เมืองกระดาษที่น่าทึ่ง
เมืองกระดาษที่น่าทึ่ง
‘เมืองที่สร้างจากกระดาษหรือ?’ คุณอาจสงสัย. ใช่แล้ว แต่ไม่ใช่เมืองจริง ๆ เป็นแค่เมืองจำลอง. เมืองนั้นคือกรุงปราก นครหลวงของสาธารณรัฐเช็ก และแบบจำลองนี้ถูกเก็บรักษาไว้ที่พิพิธภัณฑสถานกรุงปราก. ผู้สร้างแบบจำลองนี้คืออันโตนีน ลังไวล์ ซึ่งใช้เวลาสร้างถึง 11 ปี ตั้งแต่ปี 1826 ถึง 1837 ซึ่งเป็นปีที่เขาเสียชีวิต. อะไรกระตุ้นลังไวล์ให้ทำงานที่ยากยิ่งนี้?
ลังไวล์เกิดเมื่อปี 1791 ที่เมืองปอสโตโลปรตี (Postoloprty) ในประเทศซึ่งปัจจุบันคือสาธารณรัฐเช็ก. หลังจากศึกษากลวิธีพิมพ์หินที่สถาบันศิลปะในกรุงเวียนนา ประเทศออสเตรีย เขาเปิดร้านพิมพ์หินแห่งแรกของปราก. แต่เขาไม่ประสบความสำเร็จทางธุรกิจ เขาจึงต้องปิดกิจการ. ในปี 1826 ขณะเข้าชมงานนิทรรศการในกรุงปราก เขาเห็นแบบจำลองปูนปลาสเตอร์ของนครปารีส ประเทศฝรั่งเศส. ลังไวล์ได้รับแรงบันดาลใจจากแบบจำลองนั้น และตัดสินใจสร้างแบบจำลองกรุงปราก โดยใช้กระดาษแข็งและไม้บางส่วน.
แต่ก่อนอื่น ลังไวล์ใช้เวลาหลายปีในการบันทึกรายละเอียดของกรุงปรากอย่างถี่ถ้วน. เขาเดินสำรวจถนนทุกสาย ร่างภาพและจดบันทึกตำแหน่งที่ตั้งที่แน่นอนของอาคารต่าง ๆ ม้านั่งในสวนสาธารณะ เพิง รูปปั้น และต้นไม้. เขาจดแม้กระทั่งถังไม้ซึ่งวางอยู่บนพื้น กระจกหน้าต่างที่แตก บันไดที่พาดอยู่กับผนัง และกองไม้! แล้วเขาก็เริ่มสร้างแบบจำลอง โดยทำในอัตราส่วน 1:480. เขาหารายได้เสริมโดยทำแบบจำลองบ้านของชนชั้นสูง.
ในปี 1837 ลังไวล์ป่วยเป็นวัณโรคและเสียชีวิตในเดือนมิถุนายนปีเดียวกัน. เขาละภรรยาและลูกสาวห้าคนไว้. สามปีต่อมา แบบจำลองของเขาได้ไปอยู่ที่พิพิธภัณฑสถานรักชาติ ซึ่งปัจจุบันเรียกว่าพิพิธภัณฑสถานแห่งชาติ. แต่โดยวิธีใด? ในปี 1840 ภรรยาม่ายของลังไวล์เสนอขายแบบจำลองให้แก่จักรพรรดิเฟอร์ดินันด์ที่ 1. พระองค์ได้ซื้อไปบริจาคให้พิพิธภัณฑสถานแห่งหนึ่ง ซึ่งปัจจุบันคือพิพิธภัณฑสถานแห่งชาติของสาธารณรัฐเช็ก. มีการขนส่งแบบจำลองในลังไม้เก้าลัง. ต่อมา โฆษกของพิพิธภัณฑสถานกรุงปรากซึ่งเป็นที่เก็บรักษาแบบจำลองนี้ในปัจจุบันได้กล่าวว่า “แบบจำลองของลังไวล์ถูกจัดแสดงเป็นครั้งคราวในศตวรรษที่ 19. ในปี 1891 แบบจำลองนี้ถูกจัดแสดงในงานฉลองของแคว้น. เพื่อเฉลิมฉลองโอกาสนั้น มีการใช้เงินจำนวนมากในการซ่อมแซมแบบจำลองนี้ . . . ตั้งแต่ปี 1905 แบบจำลองนี้ถูกจัดแสดงอย่างถาวรในพิพิธภัณฑสถานแห่งชาติ.”
ดึงดูดนักประวัติศาสตร์
ผู้คนชื่นชอบแบบจำลองเมืองกระดาษของลังไวล์อย่างมาก. มันกว้าง 3.24 เมตร ยาว 5.76 เมตร และถูกเก็บรักษาในตู้กระจกซึ่งมีไฟดวงเล็ก ๆ ส่องอยู่ในตู้. “เมือง” นั้นดูสมจริงมากจนคุณต้องเตือนตัวเองเรื่อย ๆ ว่าคุณกำลังดูแบบจำลองอยู่! ที่จริง ลังไวล์สร้างอาคารจำลองขนาดจิ๋วมากกว่าสองพันหลังโดยมีรายละเอียดที่ถูกต้องแม่นยำอย่างยิ่งในทุกหลัง.
ตัวอย่างเช่น ลังไวล์เขียนเลขที่บ้านไว้ในอาคารต่าง ๆ. เขาทำโคมไฟถนน ท่อระบายน้ำ และก้อนหินปูถนน. และเขาทำแบบจำลองโบสถ์ซึ่งเหมือนกับของจริงมากพร้อมทั้งหน้าต่างกระจกสี และมีแม้กระทั่งหน้าต่างที่แตกหรือหลุดหายไป. ถ้าผนังของบ้านหลังใดที่ปูนซึ่งฉาบไว้หลุดล่อนออกมา แบบจำลองของเขาจะเผยให้เห็นก้อนอิฐที่อยู่ข้างใน. เขาทำแม่น้ำวัลตาวาอีกด้วย ซึ่งเป็นแม่น้ำที่ไหลผ่านกรุงปราก.
ทุกวันนี้ แบบจำลองเมืองกระดาษของลังไวล์ไม่ได้เป็นเพียงสิ่งที่น่าสนใจในพิพิธภัณฑสถาน แต่ยังดึงดูดผู้ที่รักงานศิลปะและนักประวัติศาสตร์ ซึ่งต้องการดูความเปลี่ยนแปลงของกรุงปรากตลอดหลายปีที่ผ่านไป. แน่นอน บางส่วนของเมืองดูเปลี่ยนไปมากเพราะมีการสร้างอาคารใหม่หรือปรับปรุงอาคารเก่า โดยเฉพาะอย่างยิ่งในย่านคนยิวและย่านเมืองเก่าของปราก. เมื่อมีเทคโนโลยีสมัยใหม่ ตอนนี้มีการบันทึกแบบจำลองของลังไวล์ในรูปแบบดิจิตอล ซึ่งทำให้นักท่องเที่ยวสามารถชมกรุงปรากสมัยปี 1837 ด้วยคอมพิวเตอร์ได้.
ในเดือนเมษายน 1837 ลังไวล์ที่กำลังป่วยขอให้นำแบบจำลองของเขาไปแสดงในพิพิธภัณฑสถานรักชาติ แต่ทางพิพิธภัณฑสถานไม่สนใจ. เขาคงผิดหวังมากทีเดียว! แต่ลองนึกภาพดูสิ ถ้าตอนนี้เขาสามารถมาเยี่ยมชมพิพิธภัณฑสถานหรือได้ “เดินดู” กรุงปรากสมัยของเขาผ่านทางหน้าจอคอมพิวเตอร์ เขาคงรู้สึกว่างานอันแสนเหนื่อยยากของเขานั้นไม่ไร้ค่าเลย.
[ภาพหน้า 10]
อันโตนีน ลังไวล์
[ภาพหน้า 10]
แบบจำลองกรุงปรากของลังไวล์
[ภาพหน้า 10, 11]
ภาพระยะใกล้ของแบบจำลองเมืองกระดาษของลังไวล์
[ที่มาของภาพหน้า 10]
Page 10 Langweil: S laskavým svolením Národního muzea v Praze; pages 10 and 11 model photos: S laskavým svolením Muzea hlavního mesta Prahy
