1. Ka nyi i gbe u Mbakristu vea er sha er vea kure ayem a uma a ve lu gban laa?

MBAKRISTU mba gban ayem a uma. Aluer se mba hiin a hii ayem ne shin se gba ayem ne hegen anyom ngee kpa, gba u se za hemen her zan zan se kar kuren. Kwaghwan u Paulu yange wa Mbakristu mba ken Filipi la, se kpa una taver se ishima u gban ayem ne zan zan kuren. Mbagen ken tiônnongo u ken Filipi la yange ve civir Yehova anyom ngee cii ve Paulu va nger ve washika ne ye. Mbakristu mban lu yevese tsembelee, nahan kpa, Paulu umbur ve er i gbe hange hange u vea za hemen u wan ishima gban ayem la her yô. Yange soo ér ve dondo ikyav na la sha u “yevese zan hen ikighir i i ver la.”—Fil. 3:14.

2. Kwaghwan u Paulu wa Mbafilipi la lu sha shighe vough sha ci u nyi?

² Kwaghwan u Paulu wa Mbafilipi la lu sha shighe vough. Hii shighe u i ver tiônnongo la je, ior mba ken Filipi hii u tôvon Mbakristu mban a ican. Kwagh ne cii yange hii er ken inyom i 50 la nahan, zum u Paulu man Shila za nyôr ken Filipi la. Yange icighan jijingi mgbegha ve ér ve “per yande Masedonia keen,” maa ve per. (Aer. 16:9) Yange ve zua a kwase ugen, i yilan iti na ér Lidia, kwase ne “kegh ato lu ungwan, nahan Yehova bugh un ishima wang” a kav loho u dedoo. (Aer. 16:14, NW ) Yange ica gba ga je maa i er un batisema vea ior mba ken ya na cii. Nahan kpa, fese je, Diabolo hii u van ve a zayol. Ior mba ken gar la maa kôr Paulu vea Shila ve yem a ve hen mbahemenev mba hen gar la, ve za wa ve mbaaie iyol ér mba van a ayôôso hen gar la. Nahan i gbidye Paulu kua Shila, maa i kende ve ken gaadi, mba va dughun ve yô, ve kaa ér ve due hen gar la kera. (Aer. 16:16-40) Nahan yange ve gba uwer? Mayange ga cii! Kpa anmgbianev mba nomso man mba kasev mba ken tiônnongo u i sember veren la di ye? Ve kpa yange ve wa ishima, nahan ve ver ikyav i dedoo! Ikyav i dedoo i Paulu  man Shila la yange ia taver ve ishima je ka u henen a hen ga.

3. Paulu yange fa je ér nyi, man ka mbampin mba nyi se lu timen sha mi?

³ Paulu yange kange ishima ér mayange una gba uwer ga. (2 Kor. 4:16) Kpa yange fa je ér cii man una gba ayem a na zan zan una kar kuren yô, saa una ver ishima na sha ikighir i i ver la. Ka nyi se fatyô u henen ken ikyav i Paulu laa? Ka unô sha ayange a ase ne ve til sha mimi mba ikyav ve la i tese ér se fatyô u wan ishima hemban mbamtaver? Man ishimaverenkeghen i se lu a mi sha kwagh u ken hemen la ia wase se u kangen ishima ser mayange se gba uwer ga nena?

4. Paulu yange a za hemen u eren tom u Yehova her kpoghuloo ken hanma mlu cii nena?

⁴ Gbidye ase kwar nenge akaa a Paulu lu eren shighe u nger washika hen Mbafilipi la. Shighe ne i wuhe Paulu ken Roma, kpa lu ken purusu i wuhe un ga; lu hen ya. Kpa, gema lu u una fatyô u duen za pasen kwagh ga. Nahan kpa, yange or a va u nengen a na yô a pase nan kwagh, shi lu ngeren uwashika hen atôônanongo a sha ajiir a icaa. Nyian ne kpa, Mbakristu kpishi mba ve fetyô u duen hen ya ve ga la ka ve pasen ior mba ve ve hen ya ve la kwagh. Shi ka ve nger uwashika mba taver ior asema hen ior mba ka i taver u zuan a ve her la.

5. Mkaanem ma Paulu nger ken Mbafilipi 3:12-14 la tese ér ka nyi yange i wase un u veren ashe sha ikighir i i ver laa?

⁵ Paulu yange de ér akaabo shin akaa a dedoo a un er ken ijime la a dan un u eren tom u Yehova ga. Jim je yô, yange kaa wener gba hange hange u “akaa a ken ijime la [aa] hungur” un sha er una ‘naregh a za sha akaa a ken hemen la’ yô, inja na yô, ka u gban ayem zan zan za kuren doo doo je la. (Ôr Mbafilipi 3:12-14.) Ka akaa a nyi nahan yange ma fatyô u danen Paulu? Hiihii yô, Paulu yange za ikyura ken kwaghaôndo u Mbayuda la. Nahan kpa a nenge akaa la ér “ka ihyôghonough dang.” (Fil. 3:3-8, NW ) Sha uhar yô, shin er yange ishima na un ibo sha ican i ngise tôvon Mbakristu la nahan kpa, de ér kwagh la a yange un u civir Yehova ga. Man sha utar yô, yange nenge ér un er akaa sha ci u Yehova kpishi nahan kuma u una de u eren tom kpoghuloo ga. Paulu yange kôrcio u eren akaa kpishi shin er ashighe agen i wuhe un ken purusu shi i gbidye un shi i ta un awen shi tso ur a na shi kwaghyan man ikyondo ban un nahan kpaa. (2 Kor. 11:23-27) Nahan kpa, yange a lu nyi je Paulu una er shin una tagher a mi kpa, a fa je ér gba u una za hemen u civir Yehova. Kape se kpa i gbe u a lu je la.

6. Ka “akaa a ken ijime” er nyi nahan, alaghga a gba u se hungur a mi?

⁶ Se dondo ikyav i Paulu i ‘hungur a akaa a ken ijime la’ nena? Alaghga se mbagen ishima ka i shi nan se ibo sha asorabo a ngise se er la, nahan gba u se nôngo a mi. Aluer kwagh ngu nahan yô, se fatyô u hiin kwaghhenen u sha tseeneke u a hembe timen sha nagh ku ipaan ku Kristu kura yô. Aluer se tsua itinekwagh i taver ishima se hen kwagh sha i, shi se gbidye kwar, shi se er msen yô, kwagh la una fatyô u panden ibo i ishima i gbe nan se a ityôkyaa shio la. Alaghga je yô, se de u nan ayol a ase mtsaha sha isholibo i Yehova a de se a mi yô. Shi nenge ase kwagh ugen u se fatyô u henen ken Paulu yô. Alaghga mbagen yange ve de tom u zuan a inyaregh kpishi kar ve sha er vea seer eren Yehova tom yô. Aluer se kpa kape i lu la yô, se fatyô u hungur a akaa a ken ijime la, sha u nôngon ser akaa a iyolough a yange se de kar se la a de hiden saren se ga. (Num. 11:4-6; Orpa. 7:10) “Akaa a ken ijime” la, a fatyô u lun akaa a se er ken nongo u Yehova, gayô akaa a karen jighjigh wase a se we ishima a mi yô. Kpa jighilii yô, aluer se hide se nenge er Yehova a ver se doo doo shi a wase se ken  anyom a karen la yô, kwagh la una na se seer kporom ikyua a Ter wase. Nahan kpa, mayange je doo u se nenge ser, se er Yehova tom kuma ga.—1 Kor. 15:58.

7. Er i pase ken 1 Mbakorinte 9:24-27 nahan, ka nyi i gbe u se er keng ve se hemba ayem a uma laa? Tese ikyav.

⁷ Paulu yange kav mkaanem ma Yesu ôr ne tsembelee. Yesu kaa ér: “Nôngo nen tsung.” (Luka 13:23, 24, NW ) Paulu yange fa ér gba u una nôngo kwagh tsung, ken ayange a uma na cii, er Kristu kpa nôngo nahan. Maa Paulu tôô uma wase u Mbakristu la kar sha ayem a gban. (Ôr 1 Mbakorinte 9:24-27.) Or u gban ayem ka nan ver ishima i nan sha hwange u been la zulee shi nan palegh akaa a danen nan. Ikyav i tesen yô, alaghga mbagban ayem vea lu yevese sha gbenda u ushôôpu mba teen akaa ve lu kua akaa agen a danen ior a lu kpishi yô. U hen wer, or u gban ayem nana tile a yem gbilin ashe sha windou kenger akaa a i ver u teen ken shôôpu laa? Aluer nan soo u hemban ayem la yô, mayange nana er nahan ga. Ken ayem a uma a se lu gban ne kpa, gba u se palegh akaa a danen se. Aluer se ver ashe sha ikighir la shi se nôngo kwagh tsung er Paulu nahan yô, se zua a iyua la!

8. Ka mbamtaver utar mba nyi se lu timen sha mi?

⁸ Hegen ne, de se time sha mbamtaver utar mba vea fatyô u nan se ishimayinan yô. Hiihii yô, ka akaa a se lu veren ashe keghen kpa a lu eren ga yô; sha uhar yô, ka shighe u se lu beenyol nahan agee a hii u been se iyol yô; sha utar yô, ka zum u se tagher a akaa a karen jighjigh wase shighe gôgônan yô. Se zua a mtsera sha u timen sha gbenda u mbagen yange ve nôngo a mbamtaver mban yô.—Fil. 3:17.

9. Aluer akaa a se lu veren ashe keghen la nga eren ga yô, kwagh la una na a lu se nena?

⁹ Aluer akaa a se lu veren ashe keghen la nga eren ga yô. Sha gbaaôndo je, ka se veren ishima a akaa a dedoo a Yehova a tendezwa u van a mi la. Jim je yô, zum u Habaku u lu profeti u Yehova la pase er sar un u Yehova ma a bee a ifer i i lu ken Yuda la yô, Yehova kaa a na ér a za hemen u ‘keghen.’ (Hab. 2:3) Nahan kpa, ka a va lu inja er akaa a se lu veren ishima a mi la timbir yô, kwagh la a na se kera lu a gbashima ga. Alaghga je yô iyol ia kpe se. (Anz. 13:12) Kwagh ne yange er anmgbianev mbagenev er ken inyom i 1914 la  nahan. Hen shighe la, Mbakristu kpishi mba i shie ve mkurem yô lu veren ishima ér vea yem sha ken inyom i 1914. Kpa kwagh kera va eren er mba jighjigh mban ver ishima la ga yô ve er nena?

10. Shighe u akaa kera za er orgen vea kwase na ver ishima ga yô, ve er nena?

¹⁰ Nenge ase ikyav i Mbakristu uhar mba yange ve tagher a imbakwagh i nan ve iyolkpen la kpa ve yina ishima ga yô. Anmgbian Royal Spatz yange er batisema ken inyom i 1908; shighe la lu anyom 20. A lu a vangertiôr je ér ica a gba ga tsô una yem Sha. Zum u a tsôr anmgbian u kwase ugen u i yilan iti na ér Pearl ken inyom i 1911 la yô, a kaa a na ér: “Beem er u lan kwagh u una va er ken inyom i 1914 la ga yô. Aluer u ngu vôson mo yô, guda se nôngo se er ivaa ne fele!” Maa ve er ivese. Kpa ken inyom i 1914 la, ve kera zua a injar i yemen Sha, er ve hen la ga. Kwagh ne yange na ve de u gban ayem a uma nee? Mayange ga. Ityôkyaa yô, ve hemba veren ishima sha u eren ishima i Aôndo, lu u zuan a injar ve ga. Yange ve kange ishima u gban ayem a uma ne a ishimawan. Man sha mimi yô, Royal vea Pearl za hemen u eren Yehova tom sha mimi anyom kpishi zan zan ve va kar kuren tom ve shin tar ne. We kpa sar u kpishi u Yehova ma a kar a ilyahan sha iti na kera shi ma a tese er i lu un tswen un kom u hemen yô, shi sar u u ma a kur uityendezwa nav cii je ka u henen a hen ga. Nahan kpa cii man shighe la yô, se za nen hemen u eren Aôndo wase tom kpoghuloo. Mayange se de ser akaa a se lu veren ashe a mi kpa a lu a er ga la, a na iyol i kpe se shin se vôr ga.

11-12. Shighe u se kera lu a agee iyol yum ga kpa, se fatyô u civir Yehova her sha ci u nyi? Tese ikyav.

¹¹ Shighe u se lu beenyol man agee a hii u been se iyol yô. Er ka i gba hange hange u or u gban ayem nana lu a agee iyol nahan kpa, saa u lu a agee iyol ve u za hemen u vesen ken jijingi ga. Jim je yô, ior mbagen kpishi kera mba a agee iyol ga kpa ve kange ishima ér vea za hemen u shiren Yehova sha gbashima her. (2 Kor. 4:16) Ikyav i tesen yô, shighe u Anmgbian Arthur Secord * lu anyom 88 la, a hingir kor kor. Shighe ne nahan er tom shin Betel kuma anyom 55. Iyange igen la, anmgbian u kwase ugen u nengen sha mbauangev va u va sôron un. Anmgbian u kwase ne kenger un maa kende kaa ér: “Anmgbian Secord, sha mimi yô, u shire Yehova anyom ngee.” Kpa anmgbian Secord ti ver ishima sha akaa a un er ken ijime la ga. A gema a kenger anmgbian u kwase la, a se teghelee maa a kaa ér: “U ôr ka mimi. Kpa ka kwagh u se er i kar ken ijime la a lu kwagh u vesen ga, kwagh u vesen yô, ka u se za hemen u civir Yehova sha mimi.”

¹² Alaghga we kpa u er Yehova tom hegen anyom ngee, kpa hegen angev na yô u kera fetyô u eren akaa er yange u eren la ga. Aluer ka nahan yô, de yen ishima ga. Fa wer, tom u yange  u er Yehova sha mimi la gba un kwagh tsung. (Heb. 6:10) Hegen yô, doo u u umbur wer, saa u er Yehova tom kpishi ve a tese ér u ngu civir un a ishima you cii ga. Ka se tese ser Yehova doo se ishima sha u lun saan saan shi kôron ave sha ishimaverenkeghen yase gbang, shi eren kwagh u se fetyô la a ishima i môm. (Kol. 3:23) Yehova fa akaa a se fatyô u eren la, nahan kaan ér se er kwagh u a gande se agee ga.—Mar. 12:43, 44.

13. Kwagh u yange er Anatoly man Lidiya la una fatyô u taver se ishima shighe u se tagher a atsan kpishi je kpaa nena?

¹³ Zum u se tagher a akaa a karen jighjigh wase shighe a lihi yô. Mbacivir Yehova mbagen wa ishima a mbamtaver shi i tôv ve a ican shighe lihe. Ikyav i tesen yô, shighe u Anatoly Melnik * lu anyom 12 la, i kôr ter na i za wuhe ken purusu, shi i va yem a na uikyangen ken Siberia. Ijiir ne gba ica a tar u Moldova, ape tsombor na lu la je hemba ukilomita 7,000. Inyom karen yô, i kôr Anatoly kua ngô na man mbamaren nav mba vesen, ve kpa i yem a ve uikyangen ken Siberia. Shighe kar yô, ve hii u zan mbamkombo hen anijiir ugen; nahan kpa i gba u vea zende a kuma ukilomita 30 nahan, man yô, senou a nôô, i ndôhôr keghelee. Yange i va wuhe Anmgbian Anatoly ken purusu anyom atar, lu ica a kwase na Lidiya man wan ve u kwase u lu inyom i môm la. Er Anatoly man tsombor na tagher a atsan nahan kpa, ve za hemen u civir Yehova her ken anyom a ve lu yan ican la cii. Hegen ne Anatoly ngu anyom 82, shi ngu môm ken Kômatii u Nengen sha Branci u Central Asia la. Yô, se dondo nen ikyav i Anatoly man Lidiya la; se nôngo nen sha afatyô wase cii se shire Yehova kpoghuloo shi se za nen hemen u wan ishima er ken ayange a ken ijime la nahan.—Gal. 6:9.

14. Paulu yange nenge ér cii man una kure ayem a na sha er una zua a iyua yô, gba u una er nyi?

¹⁴ Paulu yange lu a vangertiôr ér una gba ayem a na zan zan una ar hen ikighir i i ver la shi una zua a iyua na kpaa. Er Paulu lu Orkristu u i shighe un mkurem, lu a ishimaveren i yemen sha yô, lu veren ashe u va zuan “a iyua i yemen sha, i Aôndo a lu yilan” un la. Nahan kpa, cii man a zua a iyua la yô, Paulu kav er i gbe u una za hemen u ‘nôngon sha afatyô na cii’ yô. (Fil. 3:14, NW ) Paulu tese Mbafilipi ikyav sha kwagh u una wase ve, vea hemba veren ishima sha injar i vea va zua a mi la yô.

15. Paulu yange ôr Mbakristu mba ken Filipi kwagh u marnya, nahan taver ve ishima ér ve za hemen u ‘nôngon kwagh sha afatyô ve cii’ nena?

¹⁵ Paulu umbur Mbafilipi er ve lu yemen sha yô. (Fil. 3:20) Yange gba u vea umbur kwagh ne  sha ci u nyi? Ityôkyaa yô, sha ayange la, or a lu Orroma yô, i lu kwagh u numben a mi ga. * Nahan kpa, Mbakristu mba i shighe ve mkurem la yô, ian ve i yemen sha la hemba ian i lun marnya u tar u Roma la ica je, shi lu u vea zua a mbamtsera mbagen kpaa. Nahan u lun Orkristu u i shigh nan mkurem la hemba u lun marnya u tar u Roma ica je! Sha nahan yô, Paulu taver Mbafilipi ishima ér: “Er ne lu marnya yô, eren nen kwagh u a kom sha loho u dedoo u sha kwagh u Kristu yô.” (Fil. 1:27, ngeren u shin kpe, NW.) Mbakristu mba i shigh ve mkurem mba sha ayange ne kpa ver ikyav i dedoo er ve lu nôngon sha afatyô ve cii sha u vea za zua a injar i uma u tsôron sha yô.

16. Er i pase ken Mbafilipi 4:6, 7 nahan, aluer se mba a ishimaveren i yemen sha, shin va lun shin tar kpa, ka nyi i gbe u se er keng-ne?

¹⁶ Aluer se mba a ishimaverenkeghen i yemen sha shin se mba veren ashe u va lun ken paradiso shin tar kpa, gba u se za hemen u nôngon kwagh kpoghuloo sha er se va zua a iyua shon yô. Aluer ka nyi je se lu tagher a mi kpa, doo u se yem henen sha akaa a ken ijime la ga; shi mayange se lumun ser kwagh môm a yange se u zan hemen u civir Yehova ga. (Fil. 3:16) Alaghga se ndera keghen uityendezwa mba Yehova a er la, kpa ka inja er akaa a se lu veren ashe keghen la nga timbir u eren nahan, shin alaghga se mba beenyol nahan kera taver se iyol ga. Kpa ka cii la ga, alaghga se tagher a atsan shin i tôv se a ican shighe lihe. Aluer kwagh wou ngu nan nan kpa, ‘ishima i̱ de nyian we sha ma kwagh ga.’ Kpa er msen hen Aôndo, zamber a na shi pase un akaa a a gbe u la cii, nahan una na u bem je a hemba kwagh u u hen la ken inya.—Ôr Mbafilipi 4:6, 7.

17. Ka nyi se lu timen sha mi ken ngeren u dondon ne?

¹⁷ Yô, se ver nen ishima yase jighilii u gban ayem a uma ne za kuren hen ikighir i i ver la sha er se zua a iyua yô, di vough er or u gban ayem u nan lu nôngon kwagh tsung, yevese zan hen ikighir i ayemegh nahan. Er se mgbôghom a ikighir i ayem ase la yô, se nôngo nen sha afatyô wase cii, se hemba veren ishima sha akaa a doon tsung, a i tendezwa u va nan se la. Nahan kpa, se er nan ve se za hemen u wan ishima, gban ayem ne sha inja kua sha gbenda u se kure a? Ngeren u a dondo ne una wase se u fan akaa a i doo u se ver hiihii ken uma wase la man er se ‘kar se fa akaa a a hembe lun a inja’ la yô.—Fil. 1:9, 10.