนักแน่นว่า “ขณะอยู่บนรถไฟขบวนนี้คุณจะปลอดภัยมากกว่าอยู่ในบ้านของคุณเสียอีก!” ที่จริง มีอุบัติเหตุเล็ก ๆ เพียงครั้งเดียวในช่วงเกือบหนึ่งร้อยปีของรถไฟสายนี้ และคราวนั้นไม่มีการบาดเจ็บร้ายแรงใด ๆ.
ช่วงทศวรรษปี 1940 และ 1950 รถไฟที่เด่นไม่เหมือนใครนี้เคยถูกใช้ให้นำ “ข่าวดี” แห่งราชอาณาจักรของพระยะโฮวาไปยังผู้คนที่อาศัยในเมือง กาลาวริตาอันอยู่ห่างไกลและหมู่บ้านรอบ ๆ ที่ซึ่งยากต่อการเข้าถึง. (มาระโก 13:10) ผลก็คือ เวลานี้มีประชาคมพยานพระยะโฮวาขนาดเล็กแต่กระตือรือร้นหนึ่งแห่งในเมืองกาลาวริตา.
ดังนั้น หากคุณไปเยือนประเทศกรีซ คุณน่าจะจัดเอาเทียค็อปตัน-กาลาวริตา โอดอนโตตอส รถไฟที่มี “ฟัน” รวมอยู่ในกำหนดการท่องเที่ยวของคุณด้วย. โดยไม่ต้องสงสัย คุณจะชื่นชอบกับประสบการณ์ที่ได้รับเป็นผลตอบแทน—ซึ่งจะอยู่ในความทรงจำของคุณนานแสนนาน.
[กรอบหน้า 21]
“ห้องพิจารณาคดี”
นี้เป็นชื่อถ้ำที่ใหญ่ที่สุดบนเส้นทางรถไฟสายนี้ตามที่คนท้องถิ่นตั้งให้. เพราะเหตุใด? เพราะลักษณะของหินงอกหินย้อยในถ้ำทำให้มองเห็นเป็นภาพคล้ายกับห้องพิจารณาคดี. คุณสามารถมองเห็น “ผู้พิพากษา” นั่งอยู่ที่บัลลังก์เป็นฉากหลัง—ด้วยรูปร่างอันใหญ่โตซึ่งเกิดจากหินงอกแท่งอ้วนสั้น. ณ ด้านข้างทั้งสองด้านรายล้อมด้วยหินงอกอีกมากมาย นั่นคือ “พยาน” และ “ทนาย” เฝ้ามองการพิจารณาคดี. สุดท้าย ตรงปากถ้ำ เราสามารถสังเกตเห็น “จำเลย” ที่สิ้นลมซึ่งถูกตัดสินและสำเร็จโทษแล้ว ห้อยจากเพดานถ้ำในรูปของหินย้อยยาวสองแท่ง.
[แผนที่หน้า 22]
(รายละเอียดดูจากวารสาร)
เส้นทางของรถไฟมี “ฟัน”
กรีซ
เทียค็อปตัน → กาโต ซัคห์โลรู → กาลาวริตา
[รูปภาพหน้า 23]
ภาพแทรกบน: สถานีรถไฟเมกะ สพิเลียน
ภาพล่าง: รถไฟมี “ฟัน” กำลังไต่ขึ้นไปบน สันเขาแคบ ๆ