การค้นพบที่เรดเบย์
การค้นพบที่เรดเบย์
โดยผู้เขียนตื่นเถิด! ในแคนาดา
มีบางคนกล่าวถึงเมืองเรดเบย์ว่า “มันไม่ได้อยู่สุดขอบโลก แต่คุณจะเห็นสุดขอบโลกได้จากที่นั่น.” หากคุณเคยไปเยือนเมืองเรดเบย์ซึ่งอยู่ทางภาคตะวันออกของแคนาดา คุณคงจะรู้สึกเช่นกันว่ามันเป็นเมืองที่อยู่เกือบสุดขอบโลกจริง ๆ. ชุมชนเล็ก ๆ นี้ตั้งอยู่บนบริเวณชายฝั่งแลบราดอร์ที่สวยงาม ติดกับช่องแคบเบลล์ไอเซิล. อะไรทำให้ชุมชนเรดเบย์ที่สงบเงียบกับท่าเรือที่ปลอดภัยนี้โดดเด่นและน่าสนใจเป็นพิเศษ?
ประวัติที่โดดเด่นไม่เหมือนใคร
เมืองนี้เนืองแน่นไปด้วยผู้คนเมื่อถึงฤดูชมปลาวาฬ. แต่นี่ก็ไม่ใช่เหตุผลที่ทำให้ผู้คนแห่กันมาที่เมืองนี้เสมอมา. กว่า 400 ปีมาแล้ว บริเวณนี้เป็นแหล่งที่มีการล่าปลาวาฬไรต์และปลาวาฬบาวเฮดเพื่อเอาไขปลาวาฬอันมีค่า. ตามที่แหล่งอ้างอิงหนึ่งกล่าวไว้ “ในช่วงที่ขาดแคลน . . . , [ไขปลาวาฬ] อาจมีมูลค่าสูงถึงบาร์เรลละ 10,000 ดอลลาร์ตามค่าเงินในปัจจุบัน.” นักล่าปลาวาฬชาวบาสก์จากเขตพรมแดนของฝรั่งเศสและสเปน เป็นชาวยุโรปกลุ่มแรก ๆ ที่ฉวยประโยชน์จากทรัพยากรธรรมชาติของแคนาดา. ส่วนใหญ่แล้ว มีการใช้ไขปลาวาฬเป็นเชื้อเพลิงที่ทำให้ยุโรปสว่างไสว. นอกจากนี้ ไขปลาวาฬยังใช้เป็นน้ำมันหล่อลื่นเครื่องจักร, เป็นส่วนผสมของสบู่และเครื่องสำอาง, อีกทั้งใช้ในกระบวนการผลิตเครื่องหนัง, ขนสัตว์, และสี. ระหว่างช่วงห้าสิบปีหลังของศตวรรษที่ 16 เรดเบย์เป็นท่าเรือล่าปลาวาฬที่ใหญ่ที่สุดในโลก. ดังนั้น หนึ่งในองค์กรอุตสาหกรรมที่รู้จักกันในยุคแรก ๆ ซึ่งตั้งขึ้นในแคนาดา คืออุตสาหกรรมการล่าปลาวาฬ.
เรารู้ได้อย่างไร?
หลักฐานที่มีบันทึกไว้ซึ่งพบในเอกสารสำคัญของชาวบาสก์ดึงดูดความสนใจของนักโบราณคดีและนักประวัติศาสตร์และกระตุ้นให้พวกเขาพากันมาที่เรดเบย์. บันทึกต่าง ๆ บ่งชี้ว่า ช่วงที่เกิดพายุในปี 1565 เรือของสเปนที่ชื่อซานฮวน ได้อับปางที่นั่น.
การขุดค้นบนเกาะแซดเดิลที่อยู่ไม่ไกลจากชายฝั่งเรดเบย์ ทำให้ได้พบเครื่องมือที่ใช้ในอุตสาหกรรมการล่าปลาวาฬในยุคแรก ๆ เช่น ชนักสองคม. ที่จริง นักท่องเที่ยวยังคงพบเห็นเศษกระเบื้องมุงหลังคาสีแดงแบบสเปนได้ตามชายหาด. เป็นเวลาหลายปีที่เด็ก ๆ ในละแวกนั้นเอากระเบื้องเหล่านี้ไปเล่น. ชาวเกาะคนหนึ่งกล่าวว่า “เราเคยเอากระเบื้องสีแดงเหล่านั้นไปวาดภาพและระบายสีบนก้อนหินแทนชอล์ก โดยไม่รู้เลยว่าเรากำลังเล่นกับสิ่งที่สำคัญมากขนาดนี้!”
ในฤดูร้อนปี 1978 นักโบราณคดีซึ่งทำงานบนเรือที่อยู่ห่างจากชายฝั่งเกาะแซดเดิลประมาณ 30 เมตร เก็บแผ่นไม้โอ๊กแผ่นหนึ่งได้. การค้นพบครั้งนั้นมีความสำคัญมาก เนื่องจากไม้โอ๊กเป็นไม้ที่ช่างต่อเรือชาวบาสก์ชอบใช้มากที่สุด และโอ๊กไม่ใช่ต้นไม้ที่งอกขึ้นตามบริเวณชายฝั่งแลบราดอร์อันแห้งแล้ง. ต่อมาเมื่อดำลงไปอีก พวกเขาพบซากที่ยังอยู่ในสภาพดีเยี่ยมของเรือที่พวกเขาเชื่อกันว่าเป็นซากเรือซานฮวน. กระแสน้ำเย็นจัดแถบเรดเบย์ช่วยรักษาเรือลำนี้ไว้. ซากเรือดังกล่าวถูกฝังอยู่ใต้โคลน มันจมอยู่ที่ก้นทะเลในระดับความลึกประมาณ 10 เมตร. ดูเหมือนว่า เมื่อเวลาผ่านไปน้ำหนักของก้อนน้ำแข็งขนาดใหญ่ทำให้เรือแตกเป็นแนวยาวและแบออกเหมือนหนังสือที่เปิดทิ้งไว้. นักโบราณคดีรู้สึกตื่นเต้นกับการค้นพบครั้งนี้ เนื่องจากนี่เป็นเรือสินค้าสมัยศตวรรษที่ 16 ลำใหญ่ลำแรกที่ยังคงอยู่ในสภาพที่สมบูรณ์ที่สุดเท่าที่เคยมีการค้นพบทางตอนเหนือของฟลอริดาในทวีปอเมริกา.
อาจเป็นเรือซานฮวนไหม?
นักประดาน้ำพยายามอย่างมากที่จะขุดซากเรือขึ้นมาทีละชิ้นและติดหมายเลข. หลังจากศึกษาอย่างละเอียดแล้ว พวกเขาได้นำซากเรือดังกล่าวกลับไปไว้ที่ก้นมหาสมุทรตามเดิมเพื่อจะรักษามันไว้ต่อไป. การศึกษาเผยให้เห็นอะไร? เรือที่หนักประมาณ 300 ตันนี้ถูกสร้างขึ้นเพื่อออกทะเล มันจึงไม่ค่อยสวยหรือหรูหรา. ทั้งส่วนหัวและท้ายเรือทำเป็นทรงเหลี่ยมเพื่อจะมีพื้นที่สำหรับบรรทุกสินค้าใหญ่พอที่จะนำไขปลาวาฬจำนวนมากกลับไปสเปน. เอกสารฉบับแรก ๆ เกี่ยวกับเรือซานฮวน ที่อับปางนั้นบ่งชี้ว่า เรือลำนี้บรรทุกไขปลาวาฬจนเต็มลำ. ลูกเรือกู้ไขปลาวาฬส่วนใหญ่ได้. บริเวณชั้นล่างของซากเรือลำนี้ นักประดาน้ำพบซากถังประมาณ 450 ถัง ซึ่งเห็นได้ชัดว่าถูกทิ้งไว้เพราะลูกเรือเอาไปไม่ไหว. บนเรือไม่พบชิ้นส่วนของมนุษย์. เอกสารของชาวบาสก์ไม่ได้กล่าวว่ามีใครเสียชีวิตในเหตุการณ์ครั้งนั้น. รายละเอียดที่ตรงกันเช่นนี้ทำให้นักวิจัยเชื่อว่าซากเรือลำนี้คือเรือซานฮวน ที่อับปาง. นอกจากนี้ ขณะที่ขุดค้นเรือลำนี้ก็ได้พบเรือล่าปลาวาฬของชาวบาสก์อีกลำหนึ่งซึ่งเรียกกันว่าชาลูปา. ชาลูปา เป็น “ความสำเร็จอันยิ่งใหญ่อย่างหนึ่งของมนุษยชาติในเรื่องเทคโนโลยีทางทะเล” โรเบิร์ต เกรนยา หัวหน้านักโบราณคดีทางทะเลแห่งพาร์ก แคนาดากล่าว.
ใครจะคิดว่าเมืองเรดเบย์ที่สงบเงียบนั้น ครั้งหนึ่งเคยเป็นเมืองที่คึกคักเนื่องจากการล่าปลาวาฬ? ยุคสมัยเปลี่ยนไปแล้วจริง ๆ. กระนั้น ร่องรอยของอดีตก็ยังมีให้เราเห็น.
[แผนที่/ภาพหน้า 14]
(รายละเอียดดูจากวารสาร)
แลบราดอร์
เรดเบย์
ช่องแคบเบลล์ไอเซิล
เกาะนิวฟันด์แลนด์
[ภาพหน้า 15]
แบบจำลองมาตราส่วนหนึ่งต่อสิบของเรือที่คาดกันว่าเป็น “เรือซานฮวน”
[ที่มาของภาพ]
Parks Canada Agency, Photographer Denis Pagé
[ภาพหน้า 15]
ขวาสุด: นักประดาน้ำขุดค้นซากเรือที่อับปาง
[ที่มาของภาพ]
Bill Curtsinger/National Geographic Images Collection
[ภาพหน้า 15]
ขวาสุด: ปลาวาฬไรต์เป็นสัตว์ที่ใกล้สูญพันธุ์
[ที่มาของภาพ]
NOAA
[ภาพหน้า 15]
“ชาลูปา” เรือล่าปลาวาฬของชาวบาสก์ที่พบในเรดเบย์
[ที่มาของภาพ]
Parks Canada/Shane Kelly/1998
[ภาพหน้า 15]
เรดเบย์
[ที่มาของภาพ]
Photo courtesy of the Viking Trail Tourism Association
[ภาพหน้า 15]
เศษกระเบื้องมุงหลังคาสีแดงแบบสเปนที่มักพบเห็นตามชายหาด
[ที่มาของภาพ]
Parks Canada/Doug Cook/1997
