ሓደ ኻብቲ ብዙሓት ሰባት ንፈለማ ግዜ ዚምሃርዎ ጸሎት፡ እቲ የሱስ ንሰዓብቱ ዝመሃሮም ኣቡነ ዘበሰማያት ተባሂሉ ዚፍለጥ ጸሎት እዩ። እዚ ጸሎት እዚ፡ ኣብቲ ብልምዲ ሓድሽ ኪዳን ተባሂሉ ዚጽዋዕ እዩ ዚርከብ። እቲ ጸሎት፡ “ኣብ ሰማያት እትነብር ኣቦና፡ ስምካ ይቀደስ” ብዚብል ቃላት እዩ ዚጅምር። (ማቴዎስ 6:9) ኰይኑ ግና፡ እቲ ብእንግሊዝኛ “ጂሆቫ” ወይ ሓድሓደ ግዜ “ያህወህ” ተባሂሉ ዚጽዋዕ ስም ኣምላኽ፡ ኣብ እተፈላለየ ትርጉማት ሓድሽ ኪዳን ዳርጋ ኣይርከብን እዩ። እንተዀነ ግና፡ ኣብዚ ትርጉማት እዚ፡ ከም ድያ (ዘዩስ)፡ ሄርሜስ፡ ኣርጤምስ ዚብሃሉ ስማት ናይ ሓሶት ኣማልኽቲ ተጠቒሱ ኣሎ። እሞ ደኣ ስም እቲ ናይ ሓቂ ኣምላኽን ደራሲ መጽሓፍ ቅዱስን ኣብኡ ኺጥቀስ ኣይግብኦንዶ፧—ግብሪ ሃዋርያት 14:12፣ 19:35፣ 2 ጢሞቴዎስ 3:16።

 ላንሰሎት ሼድዌልን ፍረደሪክ ፓርከርን ዚብሃሉ ተርጐምቲ መጽሓፍ ቅዱስ እንግሊዝኛ፡ ስም ኣምላኽ ኣብ ሓድሽ ኪዳን ኪምለስ ከም ዚግባእ ይኣምኑ ነበሩ። ስለምንታይ ደኣ እዮም “ኪምለስ” ዚብል ቃል እተጠቕሙ፧ ምኽንያቱ፡ ስም ኣምላኽ ኣብ ፈለማ ኣብኡ ኸም ዝነበረ፡ ደሓር ግና ከም ዝወጸ እዮም ዚኣምኑ ነይሮም። ስለምንታይ እዮም ኣብቲ መደምደምታ እቲ በጺሖም፧

 ሼድዌልን ፓርከርን፡ እቲ ኣብ ፈለማ መብዛሕትኡ ኽፋሉ ብእብራይስጢ እተጻሕፈ ኢደ ጽሑፋት እቲ ብሉይ ኪዳን ተባሂሉ ዚጽዋዕ ክፋል መጽሓፍ ቅዱስ፡ ኣሽሓት ሳዕ ብሕታዊ ስም ኣምላኽ ሒዙ ኸም ዘሎ ይፈልጡ ነይሮም እዮም። ስለዚ፡ እቲ ሽዑ ኺረኽብዎ ዚኽእሉ ኢደ ጽሑፋት እቲ ሓድሽ ኪዳን ስለምንታይ ንስም ኣምላኽ ከም ዘእተዎ ሕቶ ተላዕሎም። a ብተወሳኺ ድማ፡ ኢደ ጽሑፋት ሓድሽ ኪዳን፡ ከም “መልኣኽ የሆዋ” ዝኣመሰለ ኣብ ብሉይ ኪዳን ዚርከብ ልሙድ መግለጺታት ኪጥቀም ከሎ፡ ቀዳሕቲ እቲ ናይ ግሪኽኛ ብሉይ ኪዳን ንስም ኣምላኽ በታ “ጐይታ” ዝትርጉማ ኪሪዮስ እትብል ቃል ከም ዝተክእዎ ሼድዌል ኣስተብሃለ።—2 ነገስት 1:3, 15፣ ግብሪ ሃዋርያት 12:23።

 ሼድዌልን ፓርከር ናይ እንግሊዝኛ ትርጉማቶም ቅድሚ ምሕታሞም፡ ካልኦት ተርጐምቲ ንስም ኣምላኽ ኣብቲ ናይ እንግሊዝኛ ሓድሽ ኪዳን መሊሶምዎ ነይሮም እዮም፣ ግናኸ፡ ኣብ ሒደት ቦታታት ጥራይ እዮም መሊሶምዎ። b ቅድሚ እቲ ፓርከር ኤ ሊተራል ትራንስሌሽን ኦቭ ዘ ኒው ተስታመንት ዘሕተመሉ 1863፡ ስም ኣምላኽ ኣብ ሓድሽ ኪዳን ብሰፊሑ ዝመለሰ ናይ እንግሊዝኛ ተርጓሚ ኣይነበረን። እሞ ደኣ ላንሰሎት ሼድዌልን ፍረደሪክ ፓርከርን መን እዮም፧

 ላንሰሎት ሼድዌል (1808-1861) ወዲ ሰር ላንሰሎት ሼድዌል ዚብሃል ምክትል ቻንስለር ዓዲ እንግሊዝ ኰይኑ ብሞያኡ ጠበቓ እዩ ነይሩ። እዚ ሰብ እዚ ኣባል ቤተ ክርስትያን ዓዲ እንግሊዝ እዩ ነይሩ። ብስላሴ ይኣምን እኳ እንተ ነበረ፡ ንስም ኣምላኽ ግና ኣኽብሮት ስለ ዝነበሮ፡ “ክቡር ስም የሆዋ” ኢሉ ገሊጽዎ ኣሎ። ኣብቲ ዘ ጎስፕልስ ኦቭ ማቲው ኤንድ ኦቭ ማርክ ዚብሃል ትርጉሙ፡ ነቲ “የሆዋ” ዚብል ስም 28 ሳዕ ኣብ ቀንዲ ጽሑፍ፡ 465 ሳዕ ድማ ኣብቲ ምስኡ እተሓሓዘ ተወሳኺ ሓበሬታ ተጠቒሙሉ ኣሎ።

 ሼድዌል ብዛዕባ ስም ኣምላኽ ካብቲ ብበዅሪ እብራይስጢ እተጻሕፈ ብሉይ ኪዳን ፈሊጡ ኪኸውን ይኽእል እዩ። ብዛዕባ እቶም ኣብቲ ኻብ ብሉይ ኪዳን ናብ ግሪኽኛ እተተርጐመ ትርጉም ንስም ኣምላኽ በቲ ኪሪዮስ ዚብል ቃል ዝተክኡ ተርጐምቲ ኺዛረብ ከሎ ድማ፡ “ቅኑዓት ተርጐምቲ ኣይኰኑን” በለ።

 ሼድዌል ኣብ ትርጉሙ፡ ነታ “የሆዋ” እትብል ቃል ንፈለማ ግዜ ኣብ ማቴዎስ 1:20 እዩ ተጠቒሙላ። ኣብቲ ብዛዕባ እዛ ፍቕዲ ዝጸሓፎ ሓበሬታ ኸኣ ከምዚ ኢሉ ኣሎ፦ “እታ ኣብዝን ኣብ ብዙሕ ካልእ ክፋል ሓድሽ ኪዳንን ዘላ ቓል [ኪሪዮስ]፡ ነቲ የሆዋ ዚብል ናይ ተጸውዖ ስም ኣምላኽ ተመልክት፣ ነዛ ቓል እዚኣ ናብ ናይ እንግሊዝኛ ትርጉም ምምላስ ከኣ ኣዝዩ ኣገዳሲ እዩ።” ብተወሳኺ እውን ከምዚ ኢሉ ኣሎ፦ “ንኽብሪ ኣምላኽ ተባሂሉ እዚ ኺግበር ኣለዎ። ስሙ የሆዋ ምዃኑ ባዕሉ ገሊጹ እዩ። ስለዚ፡ ብዛዕባኡ ኽንዛረብ ከለና፡ ነዚ ስም እዚ ኻብ ምጥቃም ዝሓሸ ነገር ክንገብር ኣይንኽእልን ኢና።” ኣስዕብ ኣቢሉ ድማ፡ “ኣብቲ . . . [ኪንግ ጄምስ ቨርሽን ዚብሃል] መጽሓፍ ቅዱስና፡ ስም የሆዋ ሳሕቲ እዩ ዚርከብ። . . . ኣብ ክንዲ ናይ ተጸውዖ ስም ኣምላኽ፡ ጐይታ ዚብል ኢና እነንብብ” በለ። ድሕርዚ ኸኣ፡ ንሱ እኳ ኸይተረፈ ኣብ ዓዱ “ጐይታ” ተባሂሉ ስለ ዚጽዋዕ፡ ነቲ“ጐይታ” ዚብል መጸውዒ “ዘይብቑዕ መዓርግ” ኢሉ ገለጾ።

 ሼድዌል ንናይ ማቴዎስ ትርጉሙ ብ1859 ኣሕተሞ፣ ነቲ ብሓደ ጠርኒፉ ዘዳለዎ ናይ ማቴዎስን ማርቆስን ትርጉሙ ኸኣ ብ1861 ኣሕተሞ። ድሕርዚ ግና፡ ዕዮኡ ኣብቅዐ። ስለምንታይሲ፡ ብ11 ጥሪ 1861፡ ኣብ 52 ዓመቱ ሞተ። ጻዕርታቱ ግና ከንቱ ዀይኑ ኣይተረፈን።

 ፍረደሪክ ፓርከር (1804-1888) ዚብሃል ኣብ ለንደን ዚነብር ሃብታም ሰብኣይ ነቲ ሼድዌል ዝተርጐሞ ትርጉም ማቴዎስ ረኸቦ። ንሱ ወዲ 20 ዓመት ኣቢሉ ኸሎ ንሓድሽ ኪዳን ናይ ምትርጓም ሸቶ ኣውጺኡ ነበረ። ዘይከም ሼድዌል ግና፡ ፓርከር ንትምህርቲ ስላሴ ኣይተቐበሎን። ንሱ ኸምዚ ኢሉ ጸሓፈ፦ ‘ብዘላ እታ ናይቲ ፍቑር ወዲ ኣምላኽ ቤተ ክርስትያን፡ ንሓቅነትን ንኣምልኾን እቲ ዅሉ ዚኽእል የሆዋ ብምሉእ ልቢ ትቀበሎ።’ ብዘይካዚ ፓርከር፡ እቲ ንጐይታና ኣምላኽን ንጐይታና የሱስን ኪሪዮስ ዚብል ቃል ዚጥቀም ኢደ ጽሑፋት ሓድሽ ኪዳን ነቲ ኣብ መንጎኦም ዘሎ ፍልልይ ከም ዚዓብጦ ይኣምን ነበረ። ስለዚ፡ ገሊኡ ኻብቲ ሼድዌል ንኪሪዮስ “የሆዋ” ኢሉ ዝተርጐመሉ ኽፋላት ምስ ረኣየ በዚ ተመሰጠ።

 እሞ ደኣ ፓርከር ነዚ ጕዳያት እዚ ብኸመይ እዩ ኺርድኦ ኽኢሉ፧ ቋንቋ ግሪኽኛ ኣጽኒዑ፡ ብዛዕባ ሰዋስው ግሪኽኛ እውን መጻሕፍትን ትራክትታትን ጽሒፉ ነይሩ እዩ። ኣባል እቲ ዝሓሸ ትርጉማት መጽሓፍ ቅዱስ እንግሊዝኛ ንምድላው ብዚብል ዕላማ ኣብ ኢደ ጽሑፋት መጽሓፍ ቅዱስ ምርምር ምግባር ዜተባብዕ ኣንግሎ-ቢብሊካል ኢንስትትዩት ዚብሃል ትካል እውን እዩ ነይሩ። ብ1842፡ ፓርከር ቀዳማይ ትርጉሙ ብእተፈላለየ ኽፋላትን ሕታማትን ኣሕተመ። c

 ፓርከር ንገለ ዓመታት ብዛዕባ እዚ ዚስዕብ ሕቶታት ጽሒፉ ነይሩ እዩ፦ “ኪሪዮስ ንጐይታና የሱስ ዜመልክት መዓስ እዩ፧ ንጐይታና ኣምላኽ ዜመልክትከ መዓስ እዩ፧” “ኪሪዮስ መብዛሕትኡ ግዜ ብመሰረት ሰዋስው ከም መዓርግ ዘይኰነስ ከም ስም ኰይኑ ተዓይዩሉ ዘሎ ስለምንታይ እዩ”

 ፓርከር ነቲ ሼድዌል ብ1859 ዘዳለዎ ትርጉም ማቴዎስን ነቲ ኣብኡ ብዛዕባ ኪሪዮስ እተዋህበ ሓሳባትን ምስ ረኣየ፡ ኣብ ገሊኡ ቦታታት፡ እታ ኪሪዮስ እትብል ቃል፡ “የሆዋ ተባሂላ ኽትትርጐም ከም ዘለዋ” ኣመነ። ስለዚ፡ እቲ ኣብ ከባቢ ዘሎ ሓሳባት ወይ ሰዋስው ግሪኽኛ ኣብ ዚፈቕዶ ቦታታት “የሆዋ” ዚብል ቃል ንምእታው፡ ንብምሉኡ እቲ ንሱ ዘዳለዎ ትርጉም ሓድሽ ኪዳን ከለሶ። በዚ ኸምዚ፡ ብ1863 ዝወጸ ኤ ሊተራል ትራንስሌሽን ኦቭ ዘ ኒው ተስታመንት ዚብሃል ፓርከር ዘዳለዎ ሕታም፡ ኣብቲ ቐንዲ ጽሑፍ ንስም ኣምላኽ 187 ሳዕ ኣእትይዎ ኣሎ። ክሳዕ ሕጂ ኸም ዚፍለጥ፡ እዚ ሕታም እዚ ንመለኮታዊ ስም ኣብ ብምሉኡ ክርስትያናዊ ቕዱሳት ጽሑፋት ግሪኽኛ እተጠቕመ ናይ መጀመርታ ትርጉም እንግሊዝኛ እዩ። d

 ድሕርዚ ብ1864፡ ፓርከር ኤ ኮሌሽን ኦቭ ኣን ኢንግሊሽ ቨርሽን ኦቭ ዘ ኒው ተስታመንት . . . ዊዝ ዘ ኣውተራይዝድ ኢንግሊሽ ቨርሽን ዚብሃል ንኽልተ ትርጉማት ብሓደ ዝጠርነፈ ሕታም ኣውጽአ። ነቲ ኽልተ ሓድሽ ኪዳን ኣብ ሓደ ጥራዝ ዝጠርነፈሉ ምኽንያት፡ ትርጉሙ ኻብቲ ኻልእ ትርጉም ኣበይን ብኸመይን ከም ዚፍለ ንምርኣይ እዩ። e

 ፓርከር ንስም ኣምላኽ ናብ ቦታኡ ናይ ምምላስ ኣገዳስነት ምእንቲ ኼርኢ ኢሉ ኣብ ኣውተራይዝድ ቨርሽን ናብ እተፈላለየ ፍቕድታት ኣመልከተ። ሓንቲ ኻብዚኣተን ሮሜ 10:13 እያ ነይራ፣ እታ ጥቕሲ፡ “ማለት፡ ነፍሲ ወከፍ ስም ጐይታ ዚጽውዕ ዘበለ ኺድሕን እዩ” ትብል። ድሕርዚ፡ ፓርከር፡ “ካብዚ ኣብ ኣውተራይዝድ ኢንግሊሽ ቨርሽን ዚርከብ ፍቕድታት፡ ኣብዚ ቦታታት እዚ ብዛዕባ የሆዋ ደኣ እምበር፡ ብዛዕባ እቲ ወዲ ዝዀነ ጐይታና የሱስ ክርስቶስ ይዛረብ ከም ዘየሎ . . . መን ኪፈልጥ ይኽእል፧” ዚብል ሕቶ ኣቕረበ።

 ፓርከር ንትራክትታቱን ንወረቓቕቱን ንኻልእ ጽሑፋቱን ንምሕታም ኰነ ንምውዕዋዕ ኣሽሓት ፓውንድ ኣውጽአ፣ እዚ ድማ ኣዝዩ ብዙሕ ገንዘብ እዩ ነይሩ። ኣብ ውሽጢ ሓደ ዓመት ጥራይ እኳ፡ 800 ፓውንድ ኣውጽአ፣ እዚ ኸኣ በዚ ናይ ሎሚ ገንዘብ ልዕሊ 100,000 ፓውንድ ብሪጣንያ (132,000 ዶላር ኣመሪካ) እዩ። ንፈለጥቱን ልዑል መዓርግ ንዘለዎም ካህናትን እውን፡ ርእይቶኦም ኪህቡ ኢሉ ብናጻ ጽሑፋቱ ለኣኸሎም።

 ገሊኦም ምሁራት ነቲ ብውሱን ብዝሒ እተሓትመ ጽሑፋት ፓርከርን ንሱ ዘዳለዎ ትርጉም ሓድሽ ኪዳንን ኣላገጹሉ። ከምዚ ብምግባሮም ግና፡ ነቲ ንሱን ሼድዌልን ካልኦትን ንብሕታዊ ስም ኣምላኽ ናብቲ ብእንግሊዝኛ ዚዳሎ ሓድሽ ኪዳን ንምምላስ ብቕንዕና ተላዒሎም ዝገበርዎ ጻዕርታት ኣኽብሮት ኣየርኣዩን።

 ነዛ እትስዕብ ዓሰርተ ደቒቕ እትወስድ ኣስተምሃሪት ቪድዮ እውን ክትርኢ ትኽእል ኢኻ፦ Warwick Museum Tours: “The Bible and the Divine Name.”