ናብ ትሕዝቶ ኺድ

ናብ ትሕዝቶ ኺድ

ታሪኽ ህይወት

“ብእዋን ራህዋን ብእዋን ጸበባን” ዝረኸብክዎ በረኸት

“ብእዋን ራህዋን ብእዋን ጸበባን” ዝረኸብክዎ በረኸት

ኣብ መጋቢት 1930 ኣብ እተወለድኩሉ እዋን፡ ንየሆዋ ብተኣማንነት የገልግልዎ ብዝነበሩ ኣዝማድን ፈተውትን እየ ተኸቢበ ነይረ። ኣብታ ሎሚ ማላዊ እትብሃል ዘላ ሃገር፡ ኣብ ጥቓ ኸተማ ሊሎንግወ ኣብ ዝነበረት ናምኩምባ እትብሃል ቍሸት እየ ተወሊደ። ብ1942 ህይወተይ ንኣምላኽ ወፍየ ኣብ ሓደ ባህ ዜብል ሩባ ተጠመቕኩ። ኣብቲ ስዒቡ ዝነበረ 70 ዓመት ድማ፡ ነቲ ሃዋርያ ጳውሎስ ንጢሞቴዎስ ዝሃቦ ማዕዳ ንኽስዕብ ጽዒረ እየ፣ ንሱ ንጢሞቴዎስ፡ “ብእዋን ራህዋን ብእዋን ጸበባን ብህጹጽ ነቲ ቓል ስበኽ” በሎ።—2 ጢሞ. 4:2

ናታን ኖርን ሚልተን ሄንሽልን ኣብ መጀመርታ 1948 ኣብ ማላዊ ዝገበርዎ ናይ መጀመርታ ምብጻሕ፡ ናይ ምሉእ ግዜ ኣገልጋሊ ዀይነ ንየሆዋ ንኸገልግሎ ባህጊ ኣሕደረለይ። እዞም ካብቲ ኣብ ብሩክሊን፡ ኒው ዮርክ ዚርከብ ቀንዲ ቤት ጽሕፈት ዝመጹ ተወከልቲ ዝሃብዎ ዜተባብዕ ሓሳባት፡ ፈጺመ ኣይርስዖን እየ። ኣስታት 6,000 እንኸውን ኣሕዋትን ኣሓትን፡ ኣብ ሓደ ጭቃ ዝመልኦ ቦታ ደው ኢልና፡ ነቲ፡ “ዘለኣለማዊ ኣመሓዳሪ ዅሎም ኣህዛብ” ዚብል ዜተባብዕ መደረ ሓውና ኖር ጽን ኢልና ሰማዕናዮ።

ምስታ ልክዕ ከማይ ናይ የሆዋ መሰኻኽር ብዝዀኑ ወለዲ ዝዓበየት ሊዳሳይ ዝስማ ምጭውቲ ሓብቲ ምስ ተላለኹ፡ ንሳ እውን ናይ ምሉእ ግዜ ኣገልግሎት ንኽትጅምር ሸቶ ኸም ዘለዋ ፈለጥኩ። ብ1950 ተመርዓና፣ ብ1953 ድማ ክልተ ቘልዑ ነበሩና። ንደቅና ናይ ምዕባይ ተወሳኺ ሓላፍነት እኳ እንተ ነበረና፡ ኣነ ስሩዕ ፈላሚ ዀይነ ንኸገልግል ወሰንና። ድሕሪ ኽልተ ዓመት ከኣ፡ ፍሉይ ፈላሚ ዀይነ ንኸገልግል ዕድመ ቐረበለይ።

ድሕሪኡ ነዊሕ ከይጸንሐ፡ ሓላው ወረዳ ዀይነ ንጉባኤታት ናይ ምብጻሕ ፍሉይ መሰል ረኸብኩ። ሳላ ሓገዝ ሊዳሳይ፡ ሓላው ወረዳ ዀይነ ኸገልግልን ንስድራ ቤትና ብስጋውን ብመንፈሳውን መዳይ ክሕግዛን ክኢለ እየ። * ኰይኑ ግና፡ ልባዊ ባህግና፡ ክልቴና ናይ ምሉእ ግዜ ኣገልገልቲ ኽንከውን እዩ ነይሩ። ብጥንቃቐ መደብ ብምውጻእን ሳላ ምትሕብባር ደቅናን ድማ፡ ሊዳሳይ ብ1960 ናይ ምሉእ ግዜ ኣገልግሎት ጀመረት።

ዓበይቲ ኣኼባታት፡ ነቲ ዚጽበየና ዝነበረ መስጐጕቲ ንኽንዋጽኣሉ ኣበራቲዑና እዩ

እተን ነቶም ኣብ እተፈላለያ ጉባኤታት ዚርከቡ ኣሕዋትን ኣሓትን ብምግልጋል ዘሕለፍናየን እዋናት፡ ብሓቂ እዋን ራህዋ እየን ነይረን። እቲ እተመደብናሉ ቦታታት፡ ካብቲ ኣብ ደቡብ ማላዊ ዚርከብ ዓቐብን ቍልቍለትን ዝበዝሖ ባህ ዜብል ኣኽራን ሙላንጀ ኽሳብ እቲ ህዱእ ገማግም ቀላይ ማላዊ ዜጠቓልል እዩ ነይሩ፣ እዚ ቐላይ እዚ ዳርጋ ኣብ ብምሉኡ ምብራቓዊ ሸነኽ ማላዊ እዩ ዚፈስስ። ኣብቲ እነገልግለሉ ዝነበርና ወረዳታት፡ ቍጽሪ ኣስፋሕትን ጉባኤታትን ብቐጻሊ ኺውስኽ ከሎ ርኢና ኢና።

ብ1962 “ተባዓት ኣገልገልቲ” ዘርእስቱ ኣኼባ ኣውራጃ ገበርና። ምልስ ኢለ ኽሓስቦ ኸለኹ፡ ከምቲ ኣኼባ ኣውራጃ ዝኣመሰለ መንፈሳዊ ኣጋጣሚታት፡ ነቶም ኣብ ማላዊ ዝነበርና ዘበልና ዅላትና፡ ነቲ ዚመጽእ ዝነበረ ኣጸጋሚ እዋናት ንኽንዳሎ ሓጊዙና እዩ። ንዓመታኡ፡ ሓውና ሄንሽል እንደገና ኺበጽሓና ናብ ማላዊ ምስ መጸ፡ ካብ ከተማ ብላንቲረ ውጽእ ኢሉ ኣብ ዚርከብ ቦታ፡ ፍሉይ ኣኼባ ገበርና፣ ኣስታት 10,000 ድማ ተኣከብና። እቲ ዜተባብዕ ኣኼባ፡ ነቲ ዚጽበየና ዝነበረ ፈተናታት ብጽንዓት ምእንቲ ኽንዋጽኣሉ፡ ኣበራቲዑና እዩ።

ኣጸጋሚ እዋናት መጸ

ዕዮና ተኣገደ፣ መንግስቲ ድማ ንቤት ጽሕፈት ጨንፈር ገበቶ

ብ1964 ናይ የሆዋ መሰኻኽር ኣብ ፖለቲካዊ ጕዳያት ምእታው ስለ ዝኣበዩ፡ ከቢድ ፈተና ኣጋጠሞም። ኣብቲ እዋን መስጐጕቲ፡ ልዕሊ 100 ኣዳራሻት መንግስቲ ኣምላኽን ልዕሊ 1,000 ኣባይቲ ናይ የሆዋ መሰኻኽርን ዓንዩ እዩ። ንሕና ግና፡ መንግስቲ ማላዊ ንናይ የሆዋ መሰኻኽር ብ1967 ክሳዕ ዚእግዶም ዕዮ መገሻና ቐጸልና። እቲ ኣብ ብላንቲረ ዝነበረ ቤት ጽሕፈት ጨንፈር ብመንግስቲ ተገበተ፡ ሚስዮናውያን ተሰጕጉ፡ ብዙሓት ደቂ ማላዊ ዝዀኑ ናይ የሆዋ መሰኻኽር፡ እንተላይ ኣነን ሊዳሳይን ድማ ተኣሰርና። ካብ ማእሰርቲ ምስ ተፈታሕና፡ ዕዮ መገሻና ብጥበባዊ መገዲ ቐጸልና።

ኣብ ጥቅምቲ 1972 ሓደ መዓልቲ፡ ዳርጋ ሚእቲ ዝዀኑ ወተሃደራት ናብ ቤትና ገጾም ይመጹ ነበሩ፣ ኣባላት እቲ “ማሕበር መንእሰያት ማላዊ” ዚብሃል ፖለቲካዊ ምንቅስቓስ ድማ እዮም ነይሮም። ሓደ ኻባታቶም ግና ቀዲምዎም ብምምጻእ፡ እቶም ወተሃደራት ኪቐትሉኒ ይመጹ ስለ ዘለዉ ኽሕባእ ነገረኒ። ንሰበይተይን ንደቀይን ድማ፡ ኣብቲ ኣብ ጥቓና ዝነበረ ኣእዋም ባናና ኺሕብኡ ነገርክዎም። ኣነ ኸኣ እናጐየኹ ናብ ሓደ ኦም ማንጉስ ደየብኩ። ኣብኡ ዀይነ ኸኣ፡ ቤትናን ኵሉ ንብረትናን ኪዓኑ ኸሎ እርኢ ነበርኩ።

ኣሕዋትና ኣብ ፖለቲካ ምእታው ስለ ዝኣበዩ፡ ኣባይቶም ነዲዱ እዩ

እቲ ኣብ ማላዊ ዝነበረ መስጐጕቲ እናገደደ ምስ ከደ፡ ብኣሽሓት እንቝጸር ካብታ ሃገር ሃደምና። ስድራ ቤትና ኽሳዕ ሰነ 1974 ኣብቲ ኣብ ምዕራባዊ ሞዛምቢክ ዝነበረ ሰፈር ስደተኛታት ጸንሐት። ኣብቲ እዋን እቲ፡ ንዓይን ንሊዳሳይን፡ ኣብቲ ኣብ ጥቓ ዶብ ማላዊ ዝነበረ ዶምዌ፡ ሞዛምቢክ፡ ፍሉያት ፈለምቲ ዄንና ንኸነገልግል ጻውዒት ቀረበልና። ክሳዕ እቲ ሞዛምቢክ ካብ ፖርቱጋል ናጻ ዝወጸትሉ እዋን፡ ማለት ክሳዕ 1975 ድማ ኣገልግሎትና ቐጸልና። ድሕሪኡ፡ ንሕናን ካልኦት ናይ የሆዋ መሰኻኽርን፡ ናብቶም ኣብ ማላዊ ዝነበሩ ሰጐጕትና ኽንምለስ ተገደድና።

ናብ ማላዊ ምስ ተመለስና፡ ነተን ኣብታ ርእሰ ኸተማ ዝዀነት ሊሎንግወ ዝነበራ ጉባኤታት ክበጽሐን ተመደብኩ። መስጐጕትን ብዙሕ ጸገማትን እናሃለወ ኽነሱ፡ ኣብተን እንበጽሐን ዝነበርና ወረዳታት ዝነበራ ጉባኤታት፡ ቍጽረን እናወሰኸ ኸደ።

ደገፍ የሆዋ ረኸብና

ሓደ እዋን፡ ኣብ ሓደ ቝሸት ምስ በጻሕና፡ ፖለቲካዊ ኣኼባ ኺግበር ጸንሓና። ገሊኦም ደገፍቲ እቲ ፓርቲ፡ ናይ የሆዋ መሰኻኽር ምዃንና ምስ ፈለጡ፡ ምስ ኣባላት እቶም “መንእሰያት ፈለምቲ ማላዊ” ዚብሃሉ ጕጅለ ፖለቲካ ኣገዲዶም ኮፍ ኣበሉና። ኣብዚ ሓደገኛ ዅነታት ምእንቲ ኺሕግዘናን ኪመርሓናን፡ ካብ ልብና ናብ የሆዋ ጸለና። እቲ ኣኼባ ምስ ተዛዘመ፡ ኪቕጥቅጡና ጀመሩ። ኰይኑ ግና፡ ሓንቲ ብዕድመ ዝደፍአት ሰበይቲ እናጐየየት መጺኣ፡ “በጃኹም ሕደግዎም። እዚ ሰብኣይ እዚ ወዲ ሓወይ እዩ። ይኺድ ሕደግዎ” በለቶም። ሽዑ እቲ ነቲ ኣኼባ ዚመርሖ ዝነበረ ሰብኣይ፡ “ሕደግዎም ይኺዱ” በለ። እታ ሰበይቲ ዘመድና ስለ ዘይነበረት፡ ስለምንታይ ከምኡ ኸም ዝገበረት ኣይተረድኣናን። ይኹን እምበር፡ የሆዋ ንጸሎትና ዝሰምዖ ዀይኑ ተሰምዓና።

ካርድ ፖለቲካዊ ሰልፊ

ብ1981 እንደገና ምስቶም መንእሰያት ፈለምቲ ማላዊ ተራኸብና። ብሽክለታታትናን ሳንጣናን መጻሕፍቲ ዝሓዘ ካርቶናትናን ንወረዳ ዚምልከት ፋይላትናን ወሰድዎ። ንሕና ግና ካባታቶም ኣምሊጥና ናብ ቤት ሓደ ሽማግለ ሃደምና። ብዛዕባ እቲ ዅነታት ከኣ ጸለና። ብሕልፊ እቲ ኣብቲ ዝወሰድዎ ፋይላት ዝነበረ ሓበሬታ ኣተሓሳሰበና። ኰይኑ ግና፡ እቶም መንእሰያት ኣብቲ ፋይላት፡ ካብ ብምሉኡ ማላዊ እተላእከለይ ደብዳበታት ረኸቡ። ብዓል ስልጣን መንግስቲ ስለ ዝመሰልክዎም ድማ፡ ኣዝዮም ፈርሁ። ብኡብኡ ኸኣ ነቲ ፋይላት ከም ዘለዎ ናብቶም ኣብቲ ኸባቢ ዝነበሩ ሽማግለታት መለስዎ።

ኣብ ካልእ እዋን ድማ፡ ብጃልባ ጌርና ሩባ ንሳገር ነበርና። ዋና እታ ጃልባ፡ ፖለቲካዊ ኣቦ መንበር እቲ ኸባቢ ስለ ዝነበረ፡ ንዅሎም እቶም ተጓዓዝቲ፡ ካርድ ፖለቲካዊ ሰልፊ (ፓርቲ) እንተ ኣልይዎም ኪሓትቶም ወሰነ። ናባና ገጹ እናቐረበ ኺመጽእ ከሎ ድማ፡ ሰበ ስልጣን ዚደልይዎ ዝነበሩ ሰራቒ ረኣየ። በዚ ምኽንያት እዚ ዕግርግር ስለ ዝዀነ፡ እቲ ካርድ ንምሕታት ዚግበር ዝነበረ ጻዕሪ ኣቋረጸ። ኣብዚ እዋን እዚ እውን፡ ፍቕራዊ ደገፍ የሆዋ ረኺብና ኢና።

ተተሓዝኩን ተኣሰርኩን

ኣብ ለካቲት 1984 ናብቲ ኣብ ዛምብያ ዝነበረ ቤት ጽሕፈት ጨንፈር ዚልኣኽ ጸብጻብ ምእንቲ ኸብጽሕ ናብ ሊሎንግወ ክኸይድ ከለኹ፡ ሓደ ፖሊስ ደው ኣቢሉ ንሳንጣይ ፈተሾ። እተወሰነ ጽሑፋት መጽሓፍ ቅዱስ ምስ ረኸበ፡ ናብ መደበር ፖሊስ ወሲዱ ኪቕጥቅጠኒ ጀመረ። ድሕሪኡ፡ ብገመድ ኣሲሩ፡ ኪሰርቁ ምስ እተረኽቡ ኻልኦት እሱራት ኣሰረኒ።

ንጽብሒቱ፡ እቲ ሓለቓ ፖሊስ ናብ ካልእ ክፍሊ ወሰደኒ፣ “ኣነ ትሮፊም ንሶምባ፡ ናጻ ምእንቲ ኽወጽእ፡ ናይ የሆዋ ምስክር ካብ ምዃን ኣቋሪጸ ኣለኹ” ዚብል ባዕሉ ዝጸሓፎ ቓል ዝሓዘ ወረቐት ድማ ኣርኣየኒ። ኣነ ግና፡ “ክእሰር ጥራይ ዘይኰነስ፡ ክመውት እውን ተዳልየ እየ። ሕጂ እውን እንተ ዀነ፡ ናይ የሆዋ ምስክር እየ” በልክዎ። ምፍራም ድማ ኣበኹ። እዚ ግና ነቲ ሓለቓ ፖሊስ ስለ ዘሕረቖ፡ ነቲ ጠረጴዛ ብሓይሊ ወቕዖ፣ ኣብታ ቐጺላ ዝነበረት ክፍሊ ዝነበረ ኻልእ ፖሊስ ከኣ፡ እንታይ ከም ዘጋጠመ ኺርኢ መጸ። እቲ ሓለቓ ፖሊስ ድማ፡ “እዚ ሰብኣይ እዚ፡ ምስክርነት ከም ዘቋርጽ ምፍራም ኣብዩ። ናይ የሆዋ ምስክር ከም ዝዀነ ኣፈርሞ እሞ፡ ኣብ ሊሎንግወ ኸይዱ ኸም ዚእሰር ክንገብር ኢና” በሎ። እዚ ዅሉ ኪኸውን ከሎ፡ ፍቕርቲ ሰበይተይ እንታይ የጋጥመኒ ኸም ዝነበረ ስለ ዘይፈለጠት ትሻቐል እያ ነይራ። ድሕሪ ኣርባዕተ መዓልቲ ግና፡ ገሊኦም ኣሕዋት ኣበይ ከም ዘለኹ ነገርዋ።

ኣብቲ ኣብ ሊሎንግወ ዝነበረ መደበር ፖሊስ፡ ብጽቡቕ እዮም ሒዞምኒ። እቲ ሓለቓ ፖሊስ፡ “ብምኽንያት ቃል ኣምላኽ ስለ እተኣሰርካ፡ እዚ ሩዝ ንዓኻ እዩ። ካልኦት ኣብዚ ዘለዉ፡ ሰረቕቲ እዮም” በለኒ። ድሕሪኡ፡ ናብ ቤት ማእሰርቲ ካቸረ ሰደደኒ፣ ኣብኡ ኸኣ ሓሙሽተ ወርሒ ገበርኩ።

ሓላፊ ቤት ማእሰርቲ ካቸረ፡ ኣነ ብምምጽአይ ተሓጐሰ፣ “ቀሺ” እቲ ቤት ማእሰርቲ ኺገብረኒ ድማ ደለየ። ነቲ ሽዑ ቐሺ ዝነበረ ሰብኣይ ድማ፡ “ካብ ቤተ ክርስትያንካ ብምስራቕካ ስለ እተኣሰርካ፡ ኣብዚ ቓል ኣምላኽ ክትምህር ኣይደልየካን እየ” በሎ። በዚ ኸምዚ፡ ኣብቲ ኣብ ሰሰሙን ንእሱራት ተባሂሉ ዚግበር ኣኼባ ብዛዕባ መጽሓፍ ቅዱስ ናይ ምምሃር ሓላፍነት ተዋህበኒ።

ይኹን እምበር፡ እተወሰነ እዋን ጸኒሑ፡ ኵነታት እናኸፍአ ኸደ። ሰበ ስልጣን እቲ ቤት ማእሰርቲ፡ ኣብ ማላዊ ኽንደይ ናይ የሆዋ መሰኻኽር ከም ዘለዉ ኺፈልጡ ስለ ዝደለዩ፡ ይምርምሩኒ ነበሩ። እቲ ዚደልይዎ መልሲ ስለ ዘይህቦም ግና፡ ሃለዋተይ ክሳዕ ዘጥፍእ ይቕጥቅጡኒ ነበሩ። ኣብ ካልእ እዋን ድማ፡ ቀንዲ ቤት ጽሕፈትና ኣበይ ምዃኑ ኺፈልጡ ደለዩ። ኣነ ድማ፡ “እዚኣ ደኣ ቐላል ሕቶ እንድያ፡ ክምልሰልኩም እየ” በልክዎም። እቶም ፖሊስ በዚ ስለ እተሓጐሱ፡ ንዘረባይ ምእንቲ ኪቐድሕዎ፡ ቴፕ ወልዑ። ቀንዲ ቤት ጽሕፈት ናይ የሆዋ መሰኻኽር፡ ኣብ መጽሓፍ ቅዱስ ተገሊጹ ኸም ዘሎ ነገርክዎም። እዚ ስለ ዘገረሞም ከኣ፡ “ኣብ መጽሓፍ ቅዱስ ደኣ ኣበይ፧” ኢሎም ሓተቱኒ።

“ኣብ ኢሳይያስ 43:12” ኢለ መለስኩሎም። መጽሓፍ ቅዱስ ገንጺሎም ድማ ነታ ጥቕሲ ብጥንቃቐ ኣንበቡዋ፣ “ንስኻትኩም ምስክረይ ኢኹም፡ ይብል እግዚኣብሄር [“የሆዋ፡ NW] ኣነውን ኣምላኽ እየ” ትብል። ነታ ጥቕሲ ሰለስተ ሳዕ ኣንበቡዋ። ድሕሪኡ፡ “ቀንዲ ቤት ጽሕፈት ናይ የሆዋ መሰኻኽር ኣብ መጽሓፍ ቅዱስ ዘይኰነስ ኣብ ኣመሪካ ደይኰነን፧” ኢሎም ሓተቱኒ። ኣነ ድማ፡ “ኣብ ኣመሪካ ዘለዉ ናይ የሆዋ መሰኻኽር እውን፡ እዛ ጥቕሲ እዚኣ ነቲ ቐንዲ ቤት ጽሕፈቶም ከም እትገልጾ ገይሮም እዮም ዚርእይዋ” በልክዎም። ነቲ ኺሰምዕዎ ዚደልዩ ዝነበሩ ነገራት ስለ ዘይነገርክዎም፡ ናብቲ ኣብ ሰሜን ሊሎንግወ ዝነበረ ቤት ማእሰርቲ ድዛሌካ ተቐየርኩ።

ኣብ ኣጸጋሚ እዋናት እውን እተረኽበ በረኸት

ኣብ ሓምለ 1984 ምስቶም ኣብ ቤት ማእሰርቲ ድዛሌካ ዝነበሩ 81 ናይ የሆዋ መሰኻኽር ሓበርኩ። ኣብቲ ቤት ማእሰርቲ፡ 300 እሱራት ተጨቓጪቖም ኣብ መሬት ይድቅሱ ነበሩ። ቀስ ብቐስ፡ ናይ የሆዋ መሰኻኽር ዘበልና በብንእሽቶ ጕጅለ ዄንና፡ ቅዱሳት ጽሑፋት መዓልቲ መዓልቲ ንምርምር ነበርና፣ ነፍሲ ወከፍ ሰብ ድማ ጥቕሲ ይመርጽ ነበረ። ከምኡ ምግባርና፡ ብዙሕ ኣተባቢዑና እዩ።

ድሕሪኡ፡ ሓለቓ እቲ ቤት ማእሰርቲ ኻብቶም ካልኦት እሱራት ፈለየና። ሓደ ሓላዊ ድማ ብምስጢር፡ “መንግስቲ ኣይጸልኣኩምን እዩ። ብኽልተ ምኽንያት ኢና ኣሲርናኩም ዘለና፦ ቀዳማይ፡ መንግስቲ በቶም ‘መንእሰያት ፈለምቲ ማላዊ’ ዚብሃሉ ጕጅለ ኸይትቕተሉ ስለ ዝፈርሀ እዩ፣ ካልኣይ ከኣ፡ ብዛዕባ ዚመጽእ ዘሎ ውግእ ስለ እትሰብኩ፡ መንግስቲ ኣብቲ እዋን ውግእ፡ ወተሃደራት ከይሃድሙ ስለ ዝፈርሀ እዩ” በለና።

ኣሕዋት ንኺእሰሩ ምስ ተፈርዶም ኪውሰዱ ኸለዉ

ኣብ ጥቅምቲ 1984 ኵላትና ኣብ ቤት ፍርዲ ቐረብና። ነፍሲ ወከፍና ኸኣ ንኽልተ ዓመት ተፈረድና። ከምቲ ቕድሚኡ ድማ፡ ናይ የሆዋ መሰኻኽር ምስ ዘይኰኑ ሰባት ተኣሰርና። ኰይኑ ግና፡ እቲ ሓለቓ ቤት ማእሰርቲ ንዅሉ ሰብ ከምዚ በሎ፦ “ናይ የሆዋ መሰኻኽር ሽጋራ ኣየትክኹን እዮም። ስለዚ፡ ኣቱም ሓለውቲ፡ ሽጋራ ኺህቡኹም ኣይትሕተትዎም፣ መወልዒ ሽጋራ ዚኸውን ዝነኸሰ ፈሓም ኬምጽኡልኩም እውን ኣይትልኣኽዎም። ንሳቶም ህዝቢ ኣምላኽ እዮም። ገበን ፈጺሞም ዘይኰነስ፡ ብምኽንያት እቲ ኣብ መጽሓፍ ቅዱስ ዘለዎም እምነት ስለ እተኣስሩ፡ ንዅላቶም ናይ የሆዋ መሰኻኽር፡ ኣብ መዓልቲ ኽልተ ሳዕ ምግቢ ኺውሃቦም ኣለዎ።”

ብምኽንያት እቲ እነርእዮ ዝነበርና ጽቡቕ ጠባይ፡ ብኻልእ መገድታት እውን ተጠቒምና ኢና። ኪመሲ ወይ ዝናም ኪዘንም ከሎ፡ እሱራት ኪንቀሳቐሱ ኣይፍቀደሎምን እዩ ነይሩ። ንሕና ግና ኣብ ዝደለናዮ እዋን፡ ካብቲ እተኣሰርናሉ ኽፍሊ ኽንወጽእ ንኽእል ነበርና። ክንሃድም ከም ዘይንፍትን ይፈልጡ ነይሮም እዮም። ሓደ መዓልቲ፡ ካብቲ ቤት ማእሰርቲ ወጻኢ ኣብ ዘሎ ሜዳ ኽንዓዪ ኸለና ሓደ ኻብቶም ሓለውቲ ምስ ሓመመ፡ ምእንቲ ኺሕከም ተሰኪምና ናብ ውሽጢ እቲ ቤት ማእሰርቲ ወሰድናዮ። እቶም ሰበ ስልጣን ቤት ማእሰርቲ፡ እሙናት ምዃንና ይፈልጡ ነይሮም እዮም። ኣካይዳና ስለ ዘጸበቕና፡ ስም የሆዋ ብዘረባ እቶም ዝኣሰሩና ሰባት ኪኽበር ከሎ ብምርኣይ ተባሪኽና ኢና።—1 ጴጥ. 2:12 *

እንደገና እዋን ራህዋ መጸ

ኣብ ግንቦት 1985 ካብ ቤት ማእሰርቲ ድዛሌካ ተፈታሕኩ። ምስ ስድራ ቤተይ እንደገና ኽሓብር ብምኽኣለይ ኣዝየ እየ ተሓጒሰ። ኣብቲ ኣጸጋሚ እዋናት ንጽህናና ኽንሕሉ ስለ ዝሓገዘና፡ ንየሆዋ ኣመስገንናዮ። ብዛዕባ እቲ እዋን እቲ ኽንሓስብ ከለና፡ ልክዕ ከምቲ ሃዋርያ ጳውሎስ ዝበሎ እዩ ዚስምዓና፣ ንሱ፡ “ኣሕዋተየ፡ ብዛዕባ እቲ . . . ዘጋጠመና ጸበባ፡ ህይወትና እኳ ኽሳዕ እንቐብጽ፡ ልዕሊ ዓቕምና እምብዛ ኸም ዝኸበደና፡ ዘይትፈልጡ ኽትኰኑ ኣይንደልን ኢና። ንሞት ከም እተፈርደና እውን ተሰሚዑና ነበረ። እዚ ኸኣ ኣብቲ ንምዉታት ዜተንስእ ኣምላኽ እምበር፡ ኣብ ገዛእ ርእስና ምእንቲ ኸይንውከል እዩ። ንሱ ኻብ ክንድዚ ዚኣክል ሞት ኣድሒኑና” ኢሉ ጸሓፈ።—2 ቈረ. 1:8-10

ሓውና ንሶምባን ሰበይቱ ሊዳሳይን ብ2004 ኣብ ቅድሚ ኣዳራሽ መንግስቲ ኣምላኽ ከለዉ

ሓቂ እዩ፡ ሓድሓደ እዋን፡ እቲ ዅነታት ዘይስገር ኰይኑ ተሰሚዑና ነይሩ እዩ። ኰይኑ ግና፡ ትሑታት ምእንቲ ኽንከውንን ነቲ ዓብዪ ስሙ ብቐጻሊ ምእንቲ ኸነኽብሮን፡ ትብዓትን ጥበብን ንኺህበና ኣዘውቲርና ንየሆዋ ንልምኖ ነበርና።

የሆዋ ኣብ እዋን ራህዋ ዀነ ኣብ ኣጸጋሚ እዋናት፡ ኣብ ኣገልግሎቱ ባሪኹና እዩ። ሕጂ ነቲ ኣብ ሊሎንግወ ዘሎ ብ2000 እተዛዘመ ቤት ጽሕፈት ጨንፈርን ነቲ ኣብ ብምሉኡ ማላዊ እተሃንጸ ልዕሊ 1,000 ሓድሽ ኣዳራሻት መንግስቲ ኣምላኽን ክንርኢ ኸለና፡ ኣዚና ኢና እንሕጐስ። እዚ በረኸት የሆዋ እዚ፡ ብመንፈሳዊ መዳይ ኣዝዩ ዜሀብትም ስለ ዝዀነ፡ ንዓይን ንሊዳሳይን ሕልሚ ዀይኑ እዩ ዚስምዓና። *

^ ሕ.ጽ. 7 ሎሚ፡ ገና ዘይኣኸሉ ውሉዳት ዘለውዎም ኣሕዋት፡ ኣብ ዕዮ ወረዳ ንኺካፈሉ ዕድመ ኣይቀርበሎምን እዩ።

^ ሕ.ጽ. 30 ብዛዕባ እቲ ኣብ ማላዊ ዘጋጠመ መስጐጕቲ ዚገልጽ ዝርዝር ሓበሬታ እንተ ደሊኻ፡ ኣብ መጽሓፍ ዓመት ናይ የሆዋ መሰኻኽር 1999 (እንግሊዝኛ)፡ ኣብ ገጽ 171-223 ርአ።

^ ሕ.ጽ. 34 እዛ ዓንቀጽ እዚኣ ንኽትሕተም ክትዳሎ ኸላ፡ ሓውና ንሶምባ ኣብ 83 ዓመት ዕድሚኡ ሞይቱ።