ข้ามไปยังเนื้อหา

ข้ามไปยังสารบัญ

ใบหน้าใหม่ของไมลีน

ใบหน้าใหม่ของไมลีน

ใบ​หน้า​ใหม่​ของ​ไมลีน

เล่า​โดย​มารดา​ของ​ไมลีน

เหตุ​ใด​ไมลีน​ลูก​สาว​วัย 11 ปี​ที่​น่า​รัก​ของ​ดิฉัน​จึง​ต้อง​มี​ใบ​หน้า​ใหม่? ขอ​ให้​ดิฉัน​อธิบาย.

ไมลีน​เป็น​คน​ที่​สอง​ใน​จำนวน​ลูก​สาว​สอง​คน​ของ​ดิฉัน. เธอ​เกิด​วัน​ที่ 5 สิงหาคม 1992 ที่​เมือง​ออลกีน ประเทศ​คิวบา. พ่อ​กับ​พี่​สาว​ของ​เธอ รวม​ทั้ง​ดิฉัน​มี​ความ​สุข​มาก​เมื่อ​เธอ​เกิด​มา. ทว่า ไม่​นาน​ความ​สุข​ของ​เรา​ก็​หมด​สิ้น​ไป. ไม่​กี่​วัน​หลัง​จาก​ที่​เธอ​เกิด ดิฉัน​เป็น​อีสุกอีใส และ​หนึ่ง​เดือน​หลัง​จาก​นั้น ไมลีน​ก็​เป็น​อีสุกอีใส.

ที​แรก อาการ​ของ​เธอ​ดู​เหมือน​ไม่​ร้ายแรง​มาก แต่​อาการ​กลับ​แย่​ลง และ​เธอ​ต้อง​เข้า​รักษา​ตัว​ใน​โรง​พยาบาล. ไมลีน​ได้​รับ​การ​เอา​ใจ​ใส่​ดู​แล​จาก​แพทย์​เป็น​อย่าง​ดี แต่​ระบบ​ภูมิ​คุ้ม​กัน​ของ​เธอ​อ่อนแอ​ลง​ถึง​ขนาด​ที่​ทำ​ให้​เธอ​ติด​เชื้อ. ดิฉัน​สังเกต​เห็น​จุด​สี​แดง​ที่​ดู​ผิด​ปกติ​ขึ้น​อยู่​ข้าง​จมูก​เล็ก ๆ ด้าน​หนึ่ง​ของ​เธอ. พวก​แพทย์​ชี้​ว่า​จุด​ดัง​กล่าว​เกิด​จาก​เชื้อ​แบคทีเรีย​ชนิด​หนึ่ง​ที่​ร้ายแรง​มาก​ซึ่ง​ไม่​ค่อย​พบ​เห็น​บ่อย​นัก.

แม้​ว่า​มี​การ​ให้​ยา​ปฏิชีวนะ​ใน​ทันที แต่​ภาย​ใน​ไม่​กี่​วัน แบคทีเรีย​ก็​เริ่ม​ทำลาย​ใบ​หน้า​ของ​เธอ. เมื่อ​ถึง​ตอน​ที่​แพทย์​สามารถ​หยุด​ยั้ง​การ​ติด​เชื้อ​ได้ ไมลีน​ได้​สูญ​เสีย​จมูก, ริม​ฝีปาก, และ​ส่วน​ของ​เหงือก​รวม​ทั้ง​คาง​ของ​เธอ​ไป​จน​เกือบ​หมด. นอก​จาก​นั้น ข้าง ๆ ตา​ข้าง​หนึ่ง​ของ​เธอ​ยัง​เป็น​รู ๆ ด้วย.

เมื่อ​ดิฉัน​กับ​สามี​เห็น​เธอ เรา​ทั้ง​สอง​น้ำตา​ไหล​พราก. เรื่อง​เช่น​นี้​เกิด​ขึ้น​กับ​ลูก​สาว​ตัว​น้อย​ของ​เรา​ได้​อย่าง​ไร? ไมลีน​อยู่​ใน​ห้อง​ไอ​ซี​ยู​หลาย​วัน และ​พวก​แพทย์​คิด​ว่า​เธอ​คง​จะ​ไม่​รอด. สามี​ของ​ดิฉัน​พร่ำ​บอก​ดิฉัน​เสมอ​ว่า “ทำ​ใจ​เสีย​เถอะ.” อย่าง​ไร​ก็​ดี เมื่อ​ดิฉัน​ยื่น​มือ​เข้า​ไป​ใน​ตู้​อบ​เพื่อ​จับ​มือ​น้อย ๆ ของ​ไมลีน เธอ​จับ​มือ​ดิฉัน​แน่น​จน​ดิฉัน​รู้​ว่า​เธอ​จะ​ต้อง​รอด​ชีวิต. ดิฉัน​บอก​สามี​ว่า “ลูก​สาว​ของ​เรา​จะ​ไม่​ตาย. แต่​จาก​สภาพ​ของ​เธอ ไมลีน​จะ​มี​ชีวิต​แบบ​ไหน​ล่ะ?” ทุก​เช้า​ที่​เรา​ตื่น​ขึ้น เรา​คิด​ว่า​บาง​ที​เรื่อง​ทั้ง​หมด​นี้​เป็น​เพียง​ฝัน​ร้าย.

ขณะ​เรา​อยู่​ที่​โรง​พยาบาล ไมเดลิส ลูก​สาว​คน​โต​ของ​เรา​ซึ่ง​ตอน​นั้น​อายุ​หก​ขวบ ก็​อยู่​กับ​คุณ​พ่อ​คุณ​แม่​ของ​ดิฉัน. เธอ​รอ​คอย​ด้วย​ความ​กระวนกระวาย​ใจ​อยาก​ให้​น้อง​สาว​ตัว​น้อย​ของ​เธอ​กลับ​บ้าน. เธอ​เคย​เห็น​ไมลีน​ตอน​ออก​จาก​บ้าน​ซึ่ง​ดู​ราว​กับ “ตุ๊กตา” แสน​สวย​ที่​มี​ดวง​ตา​กลม​โต​สี​ฟ้า. แต่​เมื่อ​ไมเดลิส​ได้​เห็น​น้อง​สาว​ของ​เธอ​ครั้ง​ถัด​มา ไมลีน​ดู​น่า​เกลียด​น่า​กลัว.

‘ทำไม​ลูก​ของ​ฉัน​ต้อง​ทน​ทุกข์​มาก​ขนาด​นี้?’

หลัง​จาก​ผ่าน​ไป​หนึ่ง​เดือน​ครึ่ง ไมลีน​ก็​ออก​จาก​โรง​พยาบาล. เรา​ไม่​ได้​กลับ​ไป​บ้าน​หลัง​ที่​อยู่​ใน​เมือง เพราะ​เรา​ไม่​อยาก​ให้​ใคร​เห็น​เธอ. เรา​แยก​ไป​อยู่​ตาม​ลำพัง​ใน​กระท่อม​แถบ​ชนบท ถัด​จาก​ไร่​คุณ​พ่อ​คุณ​แม่​ของ​ดิฉัน.

ที​แรก ดิฉัน​สามารถ​ให้​นม​ไมลีน​ได้​เล็ก​น้อย​ทาง​ช่อง​บน​ใบ​หน้า​ที่​เคย​เป็น​ปาก​ของ​เธอ. เธอ​ดูด​นม​ไม่​ได้. อย่าง​ไร​ก็​ตาม เมื่อ​แผล​เริ่ม​หาย ช่อง​นั้น​ก็​เกือบ​จะ​ติด​กัน. ดิฉัน​ทำ​ได้​เพียง​ให้​เธอ​กิน​อาหาร​เหลว​จาก​ขวด. เมื่อ​เธอ​อายุ​หนึ่ง​ขวบ เรา​จึง​กลับ​ไป​ที่​ออลกีน​ซึ่ง​พวก​แพทย์​ได้​ทำ​การ​ผ่าตัด​สี่​ครั้ง​เพื่อ​ขยาย​ช่อง​นั้น​ให้​กว้าง​ขึ้น.

ดิฉัน​จะ​ถาม​ตัว​เอง​ว่า ‘ทำไม​ลูก​ของ​ฉัน​ต้อง​ทน​ทุกข์​มาก​ขนาด​นี้?’ ดิฉัน​เสาะ​หา​คำ​ตอบ​ใน​ศูนย์​ลัทธิ​ผี​ปิศาจ​และ​อธิษฐาน​ต่อ​รูป​ปั้น​ทาง​ศาสนา​ของ​ดิฉัน. ทว่า ดิฉัน​ไม่​ได้​รับ​การ​ปลอบ​ประโลม​ใด ๆ. คำ​พูด​ที่​เจ็บ​ปวด​ของ​ญาติ ๆ และ​เพื่อน​บาง​คน​ทำ​ให้​ดิฉัน​สับสน​ยิ่ง​กว่า​เดิม. บาง​คน​บอก​ว่า “พระเจ้า​ทรง​ทราบ​ดี​ว่า​ทำไม​พระองค์​จึง​ยอม​ให้​สิ่ง​เหล่า​นี้​เกิด​ขึ้น.” ส่วน​บาง​คน​ก็​บอก​ดิฉัน​ว่า “นั่น​เป็น​การ​ลง​โทษ​จาก​พระเจ้า​แน่ ๆ.” นอก​จาก​นี้ ดิฉัน​ยัง​กังวล​มาก​ว่า จะ​บอก​ไมลีน​อย่าง​ไร​เมื่อ​เธอ​โต​ขึ้น. ครั้ง​หนึ่ง ตอน​ที่​เธอ​ยัง​เล็ก​มาก ไมลีน​ถาม​พ่อ​ของ​เธอ​ว่า “ทำไม​หนู​ไม่​มี​จมูก​เหมือน​คน​อื่น ๆ?” พ่อ​ของ​เธอ​ไม่​สามารถ​ตอบ​ได้​และ​ออก​ไป​ร้องไห้​ข้าง​นอก. ดิฉัน​พยายาม​อธิบาย​ให้​เธอ​ฟัง​ว่า​เกิด​อะไร​ขึ้น. เธอ​ยัง​จำ​ได้​ที่​ดิฉัน​เคย​บอก​ว่า แมลง​ตัว​เล็ก ๆ กิน​จมูก​และ​ปาก​ของ​เธอ​ไป.

พื้น​ฐาน​สำหรับ​ความ​หวัง

เมื่อ​ดิฉัน​รู้สึก​ข้องขัดใจ​เหลือ​คณา ดิฉัน​ก็​นึก​ขึ้น​ได้​ว่า เพื่อน​บ้าน​ของ​ดิฉัน​เป็น​พยาน​พระ​ยะโฮวา. ดิฉัน​ขอ​ให้​เธอ​ชี้​จาก​คัมภีร์​ไบเบิล​ถึง​สาเหตุ​ที่​พระเจ้า​ทรง​ยอม​ให้​ลูก​สาว​ตัว​น้อย​ของ​ดิฉัน​ทน​ทุกข์​มาก​ขนาด​นี้. ดิฉัน​ถาม​อีก​ด้วย​ว่า “หาก​ความ​เจ็บ​ป่วย​นี้​เป็น​การ​ลง​โทษ​จาก​พระเจ้า​จริง ๆ สำหรับ​สิ่ง​ที่​ดิฉัน​ได้​ทำ​ไป ทำไม​ไมลีน​ต้อง​ถูก​ลง​โทษ​ด้วย?”

เพื่อน​บ้าน​ของ​ดิฉัน​เริ่ม​ศึกษา​คัมภีร์​ไบเบิล​กับ​ดิฉัน​โดย​ใช้​หนังสือ​ท่าน​จะ​มี​ชีวิต​อยู่​ได้​ตลอด​ไป​ใน​อุทยาน​บน​แผ่นดิน​โลก. * ที​ละ​เล็ก​ละ​น้อย ดิฉัน​เริ่ม​เข้าใจ​ว่า ไม่​ควร​โทษ​พระเจ้า​สำหรับ​สิ่ง​ที่​เกิด​ขึ้น​กับ​ไมลีน​และ​เข้าใจ​ว่า​พระองค์​ทรง​ใฝ่​พระทัย​ใน​พวก​เรา​อย่าง​แท้​จริง. (ยาโกโบ 1:13; 1 เปโตร 5:7) ดิฉัน​เริ่ม​หยั่ง​รู้​ค่า​ความ​หวัง​อัน​น่า​พิศวง​ที่​ว่า ภาย​ใต้​การ​ปกครอง​แห่ง​ราชอาณาจักร​ฝ่าย​สวรรค์​ของ​พระเจ้า​ใน​พระ​หัตถ์​ของ​พระ​เยซู​คริสต์ ความ​ทุกข์​ทรมาน​จะ​ถูก​ขจัด​ออก​ไป. (มัดธาย 6:9, 10; วิวรณ์ 21:3, 4) ความ​รู้​นี้​เสริม​กำลัง​และ​กระตุ้น​ดิฉัน​ให้​เข้า​ร่วม​การ​ประชุม​คริสเตียน​ของ​พยาน​พระ​ยะโฮวา. ที​แรก สามี​ของ​ดิฉัน​ไม่​ชอบ​ที่​ดิฉัน​สนใจ​ศาสนา​ใหม่. อย่าง​ไร​ก็​ตาม เขา​ไม่​ได้​ห้าม​ดิฉัน​ศึกษา​คัมภีร์​ไบเบิล ตราบ​ใด​ที่​การ​ศึกษา​นั้น​ช่วย​ดิฉัน​ให้​รับมือ​กับ​เรื่อง​ที่​น่า​เศร้า​ของ​เรา​ได้.

ความ​ช่วยเหลือ​จาก​ต่าง​แดน

เมื่อ​ไมลีน​อายุ​สอง​ขวบ ศัลยแพทย์​ด้าน​ศัลยกรรม​ตกแต่ง​ที่​มี​ชื่อเสียง​คน​หนึ่ง​ใน​เม็กซิโก​ทราบ​เรื่อง​ของ​เธอ​และ​เสนอ​ที่​จะ​รักษา​ให้​โดย​ไม่​คิด​เงิน. การ​ผ่าตัด​ครั้ง​แรก​เริ่ม​ขึ้น​ใน​ปี 1994. ไมลีน​กับ​ดิฉัน​อยู่​ใน​เม็กซิโก​เกือบ​หนึ่ง​ปี. ตอน​แรก เรา​ไม่​สามารถ​ติด​ต่อ​พยาน​พระ​ยะโฮวา​ได้ ดัง​นั้น เรา​จึง​ไม่​ได้​เข้า​ร่วม​การ​ประชุม​คริสเตียน. นี่​ทำ​ให้​สภาพ​ฝ่าย​วิญญาณ​ของ​ดิฉัน​อ่อนแอ​ลง. จาก​นั้น พยาน​ฯ ใน​ท้องถิ่น​คน​หนึ่ง​ได้​ติด​ต่อ​เรา และ​เรา​ก็​เริ่ม​คบหา​สมาคม​กับ​เพื่อน​ร่วม​ความ​เชื่อ​อีก​บ่อย​เท่า​ที่​เป็น​ไป​ได้. เมื่อ​กลับ​มา​คิวบา ดิฉัน​เริ่ม​ศึกษา​คัมภีร์​ไบเบิล​ใหม่​และ​ฟื้นฟู​สภาพ​ฝ่าย​วิญญาณ.

ใน​ตอน​นั้น สามี​ของ​ดิฉัน​ยัง​ไม่​สนใจ​คัมภีร์​ไบเบิล. ด้วย​ความ​พยายาม​ที่​จะ​กระตุ้น​ความ​สนใจ​ของ​เขา ดิฉัน​เริ่ม​ขอ​ให้​เขา​อ่าน​บาง​ส่วน​จาก​หนังสือ​ที่​อาศัย​คัมภีร์​ไบเบิล​ให้​ดิฉัน​ฟัง เพื่อ​ดิฉัน​จะ​เข้าใจ​ได้​ดี​ยิ่ง​ขึ้น. ใน​ที่​สุด เขา​ถูก​กระตุ้น​ให้​ตอบรับ​การ​ศึกษา​คัมภีร์​ไบเบิล เนื่อง​จาก​เขา​เป็น​ห่วง​ว่า การ​เดิน​ทาง​ไป​เม็กซิโก​อัน​ยาว​นาน​ครั้ง​แล้ว​ครั้ง​เล่า​อาจ​ก่อ​ความ​เสียหาย​ต่อ​สาย​สัมพันธ์​ใน​ครอบครัว​ของ​เรา. เขา​คิด​ว่า การ​ที่​เรา​เป็น​น้ำ​หนึ่ง​ใจ​เดียว​กัน​ใน​เรื่อง​ศาสนา​จะ​ช่วย​เรา​ให้​อด​ทน​กับ​ช่วง​เวลา​ที่​แยก​จาก​กัน​ได้​ดี​ขึ้น. และ​ก็​เป็น​เช่น​นั้น​จริง ๆ. สามี​ของ​ดิฉัน, ลูก​สาว​คน​โต, และ​ตัว​ดิฉัน​เอง​ได้​รับ​บัพติสมา​เป็น​พยาน​พระ​ยะโฮวา​ใน​ปี 1997.

ระหว่าง​ช่วง​สอง​สาม​ครั้ง​แรก​ที่​อยู่​ใน​เม็กซิโก ไมลีน​จะ​พูด​ว่า​หาก​แมลง​ตัว​เล็ก ๆ ไม่​ได้​กิน​ใบ​หน้า​ของ​เธอ เรา​คง​จะ​ไม่​ต้อง​แยก​จาก​พ่อ​และ​พี่​สาว. เป็น​เรื่อง​ปวด​ร้าว​ใจ​ที่​ต้อง​แยก​จาก​ครอบครัว​เป็น​เวลา​นาน​เช่น​นี้. อย่าง​ไร​ก็​ตาม ดิฉัน​นึก​ถึง​การ​เยี่ยม​ชม​ครั้ง​หนึ่ง​โดย​เฉพาะ​เมื่อ​เรา​ไป​ที่​สำนักงาน​สาขา​ของ​พยาน​พระ​ยะโฮวา​ใน​เม็กซิโก ที่​เรียก​ว่า​เบเธล ซึ่ง​ได้​หนุน​ใจ​เรา​มาก. ไมลีน​เคย​บอก​ว่า​เธอ​ไม่​อยาก​ผ่าตัด​อีก—นั่น​เป็น​การ​ผ่าตัด​ครั้ง​ที่​ห้า​ใน​ช่วง​การ​เดิน​ทาง​ครั้ง​นี้—เนื่อง​จาก​ขั้น​ตอน​การ​รักษา​เจ็บ​ปวด​มาก. แต่​พยาน​ฯ บาง​คน​ซึ่ง​รับใช้ ณ สำนักงาน​สาขา​บอก​เธอ​ว่า หาก​เธอ​กล้า​หาญ​และ​ยอม​ให้​พวก​แพทย์​ผ่าตัด พวก​เขา​จะ​จัด​งาน​เลี้ยง​ให้​เธอ​เมื่อ​เธอ​ออก​จาก​โรง​พยาบาล. ดัง​นั้น เธอ​จึง​ยอม​เข้า​รับ​การ​ผ่าตัด.

ขอ​ให้​ไมลีน​พรรณนา​ความ​รู้สึก​ของ​เธอ: “หนู​รู้สึก​ตื่นเต้น​กับ​ความ​คิด​ที่​ว่า​จะ​มี​งาน​เลี้ยง​ที่​เบเธล. ดัง​นั้น ระหว่าง​การ​ผ่าตัด​หนู​จึง​ไม่​กลัว​เลย. งาน​เลี้ยง​นั้น​น่า​ตื่นเต้น​มาก เพราะ​มี​พี่​น้อง​ชาย​หญิง​ฝ่าย​วิญญาณ​ตั้ง​หลาย​คน. พวก​เขา​ให้​บัตร​อวย​พร​หนู​หลาย​ใบ ซึ่ง​หนู​ยัง​เก็บ​เอา​ไว้. การ​หนุน​ใจ​ที่​หนู​ได้​รับ​ช่วย​เสริม​กำลัง​ให้​หนู​อด​ทน​กับ​การ​ผ่าตัด​ใน​ครั้ง​ต่อ ๆ ไป​ได้.”

ความ​คืบ​หน้า​และ​ความ​ช่วยเหลือ​ให้​อด​ทน

ปัจจุบัน ไมลีน​อายุ 11 ปี เธอ​ได้​ผ่าน​การ​ทำ​ศัลยกรรม​ใบ​หน้า​มา 20 ครั้ง​แล้ว. แม้​ว่า​การ​ผ่าตัด​ช่วย​เธอ​อย่าง​มาก แต่​เธอ​ก็​ยัง​อ้า​ปาก​อย่าง​เต็ม​ที่​ไม่​ได้. อย่าง​ไร​ก็​ตาม เธอ​มี​ความ​กล้า​และ​มอง​ใน​แง่​ดี​เสมอ. นอก​จาก​นี้ เธอ​แสดง​ความ​หยั่ง​รู้​ค่า​อย่าง​ยิ่ง​ต่อ​สิ่ง​ฝ่าย​วิญญาณ. ตั้ง​แต่​อายุ​หก​ขวบ เธอ​ได้​สมัคร​เข้า​โรง​เรียน​การ​รับใช้​ตาม​ระบอบ​ของ​พระเจ้า ณ ประชาคม​ท้องถิ่น​ของ​เรา และ​เธอ​ได้​รับ​บัพติสมา​ใน​วัน​ที่ 27 เมษายน 2003. เธอ​นำ​การ​ศึกษา​คัมภีร์​ไบเบิล​มาก​ถึง​สาม​ราย. ครั้ง​หนึ่ง ขณะ​อยู่​ที่​เม็กซิโก เธอ​คุย​กับ​สุภาพ​บุรุษ​คน​หนึ่ง​ซึ่ง​ตก​ลง​จะ​ศึกษา​คัมภีร์​ไบเบิล​กับ​เธอ. ไมลีน​เชิญ​เขา​มา​ยัง​การ​ประชุม​เพื่อ​รำลึก​ถึง​การ​วาย​พระ​ชนม์​ของ​พระ​คริสต์​และ​การ​ประชุม​อื่น ๆ ของ​ประชาคม ซึ่ง​เขา​ได้​เข้า​ร่วม​ด้วย​ความ​สนใจ​อย่าง​ยิ่ง.

เมื่อ​ไมลีน​ไป​ประกาศ​ตาม​บ้าน บาง​คน​มอง​หน้า​เธอ​และ​ถาม​ว่า​เธอ​ถูก​ไฟ​ลวก​หรือ​เปล่า. ไมลีน​ใช้​โอกาส​นั้น​เพื่อ​แบ่ง​ปัน​ความ​หวัง​ของ​เธอ​ที่​อาศัย​คัมภีร์​ไบเบิล​เป็น​หลัก​ที่​ว่า พระ​ยะโฮวา​จะ​ประทาน​ใบ​หน้า​ใหม่​ให้​เธอ​ใน​อุทยาน​ที่​กำลัง​จะ​มา​ถึง​นี้.—ลูกา 23:43.

ความ​เจ็บ​ปวด​ที่​ไมลีน​ได้​รับ​จาก​การ​ผ่าตัด​และ​จาก​การ​ถูก​เด็ก​คน​อื่น​เยาะเย้ย​เป็น​เรื่อง​เหลือ​ที่​จะ​พรรณนา​ได้. อะไร​ได้​ช่วย​เธอ​ให้​อด​ทน? ไมลีน​ตอบ​ด้วย​ความ​มั่น​ใจ​ว่า “พระ​ยะโฮวา​เป็น​จริง​สำหรับ​หนู​มาก. พระองค์​ประทาน​กำลัง​และ​ความ​กล้า​หาญ​เพื่อ​หนู​จะ​อด​ทน​ได้. หนู​ไม่​อยาก​เข้า​รับ​การ​ผ่าตัด​อีก​แล้ว เพราะ​พวก​แพทย์​ไม่​สามารถ​ทำ​อะไร​ให้​หนู​ได้​มาก​ใน​ตอน​นี้. พวก​เขา​ไม่​มี​วัน​จะ​ทำ​ให้​หนู​เป็น​เหมือน​ตอน​ที่​หนู​เกิด​มา​ได้. แต่​หนู​รู้​ว่า​พระ​ยะโฮวา​จะ​ประทาน​ใบ​หน้า​ใหม่​ให้​หนู​ใน​โลก​ใหม่ และ​หนู​จะ​สวย​อีก​ครั้ง.”

[เชิงอรรถ]

^ วรรค 15 จัด​พิมพ์​โดย​พยาน​พระ​ยะโฮวา.

[คำ​โปรย​หน้า 26]

“พระ​ยะโฮวา​จะ​ประทาน​ใบ​หน้า​ใหม่​ให้​หนู​ใน​โลก​ใหม่”

[คำ​โปรย​หน้า 27]

ที​ละ​เล็ก​ละ​น้อย ดิฉัน​เริ่ม​เข้าใจ​ว่า​ไม่​ควร​โทษ​พระเจ้า