ทำไมควรไปหาหมอฟัน?
ทำไมควรไปหาหมอฟัน?
ก่อนยุคทันตแพทย์ศาสตร์สมัยใหม่จะเริ่มขึ้น โดยทั่วไปแล้วผู้คนต้องทนกับการปวดฟันและสูญเสียฟันตั้งแต่อายุยังน้อย. หลายคนดูขี้เหร่เพราะมีฟันดำ, ฟันซ้อนเก, หรือฟันหลอ. ผู้สูงอายุที่ไม่มีฟันต้องขาดสารอาหารและเสียชีวิตก่อนวัยอันควรเพราะเคี้ยวอาหารไม่ได้. ทุกวันนี้ คนไข้ที่มาพบทันตแพทย์ส่วนใหญ่ไม่ต้องทนปวดฟัน, มีฟันดีไปตลอดชีวิต, และยิ้มได้อย่างสบายใจ. ทันตแพทย์ศาสตร์ในทุกวันนี้บรรลุผลสำเร็จที่น่าทึ่งสามประการนี้ได้อย่างไร?
ทันตกรรมป้องกัน ซึ่งเน้นเรื่องการให้ความรู้และการตรวจฟันเป็นประจำนั้น เป็นปัจจัยสำคัญที่จะหลีกเลี่ยงปัญหาเรื่องการปวดฟันและการสูญเสียฟัน. พระเยซูตรัสว่า “คนปกติไม่ต้องการหมอ.” (ลูกา 5:31) ด้วยเหตุนี้ บางคนจึงได้รับประโยชน์อย่างมากจากการได้รับความรู้เรื่องสุขอนามัยในช่องปากซึ่งทำให้พวกเขาแทบจะไม่ต้องไปรักษาฟัน. * กระนั้น หลายคนไม่ชอบไปหาหมอฟัน. บางคนละเลยเรื่องการดูแลรักษาฟันเพราะไม่สนใจ. ส่วนคนอื่น ๆ ไม่ไปทำฟันเพราะเป็นห่วงเรื่องค่าใช้จ่าย. ส่วนคนอื่น ๆ ไม่ไปเพราะกลัว. ไม่ว่าสภาพการณ์ของคุณเป็นเช่นไร นับว่าคุ้มค่าที่จะถามตัวเองว่า หมอฟันจะช่วยฉันได้อย่างไร? การไปหาหมอฟันคุ้มค่าไหม? เพื่อจะเข้าใจว่าทันตกรรมป้องกันนั้นสำคัญเพียงไร เราต้องเข้าใจว่าหมอฟันกำลังพยายามป้องกันอะไร.
จุดเริ่มต้นของปัญหา
หมอฟันสามารถช่วยป้องกันความทุกข์ทรมานจากการปวดฟันและการสูญเสียฟัน. ด้วยความร่วมมือของคุณ หมอฟันจะพยายามยับยั้งผลเสียหายที่เกิดจากพลัคหรือคราบจุลินทรีย์ ซึ่งเป็นแบคทีเรียที่เกาะกันเป็นคราบนิ่ม ๆ ติดอยู่บนฟันของคุณ. แบคทีเรียเจริญเติบโตได้โดยอาศัยเศษอาหาร. แบคทีเรียจะเปลี่ยนน้ำตาลให้เป็นกรดซึ่งจะกัดกร่อนเคลือบฟัน ทำให้ฟันมีรูพรุนเล็ก ๆ. ในที่สุด ฟันก็จะผุเนื่องจากบริเวณที่เป็นรูพรุนยุบตัวจนกลายเป็นโพรง. คุณจะไม่รู้สึกเจ็บปวดอะไรในระยะนี้ แต่เมื่อฟันผุลามไปถึงเนื้อฟันที่อยู่ตรงกลาง คุณก็อาจจะปวดฟันมากทีเดียว.
แบคทีเรียที่ก่อตัวเป็นคราบจุลินทรีย์ยังทรมานคุณในอีกทางหนึ่งด้วย. ถ้าไม่แปรงคราบจุลินทรีย์ออกให้หมด คราบเหล่านี้จะกลายเป็นคราบแข็งที่เรียกว่าหินน้ำลายหรือหินปูน ซึ่งอาจทำให้เหงือกอักเสบและร่น. ผลก็คือจะเกิดช่องระหว่างฟันกับเหงือกซึ่งจะดักจับอาหารไว้เลี้ยงแบคทีเรียที่ทำให้เหงือกของคุณติดเชื้อ. หมอฟันของคุณสามารถยับยั้งการสะสมของคราบจุลินทรีย์ได้ แต่ถ้าคุณไม่ใส่ใจ เนื้อเยื่อรอบ ๆ ฟันของคุณก็อาจเสียหายจนทำให้ฟันหลุดได้ในที่สุด. การสูญเสียฟันด้วยสาเหตุนี้มีมากกว่าฟันผุเสียอีก.
น้ำลายของคุณช่วยป้องกันการกัดกร่อนของแบคทีเรียทั้งสองทางนี้ได้ในระดับหนึ่ง. ไม่ว่าคุณจะรับประทานอาหารมื้อใหญ่หรือแค่คุกกี้เพียงชิ้นเดียว น้ำลายของคุณก็ต้องใช้เวลา 15 ถึง 45 นาทีกว่าจะขจัดเศษอาหารออกไปได้หมดและทำให้กรดที่เกิดจากคราบจุลินทรีย์บนฟันของคุณมีสภาพเป็นกลาง. เวลาที่ใช้ขึ้นอยู่กับว่ามีน้ำตาลเหนียว ๆ หรือเศษอาหารเกาะสะสมอยู่บนฟันของคุณมากเท่าไร. ดูเหมือนว่า ในช่วงเวลาดังกล่าวนั้นฟันของคุณก็จะเสียหายไปด้วย. ด้วยเหตุนั้น ฟันของคุณถูกทำลายมากแค่ไหนไม่ได้ขึ้นอยู่กับปริมาณน้ำตาลที่คุณรับประทานเข้าไป แต่ขึ้นอยู่กับว่าคุณรับประทานอาหารและขนมขบเคี้ยวหวาน ๆ บ่อยแค่ไหน. เนื่องจากอัตราการหลั่งน้ำลายน้อยลงขณะนอนหลับ หนึ่งในสิ่งที่ทำความเสียหายต่อฟันของคุณมากที่สุดก็คือ การรับประทานอาหารหรือเครื่องดื่มที่มีน้ำตาลและเข้านอนโดยไม่ได้แปรงฟัน. ในอีกด้านหนึ่ง กล่าวกันว่า การเคี้ยวหมากฝรั่งที่ไม่มีน้ำตาลหลังอาหารช่วยเพิ่มปริมาณน้ำลายและช่วยป้องกันฟันของคุณ.
ทันตกรรมป้องกัน
ทันตแพทย์ได้แนะนำให้ตรวจฟันเป็นประจำทุกปีหรือปีละสองครั้ง ทั้งนี้ขึ้นอยู่กับสภาพฟันของคุณ. เมื่อไปตรวจฟัน เป็นไปได้ว่าหมอฟันจะเอกซเรย์ฟันและตรวจฟันของคุณอย่างละเอียดเพื่อหาร่องรอยของฟันผุ. โดยใช้ยาชาเฉพาะที่และใช้เครื่องกรอฟันความเร็วสูง ทันตแพทย์สามารถอุดโพรงใด ๆ ก็ตามที่เขาพบโดยไม่ทำให้คุณเจ็บ. สำหรับคนที่กลัวมากเป็นพิเศษ ปัจจุบันนี้ทันตแพทย์บางคนใช้เลเซอร์หรือเจลละลายส่วนที่ผุ ซึ่งทำให้ใช้เครื่องกรอฟันหรือใช้ยาชาเฉพาะที่น้อยลงหรือไม่ต้องใช้เลย. สำหรับเด็ก ๆ หมอฟันจะเอาใจใส่ฟันกรามที่เพิ่งขึ้นมาใหม่เป็นพิเศษเพื่อดูว่ามีหลุมหรือร่องใด ๆ บนผิวฟันซึ่งยากจะทำความสะอาดโดยใช้แปรงสีฟันหรือไม่. หมอฟันอาจแนะนำให้อุดร่องนั้นโดยการใช้สารเคลือบหลุมร่องฟันเพื่อทำให้ผิวฟันเรียบและง่ายต่อการทำความสะอาด จึงเป็นการป้องกันฟันผุ.
สำหรับคนไข้ที่เป็นผู้ใหญ่ หมอฟันจะเป็นห่วงเรื่องการป้องกันโรคเหงือกเป็นพิเศษ. ดังนั้น ถ้าหมอฟันตรวจพบคราบแข็งของหินน้ำลาย เขาก็จะขูดมันออกไป. คนส่วนใหญ่มักแปรงฟันไม่ทั่วถึงในบางบริเวณ ดังนั้น หมอฟันของคุณอาจบอกให้ทราบวิธีแปรงฟันที่ถูกต้องยิ่งขึ้น. ทันตแพทย์บางคนแนะให้คนไข้ไปพบทันตานามัยที่ได้รับการฝึกอบรมมาเป็นพิเศษเพื่อสอนวิธีแปรงฟันที่ถูกต้อง.
การบูรณะฟันที่เสียหาย
หากฟันของคุณผุ, แตก, หลอ, หรือซ้อนเก คุณคงยินดีที่ได้ทราบว่าทันตแพทย์มีเทคนิคใหม่ ๆ หลายอย่างในการบูรณะฟัน. อย่างไรก็ตาม การบูรณะฟันมีค่าใช้จ่ายสูง คุณจึงควรตรวจสอบก่อนว่าสามารถจ่ายค่ารักษาไหวหรือไม่. กระนั้น หลายคนรู้สึกว่าการบูรณะฟันนั้นคุ้มค่ากับเงินที่เสียไป. บางที หมอฟันอาจทำให้ความสามารถในการบดเคี้ยวของคุณกลับคืนมา. หรือเขาอาจช่วยให้รอยยิ้มของคุณสวยขึ้น ไม่ว่าเรื่องไหนก็สำคัญเช่นกันเพราะการมีฟันที่ไม่ดีส่งผลต่อคุณภาพชีวิตของคุณ.
สำหรับฟันหน้าที่บิ่นหรือสีฟันไม่สวย หมอฟันอาจใช้วิธีการเคลือบผิวฟันซึ่งอาจทำจากวัสดุประเภทเซรามิกที่ดูเหมือนกับเคลือบฟันจริง ๆ. วัสดุเคลือบผิวฟันนี้จะถูกนำไปเคลือบฟันที่เสียหาย ซึ่งจะทำให้ฟันดูดีขึ้น. สำหรับฟันที่เนื้อฟันถูกทำลายไปมาก หมอฟันมักจะแนะนำให้ครอบฟัน. วิธีนี้คือการครอบเนื้อฟันส่วนที่เหลืออยู่และทำผิวฟันใหม่ทั้งหมดโดยใช้วัสดุครอบฟันที่ทำจากทองหรือวัสดุที่มีสีเหมือนฟันจริง ๆ.
แล้วหมอฟันจะทำเช่นไรกับฟันที่หลอ? เขาจะทำฟันปลอมบางส่วนชนิดถอดได้ หรืออาจทำสะพานฟันติดแน่นซึ่งจะครอบฟันที่อยู่ทั้งสองด้านของช่องว่างเพื่อยึดฟันปลอมหนึ่งซี่หรือมากกว่านั้นให้อยู่กับที่. อีกทางเลือกหนึ่งซึ่งกำลังเป็นที่นิยมในขณะนี้คือการปลูกรากฟันเทียม. หมอฟันจะฝังรากฟันไทเทเนียมลงในกระดูกขากรรไกรล่างส่วนที่เคยมีฟันอยู่ และเมื่อกระดูกและเหงือกเข้าที่ดีแล้ว เขาจะใส่ฟันปลอมบนรากฟันเทียมนั้น. วิธีนี้ทำให้ได้ฟันใหม่ที่เกือบจะเหมือนฟันจริง ๆ.
ฟันซ้อนเกอาจทำให้รู้สึกขาดความมั่นใจและทำความสะอาดยาก ซึ่งทำให้มีโอกาสฟันผุได้ง่าย. หากการสบฟันผิดปกติก็อาจทำให้ปวดและเคี้ยวอาหารยาก. น่ายินดีที่หมอฟันมักจะแก้ปัญหาดังกล่าวได้โดยการจัดฟัน. นวัตกรรมล่าสุดของการจัดฟันทำให้แทบจะไม่เห็นเครื่องมือและไม่จำเป็นต้องปรับบ่อย ๆ.
หมอฟันบางคนให้ความสนใจมากขึ้นในเรื่องการรักษากลิ่นปาก. คนส่วนใหญ่มีกลิ่นปากบ้างเป็นครั้งคราว ส่วนบางคนมีกลิ่นปากตลอดเวลา. ปัญหานี้เกิดจากหลายสาเหตุ. หมอฟันบางคนเชี่ยวชาญในการวินิจฉัยหาสาเหตุเฉพาะ. ในหลายกรณี ต้นเหตุเกิดจากแบคทีเรียซึ่งบ่อยครั้งอยู่บริเวณโคนลิ้น. การแปรงหรือขัดลิ้นอาจช่วยได้ เช่นเดียวกับการทำให้น้ำลายของคุณไหลเวียนดียิ่งขึ้นโดยการเคี้ยวหมากฝรั่งไร้น้ำตาล. การทำความสะอาดช่องปากเป็นเรื่องที่สำคัญอย่างยิ่งโดยเฉพาะหลังจากรับประทานอาหารที่ทำจากนม, เนื้อ, หรือปลา.
รับมือกับความกลัว
ถ้าการไปหาหมอฟันทำให้คุณกังวลใจมาก หมอฟันจะยินดีช่วยคุณให้รับมือกับความกลัวนี้. ฉะนั้น จงบอกให้เขาทราบว่าคุณรู้สึกอย่างไร. บอกหมอฟันว่าคุณจะใช้สัญญาณมือเช่นไรเพื่อบอกว่าคุณรู้สึกเจ็บหรือกลัว. คนไข้หลายคนพบว่าวิธีนี้ช่วยให้พวกเขามั่นใจมากขึ้น.
บางทีคุณอาจกลัวว่าจะถูกดุ. คุณอาจกังวลว่าหมอฟันจะบ่นที่คุณไม่ค่อยเอาใจใส่ดูแลฟันให้ดีกว่านี้. แต่เนื่องจากการพูดเช่นนั้นอาจมีผลเสียต่อธุรกิจของเขา คุณอาจจะไม่เจอกับสิ่งที่คุณกลัวก็ได้. หมอฟันส่วนใหญ่จะพูดอย่างกรุณากับลูกค้าของพวกเขา.
หลายคนไม่ยอมไปหาหมอฟันเพราะกลัวเรื่องค่าใช้จ่าย. แต่ถ้าคุณมีโอกาสตรวจฟันเสียแต่บัดนี้ คุณก็อาจหลีกเลี่ยงปัญหาต่าง ๆ และค่ารักษาที่แพงมากในวันหน้า. หลายแห่งมีการบริการด้านทันตกรรมหลายระดับที่เหมาะกับฐานะทางการเงินของแต่ละคน. แม้แต่คลินิกหมอฟันที่ธรรมดาที่สุดก็มักจะมีเครื่องเอกซเรย์และเครื่องกรอฟันความเร็วสูง. หมอฟันอาจทำตามขั้นตอนการรักษาส่วนใหญ่แบบที่คนไข้แทบไม่รู้สึกเจ็บเลย. ราคาของยาชาเฉพาะที่ก็ไม่แพงเกินกว่าที่คนส่วนใหญ่สามารถจ่ายได้ แม้แต่คนที่มีรายได้น้อยด้วยซ้ำ.
หมอฟันอุทิศตนเพื่อช่วยบรรเทาความเจ็บปวด ไม่ใช่สร้างความเจ็บปวด. การรักษาฟันไม่ใช่ประสบการณ์ที่เจ็บปวดอีกต่อไปอย่างที่ปู่ย่าตายายของคุณอาจเคยประสบมาก่อน. เนื่องจากสุขภาพฟันดีย่อมส่งเสริมสุขภาพร่างกายและยังช่วยให้คุณใช้ชีวิตอย่างมีความสุขมากขึ้น ทำไมไม่ลองไปหาหมอฟันล่ะ? มันอาจไม่เลวร้ายอย่างที่คุณคิดก็ได้.
[เชิงอรรถ]
^ วรรค 3 บทความนี้เน้นถึงสิ่งที่ทันตแพทย์สามารถทำได้เพื่อช่วยคนไข้ของเขา. สำหรับข้อมูลที่ว่าคุณ จะทำอะไรได้บ้างเพื่อปกป้องฟันของคุณ โปรดดูบทความ “วิธีปกป้องรอยยิ้มของคุณ” ในตื่นเถิด! ฉบับ 8 พฤศจิกายน 2005.
[แผนภูมิหน้า 29]
(รายละเอียดดูจากวารสาร)
โครงสร้างฟันสุขภาพดี
ครอบฟัน
เคลือบฟัน
เนื้อฟัน
โพรงในตัวฟันกับเส้นประสาทฟันและเส้นเลือด
รากฟัน
เหงือก
กระดูก
[แผนภูมิหน้า 29]
(รายละเอียดดูจากวารสาร)
ฟันผุ
โพรง
การอุดฟันทำให้ส่วนที่ผุไม่ลุกลามมากขึ้น
[แผนภูมิหน้า 29]
(รายละเอียดดูจากวารสาร)
โรคเหงือก
คราบจุลินทรีย์ ควรใช้แปรงสีฟันหรือไหมขัดฟันขัดออก
หินน้ำลาย, หรือหินปูนขจัดออกยากและทำให้เหงือกร่น
เหงือกร่น
[แผนภูมิหน้า 30]
(รายละเอียดดูจากวารสาร)
การบูรณะฟัน
วัสดุเคลือบผิวฟันที่ติดอยู่กับฟัน
ครอบฟัน
การปลูกรากฟันเทียม
สะพานฟันติดแน่นใช้วิธีครอบฟันที่อยู่ทั้งสองด้านของช่องว่างและยึดฟันปลอมให้อยู่กับที่
