สิ่ง​ที่​ทำ​ให้​คน​ทิ้ง​ความ​เชื่อ: หรือ “สิ่ง​ที่​ชักจูง​คน​ให้​หลง​ทำ​ผิด” เชื่อ​กัน​ว่า​คำ​กรีก สคานดาลอน แต่​เดิม​หมาย​ถึง​กับดัก และ​บาง​คน​คิด​ว่า​หมาย​ถึง​แท่ง​ไม้​ที่​อยู่​ใน​กับดัก​ซึ่ง​มี​เหยื่อ​ล่อ​ผูก​ติด​อยู่ ต่อ​มา​มี​การ​ใช้​คำ​นี้​ใน​ความ​หมาย​ที่​กว้าง​ขึ้น คือ​หมาย​ถึง​อะไร​ก็​ตาม​ที่​เป็น​สิ่ง​กีด​ขวาง​ซึ่ง​ทำ​ให้​คน​เรา​สะดุด​หรือ​ล้ม​ลง และ​เมื่อ​ใช้​ใน​ความ​หมาย​เป็น​นัย คำ​นี้​หมาย​ถึง​การ​กระทำ​หรือ​สถานการณ์​ที่​ทำ​ให้​คน​เรา​ทำ​สิ่ง​ที่​ไม่​เหมาะ​สม ไม่​ถูก​ต้อง​ด้าน​ศีลธรรม หรือ​ทำ​ผิด ส่วน​คำ​กริยา สคานดาลิโศ ซึ่ง​ใน ลก 17:2 แปล​ว่า “ทำ​ให้​คน . . . ทิ้ง​ความ​เชื่อ” ยัง​อาจ​แปล​ได้​ว่า “กลาย​เป็น​หลุมพราง, เป็น​ต้น​เหตุ​ให้​ทำ​ผิด”

วัน​ละ 7 ครั้ง: คำ​พูด​นี้​อาจ​เตือน​ให้​เปโตร​คิด​ถึง​คำ​ตอบ​ของ​พระ​เยซู​ก่อน​หน้า​นั้น เปโตร​เคย​ถาม​ท่าน​ว่า​ควร​ให้​อภัย​พี่​น้อง​กี่​ครั้ง ตอน​นั้น​พระ​เยซู​ตอบ​ว่า​ต้อง​ให้​อภัย “ถึง 77 ครั้ง” (ดูข้อมูล​สำหรับ​ศึกษา​ที่ มธ 18:22) คำ​ตอบ​ของ​พระ​เยซู​ทั้ง​ตอน​นั้น​และ​ใน​ข้อ​นี้​ไม่​ได้​มี​ความ​หมาย​ตาม​ตัว​อักษร คำ​ว่า “7 ครั้ง” ใน​ข้อ​นี้​ทำ​ให้​คิด​ถึง​จำนวน​ที่​ไม่​จำกัด (เทียบ​กับ​คำ​ว่า “วัน​ละ​เจ็ด​ครั้ง” ใน สด 119:164 ซึ่ง​ทำ​ให้​คิด​ถึง​การ​ทำ​ซ้ำ ๆ ทำ​สม่ำเสมอ และ​ทำ​อยู่​ตลอด) คริสเตียน​คน​หนึ่ง​อาจ​ทำ​ผิด​กับ​พี่​น้อง 7 ครั้ง​ใน​วัน​เดียว​และ​เขา​ก็​กลับ​ใจ​ทั้ง 7 ครั้ง ถ้า​ตอน​ที่​ถูก​ตำหนิ​แล้ว​เขา​กลับ​ใจ​ก็​ต้อง​ให้​อภัย​เขา​ทุก​ครั้ง ถ้า​มี​การ​กลับ​ใจ​แบบ​นี้ เขา​ก็​สม​ควร​ได้​รับ​การ​อภัย​แบบ​ไม่​อั้น—ลก 17:3

ขนาด​เท่า​เมล็ด​มัสตาร์ด: หรือ “เล็ก​เท่า​เมล็ด​มัสตาร์ด”—ดูข้อมูล​สำหรับ​ศึกษา​ที่ ลก 13:19

ต้น​หม่อน​ดำ: มี​การ​พูด​ถึง​ต้น​นี้​แค่​ครั้ง​เดียว​ใน​คัมภีร์​ไบเบิล คำ​กรีก​ที่​ใช้​ใน​ข้อ​นี้​โดย​ปกติ​แล้ว​หมาย​ถึง​ต้น​หม่อน​ทั่ว ๆ ไป ต้น​หม่อน​ที่​ปลูก​กัน​มาก​ใน​อิสราเอล​คือ​ต้น​หม่อน​ดำ (Morus nigra) ต้น​หม่อน​ชนิด​นี้​มี​ลำ​ต้น​ที่​แข็งแรง และ​เมื่อ​โต​เต็ม​ที่​จะ​มี​ความ​สูง​ประมาณ 6 เมตร ใบ​ของ​มัน​มี​ขนาด​ใหญ่​และ​เป็น​รูป​หัวใจ ผล​เป็น​สี​แดง​เข้ม​หรือ​ดำ คล้าย​ลูก​แบล็คเบอร์รี่ เป็น​ที่​รู้​กัน​ว่า​ราก​ของ​ต้น​หม่อน​ดำ​จะ​แผ่​ไป​ไกล​มาก​ทำ​ให้​ถอน​ต้น​นี้​ได้​ยาก

ใส่​ผ้า​กัน​เปื้อน​ให้​พร้อม: คำ​กรีก เพะริโศนนูไม ที่​แปล​ว่า “ใส่​ผ้า​กัน​เปื้อน” แปล​ตรง​ตัว​ว่า “คาด​เอว​ไว้” หมาย​ถึง​การ​ใส่​ผ้า​กัน​เปื้อน​หรือ​เข็มขัด​เพื่อ​ให้​ชุด​ที่​ใส่​อยู่​กระชับ​ขึ้น​และ​พร้อม​จะ​ทำ​งาน ใน​ท้อง​เรื่อง​นี้ คำ​กรีก​นี้​อาจ​แปล​ได้​ด้วย​ว่า “ให้​แต่ง​ตัว​และ​เตรียม​พร้อม​ที่​จะ​รับใช้” คำ​กรีก​นี้​ยัง​มี​การ​ใช้​ที่ ลก 12:35, 37 และ อฟ 6:14—ดูข้อมูล​สำหรับ​ศึกษา​ที่ ลก 12:35, 37

ที่​ทำ​ตาม​หน้า​ที่​เท่า​นั้น: แปล​ตรง​ตัว​ว่า “ที่​ไม่​มี​ประโยชน์, ที่​ไร้​ค่า” จุด​สำคัญ​ใน​ตัว​อย่าง​เปรียบ​เทียบ​ของ​พระ​เยซู​ไม่​ได้​หมาย​ความ​ว่า​ทาส​หรือ​สาวก​ต้อง​มอง​ว่า​ตัว​เอง​ไม่​มี​ประโยชน์​หรือ​ไม่​มี​ค่า ใน​ท้อง​เรื่อง​นี้ คำ​นี้​ถ่ายทอด​แนว​คิด​ว่า​ทาส​มอง​ตัว​เอง​อย่าง​เจียม​ตัว​และ​ไม่​คิด​ว่า​ตัว​เอง​ควร​ได้​รับ​ความ​สนใจ​หรือ​การ​ยกย่อง​เป็น​พิเศษ นัก​วิชาการ​ด้าน​คัมภีร์​ไบเบิล​บาง​คน​มอง​ว่า​คำ​ที่​ใช้​ใน​ข้อ​นี้​เป็น​อติพจน์​หรือ​คำ​พูด​เกิน​จริง ซึ่ง​มี​ความ​หมาย​ว่า “พวก​เรา​เป็น​แค่​ทาส​ไม่​สม​ควร​ได้​รับ​ความ​สนใจ​เป็น​พิเศษ”

ตอน​ที่​พระ​เยซู​เดิน​ทาง​ไป​กรุง​เยรูซาเล็ม . . . ใช้​เส้น​ทาง​ที่​อยู่​ระหว่าง​แคว้น​สะมาเรีย​กับ​แคว้น​กาลิลี: จุด​หมาย​ปลาย​ทาง​ของ​การ​เดิน​ทาง​ครั้ง​นี้​คือ​กรุง​เยรูซาเล็ม แต่​ตอน​แรก​พระ​เยซู​ออก​จาก​เมือง​เอฟราอิม​โดย​เดิน​ทาง​ขึ้น​เหนือ​ผ่าน​แคว้น​สะมาเรีย​และ​กาลิลี (อาจ​เป็น​ทาง​ใต้​ของ​แคว้น) เพื่อ​ไป​ที่​พีเรีย ระหว่าง​การ​เดิน​ทาง​ครั้ง​นี้ ตอน​ที่​พระ​เยซู​กำลัง​เข้า​ไป​ใน​หมู่​บ้าน​หนึ่ง​ซึ่ง​อาจ​อยู่​ใน​แคว้น​สะมาเรีย​หรือ​กาลิลี ท่าน​เจอ​กับ​คน​โรค​เรื้อน 10 คน (ลก 17:12) นี่​เป็น​ครั้ง​สุด​ท้าย​ที่​พระ​เยซู​ไป​กาลิลี​ก่อน​ที่​ท่าน​จะ​เสีย​ชีวิต—ยน 11:54; ดูภาค​ผนวก ก​7

คน​โรค​เรื้อน 10 คน: ใน​สมัย​คัมภีร์​ไบเบิล​คน​โรค​เรื้อน​มัก​จะ​อยู่​ด้วย​กัน​เป็น​กลุ่ม​ซึ่ง​ทำ​ให้​พวก​เขา​ช่วยเหลือ​กัน​ได้ (2พก 7:3-5) กฎหมาย​ของ​พระเจ้า​กำหนด​ว่า​คน​โรค​เรื้อน​ต้อง​แยก​อยู่​ต่าง​หาก และ​ไม่​ว่า​จะ​ไป​ที่​ไหน​คน​โรค​เรื้อน​ต้อง​เตือน​คน​อื่น​ให้​รู้​ว่า​เขา​อยู่​ตรง​นั้น​โดย​ร้อง​ตะโกน​ว่า “ไม่​สะอาด ไม่​สะอาด” (ลนต 13:45, 46) ใน​ข้อ​นี้​คน​โรค​เรื้อน​ทำ​ตาม​ที่​กฎหมาย​ของ​โมเสส​บอก​ไว้​โดย​ยืน​อยู่​ห่าง ๆ พระ​เยซู—ดูข้อมูล​สำหรับ​ศึกษา​ที่ มธ 8:2 และ​ส่วน​อธิบาย​ศัพท์​คำ​ว่า “โรค​เรื้อน”

ไป​หา​ปุโรหิต​แล้ว​ให้​พวก​เขา​ตรวจ​ดู: พระ​เยซู​คริสต์​อยู่​ใต้​กฎหมาย​ของ​โมเสส​ตอน​ที่​อยู่​บน​โลก และ​ท่าน​ยอม​รับ​การ​จัด​เตรียม​เรื่อง​ปุโรหิต ท่าน​จึง​บอก​ให้​คน​โรค​เรื้อน​ที่​ท่าน​รักษา​ไป​หา​ปุโรหิต (มธ 8:4; มก 1:44) ตาม​กฎหมาย​ของ​โมเสส ปุโรหิต​ต้อง​ตรวจ​ดู​ว่า​คน​ที่​เป็น​โรค​เรื้อน​หาย​จาก​โรค​แล้ว​หรือ​ไม่ คน​ที่​หาย​โรค​ต้อง​ไป​ที่​วิหาร​เพื่อ​ถวาย​เครื่อง​บูชา​หรือ​สิ่ง​ของ คือ​นก​เป็น ๆ ชนิด​ที่​สะอาด 2 ตัว กิ่ง​สน​ซีดาร์ ด้าย​สี​แดง​เข้ม และ​กิ่ง​หุสบ—ลนต 14:2-32

พวก​เขา​ก็​หาย​โรค: ลูกา​เป็น​คน​เดียว​ที่​พูด​ถึง​เหตุ​การณ์​ที่​พระ​เยซู​รักษา​คน​โรค​เรื้อน 10 คน

อย่าง​ที่​ทุก​คน​เห็น​ได้​ชัด: คำ​กรีก​ที่​ใช้​ใน​ข้อ​นี้​มี​อยู่​แค่​ครั้ง​เดียว​ใน​พระ​คัมภีร์​คริสเตียน​ภาค​ภาษา​กรีก​และ​มา​จาก​คำ​กริยา​กรีก​ที่​หมาย​ถึง “เฝ้า​ดู​อย่าง​ใกล้​ชิด, สังเกต” นัก​วิชาการ​ด้าน​คัมภีร์​ไบเบิล​บาง​คน​บอก​ว่า​นัก​เขียน​เรื่อง​ทาง​การ​แพทย์​สมัย​ก่อน​มัก​ใช้​คำ​นี้​เมื่อ​พูด​ถึง​การ​เฝ้า​สังเกต​อาการ​ของ​โรค การ​ใช้​คำ​นี้​ใน​ข้อ​นี้​อาจ​แสดง​ว่า​รัฐบาล​ของ​พระเจ้า​จะ​ไม่​มา​ใน​แบบ​ที่​ทุก​คน​สังเกต​เห็น​ได้

อยู่​ใน​หมู่​พวก​คุณ: หรือ “อยู่​ท่ามกลาง​พวก​คุณ” คำ​สรรพนาม “พวก​คุณ” ใน​ภาษา​กรีก​อยู่​ใน​รูป​พหูพจน์​และ​หมาย​ถึง​พวก​ฟาริสี​ที่​กำลัง​พูด​กับ​พระ​เยซู (ลก 17:20; เทียบ​กับ มธ 23:13) พระ​เยซู​เป็น​ตัว​แทน​ของ​พระเจ้า เป็น​ผู้​ที่​พระเจ้า​เจิม​ให้​เป็น​กษัตริย์ จึง​พูด​ได้​ว่า “รัฐบาล” ของ​พระเจ้า​อยู่​ใน​หมู่​พวก​เขา แต่​ไม่​ใช่​แค่​พระ​เยซู​อยู่​ตรง​นั้น​กับ​พวก​เขา ท่าน​ยัง​มี​อำนาจ​ที่​จะ​ทำ​สิ่ง​ต่าง ๆ ซึ่ง​แสดง​ว่า​ท่าน​เป็น​กษัตริย์​ที่​พระเจ้า​แต่ง​ตั้ง​และ​มี​อำนาจ​เตรียม​คน​ที่​จะ​ได้​รับ​ตำแหน่ง​ใน​รัฐบาล​ของ​พระเจ้า​ที่​กำลัง​มา​ถึง​ด้วย—ลก 22:29, 30

สมัย​ของ ‘ลูก​มนุษย์’ จะ: หรือ​อาจ​แปล​ได้​ว่า “ลูก​มนุษย์​จะ” สำเนา​พระ​คัมภีร์​เก่าแก่​บาง​ฉบับ​ใช้​ข้อ​ความ​ที่​สั้น​กว่า แต่​บาง​ฉบับ​ก็​ใช้​ข้อ​ความ​แบบ​ที่​ใช้​ใน​ข้อ​นี้

เหมือน​กับ​ฟ้า​แลบ: การ​ประทับ​ของ​พระ​เยซู​เหมือน​กับ​ฟ้า​แลบ​ใน​แง่​ที่​ว่า เมื่อ​ท่าน​มา​ประทับ​ฐานะ​กษัตริย์​ใน​รัฐบาล​ของ​พระเจ้า​ทุก​คน​ที่​เฝ้า​ดู​จะ​เห็น​หลักฐาน​การ​ประทับ​นั้น​อย่าง​ชัดเจน

สมัย​ของ​โนอาห์: ใน​คัมภีร์​ไบเบิล คำ​ว่า “สมัย” บาง​ครั้ง​ใช้​หมาย​ถึง​ช่วง​ชีวิต​ของ​คน​คน​หนึ่ง (อสย 1:1; ยรม 1:2, 3; ลก 17:28) ใน​ข้อ​นี้​พระ​เยซู​เทียบ “สมัย​ของ​โนอาห์” กับ​สมัย​ของ ‘ลูก​มนุษย์’ และ​ใน​บันทึก​ที่ มธ 24:37 ซึ่ง​พูด​เรื่อง​เดียว​กัน มี​การ​ใช้​คำ​ว่า “การ​ประทับ​ของ ‘ลูก​มนุษย์’” แม้​พระ​เยซู​บอก​ว่า​สมัย​ของ​โนอาห์​กับ “สมัย” หรือ “การ​ประทับ” ของ​ท่าน​มี​ตอน​จบ​คล้าย​กัน แต่​ท่าน​ก็​ไม่​ได้​เทียบ​แค่​ตอน​จบ​ของ​สมัย​โนอาห์​ซึ่ง​ก็​คือ​ตอน​ที่​น้ำ​ท่วม​โลก​กับ​ตอน​จบ​ของ​การ​ประทับ​ของ​ท่าน เนื่อง​จาก “สมัย​ของ​โนอาห์” ครอบ​คลุม​ช่วง​เวลา​หลาย​ปี จึง​เชื่อ​ได้​ว่า “สมัย [หรือ “การ​ประทับ”] ของ​ลูก​มนุษย์” ที่​บอก​ไว้​ล่วง​หน้า​ก็​จะ​ครอบ​คลุม​ช่วง​เวลา​หลาย​ปี​เหมือน​กัน และ​จะ​จบ​ลง​ด้วย​การ​ทำลาย​คน​ที่​ไม่​แสวง​หา​ความ​รอด​จาก​พระเจ้า—ดูข้อมูล​สำหรับ​ศึกษา​ที่ มธ 24:3

เรือ: ดูข้อมูล​สำหรับ​ศึกษา​ที่ มธ 24:38

น้ำ​ก็​มา​ท่วม: หรือ “น้ำ​ท่วม​โลก” คำ​กรีก คาทาคลูซะมอส หมาย​ถึง​น้ำ​ท่วม​ใหญ่​ที่​มี​พลัง​ทำลาย​ล้าง​อย่าง​รุนแรง คัมภีร์​ไบเบิล​ใช้​คำ​นี้​เมื่อ​พูด​ถึง​น้ำ​ท่วม​โลก​สมัย​โนอาห์—ปฐก 6:17, ฉบับ​เซปตัวจินต์; มธ 24:38, 39; 2ปต 2:5

ดาดฟ้า: หลังคา​บ้าน​สมัย​นั้น​จะ​เป็น​เหมือน​ดาดฟ้า​ที่​แบน​ราบ​และ​ใช้​ประโยชน์​ได้​หลาย​อย่าง เช่น เก็บ​ของ (ยชว 2:6) พักผ่อน (2ซม 11:2) นอน​หลับ (1ซม 9:26) และ​ฉลอง​เทศกาล​เพื่อ​นมัสการ​พระเจ้า (นหม 8:16-18) จึง​ต้อง​มี​กฎหมาย​สั่ง​ให้​ทำ​แนว​กั้น​รอบ​ดาดฟ้า (ฉธบ 22:8) ปกติ​แล้ว จะ​มี​บันได​ที่​สร้าง​ไว้​นอก​ตัว​บ้าน หรือ​บันได​พาด​สำหรับ​ขึ้น​ลง​ดาดฟ้า​โดย​ไม่​ต้อง​เข้า​ไป​ใน​บ้าน ซึ่ง​ช่วย​ให้​เรา​เข้าใจ​ว่า​สาวก​ของ​พระ​เยซู​สามารถ​ทำ​ตาม​คำ​เตือน​ของ​ท่าน​ใน​เรื่อง​นี้​ได้ และ​แสดง​ให้​เห็น​ว่า​สถานการณ์​นี้​เป็น​เรื่อง​เร่ง​ด่วน​ขนาด​ไหน

ถูก​พา​ไป: มี​การ​ใช้​คำ​กรีก​ที่​แปล​ว่า “ถูก​พา​ไป” ใน​หลาย​ท้อง​เรื่อง​และ​มัก​ใช้​ใน​ความ​หมาย​ที่​ดี ตัว​อย่าง​เช่น ที่ มธ 1:20 แปล​คำ​นี้​ว่า “แต่งงาน” ซึ่ง​ก็​คือ​พา​มา​อยู่​ที่​บ้าน; ที่ มธ 17:1 แปล​ว่า “พา . . . ไป”; และ​ที่ ยน 14:3 แปล​ว่า “รับ . . . ไป​อยู่” ดัง​นั้น ใน​ท้อง​เรื่อง​นี้​คำ​กรีก​นี้​ดู​เหมือน​หมาย​ถึง​การ​ได้​รับ​ความ​โปรดปราน​จาก​พระ​เยซู​ซึ่ง​เป็น “อาจารย์” และ​ได้​รับ​การ​ช่วย​ให้​รอด (ลก 17:37) คำ​นี้​ยัง​สอดคล้อง​กับ​การ​ที่​โนอาห์​ถูก​พา​เข้า​ไป​ใน​เรือ​ใน​วัน​ที่​น้ำ​ท่วม​โลก และ​การ​ที่​โลท​ถูก​ทูต​สวรรค์​พา​ออก​จาก​เมือง​โสโดม (ลก 17:26-29) ใน​อีก​ด้าน​หนึ่ง การ​ถูก​ทิ้ง​ไว้​หมาย​ถึง​การ​ถูก​พิพากษา​ว่า​สม​ควร​ถูก​ทำลาย

ใน​ข้อ​นี้​สำเนา​พระ​คัมภีร์​เก่าแก่​บาง​ฉบับ​มี​ข้อ​ความ​ว่า “ชาย​สอง​คน​อยู่​ใน​ทุ่ง​นา จะ​เอา​ไป​คน​หนึ่ง จะ​ละ​ไว้​คน​หนึ่ง” แต่​ข้อ​ความ​นี้​ไม่​มี​ใน​สำเนา​พระ​คัมภีร์​ที่​เก่าแก่​ที่​สุด​และ​น่า​เชื่อถือ​ที่​สุด และ​ดู​เหมือน​ว่า​ไม่​ได้​เป็น​ข้อ​ความ​ที่​อยู่​ใน​ต้น​ฉบับ​ของ​หนังสือ​ลูกา แต่​มี​ข้อ​ความ​คล้าย​กัน​ซึ่ง​เป็น​ส่วน​หนึ่ง​ของ​ข้อ​ความ​ที่​ได้​รับ​การ​ดล​ใจ​อยู่​ที่ มธ 24:40 นัก​วิชาการ​ด้าน​คัมภีร์​ไบเบิล​บาง​คน​จึง​คิด​ว่าผู้​คัด​ลอกคน​หนึ่ง​ใน​ยุค​แรก​เอา​ข้อ​ความ​จาก​หนังสือ​มัทธิว​มา​ใส่​ใน​หนังสือ​ลูกา—ดูภาค​ผนวก ก​3