ข้ามไปยังเนื้อหา

ข้ามไปยังสารบัญ

“จงต้อนรับเลี้ยงดูซึ่งกันและกัน”

“จงต้อนรับเลี้ยงดูซึ่งกันและกัน”

“จง​ต้อนรับ​เลี้ยง​ดู​ซึ่ง​กัน​และ​กัน”

ฟอยเบ สตรี​คริสเตียน​สมัย​ศตวรรษ​แรก​ประสบ​ปัญหา. นาง​เดิน​ทาง​จาก​เมือง​เก็งเครอาย ประเทศ​กรีซ​ไป​ยัง​โรม แต่​ใน​เมือง​นั้น​นาง​ไม่​รู้​จัก​เพื่อน​ร่วม​ความ​เชื่อ​เป็น​ส่วน​ตัว. (โรม 16:1, 2) เอ็ดการ์ กูดสปีด ผู้​แปล​พระ​คัมภีร์​บอก​ว่า “โลก​สมัย​จักรวรรดิ​โรมัน​ชั่ว​ร้าย​และ​เหี้ยม​โหด และ​เป็น​ที่​รู้​กัน​กระฉ่อน​ว่า​โรงแรม​ไม่​ใช่​ที่​เหมาะ​สม​สำหรับ​ผู้​หญิง​ดี ๆ มี​ศีลธรรม​จะ​เข้า​ไป​พัก โดย​เฉพาะ​อย่าง​ยิ่ง ผู้​หญิง​คริสเตียน.” ฉะนั้น ฟอยเบ​จะ​พัก​ที่​ไหน?

ผู้​คน​เดิน​ทาง​กัน​มาก​ใน​สมัย​คัมภีร์​ไบเบิล. พระ​เยซู​คริสต์​และ​เหล่า​สาวก​ก็​ทำ​เช่น​นั้น​เพื่อ​ไป​ประกาศ​ข่าว​ดี​ทั่ว​แว่นแคว้น​ยูเดีย​และ​แกลิลี. ภาย​หลัง​จาก​นั้น​ไม่​นาน คริสเตียน​มิชชันนารี เช่น​เปาโล​ก็​ได้​นำ​ข่าวสาร​ไป​ถึง​ภูมิภาค​ต่าง ๆ รอบ​ทะเล​เมดิเตอร์เรเนียน รวม​ทั้ง​กรุง​โรม​นคร​หลวง​แห่ง​จักรวรรดิ​โรมัน. เมื่อ​คริสเตียน​สมัย​ศตวรรษ​แรก​เดิน​ทาง ไม่​ว่า​จะ​เป็น​ใน​เขต​หรือ​นอก​เขต​ที่​อยู่​ของ​ชาว​ยิว​ก็​ตาม พวก​เขา​พัก​ที่​ไหน? พวก​เขา​ประสบ​ความ​ยุ่งยาก​อะไร​บ้าง​เมื่อ​เสาะ​หา​ที่​พัก​อาศัย? เรา​สามารถ​เรียน​อะไร​ได้​เกี่ยว​กับ​การ​รับรอง​แขก?

“เรา​จะ​ต้อง​หยุด​พัก​อาศัย​ใน​ตึก​ของ​ท่าน​วัน​นี้”

การ​รับรอง​แขก​เป็น​ลักษณะ​เฉพาะ​ที่​มี​มา​นาน​แล้ว​ใน​ท่ามกลาง​เหล่า​ผู้​นมัสการ​แท้​ของ​พระ​ยะโฮวา. ยก​ตัว​อย่าง อับราฮาม, โลต, และ​ริบะคา​ได้​แสดง​น้ำใจ​ต้อนรับ​ดัง​กล่าว. (เยเนซิศ 18:1-8; 19:1-3; 24:17-20) โยบ บุรุษ​อาวุโส​ได้​กล่าว​ถึง​ท่าที​ของ​ท่าน​ต่อ​คน​แปลก​หน้า​ว่า “แม้​ว่า​คน​จร​ต่าง​ถิ่น​ก็​ไม่​เคย​ต้อง​นอน​ค้าง​ที่​ถนน, แต่​ข้า​ฯ ย่อม​เปิด​ประตู​ต้อนรับ​คน​เดิน​ทาง​อยู่​เสมอ.”—โยบ 31:32.

เพื่อ​ที่​คน​เดิน​ทาง​จะ​ได้​รับ​การ​ต้อนรับ​เลี้ยง​ดู​จาก​ชาว​อิสราเอล​เพื่อน​ร่วม​ชาติ บ่อย​ครั้ง​การ​นั่ง​อยู่​ที่​จัตุรัส​กลาง​เมือง​ก็​พอ​แล้ว​เพื่อ​รอ​การ​เชื้อเชิญ​เข้า​ไป​ใน​บ้าน. (วินิจฉัย 19:15-21) โดย​ปกติ เจ้าบ้าน​จะ​ล้าง​เท้า​แขก​และ​เชิญ​แขก​รับประทาน​อาหาร​และ​ให้​น้ำ​ดื่ม อีก​ทั้ง​ให้​สัตว์​ใช้​ของ​แขก​ได้​กิน​ฟาง​หรือ​หญ้า​แห้ง​ด้วย. (เยเนซิศ 18:4, 5; 19:2; 24:32, 33) ผู้​เดิน​ทาง​ที่​ไม่​ประสงค์​จะ​เป็น​ภาระ​แก่​เจ้าบ้าน​อาจ​นำ​เสบียง​และ​เหล้า​องุ่น พร้อม​ทั้ง​พ่วง​เอา​ฟาง​หรือ​หญ้า​แห้ง​ไป​ด้วย​สำหรับ​ฝูง​ลา​ของ​ตน. พวก​เขา​ต้องการ​เพียง​ที่​พัก​ค้าง​คืน​เท่า​นั้น.

แม้​คัมภีร์​ไบเบิล​ไม่​ได้​พูด​เจาะจง​เรื่อง​พระ​เยซู​ได้​ที่​พัก​อาศัย​อย่าง​ไร​ระหว่าง​ที่​พระองค์​เดิน​ทาง​ประกาศ แต่​พระองค์​พร้อม​ด้วย​เหล่า​สาวก​ก็​ต้อง​มี​ที่​พัก​อาศัย​หลับ​นอน. (ลูกา 9:58) เมื่อ​เสด็จ​เยี่ยม​เมือง​เยริโค พระ​เยซู​ตรัส​แก่​ซักคาย​แต่​เพียง​ว่า “เรา​จะ​ต้อง​หยุด​พัก​อาศัย​ใน​ตึก​ของ​ท่าน​วัน​นี้.” ซักคาย​ได้​ต้อนรับ​แขก​ของ​ตน “ด้วย​ความ​ยินดี.” (ลูกา 19:5, 6) บ่อย​ครั้ง​พระ​เยซู​เป็น​แขก​ที่​บ้าน​ของ​มาธา, มาเรีย, และ​ลาซะโร​ซึ่ง​เป็น​สหาย​ของ​พระองค์ ณ หมู่​บ้าน​เบธาเนีย. (ลูกา 10:38; โยฮัน 11:1, 5, 18) และ​ที่​เมือง​เคเปอร์นาอุม​ดู​เหมือน​ว่า​พระ​เยซู​พัก​อยู่​กับ​ซีโมน​เปโตร.—มาระโก 1:21, 29-35.

คำ​แนะ​นำ​ที่​พระ​เยซู​ให้​แก่​อัครสาวก​สิบ​สอง​คน​เกี่ยว​กับ​งาน​รับใช้​แสดง​ว่า​พวก​เขา​พึง​คาด​หมาย​การ​ต้อนรับ​เช่น​ไร​ใน​ดินแดน​อิสราเอล. พระ​เยซู​ตรัส​สั่ง​ดัง​นี้: “อย่า​คิด​หา​ทองคำ, หรือ​เงิน, หรือ​ทองเหลือง​ไว้​ใน​ไถ้​ของ​ท่าน. หรือ​ย่าม​ใช้​ตาม​ทาง, หรือ​เสื้อ​สอง​ตัว หรือ​รอง​เท้า หรือ​ไม้เท้า เพราะ​ว่า​ผู้​ทำ​การ​ควร​จะ​ได้​อาหาร​กิน. ท่าน​จะ​เข้า​ไป​ใน​บ้าน​ใด​หรือ​เมือง​ใด จง​สืบ​หา​ดู​ว่า ใคร​เป็น​คน​เหมาะ​ที่​จะ​อาศัย​อยู่​ด้วย​ได้ แล้ว​จง​ไป​อาศัย​กับ​ผู้​นั้น​กว่า​จะ​ไป​จาก​ที่​นั่น.” (มัดธาย 10:9-11) พระองค์​ทราบ​ว่า​คน​สุจริต​ใจ​จะ​ต้อนรับ​สาวก​ของ​พระองค์ เอื้อเฟื้อ​ให้​อาหาร ที่​พัก​และ​สิ่ง​จำเป็น​อื่น ๆ.

อย่าง​ไร​ก็​ตาม ใน​เวลา​ต่อ​มา​เมื่อ​ผู้​เผยแพร่​เดิน​ทาง​ไป​ใน​ที่​ต่าง ๆ จำเป็น​ต้อง​เตรียม​สิ่ง​ของ​สำหรับ​ตัว​เอง และ​ออก​ค่า​ใช้​จ่าย​เอง. เมื่อ​คำนึง​ถึง​การ​เป็น​ปฏิปักษ์​ต่อ​สาวก​ของ​พระองค์​ใน​วัน​ข้าง​หน้า และ​งาน​ประกาศ​ที่​ขยาย​วง​กว้าง​ไป​ถึง​เขต​งาน​อื่น ๆ นอก​ดินแดน​อิสราเอล พระ​เยซู​จึง​ตรัส​ว่า “ใคร​มี​ถุง​เงิน​ให้​เอา​ไป​ด้วย, และ​ย่าม [ใส่​อาหาร] ก็​ให้​เอา​ไป​เหมือน​กัน.” (ลูกา 22:36) การ​เดิน​ทาง​และ​ที่​พัก​อาศัย​เป็น​สิ่ง​จำเป็น​ซึ่ง​จะ​ขาด​ไม่​ได้​สำหรับ​การ​แพร่​กระจาย​ข่าว​ดี.

“จง​มี​น้ำใจ​รับรอง​แขก”

สภาพการณ์​ที่​ค่อนข้าง​สงบ​สุข​และ​การ​มี​ถนน​ปู​หิน​เป็น​เครือข่าย​กว้างขวาง​ทั่ว​จักรวรรดิ​โรมัน​ใน​ศตวรรษ​แรก​อำนวย​ประโยชน์​แก่​สังคม​ที่​ผู้​คน​มาก​มาย​เดิน​ทาง​บ่อย. * เมื่อ​ผู้​คน​จำนวน​มาก​เดิน​ทาง จึง​จำเป็น​ต้อง​มี​ที่​พัก​อาศัย​รอง​รับ. และ​โรงแรม​เล็ก ๆ ที่​ห่าง​กัน​ระยะ​เดิน​ทาง​หนึ่ง​วัน​ตาม​ทาง​หลวง​สาย​หลัก​ก็​สนอง​ความ​ต้องการ​ของ​ผู้​คน​ที่​แวะ​พัก. อย่าง​ไร​ก็​ตาม หนังสือ​กิจการ​ใน​สภาพ​แวด​ล้อม​กรีก-โรมัน (ภาษา​อังกฤษ) แจ้ง​ว่า “สิ่ง​ที่​รู้​กัน​เกี่ยว​กับ​สถาน​ที่​พัก​ดัง​กล่าว​ใน​วรรณคดี​ให้​ภาพ​ค่อนข้าง​ร้ายกาจ​น่า​กลัว. วรรณกรรม​และ​แหล่ง​ข้อมูล​ด้าน​โบราณคดี​เท่า​ที่​หา​ได้ โดย​ทั่ว​ไป​เป็น​พยาน​บ่ง​ชี้​เรื่อง​ที่​พัก​โกโรโกโส​และ​สกปรก แทบ​จะ​ไม่​มี​เครื่อง​เรือน, ตัว​เรือด​ชุม, อาหาร​และ​เครื่อง​ดื่ม​ด้อย​คุณค่า, จะ​เชื่อถือ​วางใจ​เจ้าของ​ที่​พัก​ไม่​ได้​รวม​ถึง​คน​ร่วม​งาน​ด้วย, ขา​ประจำ​ที่​แวะ​พัก​มี​ชื่อเสียง​ไม่​ดี, โดย​ทั่ว​ไป​แล้ว​เป็น​พวก​หละหลวม​ทาง​ศีลธรรม.” เป็น​เรื่อง​ที่​พอ​จะ​เข้าใจ​ได้​ว่า ตราบ​ที่​เป็น​ไป​ได้ นัก​เดิน​ทาง​ที่​ซื่อ​ตรง​มี​ศีลธรรม​จะ​ไม่​เข้า​ไป​พัก​อาศัย​ใน​โรงแรม​ประเภท​นั้น.”

ดัง​นั้น ไม่​น่า​ประหลาด​ใจ​ที่​มี​คำ​กระตุ้น​เตือน​ใน​พระ​คัมภีร์​ครั้ง​แล้ว​ครั้ง​เล่า​ให้​คริสเตียน​แสดง​น้ำใจ​รับรอง​แขก. เปาโล​กระตุ้น​คริสเตียน​ใน​กรุง​โรม​ดัง​นี้: “จง​เข้า​ส่วน​ช่วย​สิทธชน​ใน​การ​ขัดสน​ของ​เขา จง​มี​น้ำใจ​รับรอง​แขก.” (โรม 12:13) ท่าน​เตือน​ใจ​คริสเตียน​ชาว​ยิว​ว่า “อย่า​ลืม​แสดง​กิริยา​ต้อนรับ​แขก​แปลก​หน้า เพราะ​ว่า​โดย​อาการ​ที่​กระทำ​เช่น​นั้น​บาง​คน​ก็​ได้​รับรอง​ทูตสวรรค์​โดย​ไม่​ทัน​รู้​ตัว.” (เฮ็บราย 13:2) เปโตร​ได้​กระตุ้น​เตือน​เพื่อน​ร่วม​การ​นมัสการ​ให้ “ต้อนรับ​เลี้ยง​ดู​ซึ่ง​กัน​และ​กัน​โดย​ไม่​บ่น.”—1 เปโตร 4:9.

แต่​มี​บาง​สภาพการณ์​ซึ่ง​การ​ต้อนรับ​เลี้ยง​ดู​กัน​เป็น​สิ่ง​ไม่​เหมาะ​สม. อัครสาวก​โยฮัน​กล่าว​เกี่ยว​กับ ‘ผู้​ละเมิด​และ​ไม่​ได้​อยู่​ใน​พระ​โอวาท​ของ​พระ​คริสต์’ ว่า “อย่า​รับ​เขา​ไว้​ใน​เรือน, และ​อย่า​เอออวย​กับ​เขา เพราะ​ว่า​ผู้​ที่​เอออวย​กับ​เขา​ก็​เข้า​ส่วน​ใน​การ​ชั่ว​ของ​เขา​นั้น.” (2 โยฮัน 9-11) เกี่ยว​กับ​คน​กระทำ​บาป​ที่​ไม่​สำนึก​ผิด​และ​กลับ​ใจ เปาโล​เขียน​ดัง​นี้: “ถ้า​ผู้​ใด​ที่​ได้​ชื่อ​ว่า​เป็น​พี่​น้อง​แล้ว, แต่​ยัง​เป็น​คน​ผิด​ประเวณี, เป็น​คน​โลภ, เป็น​คน​ไหว้​รูป​เคารพ, เป็น​คน​ปาก​ร้าย, เป็น​คน​ขี้เมา, หรือ​เป็น​คน​ฉ้อ​โกง, อย่า​คบ​ให้​สนิท​กับ​คน​อย่าง​นั้น แม้​จะ​กิน​ด้วย​กัน​ก็​อย่า​เลย.”—1 โกรินโธ 5:11.

คน​เจ้า​เล่ห์​และ​คน​อื่น ๆ อีก​คง​ต้อง​พยายาม​หา​ประโยชน์​ใส่​ตัว​โดย​อาศัย​ความ​ใจ​ดี​ของ​คริสเตียน​แท้. หนังสือ​เล่ม​หนึ่ง​เกี่ยว​กับ​ความ​เชื่อ​ของ​คริสเตียน ซึ่ง​เขียน​ใน​ศตวรรษ​ที่​สอง​และ​ไม่​เป็น​ส่วน​ของ​พระ​คัมภีร์​เป็น​ที่​รู้​จัก​กัน​ว่า เดอะ ดีดาฮี หรือ คำ​สอน​ของ​อัครสาวก​สิบ​สอง​คน ได้​แนะ​นำ​ว่า ผู้​เดิน​ทาง​เผยแพร่​ควร​ได้​รับ​การ​ต้อนรับ​เลี้ยง​ดู “หนึ่ง​วัน​หรือ​หาก​จำเป็น​ก็​สอง​วัน.” และ​หลัง​จาก​นั้น เมื่อ​เขา​ลา​จาก​ไป “ให้​เขา​รับ​เฉพาะ​ขนมปัง . . . ถ้า​เขา​ขอ​เงิน เขา​ก็​เป็น​ผู้​พยากรณ์​เท็จ.” มี​กล่าว​ต่อ​ไป​ใน​หนังสือ​นั้น​ว่า “ถ้า​เขา​ต้องการ​จะ​อยู่​ต่อ และ​หาก​เขา​ถนัด​อาชีพ​ใด ก็​ให้​เขา​ทำ​งาน​แลก​อาหาร. แต่​ถ้า​เขา​ไม่​ทำ​งาน ตาม​ที่​ท่าน​มี​ความ​เข้าใจ​แล้ว​ที่​ว่า​อย่า​ให้​ผู้​ใด​ใน​พวก​ท่าน​เป็น​คน​เกียจ​คร้าน เพราะ​ว่า​เขา​เป็น​คริสเตียน. หาก​เขา​ไม่​ทำ​งาน เขา​กำลัง​แสวง​ประโยชน์​ส่วน​ตัว​โดย​อาศัย​ความ​เป็น​คริสเตียน จง​ระวัง​คน​อย่าง​นั้น.”

อัครสาวก​เปาโล​ระมัดระวัง​ไม่​เพิ่ม​ภาระ​ค่า​ใช้​จ่าย​ให้​เจ้าบ้าน ใน​ช่วง​ที่​ท่าน​พัก​อาศัย​ใน​เมือง​หนึ่ง ๆ นาน​หลาย​วัน. ท่าน​หา​เลี้ยง​ชีพ​ด้วย​การ​เป็น​ช่าง​ทำ​กระโจม​ผ้า​ใบ. (กิจการ 18:1-3; 2 เธซะโลนิเก 3:7-12) เพื่อ​สนับสนุน​พวก​ผู้​เดิน​ทาง​ที่​สม​ควร​ได้​รับ​การ​เกื้อ​หนุน ดู​เหมือน​ว่า​คริสเตียน​สมัย​แรก​ใช้​จดหมาย​แนะ​นำ​ตัว เช่น​กรณี​ที่​เปาโล​เขียน​จดหมาย​แนะ​นำ​ฟอยเบ​ดัง​นี้: “ข้าพเจ้า​ขอ​ฝาก​ฟอยเบ​น้อง​สาว​ของ​เรา​ไว้​กับ​ท่าน​ทั้ง​หลาย, . . . ให้​ท่าน​รับ​นาง​นั้น​ไว้​ใน​นาม​ของ​องค์​พระ​ผู้​เป็น​เจ้า . . . และ​ให้​ท่าน​ทั้ง​หลาย​ช่วย​นาง​ใน​ทาง​ที่​นาง​ต้องการ​นั้น.”—โรม 16:1, 2.

การ​มี​น้ำใจ​รับรอง​แขก​ได้​รับ​พระ​พร​มาก​มาย

คริสเตียน​สมัย​ศตวรรษ​แรก​ที่​ออก​ไป​เผยแพร่​ต่าง​แดน​ได้​วางใจ​พระ​ยะโฮวา​ใน​การ​จัด​เตรียม​สิ่ง​จำเป็น​ทุก​อย่าง​แก่​พวก​เขา. แต่​พวก​เขา​สามารถ​คาด​หมาย​จะ​รับ​ประโยชน์​จาก​การ​ต้อนรับ​เลี้ยง​ดู​ของ​เพื่อน​ร่วม​ความ​เชื่อ​ได้​ไหม? นาง​ลุเดีย​เสนอ​บ้าน​ช่อง​ไว้​รับรอง​เปาโล​และ​อัครสาวก​บาง​คน. อัครสาวก​เปาโล​อาศัย​ใน​บ้าน​อะกุลา​กับ​ปริศกิลา​ใน​เมือง​โครินท์. ผู้​คุม​เรือน​จำ​ใน​เมือง​ฟิลิปปี​จัด​โต๊ะ​เลี้ยง​อาหาร​เปาโล​และ​ซีลา. เปาโล​ได้​รับ​การ​ต้อนรับ​เลี้ยง​ดู​จาก​ยาโซน​ใน​เมือง​เทสซาโลนิเก, ได้​รับ​จาก​ฟิลิป​ใน​เมือง​ซีซาเรีย, และ​ท่าน​ได้​รับ​การ​ต้อนรับ​จาก​ชาย​ผู้​หนึ่ง​ชื่อ​นาโซน ระหว่าง​ทาง​จาก​เมือง​ซีซาเรีย​ไป​เยรูซาเลม. คราว​เดิน​ทาง​ไป​โรม เมื่อ​ถึง​เมือง​โปติโอลอย เปาโล​ได้​พบ​พี่​น้อง​ที่​นั่น​และ​พวก​เขา​ได้​เชิญ​ท่าน​พัก​อาศัย​อยู่​ด้วย. คง​ต้อง​เป็น​โอกาส​ที่​ให้​ผล​ตอบ​แทน​ฝ่าย​วิญญาณ​เสีย​จริง ๆ สำหรับ​เจ้าบ้าน​ที่​ต้อนรับ​เลี้ยง​ดู​ท่าน!—กิจการ 16:33, 34; 17:7; 18:1-3; 21:8, 16; 28:13, 14.

เฟรเดอริก เอฟ. บรูซ ผู้​คง​แก่​เรียน​ให้​ข้อ​สังเกต​ว่า “ผอง​เพื่อน​และ​ผู้​ร่วม​งาน, เจ้าภาพ​ทั้ง​ชาย​และ​หญิง​เหล่า​นี้ ไม่​มี​เจตนา​เป็น​อย่าง​อื่น​ใน​การ​ช่วยเหลือ​ทำ​ประโยชน์​นอก​จาก​พวก​เขา​รัก​เปาโล​และ​องค์​พระ​ผู้​เป็น​เจ้า​ซึ่ง​ท่าน​รับใช้​อยู่. พวก​เขา​รู้​ว่า​การ​ปรนนิบัติ​รับใช้​เปาโล​ก็​เหมือน​ได้​รับใช้​พระ​คริสต์.” นี่​แหละ​คือ​เจตนารมณ์​ที่​ดี​เยี่ยม​ใน​การ​มี​น้ำใจ​รับรอง​แขก.

การ​มี​น้ำใจ​รับรอง​แขก​ยัง​คง​เป็น​เรื่อง​จำเป็น. ตัว​แทน​พยาน​พระ​ยะโฮวา​นับ​พัน​คน​ซึ่ง​ต้อง​เดิน​ทาง​ก็​ได้​รับ​การ​ต้อนรับ​จาก​เพื่อน​ร่วม​ความ​เชื่อ. ผู้​ประกาศ​ข่าว​ราชอาณาจักร​บาง​คน​ได้​ออก​ค่า​ใช้​จ่าย​เอง​ใน​การ​เดิน​ทาง​เผยแพร่​ตาม​ที่​ห่าง​ไกล​ซึ่ง​ข่าว​ดี​ยัง​เข้า​ไป​ไม่​ถึง. คุณประโยชน์​อัน​ยิ่ง​ใหญ่​ย่อม​เกิด​จาก​การ​ที่​เรา​เปิด​บ้าน​รับรอง​ผู้​ประกาศ​ข่าว​ราชอาณาจักร​ได้​พัก​อาศัย แม้น​บ้าน​ของ​เรา​ไม่​ใหญ่​โต​หรูหรา​ก็​ตาม. การ​ต้อนรับ​เลี้ยง​ดู​ด้วย​ความ​อบอุ่น​อาจ​เพียง​แต่​หมาย​ถึง​อาหาร​แบบ​ง่าย ๆ ก็​เป็น​โอกาส​อัน​ยอด​เยี่ยม​ที่ “จะ​ได้​หนุน​ใจ​ซึ่ง​กัน​และ​กัน” และ​แสดง​ความ​รัก​ต่อ​พี่​น้อง​และ​ต่อ​พระเจ้า​ของ​เรา. (โรม 1:11, 12) โอกาส​ดัง​กล่าว​ยัง​ผล​ตอบ​แทน​พิเศษ​สำหรับ​เจ้าบ้าน เพราะ “การ​ให้​เป็น​เหตุ​ให้​มี​ความ​สุข​ยิ่ง​กว่า​การ​รับ.”—กิจการ 20:35.

[เชิงอรรถ]

^ วรรค 11 ประมาณ​กัน​ว่า พอ​ถึง​ปี​สากล​ศักราช 100 ถนน​ปู​หิน​สาย​ต่าง ๆ ของ​โรม​รวม​ความ​ยาว​แล้ว​ได้​ประมาณ 80,000 กิโลเมตร​ที​เดียว.

[ภาพ​หน้า 23]

คริสเตียน “จง​มี​น้ำใจ​รับรอง​แขก”