เครื่องดนตรี ในอิสราเอลโบราณ
เครื่องดนตรีในอิสราเอลโบราณ
ดนตรีถูกจัดให้เป็นส่วนสำคัญของวัฒนธรรมอิสราเอลโบราณ. มีการเป่าแตรและเขาสัตว์เพื่อเรียกประชาชนให้มานมัสการและเป็นสัญญาณแจ้งเหตุการณ์สำคัญ. มีการดีดพิณเพื่อช่วยให้กษัตริย์สำราญพระทัย. (1 ซามูเอล 16:14-23) มีการตีกลอง, ฉาบฉิ่ง, และเล่นเครื่องเขย่าในวาระฉลองอันน่าชื่นชมยินดี.—2 ซามูเอล 6:5; 1 โครนิกา 13:8
มีการกล่าวในคัมภีร์ไบเบิลว่ายูบาล ผู้สืบเชื้อสายจากคายิน เป็น “ต้นตระกูลของคนที่มีฝีมือดีดพิณเขาคู่และเป่าปี่.” (เยเนซิศ 4:21, ฉบับ R73) เขาอาจเป็นผู้ประดิษฐ์ทั้งเครื่องสายและเครื่องเป่า.
คัมภีร์ไบเบิลพรรณนาว่ามีการใช้ดนตรีในหลายโอกาส. แต่ก็ไม่ค่อยจะพูดถึงเครื่องดนตรีสักเท่าไร. อย่างไรก็ตาม จากการค้นพบทางโบราณคดีและข้อเขียนในยุคโบราณ ผู้คงแก่เรียนจึงพยายามคาดเดาว่าเครื่องดนตรีโบราณมีลักษณะและมีเสียงอย่างไร. ความเห็นบางอย่างเป็นเพียงสมมุติฐาน แต่ให้เราพิจารณาบางตัวอย่างที่มีหลักฐานสนับสนุน.
รำมะนา, เครื่องเขย่าให้จังหวะ, และฉิ่งฉาบ
หลังจากพระเจ้านำโมเซและชาวอิสราเอลผ่านทะเลแดงอย่างน่าอัศจรรย์ มิระยาม พี่สาวของโมเซ พร้อมกับ “หญิงทั้งปวง” ก็ “ถือรำมะนาติดตามเต้นรำไป.” (เอ็กโซโด 15:20) แม้ไม่ได้มีการค้นพบรำมะนาในยุคคัมภีร์ไบเบิลอย่างที่เรารู้จักกันในสมัยนี้ แต่มีการค้นพบตุ๊กตาเครื่องปั้นดินเผารูปผู้หญิงถือกลองเล็ก ๆ ได้จากหลายแห่งในอิสราเอล เช่น อัคซิบ, เมกิดโด, เบท-เชอัน. เครื่องดนตรีชนิดนี้ซึ่งคัมภีร์ไบเบิลหลายฉบับเรียกว่ารำมะนาหรือกลองมือ คงเป็นไม้ที่โค้งเป็นวงขึงด้วยหนังสัตว์.
ในสมัยปฐมบรรพบุรุษ ผู้หญิงจะตีรำมะนาในงานรื่นเริง และมีคนร้องเพลงเต้นรำไปด้วย. คัมภีร์ไบเบิลอธิบายว่าเมื่อยิฟทาห์ ผู้นำชาติอิสราเอล กลับบ้านหลังจากได้ชัยชนะจากการรบครั้งสำคัญ ลูกสาวของเขาวิ่งออกมาต้อนรับเขาและ “ถือรำมะนาเต้นโลด.” ครั้งหนึ่ง พวกผู้หญิงฉลองความสำเร็จของดาวิดด้วยการ “ร้องเพลงเต้นรำ” และ “เล่นรำมะนา.”—วินิจฉัย 11:34, พระคริสตธรรมคัมภีร์ ฉบับมาตรฐาน; 1 ซามูเอล 18:6, 7
เมื่อดาวิด ในฐานะกษัตริย์ได้นำหีบสัญญาไปยังกรุงเยรูซาเลม ฝูงชน “เล่นเครื่องดนตรีที่ทำด้วยไม้สนจูนิเปอร์ พิณ เครื่องสาย กลองมือ ฉิ่งฉาบ และเครื่องให้จังหวะอื่น ๆ.” (2 ซามูเอล 6:5) ต่อมาก็มีวงดนตรีประจำพระวิหารในกรุงเยรูซาเลม ซึ่งรวมทั้งนักดนตรีที่เชี่ยวชาญการตีฉาบฉิ่ง, เป่าแตร, ดีดพิณและเครื่องสายอื่น ๆ.
ถึงแม้เราพอจะรู้ว่ากลองมือหรือรำมะนามีลักษณะเป็นอย่างไร แต่เครื่องให้จังหวะเป็นอย่างไร? เห็นได้ชัดว่ามันเป็นเครื่องเขย่าซึ่งมีกรอบโลหะรูปวงรีขนาดเล็กพร้อมกับด้ามจับ. การเขย่าเครื่องดนตรีชนิดนี้จะทำให้เกิดเสียงแหลมกังวาล. คัมภีร์ไบเบิลกล่าวถึงเครื่องเขย่าให้จังหวะนี้เพียงครั้งเดียว. คือตอนที่ผู้คนนำหีบสัญญามาที่กรุงเยรูซาเลม. อย่างไรก็ตาม ธรรมเนียมของยิวถือว่าเครื่องให้จังหวะนี้ถูกนำไปใช้ในเหตุการณ์ที่เศร้าสลดด้วย.
ฉิ่งฉาบโบราณล่ะเป็นอย่างไร? คุณอาจคิดว่ามันเป็นฉาบโลหะขนาดใหญ่ที่ใช้ตีกระทบกัน. แต่ฉิ่งฉาบสมัยอิสราเอลโบราณมีขนาดเส้นผ่าศูนย์กลางประมาณ 10 เซนติเมตรและมีเสียงกริ๊ง ๆ.
พิณและเครื่องสาย
คินนอร์ ซึ่งส่วนใหญ่ถูกเรียกว่า “พิณ” เป็นเครื่องดนตรีที่ใช้กันบ่อย ๆ ในอิสราเอลโบราณ. ดาวิดดีดพิณเพื่อให้กษัตริย์ซาอูลสำราญพระทัย. (1 ซามูเอล 16:16, 23) ผู้คงแก่เรียนได้ค้นพบภาพของพิณอย่างน้อย 30 ภาพบนกำแพงหิน, เหรียญเงิน, ภาพโมเสก, แผ่นป้าย, และตราประทับจากยุคโบราณ. รูปแบบของเครื่องดนตรีชนิดนี้แตกต่างกันตลอดหลายศตวรรษ. ผู้เล่นจะเอาแขนประคองมันไว้และใช้นิ้วดีดหรือไม่ก็ใช้แผ่นดีดชิ้นเล็ก ๆ.
เนเบลมีลักษณะคล้ายกับคินนอร์. เรายังไม่แน่ใจว่าเนเบลมีกี่สาย ใหญ่แค่ไหน และมีการดีดทีละสายหรือดีดทีละหลายสาย. อย่างไรก็ตาม ผู้เชี่ยวชาญส่วนใหญ่เชื่อว่านักดนตรีสามารถหิ้วทั้งเนเบลและคินนอร์ไปไหนต่อไหนได้.
แตรและเขาสัตว์
พระเจ้าทรงบัญชาให้โมเซทำแตรสองตัว. เป็นแตรที่ทำด้วยเงินซึ่งตีขึ้นรูป. (อาฤธโม 10:2) พวกปุโรหิตได้ใช้แตรเหล่านั้นประกาศแจ้งเหตุการณ์เกี่ยวกับพระวิหารและเทศกาลต่าง ๆ. มีการเป่าให้เกิดเสียงต่าง ๆ กัน แล้วแต่จุดประสงค์ เช่น เป่าให้เกิดเสียงยาว ๆ หรือเป่าสั้น ๆ. รูปลักษณ์ของแตรที่แท้จริงยังไม่เป็นที่รู้จัก เนื่องจากยังไม่มีการค้นพบแตรสมัยพระคัมภีร์. เรามีแต่ภาพที่ศิลปินทำขึ้น เช่น ภาพนูนต่ำที่สลักอยู่บนซุ้มประตูแห่งทิทุสในกรุงโรม.
เขาสัตว์หรือโชฟาร์มีกล่าวในคัมภีร์ภาคภาษาฮีบรูมากกว่า 70 ครั้ง. เครื่องดนตรีชิ้นนี้อาจทำจากเขาแพะหรือเขาแกะก็ได้. ตามแหล่งข้อมูลของชาวยิว เขาสัตว์จะมีสองชนิด คือชนิดตรงที่มีกำพวดทองคำสำหรับใช้ปากเป่า ส่วนอีกชนิดหนึ่งโค้งงอและประดับด้วยเงิน. มักมีการเป่าเขาสัตว์เพื่อส่งสัญญาณเสียง เพราะมันทำเสียงได้สองถึงสามเสียงและดังก้องไปไกล.
ในอิสราเอลโบราณ เขาสัตว์ถูกใช้เพื่อให้สัญญาณเหตุการณ์ทางศาสนา เช่นตอนเริ่มต้นและตอนสิ้นสุดของวันซะบาโต. แต่เขาสัตว์ก็ถูกใช้ในทางอื่นด้วย เช่นในยามสงคราม. เราคงได้แต่นึกภาพเสียงอันน่าตระหนกจากแตรเขาสัตว์ 300 ตัวซึ่งดังขึ้นก่อนที่กองทัพของกิดโอนจะบุกจู่โจมพวกมิดยานกลางดึก.—วินิจฉัย 7:15-22
เครื่องดนตรีทุกประเภท
เครื่องดนตรีต่าง ๆ เช่นกระดิ่ง, ฟลูต, และลูท (เครื่องสายชนิดหนึ่ง) ล้วนมีในสมัยพระคัมภีร์ด้วย. ดานิเอลผู้พยากรณ์ของพระยะโฮวา ซึ่งตกเป็นเชลยอยู่ในกรุงบาบิโลนโบราณก็ได้เขียนเล่าเรื่องวงดนตรีแห่งกษัตริย์นะบูคัดเนซัร. เครื่องดนตรีเหล่านั้นประกอบด้วยพิณ, ปี่, และปี่ถุงลม.—ดานิเอล 3:5, 7
การพิจารณาเครื่องดนตรีบางชิ้นที่กล่าวถึงในพระคัมภีร์ยืนยันข้อเท็จจริงที่ว่าดนตรีเป็นส่วนหนึ่งของชีวิตประจำวันในอิสราเอลโบราณและคงจะรวมไปถึงอารยธรรมโบราณอื่น ๆ เช่นเดียวกัน. เคยมีการเล่นดนตรีในราชสำนักและสถานนมัสการ รวมทั้งตามชุมชนและบ้านเรือน.
[ภาพหน้า 15]
เครื่องให้จังหวะนี้เวลาเล่นต้องเขย่า
[ภาพหน้า 15]
กษัตริย์ดาวิดเล่นพิณได้อย่างชำนาญ
[ภาพหน้า 15]
รำมะนามีมาตั้งแต่สมัยปฐมบรรพบุรุษ
[ภาพหน้า 15]
แตรมักถูกใช้เพื่อแจ้งเหตุการณ์ต่าง ๆ
[ภาพหน้า 16]
ตุ๊กตาผู้หญิงถือเครื่องดนตรีเคาะ
[ภาพหน้า 16]
เหรียญที่มีรูปเครื่องสายชิ้นหนึ่ง ศตวรรษที่สอง ส.ศ.
[ภาพหน้า 16]
หินก้อนนี้ซึ่งพบในบริเวณพระวิหารในกรุงเยรูซาเลมมีคำจารึก “สำหรับที่เป่าแตร” ศตวรรษแรกก่อน ส.ศ.
[ที่มาของภาพหน้า 16]
Pottery figurine: Z. Radovan/BPL/Lebrecht; coin: © 2007 by David Hendin. All rights reserved; temple stone: Photograph © Israel Museum Jerusalem; courtesy of Israel Antiquities Authority
