ข้ามไปยังเนื้อหา

ข้ามไปยังสารบัญ

บิดามารดาไร้คู่สารพันปัญหา

บิดามารดาไร้คู่สารพันปัญหา

บิดา​มารดา​ไร้​คู่​สารพัน​ปัญหา

“ดิฉัน​มี​หลาย​อารมณ์​ความ​รู้สึก. ดิฉัน​เคย​ร้องไห้​ใน​ห้อง​น้ำ​ทั้ง​คืน. มัน​เป็น​เรื่อง​ที่​ยาก​มาก​สำหรับ​ดิฉัน.”—แจเนต มารดา​ไร้​คู่​ที่​มี​ลูก​สาม​คน.

สาเหตุ​ที่​นำ​ไป​สู่​การ​เป็น​บิดา​หรือ​มารดา​ไร้​คู่​นั้น​มี​อยู่​หลาย​อย่าง. บาง​ครอบครัว​มี​บิดา​หรือ​มารดา​เพียง​ฝ่าย​เดียว​เนื่อง​จาก​สงคราม, ภัย​ธรรมชาติ, หรือ​โรค​ภัย.

บิดา​มารดา​ของ​เด็ก​บาง​คน​ตัดสิน​ใจ​จะ​ไม่​แต่งงาน​กัน. ตัว​อย่าง​เช่น ใน​สวีเดน เด็ก​เกือบ​ครึ่ง​หนึ่ง​เป็น​ลูก​นอก​สาย​สมรส. การ​หย่าร้าง​ยัง​ทำ​ให้​เกิด​ครอบครัว​ที่​มี​บิดา​หรือ​มารดา​แต่​เพียง​ฝ่าย​เดียว​ด้วย. นัก​วิจัย​ชี้​ว่า เด็ก​ชาว​อเมริกัน​มาก​กว่า 50 เปอร์เซ็นต์​จะ​อยู่​ใน​ครอบครัว​ที่​มี​บิดา​หรือ​มารดา​ฝ่าย​เดียว​ชั่ว​ระยะ​หนึ่ง​ใน​ช่วง​ชีวิต​วัย​เด็ก​ของ​ตน.

การ​เข้าใจ​ปัญหา

มารดา​ที่​เพิ่ง​เป็น​ม่าย​เนื่อง​จาก​สามี​เสีย​ชีวิต​มี​ภาระ​หนัก​เป็น​พิเศษ​ที่​ต้อง​แบก​รับ​ไว้. พวก​เธอ​ต้อง​รับ​หน้า​ที่​รับผิดชอบ​ใน​ครอบครัว​ขณะ​ที่​ยัง​เศร้า​โศก​เสียใจ​เนื่อง​จาก​การ​สูญ​เสีย​คู่​สมรส. การ​ปรับ​ตัว​สำหรับ​บทบาท​นี้​อาจ​ใช้​เวลา​หลาย​เดือน กระทั่ง​หลาย​ปี ขณะ​ที่​พวก​เธอ​ต้อง​รับมือ​กับ​ปัญหา​เศรษฐกิจ​และ​หน้า​ที่​ใน​การ​ปลอบโยน​ลูก ๆ. มารดา​ที่​เป็น​ม่าย​อาจ​พบ​ว่า​เป็น​เรื่อง​ลำบาก​อย่าง​ยิ่ง​ที่​จะ​รับ​เอา​หน้า​ที่​รับผิดชอบ​ที่​เพิ่ม​ขึ้น. นี่​อาจ​ทำ​ให้​เด็ก​ไม่​ได้​รับ​การ​เอา​ใจ​ใส่​และ​การ​อบรม​จาก​มารดา​อย่าง​เพียง​พอ​ใน​ช่วง​เวลา​ที่​พวก​เขา​จำเป็น​ต้อง​ได้​รับ​การ​ดู​แล​เอา​ใจ​ใส่​และ​การ​ปลอบโยน​อย่าง​ยิ่ง.

มารดา​ไร้​คู่​ที่​ไม่​ได้​แต่งงาน​กับ​บิดา​ของ​เด็ก​มัก​มี​อายุ​น้อย​มาก​และ​ไม่​มี​ประสบการณ์​ชีวิต. พวก​เธอ​อาจ​ไม่​มี​โอกาส​ได้​เรียน​จน​สำเร็จ​การ​ศึกษา. เมื่อ​ขาด​ทักษะ​ใน​การ​ทำ​งาน พวก​เธอ​ก็​มัก​จะ​มี​ฐานะ​ยาก​จน​และ​ต้อง​ทำ​งาน​ที่​ได้​ค่า​แรง​ต่ำ. ถ้า​ไม่​ได้​รับ​ความ​ช่วยเหลือ​จาก​ญาติ​พี่​น้อง เช่น บิดา​มารดา​ของ​ตน พวก​เธอ​ก็​จะ​ต้อง​มี​หน้า​ที่​รับผิดชอบ​เพิ่ม​ขึ้น​ใน​การ​หา​สถาน​รับ​เลี้ยง​เด็ก​ที่​เหมาะ​สม​ใน​ตอน​กลางวัน​ด้วย. มารดา​ที่​ไม่​ได้​แต่งงาน​อาจ​ต้อง​ต่อ​สู้​กับ​ภาระ​ทาง​อารมณ์ เช่น ความ​รู้สึก​อับอาย​และ​ความ​เปล่าเปลี่ยว. บาง​คน​อาจ​กลัว​ว่า การ​ที่​มี​ลูก​อยู่​ด้วย​จะ​ทำ​ให้​ตน​ไม่​มี​วัน​หา​คู่​สมรส​ที่​เหมาะ​สม​ได้. ขณะ​ที่​เด็ก​ใน​ครอบครัว​เช่น​นี้​เติบโต​ขึ้น พวก​เขา​ก็​เช่น​กัน​อาจ​ถูก​รบกวน​ใจ​ด้วย​คำ​ถาม​ซึ่ง​ไม่​ได้​รับ​คำ​ตอบ​เกี่ยว​กับ​ภูมิหลัง​ของ​ตน​และ​ความ​ต้องการ​ที่​จะ​ได้​รับ​การ​ยอม​รับ​จาก​บิดา​ที่​ไม่​ได้​อยู่​ด้วย​กัน.

คล้าย​กัน บิดา​มารดา​ที่​หย่า​กัน​ก็​ประสบ​ความ​เครียด​อย่าง​มาก​ด้วย. บิดา​มารดา​บาง​คน​อาจ​รู้สึก​โกรธ​มาก​เนื่อง​จาก​การ​หย่าร้าง. ความ​รู้สึก​ที่​ว่า​ตัว​เอง​ไร้​ค่า​และ​ความ​ขมขื่น​ที่​ถูก​ปฏิเสธ​อาจ​บั่น​ทอน​บิดา​มารดา​บาง​คน​จน​ไม่​สามารถ​เอา​ใจ​ใส่​ความ​ต้องการ​ทาง​อารมณ์​ของ​ลูก ๆ ได้​เช่น​กัน. มารดา​ซึ่ง​ต้อง​เข้า​สู่​ตลาด​แรงงาน​เป็น​ครั้ง​แรก​อาจ​มี​ปัญหา​ใน​การ​รับมือ​กับ​หน้า​ที่​รับผิดชอบ​เกี่ยว​กับ​การ​จัด​การ​งาน​ภาย​ใน​บ้าน. พวก​เธอ​อาจ​รู้สึก​ว่า​ตน​ไม่​มี​ทั้ง​เวลา​และ​กำลัง​ที่​จะ​เอา​ใจ​ใส่​ความ​จำเป็น​พิเศษ​ของ​เด็ก ๆ ซึ่ง​พวก​เด็ก​เอง​ก็​ต้อง​รับมือ​กับ​การ​เปลี่ยน​แปลง​อย่าง​กะทันหัน​หลัง​จาก​บิดา​มารดา​แยก​ทาง​กัน.

ปัญหา​ที่​มี​ลักษณะ​เฉพาะ​ของ​บิดา​มารดา​ที่​แยก​ทาง​กัน

บิดา​หรือ​มารดา​ไร้​คู่​ทราบ​ว่า​ความ​ต้องการ​ของ​ลูก​แต่​ละ​คน​นั้น​แตกต่าง​กัน​และ​เปลี่ยน​แปลง​อยู่​เสมอ. สำหรับ​บิดา​หรือ​มารดา​ไร้​คู่​ที่​หย่า​ขาด​จาก​คู่​ของ​ตน การ​หา​โอกาส​ที่​เหมาะ​สม​เพื่อ​ให้​การ​ชี้​แนะ​บุตร​ทาง​ฝ่าย​วิญญาณ​ก็​อาจ​เป็น​ปัญหา​ที่​มี​ลักษณะ​เฉพาะ​อีก​อย่าง​หนึ่ง.

ตัว​อย่าง​เช่น บิดา​มารดา​บาง​คน​ซึ่ง​เป็น​พยาน​พระ​ยะโฮวา​ที่​ได้​หย่า​กับ​คู่​ของ​ตน​อาจ​ไม่​ได้​รับ​สิทธิ์​ใน​การ​ปกครอง​ดู​แล​บุตร. พวก​เขา​พยายาม​ได้​สิทธิ์​การ​เยี่ยม​เยียน​ใน​เวลา​ที่​สามารถ​พา​บุตร​ไป​ร่วม​การ​ประชุม​คริสเตียน​ด้วย. การ​จัด​เตรียม​เพื่อ​การ​เยี่ยม​เช่น​นี้​จะ​ทำ​ให้​เด็ก​มี​โอกาส​ติด​ต่อ​กับ​ประชาคม​คริสเตียน​เป็น​ประจำ ซึ่ง​จะ​เป็น​ประโยชน์​มาก​สำหรับ​เด็ก​ที่​บิดา​มารดา​หย่า​กัน.

บิดา​หรือ​มารดา​ที่​หย่า​กับ​คู่​ของ​ตน​ซึ่ง​มี​โอกาส​น้อย​กว่า​ที่​จะ​ติด​ต่อ​กับ​บุตร​เป็น​ประจำ จำ​ต้อง​หา​วิธี​ทำ​ให้​ลูก​มั่น​ใจ​ใน​ความ​รัก​ของ​ตน. เพื่อ​จะ​ประสบ​ความ​สำเร็จ เขา​ต้อง​ไว​ต่อ​การ​เปลี่ยน​แปลง​ทาง​อารมณ์​ของ​บุตร. นี่​เป็น​เรื่อง​จริง​โดย​เฉพาะ​อย่าง​ยิ่ง​กับ​เด็ก​ที่​เข้า​สู่​วัย​หนุ่ม​สาว​และ​เริ่ม​สนใจ​กิจกรรม​ทาง​สังคม​และ​เพื่อน​มาก​ขึ้น.

บิดา​หรือ​มารดา​ที่​ประสบ​ความ​สำเร็จ​ยัง​เข้าใจ​ความ​สามารถ, บุคลิกภาพ, และ​แนว​ทาง​การ​คิด​ของ​บุตร​อีก​ด้วย. (เยเนซิศ 33:13) เขา​กับ​บุตร​จะ​มี​การ​สนทนา​และ​ความ​สัมพันธ์​ที่​สนิทสนม​ใกล้​ชิด​และ​เต็ม​ไป​ด้วย​ความ​รู้สึก. ช่อง​ทาง​การ​สื่อ​ความ​เปิด​อยู่​เสมอ. บุตร​มี​ส่วน​เกี่ยว​ข้อง​ใน​ชีวิต​ของ​บิดา​หรือ​มารดา และ​บิดา​หรือ​มารดา​ก็​มี​ส่วน​เกี่ยว​ข้อง​ใน​ชีวิต​ของ​บุตร.

จำเป็น​ต้อง​มี​เหตุ​ผล

หลัง​การ​หย่า จะ​เป็น​ผล​ดี​สำหรับ​เด็ก ๆ ถ้า​ได้​ติด​ต่อ​กับ​ทั้ง​บิดา​และ​มารดา​เป็น​ประจำ. ถ้า​บิดา​มารดา​มี​ศาสนา​ต่าง​กัน; คน​หนึ่ง​เป็น​พยาน​พระ​ยะโฮวา ส่วน​อีก​คน​หนึ่ง​ไม่​ใช่. การ​พูด​คุย​กัน​อย่าง​ตรง​ไป​ตรง​มา​เป็น​ประจำ​ช่วย​ไม่​ให้​เกิด​ความ​ขัด​แย้ง​ขึ้น​โดย​ไม่​จำเป็น. อัครสาวก​เปาโล​เขียน​ว่า “จง​มี​ชื่อเสียง​ว่า​เป็น​คน​มี​เหตุ​ผล.” (ฟิลิปปอย 4:5, ฉบับ​แปล​ฟิลลิปส์) ควร​สอน​บุตร​ให้​นับถือ​สิทธิ์​ของ​ทั้ง​บิดา​และ​มารดา​ใน​การ​ปฏิบัติ​ศาสนา​ของ​ตน.

บิดา​หรือ​มารดา​ที่​ไม่​ได้​เป็น​พยาน​ฯ อาจ​ยืนกราน​จะ​ให้​บุตร​เข้า​ร่วม​การ​นมัสการ​ใน​ศาสนา​ของ​ตน. บิดา​หรือ​มารดา​ที่​เป็น​พยาน​พระ​ยะโฮวา​อาจ​ทำ​อย่าง​ไร? เธอ​อาจ​สอน​ความ​เชื่อ​ทาง​ศาสนา​ให้​บุตร​ได้​ด้วย. ใน​เวลา​ต่อ​มา เด็ก​อาจ​ตัดสิน​ใจ​ด้วย​ตัว​เอง​ว่า​จะ​นับถือ​ศาสนา​อะไร เช่น​เดียว​กับ​หนุ่ม​น้อย​ติโมเธียว ซึ่ง​คง​จะ​มี​แม่​และ​ยาย​ที่​สอน​หลักการ​ของ​คัมภีร์​ไบเบิล​ให้​เขา. (2 ติโมเธียว 3:14, 15) ถ้า​เด็ก​รู้สึก​ไม่​สบาย​ใจ​ใน​การ​เข้า​ร่วม​การ​นมัสการ​ของ​อีก​ศาสนา​หนึ่ง เขา​อาจ​พิจารณา​บุคคล​ใน​พระ​คัมภีร์​ที่​ชื่อ​นามาน ซึ่ง​หลัง​จาก​เข้า​มา​เป็น​ผู้​นมัสการ​แท้​ก็​ยัง​ทำ​หน้า​ที่​ของ​ท่าน​ต่อ​ไป​โดย​ติด​ตาม​กษัตริย์​ซึ่ง​ไป​นมัสการ​ที่​วิหาร​ของ​พระ​ริมโมน. เรื่อง​นี้​อาจ​ทำ​ให้​เด็ก​มั่น​ใจ​ว่า​พระ​ยะโฮวา​ทรง​รัก​และ​เข้าใจ​เขา แม้​ว่า​เขา​อยู่​ใน​ที่​ที่​มี​การ​ทำ​พิธี​ทาง​ศาสนา​ซึ่ง​เขา​ไม่​คุ้น​เคย.—2 กษัตริย์ 5:17-19.

บิดา​หรือ​มารดา​ที่​ประสบ​ความ​สำเร็จ​สามารถ​หล่อ​หลอม​ความ​คิด​ของ​บุตร​และ​เข้าใจ​ความ​รู้สึก​ของ​พวก​เขา​ได้. (พระ​บัญญัติ 6:7) จริง​อยู่ บิดา​หรือ​มารดา​ที่​ไม่​เคย​แต่งงาน​อาจ​รู้สึก​กระดาก​อาย​แนว​ทาง​ชีวิต​ใน​อดีต​ของ​ตน. อย่าง​ไร​ก็​ตาม ผู้​ที่​เป็น​บิดา​หรือ​มารดา​เหล่า​นั้น​ต้อง​จำ​ไว้​ว่า​ลูก​ของ​ตน​มี​ทั้ง​บิดา​และ​มารดา. เด็ก ๆ ต้อง​รู้​เกี่ยว​กับ​ทั้ง​บิดา​และ​มารดา และ​พวก​เขา​จำเป็น​ต้อง​รู้สึก​ว่า​ตน​เป็น​ที่​ต้องการ ไม่​ใช่​เกิด​มา​เพราะ​ความ​บังเอิญ​อัน​น่า​เศร้า. โดย​พูด​ถึง​อีก​ฝ่าย​หนึ่ง​ที่​ไม่​ได้​อยู่​ด้วย​อย่าง​ที่​แสดง​ความ​นับถือ​และ​ให้​คำ​ตอบ​ที่​คน​ใน​วัย​ของ​บุตร​จะ​เข้าใจ​ได้ หรือ​จำเป็น​ต้อง​รู้ บิดา​หรือ​มารดา​ก็​จะ​ทำ​ให้​บุตร​มั่น​ใจ​ใน​ความ​รัก​ได้.

บิดา​มารดา​ควร​จำ​ไว้​ว่า​ความ​ฝัง​ใจ​แรก ๆ ที่​บุตร​มี​ต่อ​ความ​รัก​และ​อำนาจ​นั้น​เกิด​จาก​ความ​สัมพันธ์​ที่​บุตร​มี​ต่อ​บิดา​มารดา. โดย​การ​ใช้​อำนาจ​ด้วย​ความ​รัก บิดา​หรือ​มารดา​ที่​เป็น​คริสเตียน​ช่วย​ได้​มาก​ใน​การ​เตรียม​บุตร​ให้​มี​สัมพันธภาพ​ที่​เปี่ยม​ด้วย​ความ​รัก​กับ​พระ​ยะโฮวา​และ​มี​ความ​นับถือ​ต่อ​การ​จัด​เตรียม​ใน​ประชาคม.—เยเนซิศ 18:19.

การ​ร่วม​มือ​ของ​บุตร​เป็น​เรื่อง​สำคัญ

เด็ก​ที่​อยู่​ใน​ครอบครัว​ที่​มี​บิดา​หรือ​มารดา​ฝ่าย​เดียว​ต้อง​เข้าใจ​ด้วย​ว่า​การ​ร่วม​มือ​ของ​พวก​เขา​เป็น​สิ่ง​สำคัญ​เพื่อ​ครอบครัว​จะ​ประสบ​ความ​สำเร็จ. (เอเฟโซ 6:1-3) การ​ที่​พวก​เขา​เชื่อ​ฟัง​อำนาจ​ของ​บิดา​หรือ​มารดา​แสดง​ว่า​พวก​เขา​รัก​บิดา​มารดา​และ​เคารพ​นับถือ​ความ​บากบั่น​พยายาม​เป็น​พิเศษ​ที่​บิดา​หรือ​มารดา​ทำ​เพื่อ​ให้​ครอบครัว​มี​ความ​สุข​และ​ปลอด​ภัย. เนื่อง​จาก​การ​สื่อ​ความ​เป็น​เหมือน​ถนน​ที่​มี​รถ​วิ่ง​สวน​ทาง​กัน เด็ก ๆ ใน​ครอบครัว​ที่​มี​บิดา​หรือ​มารดา​ฝ่าย​เดียว​ต้อง​จำ​ไว้​ว่า​พวก​เขา​ต้อง​เต็ม​ใจ​สนับสนุน​ความ​พยายาม​ของ​บิดา​หรือ​มารดา​ที่​จะ​รักษา​การ​สื่อ​ความ​ที่​ดี​ภาย​ใน​ครอบครัว.—สุภาษิต 1:8; 4:1-4.

เด็ก​ใน​ครอบครัว​เหล่า​นั้น​มัก​ต้อง​แบก​รับ​หน้า​ที่​รับผิดชอบ​ต่าง ๆ เร็ว​กว่า​เด็ก​ที่​อยู่​ใน​ครอบครัว​ที่​มี​ทั้ง​บิดา​และ​มารดา. เมื่อ​ได้​รับ​การ​ชี้​แนะ​ด้วย​ความ​อด​ทน​และ​ความ​รัก ทั้ง​เด็ก​ผู้​ชาย​และ​เด็ก​ผู้​หญิง​ก็​จะ​มี​ความ​มั่น​ใจ​ใน​ตัว​เอง​และ​รู้สึก​ว่า​ตัว​เอง​มี​ค่า​ขณะ​ที่​เรียน​ทักษะ​ต่าง ๆ ที่​ต้อง​ใช้​ใน​ชีวิต​ตั้ง​แต่​อายุ​ยัง​น้อย. นอก​จาก​นั้น อาจ​มอบหมาย​ให้​เด็ก​ทำ​งาน​บ้าน​บาง​อย่าง​เพื่อ​ช่วย​ทำ​ให้​ครอบครัว​เป็น​ระเบียบ.

นี่​ไม่​ได้​หมาย​ความ​ว่า บิดา​มารดา​ไร้​คู่​มี​เป้าหมาย​ที่​จะ​ทำ​ให้​บุตร​ของ​ตน​เป็น​ผู้​ใหญ่​ตัว​น้อย ๆ ที่​ดู​แล​ตัว​เอง​ได้​โดย​ไม่​จำเป็น​ต้อง​ได้​รับ​คำ​ชี้​แนะ​จาก​บิดา​มารดา. แน่นอน เป็น​เรื่อง​ไม่​สุขุม​ที่​จะ​ปล่อย​เด็ก ๆ ไว้​โดย​ไม่​มี​ใคร​ดู​แล.

บิดา​มารดา​ไร้​คู่​มัก​ถูก​ชักจูง​อย่าง​ผิด ๆ ด้วย​ความ​คิด​ที่​ว่า​พวก​เขา​ต้อง​เป็น​เพื่อน​คู่​หู​ของ​ลูก. แม้​ว่า​ความ​สัมพันธ์​ที่​ใกล้​ชิด​เป็น​สิ่ง​จำเป็น แต่​บิดา​มารดา​ไร้​คู่​ควร​จำ​ไว้​ว่า​เด็ก​ต้องการ​บิดา​หรือ​มารดา และ​เด็ก​ยัง​ไม่​มี​ความ​มั่นคง​ทาง​อารมณ์​พอ​ที่​จะ​เป็น​ที่​ปรึกษา​หรือ​เพื่อน​ของ​บิดา​หรือ​มารดา. บุตร​ต้องการ​ให้​คุณ​ปฏิบัติ​ตัว​เป็น​บิดา​มารดา​ของ​เขา.

บิดา​มารดา​ไร้​คู่​และ​บุตร​ที่​ร่วม​มือ​กัน​ใน​ความ​สัมพันธ์​ที่​เปี่ยม​ด้วย​ความ​รัก​จะ​ช่วย​ให้​ครอบครัว​ประสบ​ความ​สำเร็จ​ได้. ขณะ​ที่​มี​เด็ก​จำนวน​มาก​ขึ้น​เรื่อย ๆ ได้​รับ​การ​เลี้ยง​ดู​ใน​ครอบครัว​ที่​มี​บิดา​หรือ​มารดา​ฝ่าย​เดียว ทุก ๆ คน​ควร​ตระหนัก​ถึง​ปัญหา​ต่าง ๆ โดย​เฉพาะ​ที่​บิดา​หรือ​มารดา​ไร้​คู่​และ​ลูก ๆ ของ​พวก​เขา​กำลัง​เผชิญ​อยู่​และ​เต็ม​ใจ​ให้​การ​เกื้อ​หนุน​และ​ความ​ช่วยเหลือ​ด้วย​ความ​รัก.

[กรอบ/ภาพ​หน้า 9]

ผล​กระทบ​ต่อ​เด็ก

บิดา​หรือ​มารดา​ไร้​คู่​โดย​ทั่ว​ไป​อาจ​มี​เวลา​ให้​ลูก​แต่​ละ​คน​น้อย​กว่า​บิดา​มารดา​ที่​อยู่​ด้วย​กัน. บาง​ครั้ง​บิดา​หรือ​มารดา​ไร้​คู่​อยู่​กิน​กับ​อีก​คน​หนึ่ง​ซึ่ง​ไม่​ใช่​สามี​หรือ​ภรรยา​ของ​ตน. อย่าง​ไร​ก็​ตาม การ​อยู่​กิน​ด้วย​กัน​โดย​ไม่​ได้​จด​ทะเบียน​สมรส​มี​ความ​มั่นคง​น้อย​กว่า​การ​สมรส. เด็ก ๆ ที่​อยู่​ใน​ครอบครัว​ลักษณะ​นี้​มี​ความ​เป็น​ไป​ได้​มาก​กว่า​ที่​จะ​เติบโต​ขึ้น​โดย​มี​ผู้​ใหญ่​หลาย​คน​ผ่าน​เข้า​มา​ใน​ชีวิต​เขา.

ตาม​ที่​การ​ศึกษา​วิจัย​บาง​ราย​กล่าว “โดย​เฉลี่ย​แล้ว เด็ก ๆ ใน​ครอบครัว​ที่​มี​บิดา​หรือ​มารดา​ฝ่าย​เดียว​มี​โอกาส​ประสบ​ปัญหา​ทาง​ด้าน​ศีลธรรม​หรือ​อารมณ์​มาก​กว่า​เด็ก​ที่​อยู่​ใน​ครอบครัว​ซึ่ง​ไม่​แตก​แยก​กัน.” อย่าง​ไร​ก็​ตาม การ​วิเคราะห์​งาน​ศึกษา​วิจัย​เหล่า​นี้​อย่าง​ละเอียด​ยิ่ง​ขึ้น​บ่ง​ชี้​ว่า การ​ขาด​ราย​ได้​อาจ​เป็น “ปัจจัย​สำคัญ​ที่​สุด​ปัจจัย​เดียว​ที่​ทำ​ให้​เกิด​ความ​แตกต่าง​ระหว่าง​เด็ก​จาก​ครอบครัว​แบบ​ต่าง ๆ.” แน่นอน นี่​ไม่​ได้​หมาย​ความ​ว่า​เด็ก​จาก​ครอบครัว​ที่​มี​บิดา​หรือ​มารดา​ฝ่าย​เดียว​ไม่​มี​โอกาส​ประสบ​ความ​สำเร็จ. ถ้า​ได้​รับ​การ​ชี้​นำ​และ​การ​ฝึก​อบรม​อย่าง​เหมาะ​สม พวก​เขา​ก็​สามารถ​เอา​ชนะ​ผล​กระทบ​ที่​ไม่​ดี​ได้.