ปลาบินแห่งท้องทะเล
ปลาบินแห่งท้องทะเล
พวกมันแหวกว่ายไหวพลิ้วอยู่ตามชายฝั่งและบริเวณรอบเกาะแห่งท้องทะเล. จะพบสัตว์พวกนี้ได้ในบริเวณน้ำลึกของมหาสมุทร ทั้งเขตหนาวและอบอุ่น กระทั่งในทะเลสาบและแม่น้ำบางแห่ง. มันคือสัตว์อะไร? พวกมันอยู่ในวงศ์ของปลากระเบนน้ำลึกซึ่งดูเหมือนบินได้จริง ๆ!
คุณไม่ต้องเป็นนักประดาน้ำหรือชาวประมงทะเลลึกเพื่อจะเห็นการบินที่งดงามของปลากระเบน และไม่ต้องอยู่ในน้ำก็เห็นได้. ดังที่บาร์ต นักชีววิทยาทางทะเลชี้แจง ผู้เดินเล่นตามชายหาดมักจะพบเห็นปลากระเบนที่มีครีบแผ่กว้างเหมือนปีกกระโดดขึ้นจากผิวน้ำ.
ปลากระเบนมีหลายร้อยชนิด ยาวตั้งแต่ไม่กี่เซนติเมตรจนถึงหลายเมตร. คุณจะเห็นได้ว่าพวกมันมีลักษณะคล้ายปลาฉลามซึ่งอยู่ในวงศ์ใกล้ ๆ กัน. ต่างจากไข่ของปลาอื่นส่วนใหญ่ ไข่กระเบนจะถูกผสมภายในท้องของตัวเมีย. สเกต ซึ่งเป็นกระเบนชนิดหนึ่ง จะวางไข่ที่ผสมแล้ว ส่วนปลากระเบนชนิดอื่น ๆ จะฟักไข่ภายในท้องของตัวเมีย และคลอดออกมาเป็นตัว—รูปร่างเหมือนพ่อแม่ของมันแต่มีขนาดจิ๋ว.
สติงเรย์เป็นกระเบนชนิดหนึ่งที่รู้จักกันโดยทั่วไป ลำตัวจะประกอบด้วยกระดูกอ่อนไม่มีกระดูกแข็ง และครีบแต่ละข้างจะแผ่กว้างจากหัวจรดโคนหาง. กระเบนอาจมีรูปร่างกลมแบน หรืออาจดูคล้ายว่าวมีหางยาว. ลำตัวแบน ๆ ของมันแทบไม่ต้านน้ำเลย. ครีบของมันโบกไหวคล้ายริ้วคลื่นทำให้มันมีพลังในการแหวกว่ายไปทั่วท้องทะเลราวกับการร่อนบินโดยไม่ต้องออกแรง. เมื่อหยุดว่าย กระเบนจะอำพรางตัวแน่นิ่งอยู่ตามพื้นทรายก้นทะเล.
ปลากระเบนมีตาอยู่ที่ด้านบนของหัว แต่ปากอยู่ด้านใต้. พวกมันเป็นนักเก็บเศษซากต่าง ๆ ด้วยฟันและขากรรไกรอันแข็งแกร่งขนาดที่ทำให้เปลือกหอยแตกได้. นี่เป็นเหตุผลที่ว่าทำไมมันจึงถูกกันไม่ให้เข้าใกล้ฟาร์มเพาะเลี้ยงหอยนางรมเนื่องจากหอยเป็นอาหารโปรดของพวกมัน. กระเบนเป็นปลาที่มนุษย์นำมารับประทานได้ และบางครั้งก็นำมาใช้แทนหอยในตำรับอาหาร.
คำสติงเรย์ซึ่งเป็นชื่อเฉพาะของมัน ได้มาจากเงี่ยงคมมีพิษที่อยู่ด้านบนของหางที่ยาว. หางกระเบนอาจเป็นเงี่ยงพิษที่ทำให้เจ็บปวดได้ ถ้าไปเหยียบ, จับผิดวิธี, หรือถ้ากระเบนถูกคุมคามโดยศัตรู. เงี่ยงมักจะหักคาและฝังลึก ยากที่จะเอาออก และอาจทำให้อักเสบอย่างรุนแรงถ้ารักษาแผลไม่ถูกวิธี. ถ้าวันหนึ่งคุณถูกเงี่ยงกระเบนตำ ให้ล้างบริเวณนั้นอย่างทั่วถึงด้วยน้ำ—ถ้าจำเป็นก็ใช้น้ำทะเล. จากนั้นให้แช่แผลในน้ำร้อนทันที ร้อนเท่าที่คุณจะทนได้. น้ำร้อนจะทำลายพิษและบรรเทาความปวด. แล้วรีบพาไปหาหมอ.
แม้หางที่เต็มไปด้วยเงี่ยงของมันอาจทำให้คุณกลัว แต่โดยทั่วไปแล้วปลากระเบนไม่ดุร้าย และมักจะใช้หางฟาดเฉพาะเมื่อถูกคุกคาม. บาร์ต ที่เอ่ยถึงตอนต้นของบทความพบว่ากระเบนเป็นมิตรอย่างมากเมื่อเขากับภรรยาว่ายน้ำเล่นกับมันในหมู่เกาะเคย์แมน ณ จุดที่รู้กันว่าเป็นบริเวณให้อาหารสำหรับกระเบนที่เป็นมิตร. เขารายงานว่า “เราคุกเข่าอยู่ที่ก้นทะเลลึกประมาณ 5 เมตร. เมื่อเราเริ่มให้อาหาร เหล่ากระเบนก็เข้ามาล้อมหน้าล้อมหลังเรา! อาจมีถึง 30 หรือ 40 ตัว ทุกขนาด ไม่ว่าเล็กหรือใหญ่ที่ล้อมวงเข้ามาในการเลี้ยงอาหารนี้. เพื่อหาอาหาร กระเบนเริ่มมาและเล็มที่หัวเข่า หน้าอก หลัง และเลยไปถึงศีรษะ มันว่ายคลอเคลียไปกับเราอย่างนิ่มนวลและตอดเราเพื่อได้อาหารแม้เพียงน้อยนิด. น่าแปลกที่ปลาสวยงามเหล่านี้เชื่องจริง ๆ. มันถึงกับยอมให้เราลูบท้องของมันเล่นขณะเข้ามาใกล้ ๆ เรา.” บาร์ตบอกว่า ปลากระเบนเหล่านี้เชื่องมากถึงขนาดที่ว่าตลอดหลายปีที่ผู้คนว่ายน้ำเล่นกับมันไม่มีรายงานเรื่องการทำร้ายเลย.
ใครก็ตามที่ไม่ใช่นักดำน้ำที่ชำนาญก็สามารถชมปลากระเบนที่อยู่ในน้ำตื้น ๆ ได้ หรือไม่ก็ที่อยู่ตามพิพิธภัณฑ์สัตว์น้ำทั่วโลก. พิพิธภัณฑ์สัตว์น้ำหลายแห่งมีบ่อเลี้ยงปลากระเบนที่ให้นักท่องเที่ยวเอามือลูบคลำได้ แต่เป็นกระเบนที่เอาเงี่ยงออกแล้วเพื่อความปลอดภัย. รอน ฮาร์ดี เจ้าของสวนน้ำกัลฟ์เวิลด์ในปานามาซิตี รัฐฟลอริดา กล่าวว่า “หนึ่งในตัวอย่างที่ดีที่สุดของพลังแห่งการแสดงสัตว์น้ำเป็น ๆ ก็คือ บ่อสัมผัสกระเบนของเรา. ผู้คนดูเหมือนจะกลัวปลากระเบน—แทบจะกลัวสุดขีด—แต่คุณจะสังเกตได้ว่าความคิดของพวกเขาเปลี่ยนไปเมื่อเรียนรู้ข้อเท็จจริงจากการบรรยายของเรา! หลังจากพวกเขาได้จับลูบปลากระเบน พวกเขาก็เริ่มชื่นชอบความอ่อนพลิ้วและความสวยงามของมัน. จริง ๆ แล้ว บางคนถึงกับพลาดการแสดงปลาโลมาถัดจากนั้น เพียงเพราะอยากจับลูบปลากระเบนต่อไป.”
ตอนนี้ เมื่อคุณได้เรียนรู้อะไรบางอย่างเกี่ยวกับปลากระเบนแล้ว ความกลัวของคุณอาจลดน้อยลง. อย่างไรก็ตาม จำไว้ว่าพวกมันมักจะแฝงตัวอยู่ตามผืนทรายพื้นทะเลตื้น ๆ ที่น้ำอุ่น. ดังนั้น ขณะเดินลุยน้ำตามบริเวณดังกล่าว คุณต้องเดินลากเท้าแทนที่จะเดินแบบย่องเบา. การทำเช่นนี้จะเป็นการเตือนกระเบนว่าคุณกำลังใกล้เข้ามา ซึ่งจะช่วยให้คุณไม่เหยียบปลากระเบน และอาจถูกเงี่ยงของปลาบินที่สวยงามแห่งท้องทะเลนี้ตำเอา.
[ภาพหน้า 16]
สติงเรย์
[ภาพหน้า 16]
ผู้คนดูเหมือนจะกลัวปลากระเบน แต่เมื่อได้เรียนรู้ข้อเท็จจริงเกี่ยวกับมัน ทัศนะของพวกเขาก็เปลี่ยนไป
[ภาพหน้า 17]
กระเบนราหู
[ที่มาของภาพ]
© Francois Gohier/ Photo Researchers