เครื่องบอกเวลาบนข้อมือคุณ
เครื่องบอกเวลาบนข้อมือคุณ
โดยผู้เขียนตื่นเถิด! ในบริเตน
คุณรู้ไหมว่าตอนนี้กี่โมงแล้ว? เพียงแค่เหลือบดูนาฬิกาข้อมือ คุณก็จะรู้ได้ว่ากี่โมง. แต่นาฬิกาของคุณเดินตรงหรือเปล่า? ถึงเราอาจมองว่ามันเป็นของธรรมดา ๆ แต่นาฬิกาข้อมือก็มีความซับซ้อนมากกว่าที่เห็นจากภายนอก.
แม้เวลาจะเป็นสิ่งที่จับต้องไม่ได้และผ่านไปอย่างรวดเร็ว แต่มนุษย์ก็สนใจที่จะวัดเวลาเสมอมา. วัฏจักรของฤดูกาล, ข้างขึ้นข้างแรมของดวงจันทร์, ลำดับของกลางวันและกลางคืน—ล้วนเป็นเครื่องบอกเวลาตามธรรมชาติ. แต่นานมาแล้วที่มนุษย์พยายามจะวัดเวลาให้ละเอียดขึ้นและแม่นยำมากขึ้น.
ศาสตร์แห่งกลไก
วิชาเกี่ยวกับการสร้างเครื่องจักรกลที่บอกเวลานั้นเป็นวิชาที่เก่าแก่ที่สุดวิชาหนึ่ง. สิ่งที่เปรียบเสมือน “หัวใจ” ของเครื่องจักรกลเหล่านี้คือตัวปล่อยแรง (escapement). ตัวปล่อยแรงนี้ควบคุมการปล่อยแรงเพื่อไปขับเคลื่อนกลไกนาฬิกา. เมื่อควบคุมการปล่อยแรงให้ผ่านไปได้เพียงเล็กน้อยและเป็นจังหวะสม่ำเสมอก็จะสามารถวัดเวลาได้. ไม่มีใครรู้แน่ว่านาฬิกาจักรกลจริง ๆ นั้นถูกประดิษฐ์ขึ้นเมื่อไร แต่พัฒนาการครั้งสำคัญก็เกิดขึ้นราว ๆ ปี 1500 เมื่อมีการประดิษฐ์นาฬิกาที่พกพาได้เป็นครั้งแรก.
นาฬิกาข้อมือซึ่งนิยมใช้กันในปัจจุบันเป็นสิ่งที่ค่อนข้างใหม่. นาฬิกาชนิดนี้เริ่มแพร่หลายไปในช่วงปลายศตวรรษที่ 19 โดยเฉพาะอย่างยิ่งในหมู่สตรี. ในระหว่างสงครามโลกครั้งที่หนึ่ง ทหารแห่งกองทหารปืนใหญ่พบว่านาฬิกาที่ใส่ไว้ที่ข้อมือใช้งานได้ดีกว่านาฬิกาที่พกในกระเป๋า. หลังจากนั้น ความนิยมของนาฬิกาข้อมือก็เพิ่มขึ้น.
ปัจจุบัน นาฬิกาข้อมือส่วนใหญ่เป็นแบบอิเล็กทรอนิกส์ซึ่งใช้ผลึกควอตซ์. เมื่อนำผลึกควอตซ์ที่ถูกทำขึ้นเป็นพิเศษไปติดไว้ในวงจรอิเล็กทรอนิกส์ที่เหมาะสม ผลึกนี้จะสั่นสะเทือนด้วยความถี่คงที่ ซึ่งเป็นเสมือนลูกตุ้มนาฬิกาที่แกว่งอย่างรวดเร็ว.
เป็นเรื่องยากมากที่จะปรับตั้งนาฬิกาข้อมือจักรกลหรือนาฬิกาควอตซ์ให้เดินได้เที่ยงตรงจริง ๆ. ดังนั้น ไม่ว่าคุณจะมีนาฬิกาแบบไหน นาฬิกาเรือนนั้นก็จะเดินเร็วหรือช้ากว่าเวลาจริงอยู่บ้าง. อย่างไรก็ตาม ปัจจุบันนี้มีนาฬิกาควอตซ์แบบที่ตั้งเวลาด้วยตัวเองโดยใช้สัญญาณจากนาฬิกาเชิงอะตอม. * ผู้โฆษณาอ้างว่านาฬิกาที่ควบคุมด้วยคลื่นวิทยุเหล่านี้มีความเที่ยงตรงมากจนเดินเร็วหรือช้าไปเพียงหนึ่งวินาทีในช่วงเวลาหนึ่งล้านปี!
นาฬิกาจักรกลยังคงเป็นที่ชื่นชอบ
เมื่อคิดถึงความเที่ยงตรงดังกล่าวและข้อเท็จจริงที่ว่าตัวปล่อยแรงในนาฬิกาข้อมือจักรกลถูกคิดค้นขึ้นมานานกว่าสองร้อยปีแล้ว คุณอาจคิดว่าคงไม่มีใครใช้นาฬิกาจักรกลกันแล้ว. ที่จริง ใครจะยังใช้เครื่องกลคิดเลขอยู่ล่ะ ถ้ามีเครื่องคิดเลขแบบอิเล็กทรอนิกส์ให้ใช้? กระนั้น หลายคนก็ยังคงรู้สึกหลงใหลนาฬิกาจักรกล. ทุกปีมีการผลิตนาฬิกาชนิดนี้ออกมานับล้านเรือน. นาฬิกาจักรกลที่สวิตเซอร์แลนด์ส่งออกไปขายในช่วงไม่นานมานี้มีมูลค่าสูงกว่านาฬิกาอิเล็กทรอนิกส์ด้วยซ้ำ. มีการพัฒนาตัวปล่อยแรงรุ่นใหม่ ๆ ที่มีประสิทธิภาพและมีความเสียดทานต่ำขึ้นมา และผู้คนก็ยังคงเสาะหาช่างนาฬิกาที่ชำนาญเพื่อซ่อมนาฬิกาจักรกลของตน.
อะไรทำให้นาฬิกาจักรกลเป็นที่ชื่นชอบขนาดนั้น? ไมเคิล ซึ่งเป็นช่างนาฬิกาที่มีประสบการณ์ถึงสามสิบปี เชื่อว่าปัจจัยหนึ่งคืออายุการใช้งานที่ยืนยาวของมัน. เขาบอกว่านาฬิกาควอตซ์อาจใช้งานได้ดีอยู่ประมาณ 15 ปี แต่นาฬิกาจักรกลอย่างดีอาจใช้ได้นานกว่า 100 ปี. นาฬิกาแบบนี้ที่ตกทอดจากรุ่นพ่อสู่รุ่นลูกอาจมีคุณค่าทางจิตใจมาก.
สำหรับบางคน เสน่ห์ของนาฬิกาจักรกลอยู่ที่ความซับซ้อนของกลไกและความเที่ยงตรงในการบอกเวลาและปฏิทินทางดาราศาสตร์ โดยใช้เฟืองจักรและสปริงขนาดจิ๋ว. นอกจากนั้น เนื่องจากกลไกเหล่านี้สามารถทำด้วยมือ คนที่ทุ่มเทในเรื่องนี้จริง ๆ จึงสามารถเรียนรู้และซ่อมมันได้.
ไม่เหมือนกับเครื่องจักรอื่น ๆ ส่วนใหญ่ นาฬิกาข้อมือต้องทำงานทั้งวันทั้งคืนเป็นเวลาหลายปี. ยิ่งกว่านั้น นาฬิกาต้องทำงานในอุณหภูมิที่แตกต่างกันและอยู่ในท่าต่าง ๆ เท่าที่จะนึกภาพได้ แม้แต่เมื่อถูกขยับไปขยับมา แต่กระนั้นก็ต้องเดินอย่างเที่ยงตรง. นาฬิกาที่เดินเร็วหรือเดินช้าวันละไม่ถึง 20 วินาทีนั้นมีความผิดพลาดเพียง 0.023 เปอร์เซ็นต์ ซึ่งเป็นความแม่นยำในระดับเดียวกับอุปกรณ์ทางวิทยาศาสตร์ที่ถูกใช้งานอย่างระมัดระวัง. ไม่น่าแปลกใจที่หลายคนชื่นชมความเชี่ยวชาญ, ความเฉลียวฉลาด, และฝีมือซึ่งแฝงอยู่ในนาฬิกาจักรกล!
แน่นอน ยังมีปัจจัยอื่น ๆ ด้วย. ไมเคิล ซึ่งกล่าวถึงก่อนหน้านี้ อธิบายว่าบางคนเพียงแค่ไม่อยากเปลี่ยนแบตเตอรี่อย่างที่นาฬิกาควอตซ์ส่วนใหญ่ต้องเปลี่ยน. ดังนั้น อะไรจะช่วยคุณให้ตัดสินใจได้ว่าจะเลือกใช้นาฬิกาชนิดใด?
จะเลือกใช้นาฬิกาชนิดใด?
ไม่ต้องสงสัยว่าอันดับแรกคุณคงต้องการนาฬิกาที่ถูกใจคุณ. สำหรับหลายคน นั่นหมายถึงนาฬิกาที่ไม่เพียงใช้งานได้ดีแต่ต้องสวยด้วย. นอกจากนั้น ไมเคิลแนะนำให้คุณคิดด้วยว่าคุณต้องการจะใช้นาฬิกาอย่างไร. คุณจะใส่ตลอดทั้งวันและใส่ทุก ๆ วันหรือจะใส่แค่ในโอกาสพิเศษ? มันจะถูกชนถูกกระแทกหรืออยู่ในที่ที่อากาศร้อนหรือเย็นจัดไหม? อย่างเช่น ถ้าถูกสารเคมีหรือน้ำทะเลเป็นประจำ สายและตัวเรือนบางชนิดจะเสียหาย. ดังนั้น เป็นการสุขุมที่จะคิดถึงเรื่องเหล่านี้ด้วย.
ในเรื่องราคา ดีที่สุดที่จะตั้งงบประมาณไว้และพยายามไม่จ่ายเกินงบนั้น. โดยทั่วไปแล้ว นาฬิกาจักรกลจะแพงกว่านาฬิกาควอตซ์. แต่อย่าลืมว่ากลไกพื้นฐานแบบเดียวกันมีใช้ในนาฬิกาหลายรุ่นหลายแบบ. จริง ๆ แล้วกลไกซึ่งอยู่ในตัวเรือนนั่นเองที่เป็นตัวรักษาเวลา. ตามปกติ กลไกทุกแบบจะได้รับการออกแบบและทำขึ้นมาอย่างดี. ส่วนใหญ่ราคาจะแตกต่างกันเนื่องจากส่วนที่ไม่ได้ใช้ในการวัดเวลา เช่น ตัวเรือนหรือสาย. ดังนั้น นาฬิกาที่แพงกว่าก็ไม่ได้หมายความว่าจะเดินได้เที่ยงตรงกว่าหรือไว้ใจได้มากกว่าเสมอไป.—ดูกรอบข้างบน.
ถ้าคุณใส่นาฬิกาข้อมือ คุณก็ดูเวลาได้ง่ายไม่ลำบากอะไร. การรู้ข้อมูลบางอย่างเกี่ยวกับความเป็นมาของนาฬิกาข้อมืออาจช่วยคุณให้เห็นคุณค่าของอุปกรณ์ที่มีประโยชน์ชนิดนี้. ที่จริง คุณคงรู้สึกเหมือนขาดอะไรไปสักอย่างถ้าไม่ได้ใส่นาฬิกาข้อมือไม่ใช่หรือ?
[เชิงอรรถ]
^ วรรค 9 โดยใช้การสั่นสะเทือนของอะตอมเป็นตัวกำหนดความถี่ นาฬิกาเชิงอะตอมรักษาเวลาได้เที่ยงตรงที่สุด.
[กรอบ/ภาพหน้า 24]
นาฬิกาแบบไหนเหมาะกับคุณที่สุด?
ประเภท: นาฬิกาจับเวลา (chronograph) มีหน้าปัดที่สามารถใช้จับเวลาเป็นช่วงสั้น ๆ ซึ่งเหมาะมากถ้าคุณต้องการจับเวลาเป็นช่วง ๆ. ถ้าจะใส่เล่นกีฬา ก็ควรใช้นาฬิกาที่กันน้ำได้. ถ้าคุณลืมไขลานนาฬิกาบ่อย ๆ ก็ให้คิดถึงนาฬิกาควอตซ์ซึ่งไม่จำเป็นต้องไขลาน. นาฬิกาจักรกลแบบที่เรียกว่านาฬิกาอัตโนมัติ ก็ไม่ต้องไขลานด้วย เนื่องจากนาฬิกาประเภทนี้จะเข้าลานเองเพียงแต่มีการขยับข้อมือ.
ความเที่ยงตรง: ถ้าคุณให้ความสำคัญกับเรื่องนี้ คุณอาจคิดถึงนาฬิกาโครโนมิเตอร์ (chronometer) ซึ่งเป็นนาฬิกาที่เที่ยงตรงมากและบรรลุมาตรฐานความเที่ยงตรงตามที่กำหนดไว้อย่างเป็นทางการ. แต่ที่สุดแล้ว เทคโนโลยีของนาฬิกาควอตซ์ก็รักษาเวลาได้เที่ยงตรงกว่า. นาฬิกาจักรกลสมัยใหม่ที่มีความถี่สูงซึ่งเดินเป็นจังหวะชั่วโมงละ 28,800 ครั้งนั้นทำงานโดยอาศัยการสั่นสะเทือนสี่ครั้งต่อวินาที. เทียบกันแล้ว นาฬิกาควอตซ์มาตรฐานทำงานโดยอาศัยการสั่นสะเทือน 10,000 ถึง 100,000 ครั้งต่อวินาที!
การแสดงผล: นาฬิกาดิจิตอลบอกเวลาเป็นตัวเลข แต่นาฬิกาแอนะล็อกใช้เข็มซึ่งหมุนรอบหน้าปัด. การแสดงผลแบบดิจิตอลสามารถให้ข้อมูลอย่างเช่น วันที่, การตั้งเวลาปลุก, เขตเวลาอื่น, และจับเวลาได้. การแสดงผลแบบแอนะล็อกบอกเวลาอย่างที่ดูได้ง่ายและรวดเร็ว โดยเพียงแค่เหลือบดูเข็มนาฬิกา.
การบำรุงรักษา: เนื่องจากนาฬิกาจักรกลทำงานด้วยสปริงที่มีกำลังแรงมาก มันจึงมีโอกาสหยุดเดินน้อยกว่านาฬิกาควอตซ์ถ้ามีฝุ่นหรือผงเข้าไปในเครื่อง. ถึงกระนั้น เพื่อให้มันรักษาเวลาโดยไม่มีปัญหา นาฬิกาจักรกลก็ต้องมีการบำรุงรักษาบ่อยกว่านาฬิกาควอตซ์. เนื่องจากนาฬิกาควอตซ์ที่แสดงผลแบบดิจิตอลไม่มีกลไกที่เคลื่อนไหวได้ มันจึงไม่ต้องมีการบำรุงรักษาเลย นอกจากการเปลี่ยนแบตเตอรี่.
[แผนภูมิ/ภาพหน้า 23]
นาฬิกาข้อมือที่น่าสนใจบางรุ่น
▪ 1810-12
นาฬิกาข้อมือเรือนแรกเท่าที่มีหลักฐานยืนยัน อับราฮัม-หลุยส์ เบรเช
▪ 1945
มีการแสดงวันที่บนหน้าปัด โรเล็กซ์
▪ 1957
นาฬิกามอเตอร์ไฟฟ้า บริษัทนาฬิกาข้อมือแฮมิลตัน
▪ 1960
นาฬิกาที่บอกเวลาด้วยระบบอิเล็กทรอนิกส์ บูโลวา
▪ 1972
นาฬิกาข้อมือที่ใช้ระบบอิเล็กทรอนิกส์ทั้งหมดและมีหน้าปัดแบบดิจิตอล บริษัทนาฬิกาข้อมือแฮมิลตัน
[ที่มาของภาพ]
Second and fourth photos: Courtesy of Hamilton Watches
[ที่มาของภาพหน้า 23]
OMEGA
