መጽሓፍ ቅዱስ በርለቡርክ

ኣብ መበል 17 ከምኡውን 18 ዘመን ኣብ ሉተራዊት ቤተ-ክርስትያን ጀርመን ፓየቲዝም ዚበሃል ሃይማኖታዊ ምንቅስቓስ ተፈጥረ። ገለ ሰዓብቲ እዚ ምንቅስቓስ እዚ ብሰንኪ እምነቶም ተጸሪፎምን ተሰጒጎምን እዮም። ሓያሎ ፓየትስታውያን ምሁራት ካብ ፍራንክፈርት ኣም መይን ብሸነኽ ሰሜን 150 ኪሎ ሜተር ርሒቓ ኣብ እትርከብ ከተማ በርለቡርክ ተዓቝቡ። ሓደ ንሃይማኖት ኣኽቢሩ ዚርኢ ልዑል ካዚሚር ፎን ቪትገንሽታይን በርለቡርክ ዚበሃል ሃብታም ሰብኣይ ዕቝባ ረኺቦም ንኺነብሩ ፈቐደሎም። እዞም ሰበኽትን ምሁራትን ናብ በርለቡርክ ምኻዶም: መጽሓፍ ቅዱስ በርለቡርክ ተባሂሉ ዚፍለጥ ሓድሽ ትርጕም መጽሓፍ ቅዱስ ንኺዳሎ መገዲ ኸፈተ። ብኸመይከ እዩ ተተርጒሙ፧

ካብቶም እተዓቝቡ ሓደ ዮሃን ሁግ ይበሃል። ኣብ ዓዱ ዝነበሩ ናይ ሃይማኖት ምሁራት ተጻዋርነት ስለ ዘይነበሮም: ካብታ ዝዓበየላ ኸተማ ስትራዝቡግ ተሰደ። ሁግ ምሁርን ፈላጥ ቋንቋን ነበረ። ነቶም ኣብ በርለቡርክ ዝነበሩ ምሁራት ብጾቱ “ዋላ ሓንቲ ሕዋስ ዘይብሉ ትርጕም መጽሓፍ ቅዱስ ኬዳሉ: ንትርጕም ሉተር ኬዐሪ: ነቲ ቓል ኣምላኽ ከኣ ብመሰረት እቲ ቕኑዕን ናይ ሓቅን ትርጕሙ ኽትርጕሞ” ኸም ዚደሊ ነገሮም። (ዳይ ገሺኽተ ደ በርልንቡርግ ቢበል [ታሪኽ መጽሓፍ ቅዱስ በርለቡርክ]) ሸቶኡ መብርሂ ሓሳባትን ርእይቶታትን ዝሓዘ ኸምኡውን ተራ ሰብ ኣንቢቡ ኺርድኦ ዚኽእል መጽሓፍ ቅዱስ ምድላው ነበረ። ሁግ ኣብ ካልኦት ሃገራት ኣውሮጳ ኻብ ዚርከቡ ምሁራት ሓገዝ ሓተተ። እቲ ዕዮ ትርጕም ድማ 20 ዓመት ወሰደሉ። ካብ 1726 ኣትሒዙ ኸኣ ኪሕተም ጀመረ። ሰፊሕ መብርሂ ሓሳባት ስለ ዘለዎ: ኣብ ሸሞንተ ጥራዛት እዩ ተሓቲሙ።

መጽሓፍ ቅዱስ በርለቡርክ ኣገዳሲ ነጥብታት ዝሓዘ እዩ። ንኣብነት: ዘጸኣት 6:2, 3 “ኣምላኽ ድማ ንሙሴ ተዛረቦ: በሎ ኸኣ: ኣነ ጐይታ እየ! ንኣብርሃምን ንይስሃቅን ንያእቆብን ከምቲ ዅሉ ዚኽእል ኣምላኽ ተገለጽኩሎም: ብስመይ የሆዋ ግና ኣይተፈለጥኩሎምን” ትንበብ። ናይዚ መብርሂ ሓሳብ “እቲ የሆዋ ዚብል ስም . . . እተፈልየ ስም ወይ እተፈልጠ ስም” ይብል። እቲ የሆዋ ዚብል ብሕታዊ ስም ኣምላኽ ብዛዕባ ዘጸኣት 3:15 ከምኡውን ዘጸኣት 34:6 ኣብ እተዋህበ ርእይቶ እውን ተጠቒሱ ይርከብ።

ስለዚ እምበኣር: መጽሓፍ ቅዱስ በርለቡርክ ሓደ ኻብቲ ስም የሆዋ ኣብ ቀንዲ ጽሑፍ: ኣብ እግረ-ጽሑፍ: ወይ ኣብ ተወሳኺ ርእይቶ ዚጠቅስ ብጀርመንኛ እተዳለወ ትርጕማት መጽሓፍ ቅዱስ እዩ። ብናይ የሆዋ መሰኻኽር እተሓትመ ናይ ቅዱሳት ጽሑፋት ትርጕም ሓዳስ ዓለም ከኣ ሓደ ኻብቲ ነቲ ብሕታዊ ስም ኣምላኽ ግቡእ ክብሪ ዚህብ ዘመናዊ ትርጕማት እዩ።