እታ ኣብ መእተዊ እተጠቕሰት ናኦኮ፡ “ብዛዕባ ባህርያትን ዕላማታትን ኣምላኽ እቲ ሓቂ ስለ እተመሃርኩ፡ ህይወተይ ክቕይር ክኢለ እየ” ብምባል ንምትካኽ ሽጋራ ኸተቋርጾ ኸም ዝኸኣለት ገሊጻ ኣላ። እቲ እተማህረቶ ሓቂ ኣብ መጽሓፍ ቅዱስ እዩ ዚርከብ። መጽሓፍ ቅዱስ ብዛዕባ ትምባኾ ፈጺሙ ዘይጠቅስ እኳ እንተ ዀነ፡ ኣምላኽ ንምትካኽ ሽጋራ ብኸመይ ከም ዚርእዮ ግና ይገልጸልና እዩ። * እዚ ፍልጠት እዚ፡ ንሓያሎ ሰባት ካብ ምትካኽ ሽጋራ ንኺርሕቑ ወይ ነቲ ልማድ እቲ ንኼቋርጽዎ ድራኸ ኣሕዲሩሎም እዩ። (2 ጢሞቴዎስ 3:16, 17) ሰለስተ ጐዳኢ ሳዕቤናት ምትካኽ ሽጋራ ንመርምር እሞ፡ መጽሓፍ ቅዱስ ብዛዕባኡ እንታይ ከም ዚብል ንርአ።

ትምባኾ፡ ኒኮቲን ዚብሃል ሓደ ኻብቲ ኣዝዩ ወልፊ ዜትሕዝ ሓሽሽ ይርከቦ። ኒኮቲን የንቅሕን የፍዝዝን እዩ። ምትካኽ ሽጋራ ንኒኮቲን ቀልጢፉን ብተደጋጋምን ናብ ሓንጎል ከም ዚኣቱ ይገብሮ። ሓደ ሰብ ሓንሳእ ሽጋራ ብኣፉ ኺስሕብ ከሎ፡ ሓደ ዓቐን ኒኮቲን ናብ ሓንጎሉ የእቱ፡ ኣብ መዓልቲ ሓንቲ ባኮ ሽጋራ ዜትክኽ ሰብ ከኣ፡ 200 ዓቐን ኒኮቲን ናብ ሓንጎሉ የእቱ፣ እዚ ዓቐን እዚ፡ ካብ ዝዀነ ይኹን ዚውሰድ ዓቐን መድሃኒት ዝለዓለ እዩ። እዚ ዓቐን ኒኮቲን እዚ ብተደጋጋሚ ኺውሰድ ከሎ፡ ካብ ካልእ ዝዀነ ይኹን ወልፊ ዜትሕዝ ነገራት ብእተፈልየ መገዲ ወልፊ የትሕዝ። ሓደ ሽጋራ ዜትክኽ ሰብ ብወልፊ እንተ ተታሒዙ፡ ኬቋርጽ ኣብ ዚፍትነሉ እዋን እውን ከይተረፈ፡ ኒኮቲን ብዘይምርካቡ ምኽንያት ኣብ ሕማም ኪወድቕ ይኽእል እዩ።

መጽሓፍ ቅዱስ፡ “ነቲ ኽትእዘዝዎ ኸም ባሮት ጌርኩም ርእስኹም እተቕርቡሉ ዘበለ፡ ስለ እትእዘዝዎ፡ ባሮቱ ኸም ዝዀንኩምዶ ኣይትፈልጡን ኢኹም፧” ብምባል ብዛዕባ እዚ ጕዳይ እዚ ቕኑዕ ኣረኣእያ ንኺህልወና ይሕግዘና እዩ። (ሮሜ 6:16) ሓደ ሰብ ብኣተሓሳስባኡን ብተግባራቱን ንትምባኾ ዘለዎ ወልፊ ኣብ ምርዋይ ጥራይ ዜተኵር እንተ ዀይኑ፡ ንሕሱር ተግባር ባርያ እዩ ዚኸውን ዘሎ። ይኹን እምበር፡ እቲ የሆዋ ዝስሙ ኣምላኽ ካብቲ ንኣካላትና ዜበላሹ ተግባራት ጥራይ ዘይኰነስ፡ ካብቲ ንመንፈስና ዜርክስ ተግባራት እውን ሓራ ኽንከውን እዩ ዚደልየና። (መዝሙር 83:18፡ NW፣ 2 ቈረንቶስ 7:1) ስለዚ፡ ሓደ ሰብ ንየሆዋ ብዘለዎ ሞሳን ኣኽብሮትን እናዓበየ እንተ ደኣ ኸይዱ፡ ንየሆዋ ብሉጽ ነገራት ኪህቦ ኸም ዚግባእ፡ ባርያ ሓደገኛ ወልፊ ምስ ዚኸውን ግና ብሉጽ ነገራት ኪህቦ ኸም ዘይክእል ይግንዘብ እዩ። እዚ ፍልጠት እዚ ኸኣ፡ ካብ ሕማቕ ትምኒታት ንምርሓቕ ፍቓደኛ ንኪኸውን ይድርኾ እዩ።

ኣብ ጀርመን ዚነብር ኦላፍ፡ ወዲ 12 ዓመት ከሎ ጀሚሩ ን16 ዓመት ብወልፊ ሽጋራ ተታሒዙ እኳ እንተ ነበረ፡ ካብዚ ወልፊ እዚ ኺላቐቕ ክኢሉ እዩ። ንሱ ኸምዚ በለ፦ “እታ ናይ መጀመርታ ሽጋራ፡ ከምቲ ጕድኣት ዘይብሉ ዅዕሶ ውርጪ እያ እትመስል ነይራ። ድሕሪ ዓመታት ግና፡ እቲ ዅዕሶ ውርጪ፡ መጠነ ሰፊሕ ኵምራ በረድ ኰነ። ሓደ መዓልቲ ዘትክኾ ሽጋራ ምስ ወዳእኩ፡ ነፍሰይ ኪቈጻጸር ስለ ዘይከኣልኩ፡ ንዅሉ እቲ ኣብ መንገፍ ሽጋራ ዝነበረ ቝርጽራጽ ኣኻኺበ፡ ኣብ ቍራጽ ጋዜጣ ጠቕሊለ ሽጋራ ሰራሕኩ። ምልስ ኢለ ኽሓስቦ ኸሎኹ ብሓቂ ዜሕፍር እዩ ነይሩ።” ኦላፍ ካብዚ ዜዋርድ ወልፊ ምትካኽ  ሽጋራ ኺላቐቕ ዝኸኣለ ብኸመይ እዩ፧ ከምዚ በለ፦ “እቲ ኣዝዩ ወሳኒ ረቛሒ፡ ንየሆዋ ኸሐጕስ ዝነበረኒ ድሌት እዩ። እቲ የሆዋ ንደቂ ሰብ ዘለዎ ፍቕርን ዝሃበና ተስፋን፡ ካብዚ ወልፊ እዚ ሓንሳእን ንሓዋሩን ንኽላቐቕ ኣበርቲዑኒ እዩ።”

ዘ ቶባኮ ኣትላስ ዘርእስታ መጽሓፍ፡ “ምትካኽ ሽጋራ . . . ዳርጋ ንዅሉ ኽፍሊ ኣካላት ከም ዚጐድእን ንሕማምን ንሞትን ከም ዜቃልዕን ብስነ ፍልጠት ተረጋጊጹ እዩ” በለ። ምትካኽ ሽጋራ፡ ከም መንሽሮን ሕማም ልብን ሕማም ሳንቡእን ዝኣመሰለ ኻብ ሰብ ናብ ሰብ ዘይመሓላለፍ ሕማማት ከም ዜስዕብ ኣዝዩ እተፈልጠ እዩ። ይኹን እምበር፡ ብመሰረት ውድብ ጥዕና ዓለም (WHO)፡ ምትካኽ ሽጋራ ቐንዲ ጠንቂ እቲ ሞት ዜስዕብ ከም ዓባይ ሰዓል ዝኣመሰለ ተመሓላላፊ ሕማማት እውን እዩ።

የሆዋ ኣምላኽ በቲ ቓሉ ዝዀነ መጽሓፍ ቅዱስ ኣቢሉ፡ ብዛዕባ ህይወትናን ኣካላትናን ክእለትናን ቅኑዕ ኣረኣእያ ኺህልወና ይምህረና እዩ። እቲ ወዱ ዝዀነ የሱስ ነዚ ኣመልኪቱ፡ “ንየሆዋ ኣምላኽካ ብምሉእ ልብኻን ብምሉእ ነፍስኻን ብምሉእ ኣእምሮኻን ኣፍቅሮ” በለ። (ማቴዎስ 22:37) ስለዚ፡ ኣምላኽ ንህይወትናን ንኣካላትናን ብጽቡቕ ክንጥቀመሉን ብኽብሪ ኽንሕዞን ከም ዚደልየና ፍሉጥ እዩ። ብዛዕባ የሆዋን ብዛዕባ መብጽዓታቱን ብእተመሃርና መጠን፡ ንዅሉ እቲ ዝገበረልና ነገራት ንፈትዎን ኣኽቢርና ንርእዮን ኢና። እዚ ኸኣ ካብ ዝዀነ ይኹን ንኣካላትና ዜርክስ ነገራት ንኽንርሕቕ ይድርኸና።

ኣብ ህንዲ ዚነብር ን38 ዓመት ሽጋራ ዘትከኸ ጃያቫንት ዝስሙ ሓኪም፡ “ምትካኽ ሽጋራ ብዛዕባ ዘለዎ ሓደጋታት ካብ ናይ ሕክምና መጽሔታት ተማሂረ ነይረ እየ። ጌጋ ምዃኑ እፈልጥ፡ ንተሓከምቲ እውን ነዚ ልማድ እዚ ንኼቋርጽዎ እመኽሮም ነይረ እየ። ኣነ ግና፡ ሓሙሽተ ወይ ሽዱሽተ ግዜ ዚኸውን ኬቋርጾ እኳ እንተ ፈተንኩ፡ ኬቋርጾ ግና ኣይከኣልኩን ነይረ” በለ። ኣብ መወዳእታ ንኼቋርጾ ዝሓገዞ ደኣ እንታይ እዩ፧ ንሱ ኣስዒቡ ኸምዚ በለ፦ “መጽሓፍ ቅዱስ ብምጽናዐይ፡ ምትካኽ ሽጋራ ኣቋረጽኩ። ንየሆዋ ንኸሐጕስ ዝነበረኒ ባህጊ፡ ነዚ ልማድ እዚ ብኡብኡ ንኸቋርጾ ደረኸኒ።”

ብእስትንፋስ ዚወጽእ ትኪ ሽጋራ ዀነ ኻብ ትምባኾ ዚወጽእ ትኪ መርዛም እዩ። እዚ ትኪ እዚ ናብ ሳንቡእ ካልኦት ሰባት ምስ ዚኣቱ፡ መንሽሮን ካልእ ሕማማትን ኬስዕብ ይኽእል እዩ። ብሰንኪ እዚ ድማ፡ ኣብ ዓዓመት 600,000 ዚዀኑ ሽጋራ ዘየትክኹ ሰባት፡ መብዛሕትኦም ከኣ ኣንስትን ቈልዑን ይሞቱ እዮም። ውድብ ጥዕና ዓለም ዘቕረቦ ጸብጻብ፡ “ንትኪ ሽጋራ  ተቓሊዑ፡ ከይተተንከፈ ኺነብር ዚኽእል ሰብ የለን” ይብል።

የሱስ ከም ዝበሎ፡ ካብቲ ንየሆዋ ዘሎና ፍቕሪ ቐጺሉ ዚስራዕ ንብጻይና፡ ማለት ንስድራ ቤትናን ንፈተውትናን ኣብ ከባቢና ንዘለዉ ኻልኦት ሰባትን ዘሎና ፍቕሪ እዩ። የሱስ፡ “ንብጻይካ ኸም ነፍስኻ ኣፍቅሮ” በለ። (ማቴዎስ 22:39) ንዚቐርቡና ሰባት ዚጐድእ ልማድ እንተ ደኣ ኣልዩና፡ ‘ንብጻይና ነፍቅር ኣሎና’ ኺብሃል ኣይከኣልን እዩ። ናይ ሓቂ ፍቕሪ ነቲ፡ “ነፍሲ ወከፍ፡ ጥቕሚ ኻልእ ደኣ እምበር፡ ጥቕሚ ርእሱ ኣይድለ” ዚብል ምኽሪ መጽሓፍ ቅዱስ ኣብ ግብሪ ንኸነውዕሎ ትድርኸና እያ።—1 ቈረንቶስ 10:24።

ኣብ ኣርመንያ ዚነብር ኣርመን፡ “ስድራ ቤተይ፡ ሽጋራ ምትካኸይ ጽልዋ ስለ ዝገበረሎም፡ ሽጋራ ንኸየትክኽ ለመኑኒ። ኣነ ግና፡ ሽጋራ ምትካኸይ ኪጐድኦም ከም ዚኽእል፡ ክእመነሉ ኣይደለኹን” በለ። ንኣረኣእያኡ ዝቐየሮኸ እንታይ እዩ፧ ንሱ ኣስዒቡ ኸምዚ ብምባል ይገልጽ፦ “ብዛዕባ መጽሓፍ ቅዱስ ዘሎኒ ፍልጠትን ንየሆዋ ዘላትኒ ፍቕርን ምትካኽ ሽጋራ ንኸቋርጽን ምትካኸይ ንዓይ ጥራይ ዘይኰነስ፡ ነቶም ኣብ ከባብየይ ዘለዉ ሰባት እውን ኪጐድኦም ከም ዚኽእል ንኽእመንን ሓገዘኒ።”

ንኦላፍን ንጃያቫንትን ንኣርመንን ካብቲ ንዓታቶምን ንኻልኦትን ዚጐድእ ልማድ ንኺላቐቑ ዝሓገዞም ፍልጠት መጽሓፍ ቅዱስ እዩ። ካብቲ ልማድ እቲ ንኺላቐቑ ዝሓገዞም፡ ምትካኽ ሽጋራ ጐዳኢ ምዃኑ ዘለዎም ፍልጠት ጥራይ ዘይኰነስ፡ ንየሆዋ ኬፍቅርዎ ስለ ዝጀመሩን ኬሐጕስዎ ስለ ዝደለዩን እዩ። ቀዳማይ 1 ዮሃንስ 5:3 ብዛዕባ እታ ፍቕሪ ዘለዋ ኣገዳሲ ተራ፡ “ፍቕሪ ኣምላኽ ከኣ ትእዛዛቱ ኽንሕሉ እዩ፣ ትእዛዛቱ እውን ከቢድ ኣይኰነን” ብምባል ተጕልሕ። ንስርዓታት መጽሓፍ ቅዱስ ኣብ ግብሪ ምውዓል፡ ወትሩ ቐሊል እዩ ማለት እኳ እንተ ዘይኰነ፡ ሓደ ሰብ ንኣምላኽ ኣጸቢቑ ዜፍቅሮ እንተ ደኣ ዀይኑ፡ ትእዛዛቱ ምሕላው ጾር ኣይኰኖን እዩ።

የሆዋ ኣምላኽ፡ ብደረጃ ዓለምለኸ ብዚውሃብ ወፈራ ትምህርቲ ኣቢሉ ብሚልዮናት ንዚቝጸሩ ሰባት ካብ ባርነት ትምባኾ ንኺላቐቑ ይሕግዞም ኣሎ። (1 ጢሞቴዎስ 2:3, 4) ድሕሪ ቐረባ እዋን ከኣ፡ በታ ብወዱ የሱስ ክርስቶስ እትመሓደር ሰማያዊት መንግስቱ ኣቢሉ፡ ነቲ ንሚልዮናት ሰባት ባሮት ትምባኾ ኸም ዝዀኑ ዝገበረ ስሱዕ ንግዳዊ ስርዓት ኪድምስሶ እዩ። ንለበዳ ምትካኽ ሽጋራ ንሓዋሩ ኼጥፍኦ፡ ንእዙዛት ደቂ ሰብ ከኣ ብኣካልን ብኣእምሮን ናብ ፍጽምና ኼብጽሖም እዩ።—ኢሳይያስ 33:24፣ ራእይ 19:11, 15።

ምትካኽ ሽጋራ ንኸተቋርጽ ትቃለስ እንተ ደኣ ኣሊኻ፡ ኣጆኻ። ንየሆዋ ንኸተፍቅሮ እንተ ተማሂርካን ብዛዕባ ምትካኽ ሽጋራ ኸኣ ከምቲ ናቱ ኣረኣእያ እንተ ኣማዕቢልካን፡ ንስኻ እውን ካብዚ ወልፊ እዚ ንኽትላቐቕ ክትድረኽ ኢኻ። ናይ የሆዋ መሰኻኽር፡ ስርዓታት መጽሓፍ ቅዱስ ንኽትመሃርን ኣብ ግብሪ ንኸተውዕሎን ብደረጃ ውልቀ ሰብ ብግብራዊ መገዲ ንኺሕግዙኻ ሕጕሳት እዮም። ካብ ወልፊ ትምባኾ ንኽትላቐቕ፡ ሓገዝ የሆዋ እንተ ደሊኻ፡ ንሱ ዜድልየካ ሓይልን ብርታዐን ከም ዚህበካ ተኣማመን።—ፊልጲ 4:13።