จุดเด่นจากพระธรรมยะเอศเคล—ตอนแรก
พระคำของพระยะโฮวามีชีวิต
จุดเด่นจากพระธรรมยะเอศเคล—ตอนแรก
ปี 613 ก่อนสากลศักราช ผู้พยากรณ์ยิระมะยาอยู่ในยูดาห์ ท่านประกาศอย่างไม่เกรงกลัวเกี่ยวกับพินาศกรรมของกรุงเยรูซาเลมและความร้างเปล่าของแผ่นดินยูดาห์ที่คืบใกล้เข้ามา. กษัตริย์นะบูคัดเนซัรแห่งบาบิโลนได้กวาดต้อนชาวยิวไปเป็นเชลยแล้วจำนวนมาก. ในจำนวนนี้ก็มีเด็กหนุ่มดานิเอลและเพื่อนสามคนซึ่งรับใช้ในราชสำนักของชาวแคลเดีย. เชลยชาวยิวส่วนใหญ่อาศัยอยู่แถบแม่น้ำคะบาระใน “ประเทศเคเซ็ด.” (ยะเอศเคล 1:1-3) พระยะโฮวาไม่ได้ปล่อยเหล่าคนที่ถูกเนรเทศไว้โดยไม่มีผู้ส่งข่าวสาร. พระองค์ทรงแต่งตั้งยะเอศเคลวัย 30 ปีให้เป็นผู้พยากรณ์.
พระธรรมยะเอศเคลครอบคลุมระยะเวลา 22 ปี โดยเขียนเสร็จในปี 591 ก่อน ส.ศ. ยะเอศเคลทำงานเขียนของท่านอย่างพิถีพิถัน. ท่านบันทึกช่วงเวลาที่ได้พยากรณ์ โดยบันทึกกระทั่งวันเดือนปีด้วยซ้ำ. ข่าวสารของยะเอศเคลส่วนแรกเน้นที่ความล่มจมและพินาศกรรมของกรุงเยรูซาเลม. ส่วนที่สองเป็นคำประกาศต่อชาติต่าง ๆ ที่อยู่ล้อมรอบอิสราเอล และส่วนสุดท้ายกล่าวถึงการฟื้นฟูการนมัสการพระยะโฮวา. บทความนี้จะพิจารณาจุดเด่นจากยะเอศเคล 1:1–24:27 ซึ่งครอบคลุมเรื่องนิมิต, คำพยากรณ์, และการแสดงละครต่าง ๆ เกี่ยวกับสิ่งที่จะเกิดขึ้นกับกรุงเยรูซาเลม.
“เราตั้งท่านเป็นผู้ตรวจตราดูแล”
หลังจากได้รับนิมิตที่น่าเกรงขามเกี่ยวกับราชบัลลังก์ของพระยะโฮวา ยะเอศเคลรับเอางานมอบหมายของท่าน. พระยะโฮวาตรัสแก่ท่านว่า “เราตั้งท่านเป็นผู้ตรวจตราดูแลสำหรับเรือนยิศราเอล, ท่านจะต้องฟังคำแต่ปากเรา, และว่ากล่าวตักเตือนเขาเพราะเรา.” (ยะเอศเคล 3:17) เพื่อจะพยากรณ์เรื่องการล้อมกรุงเยรูซาเลมและผลที่เกิดขึ้น ยะเอศเคลได้รับคำสั่งให้แสดงละครใบ้สองเรื่อง. โดยการกล่าวถึงแผ่นดินยูดาห์ พระยะโฮวาตรัสผ่านยะเอศเคลว่า “นี่แน่ะเราคือตัวเราจะให้กะบี่มายังเจ้าทั้งหลาย และเราจะทำลายที่สูงทั้งหลายของเจ้าเสีย.” (ยะเอศเคล 6:3, 4) สำหรับผู้อยู่อาศัยในแผ่นดินนั้น พระองค์ตรัสว่า “เวลากำหนด [แห่งความหายนะ] ก็มาถึงเจ้า.”—ยะเอศเคล 7:7.
ในปี 612 ก่อน ส.ศ. ในนิมิตหนึ่ง ยะเอศเคลถูกนำไปยังกรุงเยรูซาเลม. สิ่งที่ท่านเห็นซึ่งกำลังเกิดขึ้นในพระวิหารของพระเจ้าช่างน่าสะอิดสะเอียนเสียจริง ๆ! เมื่อพระยะโฮวาส่งกองกำลังประหารฝ่ายสวรรค์ (“คนหกคน” เป็นภาพเล็งถึง) เพื่อสำแดงพระพิโรธต่อการออกหาก เฉพาะแต่คนที่ได้รับ ‘การประทับตราบนหน้าผาก’ เท่านั้นจึงจะได้รับการไว้ชีวิต. (ยะเอศเคล 9:2-6) แต่ในตอนแรก “ถ่านเพลิง”—ข่าวสารอันร้อนแรงเรื่องการพิพากษาของพระเจ้า—จะต้องถูกโปรยลงเหนือเมืองนี้. (ยะเอศเคล 10:2) ขณะที่ ‘พระยะโฮวาจะลงทัณฑ์ให้สมกับการประพฤติของเขาเหนือศีรษะของเขาเอง’ พระองค์สัญญาจะรวบรวมชนอิสราเอลที่กระจัดกระจายนั้นให้กลับมาใหม่.—ยะเอศเคล 11:17-21, ฉบับแปลใหม่.
พระวิญญาณของพระเจ้านำยะเอศเคลกลับมาที่แคลเดีย. การแสดงของยะเอศเคลฉากหนึ่งเป็นภาพเล็งถึงการหนีออกจากกรุงเยรูซาเลมของกษัตริย์ซิดคียาและประชาชน. พวกผู้พยากรณ์เท็จทั้งชายและหญิงถูกประณาม. พวกที่ไหว้รูปเคารพถูกปฏิเสธ. ยูดาห์ถูกเปรียบกับเถาองุ่นที่ไร้ค่า. ปริศนาเรื่องนกอินทรีและเถาองุ่นแสดงให้เห็นผลอันขมขื่นของการที่เยรูซาเลมหันไปขอความช่วยเหลือจากอียิปต์. ปริศนานั้นลงท้ายด้วยคำสัญญาที่ว่า ‘พระยะโฮวาจะเอากิ่งอ่อนปลูกไว้บนภูเขายอดสูง.’ (ยะเอศเคล 17:22, ฉบับแปลใหม่) อย่างไรก็ดี จะ “ไม่มีธารพระกรสำหรับผู้ครอบครอง” ในยูดาห์.—ยะเอศเคล 19:14, ฉบับแปลใหม่.
คำตอบสำหรับคำถามเกี่ยวกับข้อพระคัมภีร์:
1:4-28—ราชรถฝ่ายสวรรค์เป็นภาพเล็งถึงอะไร? ราชรถนี้เป็นภาพเล็งถึงองค์การของพระยะโฮวาส่วนที่อยู่ในสวรรค์ซึ่งประกอบด้วยกายวิญญาณที่ซื่อสัตย์. บ่อเกิดแห่งพลังขององค์การนี้มาจากพระวิญญาณบริสุทธิ์ของพระยะโฮวา. ผู้ขับขี่ราชรถนี้ ซึ่งเล็งถึงพระยะโฮวา มีสง่าราศีอันรุ่งโรจน์เกินคำพรรณนา. มีการแสดงให้เห็นความสงบของพระองค์โดยรุ้งอันงดงาม.
1:5-11—สิ่งมีชีวิตทั้งสี่หมายถึงใคร? ในนิมิตที่สองเกี่ยวกับราชรถที่ท่านได้รับ ยะเอศเคลกล่าวถึงสิ่งมีชีวิตทั้งสี่ว่าเป็นเครูบ. (ยะเอศเคล 10:1-11; 11:22) ในคำพรรณนาต่อมาเกี่ยวกับเรื่องนี้ ท่านเรียกหน้าของวัวว่า “หน้าคะรูป.” (ยะเอศเคล 10:14) นี่นับว่าเหมาะเพราะวัวเป็นสัญลักษณ์ของพลังและความแข็งแรง และเครูบก็เป็นกายวิญญาณที่มีพลังอำนาจ.
2:6—เหตุใดยะเอศเคลจึงถูกเรียกครั้งแล้วครั้งเล่าว่า “บุตรมนุษย์”? พระยะโฮวาเรียกยะเอศเคลเช่นนี้เพื่อเตือนใจท่านผู้พยากรณ์ว่าท่านเป็นมนุษย์ที่มีเลือดมีเนื้อ นี่จึงเป็นการเน้นความแตกต่างอย่างมากระหว่างผู้ส่งข่าวสารที่เป็นมนุษย์และพระเจ้าผู้ทรงเป็นต้นกำเนิดของข่าวสาร. มีการใช้คำเดียวกันนี้เรียกพระเยซูคริสต์ในกิตติคุณทั้งสี่เล่มประมาณ 80 ครั้งซึ่งแสดงให้เห็นอย่างชัดเจนว่าพระบุตรของพระเจ้าได้เสด็จมาในฐานะมนุษย์ ไม่ใช่เป็นกายวิญญาณมาปรากฏตัว.
2:9–3:3—เหตุใดม้วนหนังสือซึ่งเขียนเป็นบทเพลงโศกที่ยะเอศเคลได้กินเข้าไปจึงมีรสหวาน? สิ่งที่ทำให้ม้วนหนังสือซึ่งยะเอศเคลกินเข้าไปมีรสหวานก็คือทัศนะที่ท่านมีต่องานมอบหมาย. ยะเอศเคลรู้สึกขอบพระคุณที่ได้รับใช้พระยะโฮวาในหน้าที่ผู้พยากรณ์.
4:1-17—ยะเอศเคลแสดงฉากการล้อมกรุงเยรูซาเลมที่ใกล้เข้ามาจริง ๆ ไหม? การที่ยะเอศเคลขอเปลี่ยนชนิดของเชื้อเพลิงที่ใช้ในการทำอาหารและพระยะโฮวาทรงอนุญาตตามคำขอของท่านบ่งชี้ว่า ผู้พยากรณ์ได้แสดงฉากนั้นจริง ๆ. การนอนตะแคงซ้ายเป็นสัญลักษณ์หมายถึงช่วงเวลา 390 ปีของบาปโทษของอาณาจักรสิบตระกูล—จากการเริ่มแบ่งแยกอาณาจักรในปี 997 ก่อน ส.ศ. จนถึงการทำลายกรุงเยรูซาเลมในปี 607 ก่อน ส.ศ. การนอนตะแคงขวาหมายถึงช่วงเวลา 40 ปีของบาปโทษของยูดาห์ โดยเริ่มตั้งแต่ยิระมะยาถูกตั้งเป็นผู้พยากรณ์ในปี 647 ก่อน ส.ศ. จนถึงปี 607 ก่อน ส.ศ. ในช่วงเวลาทั้งหมด 430 วันนี้ ยะเอศเคลต้องประทังชีวิตด้วยอาหารและน้ำที่จำกัดจำเขี่ยซึ่งเป็นการบ่งชี้ในเชิงพยากรณ์ว่าจะเกิดการกันดารอาหารในช่วงการล้อมกรุงเยรูซาเลม.
5:1-3—การที่ยะเอศเคลเก็บผมบางส่วนจากผมที่ถูกซัดกระจายไปในอากาศมาห่อไว้ในชายเสื้อนั้นหมายความเช่นไร? นี่หมายความว่าจะมีชนที่เหลือหวนกลับมายังยูดาห์และฟื้นฟูการนมัสการแท้หลังจากเริศร้างไปนานถึง 70 ปี.—ยะเอศเคล 11:17-20.
17:1-24 (ฉบับแปลใหม่)—นกอินทรีใหญ่สองตัวหมายถึงใคร, ยอดสนสีดาร์ถูกหักออกไปอย่างไร, และใครคือ “กิ่งอ่อน” ที่พระยะโฮวาเป็นผู้ปลูก? นกอินทรีสองตัวหมายถึงกษัตริย์บาบิโลนและอียิปต์. นกอินทรีตัวแรกได้มาเกาะที่ยอดต้นสนสีดาร์ซึ่งหมายถึงกษัตริย์ที่เป็นเชื้อวงศ์ของดาวิด. นกอินทรีตัวนี้หักยอดต้นสนสีดาร์โดยการถอดกษัตริย์ยะโฮยาคินออกและแต่งตั้งซิดคียามาเป็นกษัตริย์แทน. แม้ซิดคียาทำสัตย์สาบานว่าจะซื่อสัตย์ภักดี แต่เขาก็แสวงหาความช่วยเหลือจากนกอินทรีอีกตัวหนึ่ง ซึ่งหมายถึงกษัตริย์อียิปต์ แต่ก็ไม่สำเร็จ. ซิดคียาถูกจับเป็นเชลยและสิ้นพระชนม์ในบาบิโลน. นอกจากนั้น พระยะโฮวาทรงหัก “กิ่งอ่อน” ซึ่งหมายถึงกษัตริย์มาซีฮา. กษัตริย์องค์นี้จะถูกปลูกไว้ “บนภูเขายอดสูง” บนภูเขาซีโอนฝ่ายสวรรค์ ซึ่งเป็นที่ที่ท่านจะเป็น “ต้นสนสีดาร์ที่มีเกียรติ” เป็นบ่อเกิดแห่งพระพรที่แท้จริงบนแผ่นดินโลก.—วิวรณ์ 14:1.
บทเรียนสำหรับเรา:
2:6-8; 3:8, 9, 18-21. เราไม่ควรกลัวคนชั่วและไม่ควรเลิกประกาศข่าวสารของพระเจ้า ซึ่งรวมถึงการเตือนพวกเขา. เมื่อเผชิญความไม่แยแสหรือการต่อต้าน เราต้องแกร่งดุจเพชร. อย่างไรก็ตาม เราควรระวังที่จะไม่เป็นคนแข็งกระด้าง, ไม่สนใจไยดี, หรือขาดความปรานี. พระเยซูสงสารผู้คนที่พระองค์ประกาศให้ฟัง และเราก็ควรประกาศกับผู้คนโดยได้รับแรงกระตุ้นจากความสงสารเช่นกัน.—มัดธาย 9:36.
3:15. หลังจากรับเอางานมอบหมาย ยะเอศเคลอยู่ที่เมืองเธลาบีบ ‘เจ็ดวันด้วยความตกตะลึง’ เพื่อทบทวนข่าวสารที่ท่านต้องประกาศ. ไม่ควรหรอกหรือที่เราจะใช้เวลาศึกษาอย่างขยันขันแข็งและใคร่ครวญเพื่อจะเข้าใจความจริงฝ่ายวิญญาณที่ลึกซึ้ง?
4:1–5:4. ยะเอศเคลต้องมีความถ่อมใจและความกล้าเพื่อจะแสดงละครเชิงพยากรณ์สองเรื่อง. เช่นเดียวกัน เราควรถ่อมใจและกล้าหาญเมื่อทำงานมอบหมายใด ๆ ที่พระเจ้าประทานให้.
7:4, 9; 8:18; 9:5, 10. เราไม่จำเป็นต้องให้ดวงตาของเราแสดงความรู้สึกเศร้าเสียใจต่อคนที่ได้รับการพิพากษาลงโทษจากพระเจ้าหรือรู้สึกสงสารพวกเขา.
7:19. เมื่อพระยะโฮวาทรงพิพากษาสำเร็จโทษระบบนี้ เงินจะไม่มีค่าใด ๆ เลย.
8:5-18. การออกหากทำลายสัมพันธภาพกับพระเจ้า. “ผู้ที่ไม่มีพระเจ้ามักจะทำลายเพื่อนบ้านด้วยปากของเขา.” (สุภาษิต 11:9) นับว่าสุขุมที่เราจะต้านทานแม้แต่ความคิดที่จะฟังผู้ออกหาก.
9:3-6 (ฉบับแปลใหม่). การได้รับเครื่องหมาย—หลักฐานที่ว่าเราเป็นผู้รับใช้พระเจ้าที่ได้อุทิศตัวและรับบัพติสมาแล้วและที่เรามีบุคลิกภาพแบบคริสเตียน—เป็นสิ่งจำเป็นเพื่อจะรอดชีวิตผ่าน “ความทุกข์ลำบากใหญ่ยิ่ง.” (มัดธาย 24:21) คริสเตียนผู้ถูกเจิม ซึ่งชายที่มีกระปุกหมึกเป็นภาพเล็งถึง กำลังนำหน้าในงานทำเครื่องหมาย ซึ่งก็คืองานประกาศราชอาณาจักรและงานทำให้คนเป็นสาวก. หากเราต้องการรักษาเครื่องหมายของเราไว้ เราต้องช่วยพวกเขาในงานนี้อย่างกระตือรือร้น.
12:26-28 (ฉบับแปลใหม่). แม้แต่กับคนที่เยาะเย้ยข่าวสารของท่าน ยะเอศเคลจำต้องกล่าวว่า “บรรดาถ้อยคำของ [พระยะโฮวา] จะไม่ล่าช้าอีกต่อไปเลย.” เราต้องทำทุกสิ่งที่ทำได้เพื่อช่วยผู้อื่นให้วางใจในพระยะโฮวาก่อนที่พระองค์จะนำอวสานมาสู่ระบบนี้.
14:12-23. การได้รับความรอดเป็นหน้าที่รับผิดชอบของเราเอง. ไม่มีใครอาจทำแทนเราได้.—โรม 14:12.
18:1-29. เราต้องรับผิดชอบต่อผลแห่งการกระทำของเรา.
“เราจะทำลาย, ทำลาย, ทำลายแผ่นดิน”
ในปี 611 ก่อน ส.ศ. ซึ่งเป็นปีที่เจ็ดของการถูกเนรเทศ ผู้เฒ่าผู้แก่ของอิสราเอลได้มาหายะเอศเคลเพื่อ “ทูลถามพระเจ้า.” สิ่งที่พวกเขาได้ยินคือการกล่าวถึงประวัติศาสตร์อันยาวนานของอิสราเอลเรื่องการขืนอำนาจรวมทั้งคำตักเตือนว่า ‘พระยะโฮวาจะชักกะบี่ออกจากฝัก’ ต่อสู้พวกเขา. (ยะเอศเคล 20:1, ฉบับแปลใหม่; 21:4) เมื่อกล่าวถึงผู้ปกครองอิสราเอล (ซิดคียา) พระยะโฮวาตรัสว่า “จงถอดพระมาลาและปลงมงกุฎเสีย, นี่จะมิเป็นดังนี้, ผู้ที่ต่ำให้สูงขึ้น, ผู้ที่สูงให้ต่ำลง, เราจะทำลาย, ทำลาย, ทำลายแผ่นดิน, นี่และก็จะมิได้เป็นอีก, กว่าท่านผู้ทรงธรรมอันประเสริฐ [พระเยซูคริสต์] จะมา, และเราจะให้แผ่นดินแก่ท่าน.”—ยะเอศเคล 21:26, 27.
กรุงเยรูซาเลมถูกฟ้องกล่าวโทษ. ความผิดของอาฮะลา (อิสราเอล) และของอาฮะลีอาบ (ยูดาห์) ถูกเปิดโปง. อาฮะลาได้ถูก ‘มอบไว้ในมือของคนรักทั้งปวง คือในมือชาวอาซูระที่อาฮะลาได้รักเป็นอันมากนั้น.’ (ยะเอศเคล 23:9) ความร้างเปล่าของอาฮะลีอาบใกล้เข้ามาแล้ว. ในปี 609 ก่อน ส.ศ. การล้อมกรุงเยรูซาเลมนาน 18 เดือนได้เริ่มต้นขึ้น. เมื่อกรุงนี้ล่มสลายในที่สุด ชาวยิวก็ต้องตะลึงงันเกินกว่าที่จะแสดงความเสียใจ. ยะเอศเคลต้องไม่พูดข่าวสารของพระเจ้ากับพวกที่ถูกเนรเทศจนกว่าท่านจะได้รับข่าวจาก “ผู้หนีภัย” เกี่ยวกับความล่มจมของกรุงนั้น.—ยะเอศเคล 24:26, 27, ฉบับแปลใหม่.
คำตอบสำหรับคำถามเกี่ยวกับข้อพระคัมภีร์:
21:4—“กะบี่” ที่พระยะโฮวาทรงชักออกจากฝักหมายถึงอะไร? “กะบี่” ที่พระยะโฮวาทรงใช้ในการพิพากษาลงโทษกรุงเยรูซาเลมและยูดาห์หมายถึงกษัตริย์นะบูคัดเนซัรแห่งบาบิโลนและกองทัพของเขา. นอกจากนี้ยังอาจหมายรวมถึงองค์การของพระเจ้าส่วนที่อยู่ในสวรรค์ซึ่งประกอบด้วยเหล่ากายวิญญาณผู้มีอำนาจ.
24:6-14—สนิมที่อยู่ในหม้อหมายถึงอะไร? มีการเปรียบกรุงเยรูซาเลมที่ถูกล้อมกับหม้อใหญ่ใบหนึ่ง. สนิมที่อยู่ในหม้อหมายถึงความสกปรกทางศีลธรรมของกรุงนี้—ความไม่สะอาด, ความประพฤติหละหลวม, และการทำให้โลหิตตกที่กรุงนี้ต้องรับผิดชอบ. ความไม่สะอาดของกรุงนั้นมีมากเสียจนแม้แต่การวางหม้อเปล่าบนถ่านเพลิงและทำให้หม้อร้อนขึ้นก็ไม่อาจกำจัดสนิมให้หมดไปได้.
บทเรียนสำหรับเรา:
20:1, 49. ปฏิกิริยาของพวกผู้เฒ่าผู้แก่แห่งอิสราเอลแสดงให้เห็นว่าพวกเขาสงสัยคำพูดของยะเอศเคล. ขอเราอย่าพัฒนาทัศนะช่างสงสัยต่อคำเตือนของพระเจ้า.
21:18-22. แม้นะบูคัดเนซัรจะใช้การเสี่ยงทาย แต่พระยะโฮวาก็ทรงทำให้แน่ใจว่าผู้ปกครองนอกรีตคนนี้จะมาโจมตีกรุงเยรูซาเลมจริง ๆ. นี่แสดงให้เห็นว่า แม้ปิศาจก็ไม่อาจหยุดยั้งผู้ที่พระเจ้าใช้ให้พิพากษาลงโทษเพื่อทำให้พระทัยประสงค์ของพระองค์สำเร็จ.
22:6-16. พระยะโฮวาทรงชังการใส่ร้าย, ความประพฤติหละหลวม, การใช้อำนาจโดยมิชอบ, และการรับสินบน. เราควรตั้งใจแน่วแน่ที่จะหลีกเลี่ยงการกระทำผิดเหล่านี้.
23:5-49. การสร้างพันธมิตรทางการเมืองทำให้อิสราเอลและยูดาห์รับเอาการนมัสการเท็จของเหล่าพันธมิตร. ให้เราต้านทานการผูกมิตรกับโลกซึ่งอาจทำลายความเชื่อของเราได้.—ยาโกโบ 4:4.
ข่าวสารที่มีชีวิตและทรงพลัง
ช่างเป็นบทเรียนอันยอดเยี่ยมจริง ๆ ที่เราได้เรียนจากพระธรรมยะเอศเคล 24 บทแรก! หลักการต่าง ๆ ที่กล่าวถึงในที่นั้นแสดงให้เห็นว่ามีอะไรบ้างที่พระเจ้าไม่พอพระทัย, เราจะได้รับความเมตตาจากพระองค์ได้อย่างไร, และเหตุใดเราควรเตือนเหล่าคนชั่ว. คำพยากรณ์เกี่ยวกับพินาศกรรมของกรุงเยรูซาเลมให้ภาพอย่างชัดเจนเกี่ยวกับพระยะโฮวาฐานะพระเจ้าผู้ทรง ‘ประกาศสิ่งเหล่านั้นให้ผู้คนรู้ก่อนสิ่งเหล่านั้นได้เกิดขึ้น.’—ยะซายา 42:9.
คำพยากรณ์เหล่านั้นดังที่บันทึกไว้ที่ยะเอศเคล 17:22-24 และ 21:26, 27 ชี้ถึงการสถาปนาราชอาณาจักรมาซีฮาในสวรรค์. อีกไม่นาน การปกครองนี้จะทำให้พระทัยประสงค์ของพระเจ้าสำเร็จบนแผ่นดินโลก. (มัดธาย 6:9, 10) ด้วยความเชื่อและความมั่นใจอย่างเต็มเปี่ยม เราสามารถคอยท่าพระพรจากราชอาณาจักรของพระเจ้า. ใช่แล้ว “พระคำของพระเจ้ามีชีวิตและทรงพลัง.”—เฮ็บราย 4:12, ล.ม.
[ภาพหน้า 12]
ราชรถฝ่ายสวรรค์เป็นภาพเล็งถึงอะไร?
[ภาพหน้า 14]
การมีส่วนร่วมอย่างกระตือรือร้นในงานประกาศช่วยเรารักษา “เครื่องหมาย” ของเราไว้
