ความ​พยายาม​อย่าง​จริงจัง​จะ​ได้​รับ​บำเหน็จ​จาก​พระ​ยะโฮวา​เมื่อ​ไร?

“ปล่อย​ให้​เรา​ไป​เถิด​เพราะ​สว่าง​แล้ว.”

“ข้าพเจ้า​จะ​ไม่​ให้​ท่าน​ไป, กว่า​ท่าน​จะ​ได้​อวย​พร​ให้​แก่​ข้าพเจ้า.”

“ตัว​ท่าน​ชื่อ​อะไร?”

“ข้าพเจ้า​ชื่อ​ยาโคบ.”

“เขา​จะ​ไม่​เรียก​ชื่อ​ของ​เจ้า​ว่า​ยาโคบ​ต่อ​ไป, จะ​เรียก​ชื่อ​ว่า​ยิศราเอล: เพราะ​เจ้า​ได้​ต่อ​สู้​กับ​พระเจ้า​และ​มนุษย์ แล้ว​ได้​ชัย​ชนะ.”—เยเนซิศ 32:26-28.

การ​สนทนา​ที่​น่า​สนใจ​นี้​เป็น​ผล​สืบ​เนื่อง​จาก​การ​ที่​ยาโคบ​วัย 97 ปี​แสดง​ความ​กระฉับกระเฉง​แบบ​นัก​กีฬา​อย่าง​น่า​ทึ่ง. ถึง​แม้​คัมภีร์​ไบเบิล​มิ​ได้​พรรณนา​ถึง​ท่าน​ว่า​เป็น​นัก​กีฬา​ก็​ตาม ท่าน​ได้​ปล้ำ​สู้​กับ​ทูตสวรรค์​องค์​หนึ่ง​ตลอด​ทั้ง​คืน. เพราะ​เหตุ​ใด? ยาโคบ​เป็น​ห่วง​อย่าง​ยิ่ง​เกี่ยว​กับ​คำ​สัญญา​ของ​พระ​ยะโฮวา​ที่​ทำ​กับ​บรรพบุรุษ​ของ​ท่าน อัน​เป็น​ส่วน​แห่ง​มรดก​ที่​ท่าน​จะ​ได้​รับ.

หลาย​ปี​ก่อน​หน้า​นั้น เอซาว​พี่​ชาย​ของ​ยาโคบ​ได้​ทำ​ให้​สิทธิ​ของ​บุตร​หัวปี​สูญ​เสีย​ไป​โดย​แลก​กับ​สตู​ชาม​หนึ่ง. ตอน​นี้​ยาโคบ​ได้​ยิน​ข่าว​ว่า​เอซาว​กับ​พรรค​พวก 400 คน​กำลัง​ใกล้​เข้า​มา​แล้ว. เป็น​ธรรมดา​ที่​ยาโคบ​รู้สึก​กังวล จึง​แสวง​หา​การ​ยืน​ยัน​เกี่ยว​กับ​คำ​สัญญา​ของ​พระ​ยะโฮวา​ที่​ว่า​ครอบครัว​ของ​ท่าน​จะ​เจริญ​รุ่งเรือง​ใน​แผ่นดิน​อีก​ฟาก​หนึ่ง​ของ​แม่น้ำ​จอร์แดน [ยาระเดน]. ประสาน​กับ​คำ​อธิษฐาน​ของ​ท่าน ยาโคบ​ลง​มือ​จัด​การ​อย่าง​เด็ด​เดี่ยว. ท่าน​ส่ง​ของ​กำนัล​อย่าง​ใจ​กว้าง​ไป​ให้​เอซาว​ผู้​กำลัง​ใกล้​เข้า​มา. ท่าน​ยัง​ได้​ดำเนิน​การ​เพื่อ​ป้องกัน​ด้วย โดย​แบ่ง​พรรค​พวก​ของ​ท่าน​ออก​เป็น​สอง​กลุ่ม​และ​ให้​ภรรยา​กับ​บุตร​ทั้ง​หลาย​ของ​ท่าน​ลุย​ข้าม​แม่น้ำ​ยาโบค​ไป. ด้วย​ความ​พยายาม​อย่าง​แข็งขัน​และ​ร้องไห้​ฟูม​ฟาย ตอน​นี้​ท่าน​ทุ่มเท​ตัว​เอง​ต่อ​ไป​อีก​โดย​ปล้ำ​สู้​กับ​ทูตสวรรค์​ตลอด​คืน​เพื่อ “ขอ​ความ​เมตตา.”—โฮเซอา 12:4, ฉบับ​แปล​ใหม่; เยเนซิศ 32:1-32.

ขอ​พิจารณา​ตัว​อย่าง​ก่อน​หน้า​นี้​คือ ราเฮ็ล ภรรยา​คน​ที่​สอง​ของ​ยาโคบ​ซึ่ง​ท่าน​รัก​มาก​ที่​สุด. ราเฮ็ล​ทราบ​ดี​เกี่ยว​กับ​คำ​สัญญา​ของ​พระ​ยะโฮวา​ที่​จะ​อวย​พร​ยาโคบ. เลอา​พี่​สาว​ของ​เธอ​ซึ่ง​เป็น​ภรรยา​คน​แรก​ของ​ยาโคบ​ได้​ให้​กำเนิด​บุตร​ชาย​สี่​คน​ขณะ​ที่​ราเฮ็ล​ยัง​คง​เป็น​หมัน. (เยเนซิศ 29:31-35) แทน​ที่​จะ​ยอม​แพ้​เนื่อง​ด้วย​ความ​สงสาร​ตัว​เอง เธอ​อ้อน​วอน​พระ​ยะโฮวา​อยู่​เรื่อย ๆ ใน​คำ​อธิษฐาน​และ​ลง​มือ​จัด​การ​อย่าง​เด็ด​เดี่ยว​ประสาน​กับ​คำ​อธิษฐาน​ของ​เธอ. เช่น​เดียว​กับ​ซารา​บรรพสตรี​ของ​เธอ​ได้​ทำ​กับ​ฮาฆาร ราเฮ็ล​พา​บีละฮา​สาว​ใช้​ของ​เธอ​มา​หา​ยาโคบ​และ​เสนอ​เธอ​ให้​เป็น​อนุ​ภรรยา​ของ​ท่าน​เพื่อ​จะ​เป็น​ดัง​ที่​ราเฮ็ล​กล่าว​ว่า “ฉัน​จะ​ได้​มี​บุตร​ด้วย​อาศัย หญิง​คน​นี้.” * บีละฮา​ให้​กำเนิด​บุตร​ชาย​สอง​คน​กับ​ยาโคบ คือ​ดาน​กับ​นัฟธาลี. ตอน​ที่​นัฟธาลี​เกิด​มา ราเฮ็ล​ได้​แสดง​ให้​เห็น​ว่า​เธอ​มี​ความ​พยายาม​ทาง​ด้าน​อารมณ์​แค่​ไหน​โดย​กล่าว​ว่า “ข้าพเจ้า​ปล้ำ​สู้​กับ​พี่​สาว​ของ​ข้าพเจ้า​เสีย​ใหญ่​โต และ​ข้าพเจ้า​ได้​ชัย​ชนะ​แล้ว.” ราเฮ็ล​ได้​รับ​พระ​พร​ต่อ​ไป​อีก​โดย​มี​บุตร​ชาย​สอง​คน​ของ​ตัว​เอง คือ​โยเซฟ​กับ​เบ็นยามิน.—เยเนซิศ 30:1-8, ฉบับ​แปล​ใหม่; 35:24.

ทำไม​พระ​ยะโฮวา​อวย​พร​ความ​พยายาม​ของ​ยาโคบ​กับ​ราเฮ็ล​ที่​สู้​ทั้ง​กาย​และ​ใจ? เขา​ทั้ง​สอง​ถือ​ว่า​พระทัย​ประสงค์​ของ​พระ​ยะโฮวา​สำคัญ​ที่​สุด​และ​ทะนุถนอม​มรดก​ของ​ตน. ทั้ง​สอง​ได้​อธิษฐาน​อย่าง​จริงจัง​เพื่อ​ชีวิต​ของ​เขา​จะ​ได้​รับ​ความ​พอ​พระทัย​จาก​พระองค์​และ​ลง​มือ​ทำ​ใน​สิ่ง​ที่​จำเป็น​ต้อง​ทำ​อย่าง​ที่​ประสาน​กับ​พระทัย​ประสงค์​ของ​พระเจ้า​และ​สอดคล้อง​กับ​คำ​อ้อน​วอน​ของ​เขา.

เช่น​เดียว​กับ​ยาโคบ​และ​ราเฮ็ล หลาย​คน​ใน​ทุก​วัน​นี้​ยืน​ยัน​ได้​ว่า​ต้อง​พยายาม​อย่าง​ขันแข็ง​เพื่อ​ได้​รับ​พระ​พร​จาก​พระ​ยะโฮวา. บ่อย​ครั้ง​ความ​พยายาม​ของ​พวก​เขา​ควบ​คู่​ไป​กับ​น้ำตา, ความ​ท้อ​แท้, และ​ความ​ข้องขัดใจ. เอลิซาเบท มารดา​คริสเตียน​คน​หนึ่ง​ระลึก​ถึง​การ​ที่​ต้อง​พยายาม​อย่าง​จริงจัง​เพื่อ​จะ​เริ่ม​เข้า​ร่วม​การ​ประชุม​คริสเตียน​เป็น​ประจำ​อีก​หลัง​จาก​ไม่​ได้​ไป​ร่วม​เป็น​เวลา​นาน. เนื่อง​จาก​มี​ลูก​ชาย​เล็ก ๆ ห้า​คน, ทั้ง​สามี​ก็​ไม่​มี​ความ​เชื่อ, และ​ต้อง​ขับ​รถ​ไป​หอ​ประชุม​ที่​ใกล้​ที่​สุด​เป็น​ระยะ​ทาง 30 กิโลเมตร ทั้ง​หมด​นี้​นับ​ว่า​เป็น​ข้อ​ท้าทาย. “การ​พยายาม​จะ​มา​ประชุม​เป็น​ประจำ​ต้อง​ใช้​วินัย​กับ​ตัว​เอง​มาก​ที​เดียว ซึ่ง​ดิฉัน​รู้​ว่า​เป็น​ประโยชน์​ต่อ​ตัว​เอง​กับ​พวก​ลูก​ชาย. นั่น​ช่วย​พวก​เขา​ให้​เห็น​ว่า​การ​ทำ​เช่น​นี้​เป็น​แนว​ทาง​ที่​ควร​แก่​การ​ดำเนิน​ตาม.” พระ​ยะโฮวา​ทรง​อวย​พร​ความ​พยายาม​ของ​เธอ. ใน​บรรดา​ลูก​ชาย​สาม​คน​ของ​เธอ​ซึ่ง​แข็งขัน​ใน​ประชาคม​คริสเตียน มี​สอง​คน​อยู่​ใน​งาน​เผยแพร่​เต็ม​เวลา. เธอ​กล่าว​ด้วย​ความ​ชื่นชม​ยินดี​ใน​ความ​ก้าว​หน้า​ฝ่าย​วิญญาณ​ของ​พวก​เขา​ว่า “ลูก ๆ ล้ำ​หน้า​ดิฉัน​ใน​การ​เติบโต​ฝ่าย​วิญญาณ.” ช่าง​เป็น​บำเหน็จ​อะไร​เช่น​นี้​สำหรับ​ความ​พยายาม​อย่าง​จริงจัง​ของ​เธอ!

ความ​พยายาม​อย่าง​จริงจัง​ที่​ได้​รับ​พระ​พร​จาก​พระ​ยะโฮวา

การ​ทุ่มเท​ความ​พยายาม​อย่าง​จริงจัง​และ​ขยัน​หมั่น​เพียร​ย่อม​ได้​รับ​ผล​ตอบ​แทน​อย่าง​แน่นอน. ยิ่ง​เรา​มานะ​พยายาม​ใน​ภารกิจ​หรือ​งาน​มอบหมาย​อย่าง​หนึ่ง​มาก​เท่า​ใด เรา​ก็​ยิ่ง​ได้​รับ​ความ​พอ​ใจ​เป็น​การ​ตอบ​แทน​มาก​ขึ้น​เท่า​นั้น. พระ​ยะโฮวา​ทรง​สร้าง​เรา​ให้​เป็น​เช่น​นี้. กษัตริย์​ซะโลโม​ได้​เขียน​ไว้​ว่า “มนุษย์​ทุก​คน​ควร​กิน​และ​ดื่ม​ด้วย​และ​เห็น​สิ่ง​ดี​จาก​งาน​หนัก​ทั้ง​สิ้น​ของ​เขา. นั่น​เป็น​ของ​ประทาน​จาก​พระเจ้า.” (ท่าน​ผู้​ประกาศ 3:13, ล.ม.; 5:18, 19) แต่​เพื่อ​ได้​รับ​พระ​พร​จาก​พระเจ้า เรา​ต้อง​แน่​ใจ​ว่า​ความ​พยายาม​ของ​เรา​ถูก​ใช้​ไป​ใน​ทิศ​ทาง​ที่​เหมาะ​สม. ตัว​อย่าง​เช่น มี​เหตุ​ผล​ไหม​ที่​จะ​คาด​หมาย​ความ​พอ​พระทัย​จาก​พระ​ยะโฮวา​ต่อ​รูป​แบบ​ชีวิต​ที่​เอา​เรื่อง​ฝ่าย​วิญญาณ​มา​ไว้​ใน​อันดับ​รอง? คริสเตียน​ที่​อุทิศ​ตัว​แล้ว​สามารถ​คาด​หวัง​ความ​พอ​พระทัย​จาก​พระ​ยะโฮวา​ได้​ไหม​หาก​เขา​ยอม​รับ​เอา​งาน​อาชีพ​หรือ​การ​เลื่อน​ตำแหน่ง​ซึ่ง​จะ​หมาย​ถึง​การ​พลาด​การ​คบหา​สมาคม​ที่​เสริม​สร้าง​ความ​เชื่อ​และ​คำ​สั่ง​สอน ณ การ​ประชุม​ต่าง ๆ ของ​คริสเตียน​อยู่​เสมอ?—เฮ็บราย 10:23-25.

ช่วง​ชีวิต​ที่​ทำ​งาน​หนัก​ใน​งาน​อาชีพ​หรือ​การ​มุ่ง​แสวง​หา​ความ​มั่งคั่ง​ด้าน​วัตถุ​ไม่​ได้​หมาย​ความ​ว่า​คน​เรา​จะ “เห็น​สิ่ง​ดี” เสมอ​ไป​หาก​เขา​ไม่​รวม​เอา​สิ่ง​ฝ่าย​วิญญาณ​เข้า​ไว้​ด้วย. พระ​เยซู​ทรง​พรรณนา​ถึง​ผล​ต่าง ๆ ที่​เกิด​จาก​ความ​พยายาม​ซึ่ง​มุ่ง​ไป​ผิด​ทาง​ใน​อุทาหรณ์​ของ​พระองค์​เรื่อง​ผู้​หว่าน​พืช. พระ​เยซู​ทรง​อธิบาย​เกี่ยว​กับ​พืช​ซึ่ง “หว่าน​กลาง​หนาม​นั้น” ว่า “ได้​แก่​ผู้​ที่​ได้​ยิน​พระ​วจนะ, แล้ว​ความ​ปรารภ​ปรารมภ์​ด้วย​โลก​นี้​และ​การ​ล่อ​ลวง​แห่ง​ทรัพย์​สมบัติ​ก็​ปก​คลุม​พระ​วจนะ​นั้น​ไว้, จึง​ไม่​เกิด​ผล.” (มัดธาย 13:22) เปาโล​ยัง​ได้​เตือน​เรื่อง​กับดัก​อย่าง​เดียว​กัน​ด้วย​และ​กล่าว​เสริม​ว่า คน​เหล่า​นั้น​ซึ่ง​ติด​ตาม​แนว ทาง​ที่​ฝักใฝ่​ทาง​วัตถุ “ก็​ตก​เข้า​สู่​การ​ล่อ​ใจ​และ​บ่วง​แร้ว​และ​ความ​ปรารถนา​หลาย​อย่าง​แบบ​ไร้​สติ​และ​ที่​ก่อ​ความ​เสียหาย ซึ่ง​ทำ​ให้​คน​ตก​เข้า​สู่​ความ​พินาศ​และ​ความ​หายนะ.” อะไร​เป็น​วิธี​แก้​สำหรับ​แนว​ทาง​ชีวิต​ที่​ยัง​ความ​หายนะ​ทาง​ฝ่าย​วิญญาณ​เช่น​นั้น? เปาโล​กล่าว​ต่อ​ไป​ว่า ‘จง​หนี​จาก​สิ่ง​เหล่า​นี้​และ​ฝาก​ความ​หวัง​ของ​ท่าน ไม่​ใช่​กับ​ทรัพย์​ที่​ไม่​แน่นอน แต่​กับ​พระเจ้า ผู้​ทรง​จัด​สิ่ง​สารพัด​ให้​เรา​อย่าง​บริบูรณ์​เพื่อ​ความ​ชื่นชม​ยินดี​ของ​เรา.’—1 ติโมเธียว 6:9, 11, 17, ล.ม.

ไม่​ว่า​เรา​อยู่​ใน​วัย​ใด​หรือ​เรา​รับใช้​พระ​ยะโฮวา​มา​นาน​เท่า​ใด​ก็​ตาม เรา​ทุก​คน​สามารถ​ได้​รับ​ประโยชน์​จาก​การ​เลียน​แบบ​ความ​พยายาม​อย่าง​จริงจัง​ที่​ยาโคบ​และ​ราเฮ็ล​ได้​แสดง​ให้​เห็น. ใน​การ​แสวง​หา​ความ​พอ​พระทัย​จาก​พระเจ้า พวก​เขา​ไม่​เคย​ลืม​มรดก​ของ​ตน ไม่​ว่า​สภาพการณ์​ของ​เขา​อาจ​ทำ​ให้​หวาด​กลัว​หรือ​ทำ​ให้​ข้องขัดใจ​สัก​เพียง​ไร​ก็​ตาม. ปัจจุบัน ความ​กดดัน​และ​ความ​ยาก​ลำบาก​ที่​เรา​เผชิญ​อาจ​ทำ​ให้​หวาด​กลัว, ทำ​ให้​ข้องขัดใจ​เช่น​เดียว​กัน, หรือ​ถึง​กับ​ทำ​ให้​หดหู่​ใจ​ด้วย​ซ้ำ. เรา​อาจ​ถูก​ชัก​นำ​ให้​เลิก​ต่อ​สู้​แล้ว​กลาย​เป็น​เหยื่อ​อีก​ราย​หนึ่ง​ของ​การ​โจมตี​โดย​ซาตาน. มัน​อาจ​ใช้​วิธี​ใด ๆ ก็​ได้​ที่​มัน​ต้องการ ไม่​ว่า​จะ​เป็น​ความ​บันเทิง​หรือ​นันทนาการ, กีฬา​หรือ​งาน​อดิเรก, งาน​อาชีพ​หรือ​ความ​มั่งคั่ง​ทาง​วัตถุ เพื่อ​บรรลุ​จุด​มุ่ง​หมาย​ของ​มัน. บ่อย​ครั้ง​มี​การ​สัญญา​ว่า​จะ​ได้​รับ​ผล​อัน​น่า​ปรารถนา แต่​มัก​จะ​ไม่​ค่อย​เป็น​จริง. คน​เหล่า​นั้น​ที่​ถูก​หลอก​ลวง​หรือ​ชักจูง​ให้​หมกมุ่น​ใน​การ​ติด​ตาม​ดัง​กล่าว​บ่อย​ครั้ง​ที​เดียว​พบ​ว่า​เขา​ลงเอย​ด้วย​ความ​ผิด​หวัง​เป็น​ส่วน​ใหญ่. เช่น​เดียว​กับ​ยาโคบ​และ​ราเฮ็ล​ใน​สมัย​โบราณ ขอ​ให้​เรา​ปลูกฝัง​น้ำใจ​ของ​ผู้​ต่อ​สู้​ที่​เอา​จริง​เอา​จัง​และ​เอา​ชนะ​กล​อุบาย​ของ​ซาตาน.

พญา​มาร​คง​จะ​ปรารถนา​เหลือ​เกิน​ที่​จะ​เห็น​เรา​ยอม​แพ้ รู้สึก​ว่า ‘สภาพการณ์​หมด​หวัง​แล้ว. ไม่​มี​ทาง​แก้ไข. ไม่​มี​ประโยชน์​ที่​จะ​พยายาม​ต่อ​ไป.’ ดัง​นั้น​แล้ว สำคัญ​เพียง​ไร​ที่​เรา​ทุก​คน​จะ​ระวัง​การ​พัฒนา​เจตคติ​แบบ​ยอม​แพ้​โดย​ไม่​ขัด​ขืน คิด​ว่า ‘ไม่​มี​ใคร​รัก​ฉัน’ และ ‘พระ​ยะโฮวา​ลืม​ฉัน​เสีย​แล้ว.’ การ​ยอม​จำนน​ต่อ​ความ​คิด​ดัง​กล่าว​เป็น​การ​ทำลาย​ตัว​เอง. นั่น​อาจ​บ่ง​ชี้​ไหม​ว่า​เรา​ยอม​แพ้​และ​ไม่​ต่อ​สู้​จน​ได้​รับ​พระ​พร​อีก​ต่อ​ไป​แล้ว? อย่า​ลืม​ว่า พระ​ยะโฮวา​ทรง​อวย​พร​ความ​พยายาม​อย่าง​จริงจัง​ของ​เรา.

สู้​ต่อ​ไป​เพื่อ​ได้​รับ​พระ​พร​จาก​พระ​ยะโฮวา

สวัสดิภาพ​ฝ่าย​วิญญาณ​ของ​เรา​ส่วน​ใหญ่​ขึ้น​อยู่​กับ​การ​ที่​เรา​เข้าใจ​ความ​จริง​พื้น​ฐาน​สอง​ประการ​เกี่ยว​กับ​ชีวิต​ของ​เรา​ใน​ฐานะ​ผู้​รับใช้​ของ​พระ​ยะโฮวา. (1) ไม่​ใช่​เรา​คน​เดียว​ที่​มี​ปัญหา, ความ​เจ็บ​ป่วย, หรือ​สภาพการณ์​ที่​ยาก​ลำบาก​ใน​ชีวิต และ (2) พระ​ยะโฮวา​ทรง​สดับ​เสียง​ร้อง​ขอ​ของ​คน​เหล่า​นั้น​ที่​อ้อน​วอน​พระองค์​อย่าง​จริงจัง​เพื่อ​ได้​รับ​ความ​ช่วยเหลือ​และ​พระ​พร.—เอ็กโซโด 3:7-10; ยาโกโบ 4:8, 10; 1 เปโตร 5:8, 9.

ไม่​ว่า​สภาพการณ์​ของ​คุณ​ยาก​ลำบาก​แค่​ไหน หรือ​คุณ​อาจ​รู้สึก​ว่า​ตัว​เอง​มี​ขีด​จำกัด​เพียง​ไร​ก็​ตาม อย่า​ยอม​จำนน​ต่อ “บาป​ที่​เข้า​ติด​พัน​เรา​โดย​ง่าย” นั่น​ก็​คือ​การ​ขาด​ความ​เชื่อ. (เฮ็บราย 12:1, ล.ม.) จง​สู้​ต่อ ๆ ไป​จน​กระทั่ง​คุณ​ได้​รับ​พระ​พร. สำแดง​ความ​อด​ทน​และ​ระลึก​ถึง​ยาโคบ​ผู้​ชรา​ซึ่ง​ได้​ปล้ำ​สู้​ตลอด​คืน​เพื่อ​ได้​รับ​พระ​พร. เช่น​เดียว​กับ​กสิกร​ซึ่ง​หว่าน​พืช​ใน​ฤดู​ใบ​ไม้​ผลิ​และ​คอย​ท่า​การ​เก็บ​เกี่ยว จง​อด​ทน​คอย​ท่า​พระ​พร​จาก​พระ​ยะโฮวา​ที่​จะ​มี​มา​เนื่อง​ด้วย​กิจกรรม​ฝ่าย​วิญญาณ​ของ​คุณ ไม่​ว่า​คุณ​อาจ​รู้สึก​ว่า​ทำ​กิจกรรม​นั้น​ได้​จำกัด​เพียง​ไร​ก็​ตาม. (ยาโกโบ 5:7, 8) และ​จง​ระลึก​ถึง​ถ้อย​คำ​ของ​ผู้​ประพันธ์​เพลง​สรรเสริญ​เสมอ​ที่​ว่า “คน​ที่​หว่าน​พืช​ด้วย​น้ำตา​ไหล​จะ​เก็บ​เกี่ยว​ผล​ด้วย​ความ​ยินดี.” (บทเพลง​สรรเสริญ 126:5; ฆะลาเตีย 6:9) จง​ยืนหยัด​มั่นคง และ​อยู่​ร่วม​กับ​ผู้​อื่น​ใน​การ​ต่อ​สู้​นั้น​ต่อ​ไป.

[เชิงอรรถ]