1. ብመሰረት ቃል ኣምላኽ: እተን ክልተ ዓይነት ሃይማኖት እንታይ እየን፧

የሱስ: “እታ ናብ ጥፍኣት እትወስድ ደገ ርሕብቲ: መገዳውን ገፋሕ እያ: እቶም ብእኣ ዚአትዉ ድማ ብዙሓት እዮም። እታ ናብ ህይወት እትወስድ ደገ ግና ጸባብ: መገዳውን ቀጣን እያ: እቶም ዚረኽብዋ ኸኣ ሒደት እዮም እሞ: በታ ጸባብ ደገ እተዉ” በለ። (ማቴዎስ 7:13, 14) ብመሰረት ቃል ኣምላኽ ክልተ ዓይነት ሃይማኖት ጥራይ እየን ዘለዋ። እታ ሓንቲ ናይ ሓቂ: እታ ሓንቲ ናይ ሓሶት፣ እታ ሓንቲ ቕንዕቲ: እታ ሓንቲ ጌጋ፣ እታ ሓንቲ ናብ ህይወት እትመርሕ: እታ ሓንቲ ድማ ናብ ጥፍኣት እትመርሕ።

2. ጥቕስታት መጽሓፍ ቅዱስ ኵለን ሃይማኖታት ንኣምላኽ ከም ዘየሐጕሳኦ ዜርኢ ብኸመይ እዩ፧

² ገለ ሰባት ኵለን ሃይማኖታት ንኣምላኽ ዜሐጕሳኦ እዩ ዚመስሎም። ቀጺሉ ዘሎ ጥቕስታት መጽሓፍ ቅዱስ: እዚ ሓቂ ኸም ዘይኰነ እዩ ዜርኢ:-

• “ደቂ እስራኤል ድማ መሊሶም ኣብ ቅድሚ እግዚኣብሄር ክፉእ ገበሩ: ንበዓላትን ንኣስታርቴታትን ንኣማልኽቲ ኣራምን ንኣማልኽቲ ሲዶንን ንኣማልኽቲ ሞኣብን ንኣማልኽቲ ደቂ ዓሞንን ንኣማልኽቲ ፍልስጥኤማውያንን ኣገልገሉ: ንእግዚኣብሄር ግና ሐደግዎ እምበር: ኣየገልገልዎን። ሽዑ ዅራ እግዚኣብሄር ኣብ እስራኤል ነደደ።” (መሳፍንቲ 10:6, 7) ነቲ ናይ ሓቂ ኣምላኽ ገዲፍና ንጣኦታት ወይ ንኻልኦት ኣማልኽቲ ነምልኽ እንተ ደኣ ዄንና: ስምረት ኣምላኽ ኣይንረክብን ኢና።

• “እዚ ህዝቢ እዚ ብኸናፍሩ የኽብረኒ: ልቦም ግና ካባይ ርሑቕ እዩ። ግናኸ ምህሮ ስርዓት ሰብ እናመሀሩ: ብኸንቱ እዮም ዜምልኹኒ።” (ማርቆስ 7:6, 7) ንኣምላኽ ነምልኽ ኢና ዚብሉ ሰባት ኣብ ክንዲ ትምህርትታት መጽሓፍ ቅዱስ: ናይ ገዛእ ርእሶም ትምህርትታት ዚምህሩ እንተ ደኣ ዀይኖም: ኣምልኾኦም ከንቱ እዩ። ኣብ ቅድሚ ኣምላኽ ተቐባልነት የብሉን።

• “ኣምላኽ መንፈስ እዩ: እቶም ዚሰግዱሉ ድማ ብመንፈስን ብሓቅን ኪሰግድሉ ይግብኦም።” (ዮሃንስ 4:24) ኣምልኾና ምስቲ ኣብ ቃል ኣምላኽ ዚርከብ ሓቂ ዚሰማማዕ ኪኸውን ኣለዎ።

3. ንናይ ሓቂ ሃይማኖት ካብ ናይ ሓሶት ክንፈልየሉ እንኽእል ሓደ መገዲ እንታይ እዩ፧

³ ሓንቲ ሃይማኖት ንኣምላኽ ተሐጕስን ዘይተሐጕስን ምዃና ብኸመይ ክንፈልጥ ንኽእል፧ የሱስ: “እቲ ጽቡቕ ኦም ጽቡቕ ፍረ ይፈሪ: እቲ ኽፉእ ኦም ከኣ ክፉእ ፍረ ይፈሪ። . . . እምብኣርከ ብፍሪኦም ከተለልይዎም ኢኹም” በለ። ብኻልእ ኣበሃህላ: እታ ሃይማኖት ካብ ኣምላኽ እንተ ደኣ ዀይና ጽቡቕ ትፈሪ: ካብ ሰይጣን እንተ ደኣ ዀይና ድማ ሕማቕ ትፈሪ።—ማቴዎስ 7:15-20

4. ኣምለኽቲ የሆዋ ዜንጸባርቕዋ ባህርይ እንታይ እያ፧

⁴ ናይ ሓቂ ሃይማኖት ኣብ ንሓድሕዶምን ንኻልኦትን ፍቕሪ ዜርእዩ ሰባት እያ ትፈሪ። እዚ ዝዀነሉ ምኽንያት: የሆዋ ባዕሉ ፈቃር ኣምላኽ ስለ ዝዀነ እዩ። የሱስ: “ነንሓድሕድኩም ፍቕሪ እንተላትኩም: በዚ ደቀ መዛሙርተይ ምዃንኩም ኵሉ ኺፈልጥ እዩ” በለ። ሃይማኖታት ነዚ መዓቀኒ ናይ ሓቂ ኣምልኾ ኺሕልዋኦ ዚኽእላ ብኸመይ እየን፧—ዮሃንስ 13:35፣ ሉቃስ 10:27፣ 1 ዮሃንስ 4:8

5. ሓንቲ ኢንሳይክሎፔድያ ንንግዲ ባርያ ኣፍሪቃ ብኸመይ ገለጸቶ፧

⁵ ብዛዕባ ንግዲ ባርያ ኣፍሪቃ እስከ ንርአ። ዘ ኒው ኢንሳይክሎፔድያ ብሪታኒካ ኸምዚ ብምባል ይገልጽ:- “ካብ 650 ክሳዕ 1905 ኣብ ዘሎ ግዜ: ኣስታት 18,000,000 ዝዀኑ ኣፍሪቃውያን ናብተን ኣብ ስግር ሰሃራ ዚርከባ ሃገራት እስላምን ስግር ህንዳዊ ውቅያኖስን ግዒዞም እዮም። ኣብ ካልኣይ መፋርቕ መበል 15 ዘመን: ኣውሮጳውያን ኣብ ምዕራባዊ ገማግም ኣፍሪቃ ኺነግዱ ጀመሩ። ክሳዕ 1867 ኣብ ዘሎ ግዜ ድማ ካብ 7,000,000 ክሳዕ 10,000,000 ንዝዀኑ ኣፍሪቃውያን ባሮት ብምግባር ናብታ ሓዳስ ዓለም [ኣመሪካ] ብመራኽብ ወሲዶሞም እዮም።”

6. ሃይማኖታት ኣብ ንግዲ ባርያ ኢደን ዘእተዋ ብኸመይ እየን፧

 ⁶ ኣቦታትን ኣዴታትን ቈልዑን ካብ መረበቶምን ስድራቤቶምን ተመንዚዖም ኪውሰዱ: ኪምቍሑ: ብዝረሰነ ሓጺን ዕላመት ኪግበረሎም: ከምኡውን ከም ከብቲ ኺዕደጉን ኪሽየጡን ከለዉ ኣብ ዝነበረ ዕግርግር: ሃይማኖታት እንታይ ኣቕዋም ነበረን፧ በዝወል ኦጎት ኣብታ ደይሊ ኔሽን እትበሃል ኣብ ናይሮቢ: ኬንያ እትሕተም ጋዜጣ ኸምዚ ኢሉ ጸሓፈ:- “ክልቲአን ማለት ክርስትናን ምስልምናን: ሰባት ሓድነት ኪህልዎም ዚምህራ እኳ እንተ ዀና: ኣብ ክልቲአን ከቢድ ዓሌታዊ ጽልኢ ዝሓደሮ ባሮት ዚውንን ሕብረተሰብ ኣስፋሕፊሑ እዩ። . . . ነቲ ሓባራዊ በደል ምስልምናን ክርስትናን: ሃገራት ምዕራብን ማእከላይ ምብራቕን: ከምኡውን ነቲ ንኣፍሪቃውያን ናብ ማእለያ ዘይብሉ ናይ ዘመናት ስቓይ ዝመርሖም ስነ-ምግባራዊ ዑረት ኣፍልጦ ኽንህበሉ ኣሎና።”

7. መራሕቲ ሃይማኖት ኣብ ውግእ እንታይ ተራ እዩ ነይርዎም፧

⁷ ናይ ሓሶት ሃይማኖት እቲ ሕማቕ ፍሪኣ ብኻልእ መገድታት እውን ኣርእያ እያ። ንኣብነት: መጽሓፍ ቅዱስ “ንብጻይካ ኸም ነፍስኻ ኣፍቅሮ” እኳ እንተ በለ: ኣብ መላእ ዓለም ዚርከቡ መራሕቲ ሃይማኖት ግን ንውግእ ብምሉእ ሓይሎም ደጊፎምን ኣተባቢዖምን እዮም።—ማቴዎስ 22:39

8. (ሀ) መራሕቲ ሃይማኖት: ኣብቲ ኣብ ኣፍሪቃ እተኻየደ ግጭታት: ሰባት ንኺቃተሉ ዘተባብዑ ብኸመይ እዮም፧ (ለ) ሓደ ቐሺ ብዛዕባ እቲ መራሕቲ ሃይማኖት ኣብ ውግእ ሓድሕድ ናይጀርያ ዝነበሮም ግደ ብዚምልከት እንታይ በለ፧

⁸ ገለ ኣቕሽሽትን ደናግልን ኣብቲ ብ1994 ኣብ ሩዋንዳ እተገብረ ዜስካሕክሕ ህልቂት ከም እተሳተፉ ዅሉ ዚፈልጦ ሓቂ እዩ። ሃይማኖት ኣብ ኣፍሪቃ ኣብ እተገብረ ኻልእ ግጭታት እውን ቀንዲ ተራ ነይርዎ እዩ። ንኣብነት: ኣብቲ ኣብ ናይጀርያ እተኻየደ ደማዊ ውግእ ሓድሕድ ብኽልቲኡ ወገን ዝነበራ ሃይማኖታት: ሰባት ንኺዋግኡ ኣተባቢዐናኦም እየን። እቲ ውግእ እናቐጸለ ኸሎ: ሓደ ቀሺ: መራሕቲ ኣብያተ-ክርስትያናት “ነቲ ብኣምላኽ እተዋህቦም ዕዮ ንጎድኒ ገዲፎምዎ  እዮም” በለ። ወሲኹ እውን: “እቶም ንገዛእ ርእስና ኣገልገልቲ ኣምላኽ ኢልና እንጽውዓ: ኣገልገልቲ ሰይጣን ኢና ዄንና” በለ።

9. መጽሓፍ ቅዱስ ብዛዕባ ኣገልገልቲ ሰይጣን እንታይ ይብል፧

⁹ መጽሓፍ ቅዱስ እውን ምስዚ ብዚመሳሰል: “ሰይጣን እኳ ንርእሱ ንመልኣኽ ብርሃን የምስል እዩ እሞ: . . . ስለዚ ኸኣ እቶም ኣገልገልቱ ንርእሶም ነገልገልቲ ጽድቂ እንተ ኣምሰሉ: ዓብዪ ነገር ኣይኰነን” ይብል። (2 ቈረንቶስ 11:14, 15) ልክዕ ከምቲ እኩያት ሰባት ቅኑዓት ዜምስሉ: ሰይጣን እውን ንሰባት በቶም ቅኑዓት ዚመስሉ ግን ከኣ ግብሮም ክፉእ: ፍሪኦም እውን ሕማቕ ዝዀነ ኣገልገልቲ ኣቢሉ የስድዖም ኣሎ።

10. መራሕቲ ሃይማኖት ንኣምላኽ ዚኽሕድዎ በየናይ መገዲ እዮም፧

¹⁰ ኣብ መላእ ዓለም ዘለዉ መራሕቲ ሃይማኖት ፍቕርን ሰላምን ሕያውነትን እኳ እንተ ሰበኹ: ጽልእን ውግእን ንኣምላኽ ዘየሐጕስ ተግባራትን እዮም ዚገብሩ። መጽሓፍ ቅዱስ ነዚኣቶም ጽቡቕ ገይሩ እዩ ዚገልጾም። “ንኣምላኽ ከም ዚፈልጥዎ ባዕሎም ይብሉ: . . . በቲ ግብሮም [ግን] ይኽሕድዎ አለዉ” ይብል።—ቲቶስ 1:16

11. መጽሓፍ ቅዱስ ንናይ ሓሶት ሃይማኖት ብኸመይ እዩ ዚገልጻ፧

¹¹ ነታ ኣብ መጽሓፍ ቅዱስ እትርከብ መጽሓፍ ራእይ ብምንባብ: የሆዋ ንናይ ሓሶት ሃይማኖት ብኸመይ ከም ዚርእያ ኽንፈልጥ ንኽእል ኢና። ኣብኡ ናይ ሓሶት ሃይማኖት “ዓባይ ባቢሎን” ተባሂላ ብሰበይቲ እያ ተመሲላ ዘላ። (ራእይ 17:5) ኣምላኽ ከመይ ገይሩ ኸም ዚገልጻ ኣስተብህል:-

• “ዓባይ ኣመንዝራ . . . ነገስታት ምድሪ ምስኣ መንዚሮም።” (ራእይ 17:1, 2) ናይ ሓሶት ሃይማኖት ንኣምላኽ እምንቲ ኣብ ክንዲ እትኸውን: መብዛሕትኡ ግዜ መንግስትታት እንታይ ኪገብሩ ኸም ዘለዎም ብምሕባር ኣብ ፖለቲካ ጣልቃ ኣትያ እያ።

• “ደም ነብያትን ቅዱሳትን ናይቶም ኣብ ምድሪ እተሐርዱ ዘበሉን ኣብኣ ተረኺቡ።” (ራእይ 18:24) ናይ ሓሶት ሃይማኖት ንእሙናት ኣገልገልቲ ኣምላኽ ሰጒጓን ቀቲላን እያ። ብደም እቶም ኣብ ውግእ ዝሞቱ ብሚልዮናት ዚቝጸሩ ሰባት ከኣ ተሓታቲት እያ።

• “ንርእሳ ዘኽበረትን ዝሐንቀቐትን።” (ራእይ 18:7) ናይ ሓሶት ሃይማኖት መራሕታ ዚሕንቅቕሉ ወይ ምሾት ዘለዎ ናብራ ዜሕልፉሉ ብዙሕ ሃብቲ ኣለዋ።

• “ኵሎም ኣህዛብ ብጥንቍልና[ኣ] ስሒቶም እዮም።” (ራእይ 18:23) ናይ ሓሶት ሃይማኖት በቲ ነፍሲ ኣይትመውትን እያ ዚብል ናይ ሓሶት ትምህርታ: ብዙሓት ሰባት ኣብ ብዙሕ ዓይነት ሓተታ መናፍስትን ኣስማትን ንኺጽመዱ መገዲ ጸሪጋ እያ። ብተወሳኺ: ምዉታት ንኺፍርሁን ኣቦሓጎታት ንኺምለኹን ኣተባቢዓ እያ።

12. መጽሓፍ ቅዱስ ብዛዕባ ናይ ሓሶት ሃይማኖት እንታይ መጠንቀቕታ እዩ ዚህብ፧

¹² መጽሓፍ ቅዱስ: ሰባት ካብ ናይ ሓሶት ሃይማኖት ንኺፍለዩ ሓያል መጠንቀቕታ ኺህብ ከሎ: “ኣቱም ህዝበይ: . . . ኣብቲ ሓጢኣታ ምእንቲ ኸይትጽምበሩ: ካብቲ መዓታውን ምእንቲ ኸይትካፈሉስ: ካብኣ ውጹ” ይብል።—ራእይ 18:4, 5

13. ንናይ ሓሶት ሃይማኖትን ነቶም ኣብ ተግባራታ ዚሳተፉ ሰባትን እንታይ ኬጋጥሞም እዩ፧

¹³ ድሕሪ ሓጺር ግዜ እታ ናይ ዓለም ሃጸያዊት ግዝኣት ናይ ሓሶት ሃይማኖት ዝዀነት ዓባይ ባቢሎን ምሉእ ብምሉእ ክትጠፍእ እያ። መጽሓፍ ቅዱስ: “እቲ ፈሪድዋ ዘሎ እግዚኣብሄር ኣምላኽ ብርቱዕ እዩ እሞ: እቲ መዓታ: ሞትን ሓዘንን ጥሜትን: ብሓንቲ መዓልቲ ኺመጻ እዩ: ብሓዊውን ክትነድድ እያ” ይብል። (ራእይ 18:8) ካብቲ መዓታ ምእንቲ ኸይንካፈል: ምስ ናይ ሓሶት ሃይማኖት ዘሎና ዅሉ ርክብ ክንበትኽ: ካብቲ ንኣምላኽ ዘየሐጕስ ልምድታትን በዓላትን እምነታትን ድማ ክንርሕቕ ኣሎና። እቲ ጕዳይ ህጹጽ እዩ። ከመይሲ: ህይወትና ኣብ ሓደጋ እያ ዘላ!—2 ቈረንቶስ 6:14-18