1-2. (a) Ka mlu u nyi Mbaheberu yange ve lu ker shighe u apostoli Paulu nger ve washika laa? (b) Washika la yange wase ve kpishi sha ci u nyi?

 YESU yange kpen anyom nga kar yô, Mbaheberu mba ken Yerusalem man Yudia mba ve lu Mbakristu la tagher a mbamtaver kpishi. Yange mba veren tiônnongo u Kristu ica gbe ga yô, ior mough u tôvon ve a ican kpoghuloo. (Aer. 8:1) Anyom nga karen er 20 nahan yô, Mbakristu mban shi nyôr ken ibanave kpishi sha ci u ijen gba ken tar ve. (Aer. 11:27-30) Kpa er ken inyom i 61 la nahan, i lu tôvon Mbakristu mban a ican, kpa lu u ken hemen a va tôv ve a ican a hemba nahan. Lu hen shighe ne, Yehova mgbegha apostoli Paulu nger ve washika ye. Washika la yange lu a akaawan a aa wase ve u wan iyol sha kwagh u ica a gba ga tsô vea tagher a mi la.

² Washika u Paulu nger Mbaheberu la yange va sha shighe kpishi, sha ci u bem u ve lu ker la lu u una tsa ga tsô una bee. Paulu yange ôr ve akaa a aa wase ve u wan ishima a ican i lu u ica a gba ga tsô vea tagher a mi la yô. Yange lu u ica a gba ga tsô a tim tar u Yuda, er Yesu tsenga ôron nahan. (Luka 21:20) Nahan kpa, Paulu kua Mbakristu mba ken Yudia mbara yange ve fa shighe u mtim la una va jighilii ga. Kpa Mbakristu mbara vea fatyô u eren kwagh a shighe u ve mase shin a mi la u seer lun a aeren er jighjigh u nan man ishimawan nahan.—Heb. 10:25; 12:1, 2.

3. Takeda u Mbaheberu ngu Mbakristu a inja nyian kpaa sha ci u nyi?

³ Ica a gba ga tsô, se tagher a ican i vihin hemban i Mbaheberu mba ve lu Mbakristu la tagher a mi la. (Mat. 24:21; Mpa. 16:14, 16) Nahan de se nenge er se kpa akaa a Yehova yange ôr Mbakristu mbara aa fatyô u wasem se nyian yô.

 ‘NÔNGO KPOGHULOO VIA’

4. Ka mbamtaver mba nyi Mbayuda mba ve lu Mbakristu la tagher a mini? (Shi nenge foto kpaa.)

⁴ Mbayuda mba yange ve hingir Mbakristu la yange ve tagher a mtaver u vesen. Hen shighe ugen la, Mbayuda lu ikyuior i Yehova tsegha yô. Yerusalem lu ijiir ve i vesen, sha ci u lu ker ator a a hemen sha ityough ki Yehova la hemen shi tempel u lu ijiir i ior va civir Yehova her la kpa lu ye. Mbayuda mba ve civir Yehova sha mimi la cii ve dondon Tindi u Mose kua akaa agen a mbahemenev mba kwaghaôndo ve tesen la. Yange i tese ve akaa a vea yaan man gbenda u vea nengen kwagh u icôngo kua mba ve lu Mbayuda ga la cii. Nahan cii kpa, Yesu va kpen yô, Yehova kera lumun iniav vev mbira ga. Kwagh ne yange va Mbakristu mba ve lu Mbayuda shi ve kura atindi ne hoghor ve la a mtaver. (Heb. 10:1, 4, 10) Mbakristu mba vian er Peteru nahan je kpaa, yange taver ve u dondon mbamgem mban mbagen. (Aer. 10:9-14; Gal. 2:11-14) Sha ci u atesen a ve a he ne yange na yô, mbahemenev mba kwaghaôndo u Mbayuda lu tôvon ve a ican.

5. Yange gba u Mbakristu vea wa ikyo sha ci u nyi?

⁵ Lu ikweior ihiar lu hendan a Mbakristu mba ken Yudia mbara ye. Mbahemenev mba kwaghaôndo u Mbayuda la lu nengen ér Mbakristu mbara undu kwaghaôndo ve u Mbayuda la yum. Shi kwagh ugen yô, mbagenev ken tiônnongo lu nengen ér Mbakristu ma ve ze hemen u dondon Tindi u Mose la. Man alaghga ve lu henen ér vea eren nahan yô, a kera tôv ve a ican ga. (Gal. 6:12) Nahan ka nyi ia wase Mbakristu mban u tilen sha mimi?

6. Paulu yange taver mba ve civir Aôndo a na imôngo la ishima ér ve er nyi? (Mbaheberu 5:14–6:1)

⁶ Paulu yange taver Mbaheberu mba ve civir Aôndo a na imôngo la ishima ken washika u nger ve la ér ve henen Mkaanem ma Aôndo vighe vighe. (Ôr Mbaheberu 5:14–6:1.) Yange ter mkaanem ma ken Ruamabera u Mbaheberu la shi pase er gbenda u Mbakristu civir Yehova la u hembe doon a gbenda u  Mbayuda civir un la yô. a Paulu fa je ér aluer Mbakristu mbara seer fan atesen a mimi a a ze shimi la yô, kwagh la una wase ve u fan atesen a aiegh shi vendan a sha er aa tsume a ve ga yô.

7. Ka mbamtaver mba nyi se lu tagher a mi nyiana?

⁷ Se kpa ka se tagher a ior mba ve samber a mbamnenge mba ve lu kposo a kwagh u Yehova a kaa ér ka u mimi man u vough la, er Mbakristu mba ken Yudia la nahan. Ashighe kpishi mbaahendanev mban ka ve puu mnenge wase sha kwagh u Bibilo i ôr sha kwagh u aeren a wang la, shi ve kaa ér se vihi kwagh, se mba we ishima a ior ga. Gbenda u ior ve henen kwagh shi ve eren kwagh nyian la tese ér mba gban ica a Aôndo seer a seer. (Anz. 17:15) Sha nahan yô, gba hange hange u se fa mbamhen mba shami ga mbara shi se palegh ve. Shi mayange se de ser mbaahendanev ve na iyol i kpe se se de u civir Yehova ga.—Heb. 13:9.

8. Se er nan ve se za hemen u vesen ken jijingi?

⁸ Se kpa gba u se dondo kwaghwan u Paulu wa Mbakristu mba ken Yudia ér ve za hemen u vesen ken jijingi la. Inja na yô, a gba u se ver ishima se hen Bibilo tsembelee sha er se seer fan Yehova kua gbenda u a henen kwagh la yô. Gba u se za hemen u eren kwagh ne, aluer se vande tseghan iyol yase shi se er batisema kera je kpaa. Aluer se tsa ken mimi nan nan kpa, gba u hanma wase nana ôron Mkaanem ma Aôndo shi nana henen ma hanma shighe cii. (Ps. 1:2) Aluer se mba henen kwagh sha tseeneke wase hanma shighe yô, kwagh la una wase se u seer lun a ieren igen i Paulu ôr kwagh u i var var ken washika u nger hen Mbaheberu la; ieren shon yô, ka jighjigh u nan.—Heb. 11:1, 6.

“SE [LU] MBANANJIGHJIGH SHA ER A YIMA UUMA ASEV YÔ”

9. Yange gba u Mbakristu mba ken Yudia vea lu a jighjigh u nan taveraa sha ci u nyi?

⁹ Yange gba u Mbakristu mba ken Yudia vea lu a jighjigh u nan taveraa ve vea fatyô u waren ican i i va ken Yudia la ye. (Heb. 10:37-39) Yesu yange vande ôron a mbadondon un ér zum u vea nenge shoja ia va haa afo ia kase Yerusalem yô, ve due ve yevese ve yema sha iwo. Kwaghwan na ne yange lu sha ci u Mbakristu cii, yange vea lu ken gar u Yerusalem shin ken agar a ken Yudia kpaa. (Luka 21:20-24) Yange shoja ia va ityav yô, ior ve yevese ken agar ve yem hen ma gar u i maa un girgar i kase, er Yerusalem nahan yô. U duen ken Yerusalem yemen sha iwo la, lu inja er ka ibumekwagh yô, nahan gba u vea lu a jighjigh u nan taveraa ve vea dondon kwaghwan la ye.

10. Aluer jighjigh u nan u Mbakristu taver yô, kwagh la una mgbegha ve u eren nyi? (Mbaheberu 13:17)

¹⁰ Shi yange gba u Mbakristu mba ken Yudia mbara vea na nomso mba Yesu lu eren tom a ve u tesen er tiônnongo una eren akaa la jighjigh. A shi nan kpa, mba ve lu hemen la ôr akaa jighilii sha u pasen hanma or ken tiônnongo shighe u a yevese man gbenda u a yevese la kpaa. (Ôr Mbaheberu 13:17.) Ishember i ken zwa Grika i i gem ken Mbaheberu 13:17 ér “ungwan nen imo” la ngi ôron kwagh u or u nan nenge a mimi ken kwagh u i kaa ér nana er, nahan nan er kwagh shon sha ci u nan na or u nan lu tesen nan la jighjigh yô. Kwagh u apostoli Paulu ôr ne tese ér lu u Mbakristu mba ken Yudia mbara vea ungwa imo i mba ve lu hemen la sha ci u gba u vea er  nahan tseegh ga, kpa lu sha ci u ve na mbahemenev mbara jighjigh. Nahan yange gba u Mbaheberu mba ve hingir Mbakristu mbara vea hen u nan mbatamen jighjigh shi vea lu dondon kwaghwan ve cii ve ican la ia va ye. Lu u aluer Mbakristu mban mba ungwan imo i mbatamen shighe u zayol lu ga la yô, a va hemba lun ve zange u ungwan imo i mbatamen shighe u ve tagher a atsan yô.

11. Gba hange hange u Mbakristu vea lu a jighjigh u nan taveraa nyian sha ci u nyi?

¹¹ Nyian ne kpa, gba u se lu a jighjigh u nan er Mbaheberu mba ve hingir Mbakristu la nahan. Se mba hen shighe u ior kpishi ve ne jighjigh ér mkurtar ngu van ga yô. Ka ve naha se tar je kpaa, sha ci u se na jighjigh ser mkurtar ngu van yum. (2 Pet. 3:3, 4) Heela tseegh ga, Bibilo pase akaa agen a aa er shighe u zegecan una va la, kpa akaa agen nga a se fe ga yô. Gba u se lu a jighjigh u nan taveraa ser mkurtar una va kpee a bunde ga. Shi gba u se lu a vangertiôr ser Yehova una nenge sha a vese hen shighe la kpaa.—Hab. 2:3.

12. Ka nyi ia wase se u waren zegecan u a lu van laa?

¹² Nyian kpa, gba u se na jighjigh taveraa ser Yehova ngu eren tom a ”‏wanakiriki u jighjigh man u fan kwagh”‏ u hemen se. (Mat. 24:45) Shighe u zegecan una hii la kpa, alaghga a lu ôron se akaa a waren se, vough er alaghga yange i ôr Mbakristu mba ken Yudia akaa a waren ve shighe u shoja i Mbaroma kase Yerusalem la nahan. Gba hange hange u se na mba ve lu hemen ken nongo u Yehova la jighjigh. Aluer se mba ungwan imo ve shi dondon kwaghwan ve hegen ga yô, a va hemba taver se u ungwan imo ve shighe u zegecan una va la cii.

13. Kwaghwan u ken Mbaheberu 13:5 la yange lu hange hange sha ci u nyi?

¹³ Shighe u Mbaheberu mba ve hingir Mbakristu la lu keghen ikyav i i tsenga ôron ér vea nengen a mi yô ve yevese la, gba u vea er kwagh ugen kpaa: yange gba u vea lu “mba soon inyaregh ga,” nahan vea hemba veren ishima u civir Yehova. (Ôr Mbaheberu 13:5.) Ve mbagenev ijen yange i bende a ve shi ve lu ken ibanave kpaa. (Heb. 10:32-34) Shin er ve vande keghen a kegh iyol u wan ishima a mbamtaver sha ci u loho u dedoo nahan kpa, alaghga mbagenev yem u keren inyaregh sha er kia kura ve shin vea kera ya ican ga yô. Kpa yange lu u inyaregh kia fatyô u yiman ve sha ican i lu u vea va tagher a mi la ga. (Yak. 5:3) Jighilii yô, lu u hanma or u akaa a iyolough a doo nan ishima cii a taver nan u yevese undun akaa a nan kua ya u nan.

14. Aluer jighjigh wase taver yô, kwagh la una bende a mnenge wase sha kwagh u tsuan akaa a iyolough hegen nena?

¹⁴ Aluer se na jighjigh ser mkur u tar ne zurum yô, se hen ser u lun a inyaregh shin akaa kpishi la ka kwagh u hange hange ga. Inyaregh kia lu a inja hen shighe u zegecan la ga. Bibilo kaa ér ior “vea haa azurfa ve sha igbenda” sha ci u vea kav er “azurfa ve man zenaria ve vea fatyô u yiman ve sha iyange i iyugh i TER la ga” yô. (Esek. 7:19) Nahan gba u se hemba veren ishima u keren inyaregh ga, kpa se tsua akaa a aa wase se u nengen sha iyol yase kua icombor yase sha er se zua a shighe u civir Yehova yô. Aluer se mba gban anzô sha inja ga shin se mba vihin shighe wase kpishi u nengen sha akaa a iyolough a se lu a mi la yô, se lu eren kwagh sha kwaghfan ga. Shi gba u se wa ikyo sha er akaa a iyolough a se lu a mi la a hingir kwagh u vesen ken uma wase ga yô. (Mat. 6:19, 24) Er se hemba mgbôghom a mkur u tar ne hegen yô, a gba u se tsua kwagh môm ken akaa a ahar ne: u suur sha Yehova, shin u suur sha akaa a iyolough a se lu a mi la.

 “GBA U NE LU A ISHIMAWAN”

15. Er nan ve yange gba u Mbakristu mba ken Yudia mbara vea lu a ishimawana?

¹⁵ Yange gba u Mbakristu mba ken Yudia vea lu a ishimawan ken mcivir u Yehova sha ci u lu u ica a gba tsô vea tagher a zayol. (Heb. 10:36) Shin er Mbakristu mban mbagenev vande tagher a mtev u sha ican nahan kpa, ve kpishi yange ve hingir Mbakristu shighe u bem lu yô. Paulu yange umbur ve ér vea va tagher a ican kpishi ken hemen, nahan ve wa iyol ve keghen a kegh sha er vea tile sha mimi zan zan ku ve, er Yesu kpa er nahan. (Heb. 12:4) Yange asema vihi Mbayuda mbagenev kpishi ker sha ci u ior kpishi lu hingir Mbakristu yum. Ken anyom a karen kpuaa ken ijime la, ior mba toron asema mough ayôôso a Paulu shighe u lu pasen kwagh ken Yerusalem la. Mbayuda mba hemban 40 nahan “bum ér vea ya kwagh ga shi vea ma kwagh kpaa ga, saa vea wua Paulu, gayô ifyan i kôr ve.” (Aer. 22:22; 23:12-14) Shin er yange i kôr Mbakristu ihyom shi i lu tôvon ve a ican kpoghuloo nahan kpa, yange gba u vea za hemen u pasen loho u dedoo shi lu u vea za hemen u taver jighjigh ve u nan kpaa.

16. Washika u Paulu nger hen Mbakristu mba ken Yudia la una wase se u lun a mnenge u vough sha kwagh u tôvacan nena? (Mbaheberu 12:7)

¹⁶ Ka nyi yange lu u ia wase Mbakristu mba ken Yudia la u wan ishima a ahendan a ve tagher a mi laa? Paulu yange soo ér una wase Mbakristu mban ve nenge er i lu a inja u wan ishima a ahendan yô. Yange kaa ér alaghga Aôndo una de ér i tôv Orkristu a ican sha er kwagh la una wase nan u tilen dông yô. (Ôr Mbaheberu 12:7.) Imba ican la ia fatyô u wasen nan u lun shin seer lun a aeren a Orkristu. Nahan lu u Mbakristu mba ken Yudia mbara vea hemba veren ishima sha akaa a dedoo a aa due ken ican ve i yan la ve, a hemba lun ve zange u wan ishima ye.—Heb. 12:11.

17. Ka nyi Paulu yange hen sha kwagh u wan ishima a atsana?

¹⁷ Paulu yange kaa a Mbakristu mba ken Yudia la ér ve taver ishima shi ve zan hemen  u wan ishima a atsan. Apostoli Paulu yange hemba lun sha ian i dedoo i ngeren ve washika sha kwagh u ishimawan. Cii ve a hingir Orkristu yô, yange tôvon Mbakristu a ican shi fa er ka i er kwagh a ve dang yô. Shi yange fa u wan ishima a atsan, sha ci u yange hingir Orkristu yô, i hendan a na sha igbenda kposo kposo. (2 Kor. 11:23-25) Nahan Paulu fa kwagh u gba u vea er ve vea fatyô u wan ishima la tsembelee. Yange umbur Mbakristu mbara ér shighe u ve tagher a ican yô, ve de suur sha ayol a ve ga kpa ve suur sha Yehova. Paulu yange ôr vangertiôr nahan ér: “Yehova ka orwasen mo; me cia ga. Ka nyi je or a ereme?”—Heb. 13:6.

18. Ka nyi i gbe u se fa sha kwagh u ken hemen ve ia wase se u wan ishima shighe u i lu tôvon se a icana?

¹⁸ Hegen ne je kpa, mba tôvon anmgbianev asev mbagenev a ican. Se fatyô u tesen ve dooshima sha u eren msen sha ci ve shi nan ve akaa a kwagh a gbe ve a mi la ashighe agen. (Heb. 10:33) Nahan kpa, Bibilo ôr wang ér “mba i sar ve u civir Aôndo ken mzough vea Kristu Yesu cii, ve kpa a tôv ve a ican.” (2 Tim. 3:12) Sha nahan yô, gba u se cii se wa ago iyol sha kwagh u a lu van ken hemen la. Nahan se za nen hemen u suur sha Yehova a jighjigh u nan ser una wase se ken nyityô ican i se tagher a mi cii. Ica a gba ga tsô, una kar a mbamzeyol mba mbacivir un sha mimi ve lu tagher a mi la cii kera.—2 Tes. 1:7, 8.

19. Ka nyi se er u wan iyol sha zegecan u a lu van laa? (Shi nenge foto kpaa.)

¹⁹ Washika u Paulu nger hen Mbaheberu la yange wase Mbakristu mba sha ayange a mbaapostoli la u wan ago iyol sha ican i ve va tagher a mi la je ka u henen a hen ga. Paulu yange kaa a anmgbianev nav mbara ér ve henen Mkaanem ma Aôndo zulee sha er vea hemba kaven ma yô. Aluer ve er nahan yô, kwagh la una wase ve u fan shi vendan atesen a aa na jighjigh ve una kera taver ga la. Yange taver ve asema ér ve seer lun a jighjigh u nan sha er a lu ve zange u dondon hemen u Yesu kua u mba ve lu hemen ken tiônnongo la yô. Shi a wase Mbakristu u wan ishima a atsan shi nengen a ér ka gbenda u Ter ve u sha, u ve doo un ishima la a lu tsaase ve yô. Se kpa se dondo nen kwaghwan na ne. Aluer se er nahan yô, se fatyô u tilen sha mimi zan zan mkur.—Heb. 3:14.