ንስኻኸ ብሃይማኖት ተስፋ ቘሪጽካዶ፧ ተስፋ እንተ ቘሪጽካ፡ ንስኻ በይንኻ ኣይኰንካን ኣብ ከምዚ ዝበለ መደምደምታ ዝበጻሕካ። ኣብ ሓያሎ ሃገራት፡ ‘ዘይሃይማኖታውያን’ ከም ዝዀኑ ገይሮም ዝሓስቡ ሰባት ብዝሖም ይውስኽ እዩ ዘሎ፣ እዚ ድማ ንመጻኢ ሃይማኖታት ኣብ ስግኣት ዜእቱ ኣንፈት እዩ። ካብዘን ሃገራት እዚአን ሒደት ኣብነታት እስከ ንርአ።

ሰባት ብሃይማኖታት ተስፋ ኸም ዚቘርጹ ዚገብሮም እተፈላለየ ምኽንያታት ኣለዎም። ገለ ኻብዚ ምኽንያታት ከኣ ሃይማኖት ዜለዓዕሎ ወይ ዚሰምሮ ዓመጻን ሽበራን፡ መራሕቲ ሃይማኖት ዚፍጽምዎ ጾታዊ ነውሪ፡ ከምኡ ድማ ንብዙሓት ሰባት ዜርሕቖም ዘሎ ብዙሕ ሰብ ዘየድህበሉ ረቛሒታት ኪጥቀስ ይከኣል። እዚ ኣብ መወዳእታ እተጠቕሰ ረቛሒታት፡ ነዚ ዚስዕብ የጠቓልል፦

• ስጋዊ ብልጽግና፦ ግሎባል ኢንደክስ ኦቭ ረሊጅን ኤንድ ኣተይዝም፡ “ብዝሃብተምካ መጠን፡ ሃይማኖታውነትካ እናነከየ እዩ ዚኸይድ” ኢሉ ኣሎ። ኣብ ሓያሎ ሃገራት ስጋዊ ብልጽግና እናወሰኸ ስለ ዝኸደ፡ እዚ ትዕዝብቲ እዚ ኣገዳሲ እዩ። ጆን ነይ ዝስሙ ፕሮፌሰር ቍጠባ፡ ኣብ ገሊኡ ቦታታት ዚነብሩ ሰባት፡ “ክልተ ሚእቲ ዓመት ይገብር ንዝነበረ ኻብ ኵሉ ዝዓበየ ንጉስ ኬቕንኦ ዚኽእል ደረጃ መነባብሮ እዩ ዘለዎም” ኢሉ ገሊጹ ኣሎ።

  መጽሓፍ ቅዱስ እንታይ ይብል፧ መጽሓፍ ቅዱስ ኣብ “ዳሕሮት መዓልትታት” ፍቕሪ ገንዘብን ተድላን ካብ ፍቕሪ ኣምላኽን ሰብን ከም ዚዓዝዝ ተነብዩ ነይሩ እዩ። (2 ጢሞቴዎስ 3:1-5) ሓደ ኻብቶም ጸሓፍቲ መጽሓፍ ቅዱስ፡ ሃብቲ ዜምጽኦ መንፈሳዊ ሓደጋ ስለ እተገንዘበ፡ ንየሆዋ ኣምላኽ፡ “ድኽነትን ሃብትን ኣይትሀበኒ” ኢልዎ እዩ። ስለምንታይ እዩ ኸምኡ ተመንዩ፧ “ጸጊበስ ከይክሕደካ” ብምባል ባዕሉ ምኽንያቱ ገሊጹ ኣሎ።—ምሳሌ 30:8, 9።

• ሃይማኖታዊ ልምድታትን ስነ ምግባርን፦ ብዙሓት ሰባት፡ ምናዳ ኸኣ ንኣሽቱ ዘበሉ፡ ንሃይማኖታት ግብራውን ጠቓምን ነገር ከም ዘየቕርባ ገይሮም እዮም ዚርእይወን። ገሊኦም ከኣ ኣብ ሃይማኖታት ዝነበሮም እምንቶ ኣጥፊኦም እዮም። ቲም ማጒር ዚብሃል ብዓል መዚ ማሕበረሰብ ደገፍቲ ሰብኣውነት ስኮትላንድ፡ “ኣብ ዝሓለፈ ዘመናት ኣብያተ ክርስትያን ዝገበራኦ ነገር ምስ እትርኢ፡ ሰባት ድሕሪ ደጊም ኣብ ስነ ምግባር ከም ደያኑ ገይሮም ስለ ዘይኣምኑለን፡ ካባታተን ይርሕቁ ኣለዉ” ኢሉ እዩ።

  መጽሓፍ ቅዱስ እንታይ ይብል፧ የሱስ ክርስቶስ ብዛዕባ ናይ ሓሶት መምህራን፡ “ብፍሪኦም ከተለልይዎም ኢኹም። . . . ጽቡቕ ኦም ዘበለ ጽቡቕ ፍረ ይፈሪ፡ ሕማቕ ኦም ዘበለ ኸኣ ሕማቕ ፍረ ይፈሪ” ኢሉ ኣጠንቂቑ እዩ። (ማቴዎስ 7:15-18) ገለ ኻብቲ “ሕማቕ ፍረ” ተባሂሉ ዘሎ፡ ኣብ ፖለቲካ ጣልቃ ምእታውን ንኸም ግብረ ሶዶማውነት ዝኣመሰለ ንኣምላኽ ዜጕህዮ ነገር ስምረትካ ምግላጽን ኪጥቀስ ይከኣል። (ዮሃንስ 15:19፣ ሮሜ 1:25-27) ነቲ ኣብ መጽሓፍ ቅዱስ ዚርከብ ጥዑይ ትምህርትታት ብዘይረብሕ ጽምብላትን ብባዶ ስርዓታትን ምትካእ እውን ምስኡ ይጠቓለል እዩ። (ማቴዎስ 15:3, 9) የሱስ፡ ‘ንኣባጊዑ ኼብልዕወን’ ተማሕጺኑ ነይሩ እዩ። (ዮሃንስ 21:17) ሎሚ ግና ብዙሓት ሰባት ብመንፈሳዊ መዳይ ጠምዮም እዮም ዘለዉ።

•   ሃይማኖትን ገንዘብን፦ ብመሰረት ማእከል ምርምር ፒው፡ ብዙሓት ሰባት፡ ሃይማኖት ኣብ ገንዘብ እምብዛ ኸም ዜተኵር ይስምዖም እዩ። ኣብ ርእሲ እታ ዘላታ ተወሰኸታ ድማ፡ ገሊኦም መራሕቲ ሃይማኖት፡ ዘይከም ኣባጊዖም፡ ምሾት ዝመልኦ መነባብሮ ኣለዎም። ንኣብነት፡ ኣብ ሓንቲ ኣብ ጀርመን እትርከብ ከተማ፡ ብዙሓት ምእመናን ንመነባብሮኦም ዜድልዮም መሰረታዊ ነገር ንምርካብ እናተሸገሩ ኽነሶም፡ ኣቡኖም ኣዝዩ ብዙሕ ምሾት ዘለዎ ናብራ ኸም ዚነብር ይንቀፍ እዩ። እዚ ኣነባብራ እዚ ንብዙሓት ኣብኡ ዚነብሩ ሰዓብቲ እምነት ካቶሊክ ኣጕህይዎም እዩ። ኣብ መጽሔት ጂኢኦ ዝወጸ ጸብጻብ ከኣ፡ “ኣብታ 100 ሚልዮን ሰባት ብትሕቲ ሓደ ኤሮ ዚነብሩላ ናይጀርያ፡ ዜብለጭልጭ ኣነባብራ ገሊኦም ኣቕሽሽቲ ጸገም ኪኸውን ጀሚሩ ኣሎ” ይብል።

  መጽሓፍ ቅዱስ እንታይ ይብል፧ ሓደ ኻብቶም ጸሓፍቲ መጽሓፍ ቅዱስ ዝዀነ ጳውሎስ፡ “ሸቀጥቲ ቓል ኣምላኽ ኣይኰንናን” ኢሉ ጽሒፉ እዩ። (2 ቈረንቶስ 2:17) ጳውሎስ ኣብታ ኣብ ቀዳማይ ዘመን ዝነበረት ክርስትያናዊት ጉባኤ ምርኡይ ኣገልጋሊ እኳ እንተ ነበረ፡ ገንዘባዊ ጾሩ ኣብ ካልኦት ምእንቲ ኸይጽዕን ኢሉ መብዛሕትኡ ግዜ ብኢዱ ይዓዪ ነይሩ እዩ። (ግብሪ ሃዋርያት 20:34) እዚ ኣረኣእያኡ እዚ ድማ ነቲ የሱስ፡ “ብናጻ ተቐቢልኩም ኢኹም እሞ፡ ብናጻ ሃቡ” ዝበሎ ትእዛዝ ከም ዚሕሉ ዜርኢ እዩ።—ማቴዎስ 10:7, 8።

ናይ የሆዋ መሰኻኽር ምስዚ ስርዓታት እዚ ብምስምማዕ፡ ንጽሑፋቶም ወይ ነቲ ኻብ መጽሓፍ ቅዱስ ዚህብዎ ትምህርቲ ገንዘብ ኣየኽፍሉን እዮም። ኣብ ኣኼባታቶም እውን ዕሽር ኣየኽፍሉን ወይ እናዞሩ ገንዘብ ኣይእክቡን እዮም። ኣብ ክንዳኡስ፡ በቲ ሰባት ባዕሎም ብፍታዎም ዚገብርዎ ወፈያታት እዩ ዜድሊ ገንዘብ ዚረከብ።—ማቴዎስ 6:2, 3።

ቅድሚ እተወሰነ ዓሰርተታት ዓመታት፡ እዚ ሕጂ ኣብ ሃይማኖታት ዘሎ ሕማቕ ኵነታት፡ ሰብ ኪግምቶ ዘይክእል እዩ ነይሩ። ኣምላኽ ግና እዚ ኸም ዚኸውን ኣቐዲሙ ርእዩስ ኣብ መጽሓፍ ቅዱስ ገሊጽዎ ነይሩ እዩ። ኣምላኽ ብምሳልያዊ ቛንቋ ተጠቒሙ፡ ነተን ንዕኡ እሙናት ዘይኰና ሃይማኖታት ብሓንቲ “ዓባይ ባቢሎን” እትብሃል ሕንቅቕቲ ኣመንዝራ መሲልወን እዩ።—ራእይ 17:1, 5።

እቲ ምሳልያዊ መግለጺ፡ ንናይ ሓሶት ሃይማኖታት ዚበቅዕ እዩ፣ ከመይሲ፡ ንኣምላኽ እሙናት ኢና እናበላ፡ ስልጣንን ሃብትን ንምርካብ ምስ ገዛእቲ እዛ ዓለም እዚኣ ይሓብራ እየን። ራእይ 18:9፡ ‘እቶም ነገስታት ምድሪ ምስኣ ኸም ዝመንዘሩ’ ትገልጽ እያ። ከም ኢመዋትነት ነፍስን ስላሴን ጥንቈላን ዝኣመሰለ ናይ ሓሶት ሃይማኖታዊ ትምህርትታትን ልምድታትን ካብታ ብናይ ሓሶት ሃይማኖትን ማሪታዊ እምነትን ዝመልአት ጥንታዊት ከተማ ባቢሎን ዝመንጨወ ብምዃኑ፡ እታ “ባቢሎን” እትብል ስያመ እውን ንዕአን እትግባእ እያ። *—ኢሳይያስ 47:1, 8-11።

እታ ሓያል ከተማ ባቢሎን፡ እቲ ኸም መከላኸሊኣ ዝነበረ ብፈለግ ኤፍራጥስ ዚምገብ ማያት ምስ ‘ነጸፈ’ እሞ ሰራዊት ሜዶንን ፋርስን ናብኣ ኣትዮም ምስ ሰዓርዋ፡ ወዲቓ እያ። (ኤርምያስ 50:1, 2, 38) በዚ ኸምዚ፡ ንባቢሎን ብሓንቲ ለይቲ እዮም ስዒሮምዋ!—ዳንኤል 5:7, 28, 30።

ዓባይ ባቢሎን እውን “ኣብ ብዙሕ ማያት እትቕመጥ” እያ እትብሃል። እዞም ማያት እዚኦም ከኣ እቶም ንናይ ሓሶት ሃይማኖት ዚድግፉ ሚልዮናት “ህዝብታትን ብዙሕ ሰብን” ምዃኖም መጽሓፍ ቅዱስ ይነግረና  እዩ። (ራእይ 17:1, 15) መጽሓፍ ቅዱስ እዞም ምሳልያዊ ማያት እዚኦም ከም ዚነጽፉ ይንበ እዩ፣ እዚ ድማ እቲ ብቕልጡፍ ዚኸውን ጥፍኣት እዛ ዘመናዊት ባቢሎን ከም ዝቐረበ ዜመልክት እዩ። (ራእይ 16:12፣ 18:8) ግናኸ፡ መን እዩ ዜጥፍኣ፧ እቶም ምስኣ ዚሓብሩ እሞ ፍቕሮም ናብ ጽልኢ ዚቕየር ፖለቲከኛታት እዮም ዜጥፍእዋ። ንሳቶም ድማ ኪዘምትዋ ወይ ብምሳልያዊ ኣዘራርባ ስጋኣ ኺበልዑ እዮም።—ራእይ 17:16, 17። *

ኣምላኽ ነታ ዓባይ ባቢሎን እንታይ ከም ዜጋጥማ ኣብ ግምት ብምእታው፡ ብፍቕሪ ተላዒሉ፡ “ኣቱም ህዝበይ፡ ኣብቲ ሓጢኣታ ኸይትጽምበሩ፡ ካብቲ መዓታ እውን ከይትካፈሉስ፡ ካብኣ ውጹ” ኢሉ ኣጠንቂቑና ኣሎ። (ራእይ 18:4) እወ፡ መጠንቀቕታ ኣምላኽ ናብቶም ብጐዳኢ ትምህርትታት እተረበሹን ሞገስ ኣምላኽ ዚደልዩን ከም እኒ እቶም ኣቐዲምካ እተጠቕሱ ጃዕፈርን ሀዲየን ዝኣመሰሉ ሰባት ዝቐንዐ እዩ።

ጃዕፈር መጽሓፍ ቅዱስ ቅድሚ ምጽናዑ፡ ንኣምላኽ ብፍርሂ ጥራይ ክትእዘዞ ኸም ዚግባእ ገይሩ እዩ ዚሓስብ ነይሩ። መጽሓፍ ቅዱስ ምስ ኣጽንዐ ግና፡ “የሆዋ፡ ኣምላኽ ፍቕሪ ምዃኑ፡ ብቐዳምነት ከኣ ብፍቕሪ ተደሪኽና ኽንእዘዞ ኸም ዚደሊ ምፍላጠይ እፎይታ እዩ ኣምጺኡለይ” ኢሉ እዩ። (1 ዮሃንስ 4:8፣ 5:3) ሀዲየ ድማ፡ ኣምላኽ ዘኽታም ከም ዘይገበራ፡ እቲ ዝበጽሓ እውን ብሰንኪ ጽሕፍቶ ዘይምዃኑ ምፍላጣ ውሽጣዊ ሰላም ኣምጺኡላ እዩ። ብኸም እኒ ያእቆብ 1:13 ዝኣመሰለ ኣምላኽ ንሰባት ብእከይ ከም ዘይፍትን ዚገልጽ ጥቕስታት መጽሓፍ ቅዱስ ተጸናኒዓ እያ። ንሳን ጃዕፈርን ንመጽሓፍ ቅዱሳዊ ሓቂ ተቐቢሎምን ካብ “ባቢሎን” ወጺኦምን እዮም።—ዮሃንስ 17:17።

ዓባይ ባቢሎን ክትጠፍእ ከላ፡ ኣብ ልዕሊ እቶም ‘ንኣቦ ብመንፈስን ብሓቅን ኬምልኽዎ’ ኢሎም ብተኣዛዝነት ካብኣ ሃዲሞም ዝወጹ ሰባት ጕድኣት ኣይኪወርድን እዩ። (ዮሃንስ 4:23) የግዳስ፡ ‘ከምቲ ማያት ንመዓሙቝ ባሕሪ ዜጐልብቦ፡ ምድሪ ብፍልጠት የሆዋ መሊኣ ኺርእዩ’ ተስፋ ኣለዎም።—ኢሳይያስ 11:9።

እወ፡ ኣምላኽ “ኪሕሱ ዘይክእል” ስለ ዝዀነ፡ ናይ ሓሶት ኣምልኾን ኵሉ እቲ ሕማቕ ፍሪኡን መወዳእታ ኺህልዎ እዩ። (ቲቶስ 1:2) በቲ ሓደ ሸነኽ ግና፡ ናይ ሓቂ ኣምልኾ ንዘለኣለም ኪዕምብብ እዩ!