1. 1 Mbatesalonika 5:11 tese ér ka tom u nyi se cii se erene?

 I LU nahan tiônnongo wou maa Iyou i Tartor shin sôr i vee? Aluer ka nahan yô, ka keng u umbur mkombo u hiihii u yange u za shighe u i maa Iyou i Tartor shon shin i sôr i i bee kera la. Yange u wuese Yehova kpishi. Adooga yange saan we iyol kpishi je yô, u lu vaan a vaa, nahan u fatyô u wan icam i hiin mkombo la ga. Kape Ayou a Tartor a ase a ka i maa tsembelee la ka a na ior ve wuese Yehova je la. Kpa tom ugen ngu u ka sea eren ve i hemba wuese Yehova cii yô. Kwagh u injaa ngu ken tom la, u a hembe tom u maan ayou la yô. Kwagh shon yô, ka u wasen mba ve civir Yehova ken ayou shon la. Apostoli Paulu yange lu a kwagh ne ken ishima shighe u nger mkaanem ma ken 1 Mbatesalonika 5:11, ape itinekwagh i ngeren ne i due la.—Ôr.

2. Ka nyi se lu timen sha mi ken ngeren nee?

² Apostoli Paulu yange fa u wasen anmgbianev nav kpen kpen, nahan a ver se ikyav i dedoo kpishi. Yange mhôônom ma kôron un a ve. Ken ngeren ne, se lu timen sha igbenda i yange wase anmgbianev nav (1) taver ishima shighe u kwagh tser ve, man (2) u lun ken bem vea mbagenev, kua (3) u seer nan Yehova jighjigh yô. De se nenge igbenda i se dondo ikyav na la ve, se fatyô u taver anmgbianev asev ishima nyian yô.—1 Kor. 11:1.

3. Paulu yange nenge tom na kua tom u taver anmgbianev nav asema la sha gbenda u vough nena?

³ Paulu yange soo anmgbianev nav kpishi. Un iyol na kpa yange ya ican. Yange anmgbianev nav vea tagher a ican yô, mhôônom shin kunya u kôr un a ve, nahan a er kwagh sha mi. Shighe ugen la, Paulu kera lu a kwagh ga, nahan gba u una ker tom u una eren ve una nenge sha iyol na kua mba ve lu a na imôngo la yô. (Aer. 20:34) Paulu yange eren ior utenti zuan a inyaregh. Yange hide va hen Korinte, va nyer her yô, sha hiihii la, lu eren tom vea anmgbianev mbagenev mba ve kpa ve eren tenti yô; ve yô lu Akwila vea kwase  na Prisila. Kpa “hanma iyange i memen yô,” Paulu a pase Mbayuda kua Mbagrika kwagh. Nahan Shila vea Timoteu mba va kohol un yô, “a wa ityough tesen mkaanem ma Aôndo kpoghuloo.” (Aer. 18:2-5) Paulu yange fa dedoo ér un ngu uma ka sha ci u civir Yehova, nahan mayange hungur kwagh ne ga. Er Paulu ver ikyav i dedoo sha gbaa u eren tom u pasen kwagh la kpoghuloo shi nengen sha ugbayol nav iyol na yô, fatyô u taver anmgbianev nav asema. Yange umbur ve ér mbamzeyol mba ve lu a mi la kua akaa a i gbe u vea eren sha ci u icombor ve la cii, ve deen ér ma kwagh a yange ve u veren ishima sha “akaa a a hembe lun a inja la” ga, ka akaa a se eren u tesen ser se mba civir Yehova la cica cii je la.—Fil. 1:10.

4. Paulu man Timoteu yange ve taver mbacivir Yehova a ve imôngo ishima shighe u i lu tôvon ve a ican la nena?

⁴ Yange i ver tiônnongo u ken Tesalonika la ica lu a gba tsô maa, i hii u hendan a anmgbianev kpoghuloo, man ve sember nan jighjigh. Mbaahendanev mba toron asema za tsehe kpugh gba keren Paulu vea Shila. Mba zuan a ve ga yô, ve hide ve kôr anmgbianev mbagenev ve yem a ve hen mbahemenev mba gar la, ve lu ôron genger genger ér: “Ior mban cii ieren ve ngi hendan a atindi a Shisar.” (Aer. 17:6, 7) Hen ase er yange a cier mba ve sember hingir Mbakristu la iyol kpishi, zum u ve nenge ior mba hen gar la cii mough ayôôso a ve la yô. Kwagh la yange ma yange ve u civir Yehova sha gbashima, kpa Paulu soo ér i de lu nahan ga. Shin er gba u un vea Shila vea due hen gar la kera nahan kpa, ve er hanma kwagh u ve fatyô la cii sha er a kura tiônnongo u Mbakristu mba hev la tsembelee yô. Paulu umbur Mbatesalonika mbara ér: “Se tindi Timoteu, anmgbian wase . . . , ser a va taver ne asema shi a sur ne asema sha jighjigh u nan wen, sha er or môm nana tenger sha ci u atsan ne ga yô.” (1 Tes. 3:2, 3) Ikyav tese ér Timoteu kpa yange i vande tôvon un a ican shighe u lu hen ya na hen gar u Lisetera la. Nahan yange nenge er Paulu taver anmgbianev mba hen gar la asema yô. Er Timoteu nenge iwasen i Yehova na anmgbianev mbara zua a mi la yô, fatyô u taver anmgbianev nav cii asema ér ve kpa ve de yen ishima ga, hanma kwagh una za vough sha ci ve.—Aer. 14:8, 19-22; Heb. 12:2.

5. Ortamen ugen yange taver anmgbian u i yer un Bryant la ishima nahan, kwagh la wase Bryant nena?

⁵ Paulu shi yange taver anmgbianev nav ishima sha gbenda ugen kpaa. Yange er nyi? Shighe u Paulu vea Barnaba hide za sôr atôônanongo a hen Lisetera man Ikonium kua Antioki la, ve ‘tsua ior ve ver ve mbatamen sha ci u mbahenen ken hanma tiônnongo.’ (Aer. 14:21-23) Mbatamen mbara yange ve sur atôônanongo la ishima je ka kwagh u henen a hen ga, er nyian kpa mbatamen ve eren nahan. Nenge ase kwagh u anmgbian ugen a ôr yô, iti na ér Bryant, a kaa ér: “Shighe u m nyôr anyom 15 la, terem undu se yem kwagh na, shi i dugh ngôm ken tiônnongo kera. Yange lum er i tam kera nahan, shi ishima vihim kpishi.” Ka nyi yange i wase Bryant ve taver ishima shighe u tagher a zayol ne la? A kaa ér: “Hanma mkombo u tiônnongo yô, ortamen ugen, iti na ér Tony, yange a lam a mo, shi lu lamen a mo sha ashighe agen kpaa. Yange ôrom kwagh u mbagenev mba ve tagher a atsan kpa saan ve iyol her yô. Shi ôrom Pasalmi 27:10. Heela tseegh ga, hanma shighe yô, a ôrom kwagh u Hesekia, er ter na yange ver ikyav i dedoo ga, kpa un lu civir Yehova sha mimi her yô.” Yange i taver Bryant ishima nahan, wase un nena? A kaa ér: “Tony yange taver mo ishima kpishi, nahan ken masejime yô, m hii u eren tom u pasen kwagh hanma shighe, nahan saan mo iyol kpishi.” Mbatamen, yô ver nen ishima sha er ne fa anmgbianev enev er Bryant nahan, mba i gbe u ne taver ve ishima sha “kwaghôron u saan saan” yô.—Anz. 12:25.

6. Akaa a i nger sha kwagh u mbajighjigh mba ngise la yange a wase Paulu u taver anmgbianev nav asema nena?

⁶ Paulu umbur anmgbianev nav er yange “ikpela i mbashiada kpishi” tagher a atsan kpa ve taver  ishima her, sha ci u Yehova seer ve agee yô. (Heb. 12:1) Yange fa je ér ka a ôr anmgbianev akaa a i nger sha kwagh u mbajighjigh mba ngise mba yange ve taver ishima ken hanma ican cii la yô, kwagh la taver ve asema, shi a wase ve ve hemba veren ishima sha “gar u Aôndo u uma.” (Heb. 12:22) Kape nyian kpa i lu je la. Ka an je ve ka nana ôr kwagh u Yehova yange wase Gidion man Baraki man Davidi man Samuel kua mbagenev la ve, ishima i seer taver nan ga sha wono? (Heb. 11:32-35) Mbacivir Yehova mba jighjigh mba sha ayange a ase ne kpa ka sea ôr kwagh ve yô, kape ishima ka i taver se je la. Anmgbianev mba nomso man mba kasev ka ve shi tindin se a uwashika shin afishi a shin itine, pasen se er ve zough a ishimataver, zum u ve ôr ngeren u pasen kwagh u ma anmgbian u nan civir Yehova ken uma u nan cii sha ayange a ase ne yô.

7. Ka nyi u hen ken kwaghwan u Paulu, u i nger ken Mbaroma 14:19-21 laa?

⁷ Ka sea ôron shi sea eren akaa a van a bem ken tiônnongo yô, kwagh la a wase anmgbianev asev. Mbamnenge asev ka vea kaha kposo a mba vev sha akaa agen kpa, se mba den ser kwagh la a pav se ga. Shi kwagh u anmgbian nan tsua u eren cii, er kwagh shon a hendan a kwaghwan u Bibilo ga je, ka lun se zayol ga. Ikyav i tesen yô, yange Mbayuda kua Atôatyev lu ken tiônnongo u ken Roma la. Er i de kwagh u Atindi a Mose la yô, lu u mbacivir Yehova vea fatyô u yan akaayan agen a atindi shon yange la. (Mar. 7:19) Nahan hii shighe la je, mbagenev ken Mbayuda mba ve lu hingir Mbakristu la nenge ér ve mba a ian i yan hanma inja kwaghyan cii. Mbagenev gema nenge ér u eren nahan la ka shami ga. Kwagh ne na yô, tiônnongo pav ker. Paulu maa pase ve kwagh u nenge ér gba hange hange u vea er sha er vea lu ken bem yô. A pase ve wang ér: “Doo u u ya inyam shin u ma wain shin u er nyityôkwagh i ia na anmgbian wou gbeev mbu nôngon ga.” (Ôr Mbaroma 14:19-21.) Sha nahan yô, Paulu wase mbacivir Yehova a na imôngo mbara u nengen er ayôôso ve la lu vihin ve asange asange kua tiônnongo jimin cii yô. Shi un iyol na kegh iyol u geman shi eren kwagh sha gbenda ugen, sha er una na mbagenev gbeev mbu nôngon ga yô. (1 Kor. 9:19-22) Se kpa aluer se palegh u puun mbagenev sha akaa a ve tsua u eren la yô, kape se wase anmgbianev asev shi bem una za hemen u lun ken tiônnongo je la.

8. Yange ayôôso gba ken tiônnongo sha kwagh u vesen ugen nahan, Paulu er nena?

⁸ Paulu ver ikyav i dedoo sha kwagh u lun ken bem vea mba yange ve gba ayôôso sha akaa a vesen yô. Ikyav i tesen yô, mbagenev ken tiônnongo sha ayange a mbaapostoli la lu sendegh ér saa i tsôngo ior mba ken Atôatyev mba ve gema ve hingir Mbakristu la. Alaghga lu sha ci u ve lu henen ér a er nahan ga yô, Mbayuda mba ve lu Mbakristu ga la vea puu ve. (Gal. 6:12) Paulu yange venda mnenge ve la taver taver, kpa gema sendegh ér saa ve dondo mnenge na keng keng ga. Yange hide a iyol na ijime, pine mbaapostoli man mbatamen mba sha Yerusalem er a sôr zayol shon yô. (Aer. 15:1, 2) Gbenda u Paulu nenge sha zayol shon la wase Mbakristu mbara hide lu ken bem ken tiônnongo, shi saan ve iyol.—Aer. 15:30, 31.

9. Se dondo ikyav i Paulu la nena?

⁹ Shighe u ayôôso a gbe sha ma kwagh u vesen yô, ka se ker kwaghwan hen mba Yehova a tsua ve a ver, ve lu nengen sha tiônnongo la. Shi ka se zua a kwaghwan u Bibilo ken ityakeda yase shin ken ngeren mba tesen igbenda i nongo u Yehova u soo ér i eren akaa la. Aluer se hemba veren ishima u dondon akaawan la, se sendegh ser i ngohol mnenge wase ga yô, kwagh la una na bem a lu ken tiônnongo.

10. Ka nyi igen kpa Paulu yange er i van a bem ken tiônnongo?

¹⁰ Paulu yange a ker ér bem a lu ken tiônnongo  sha u ôron kwagh teren aeren a dedoo a anmgbianev ve lu a mi la; yange teren mbamshi vev ga. Ikyav i tesen yô, yange nger washika hen Mbaroma za ngur kuren yô, a ter anmgbianev kpishi sha ati a ve, mbagenev ter iti ve shi ôr kwagh u dedoo sha a ve, shin ter ieren i injaa i ve lu a mi yô. Se fatyô u dondon ikyav i Paulu sha u ôron aeren a dedoo a anmgbianev asev mba nomso man mba kasev ve lu a mi yô. Aluer se mba eren nahan yô, kwagh la una wase anmgbianev vea ya ijende a mbagenev kangenaa, shi mba ken tiônnongo cii vea hemba doon ayol a ve.

11. Shighe u se lu a zayol vea mbagenev yô, se er nan ve se hide se lu vea ve ken beme?

¹¹ Ashighe agen yô, Orkristu u vian je kpa nana gba anyiman shin ayôôso a Orkristu ugen u nan kpa nan via yô. Kwagh la yange er Paulu vea ijende na Barnaba. Yange iorov mba uhar mban gba ayôôso sha kwagh u yemen zende ve u mishen ugen a Marku imôngo. Nahan “ve zôhô zwa,” maa ve de u zenden imôngo. (Aer. 15:37-39) Kpa Paulu vea Barnaba man Marku cii sôr zayol u lu hen atô ve la, ve hide ve lu ken bem. Kwagh ne tese ér yange hemba gban ve ishima u tiônnongo a lu ken bem shi a lu gungur môm. Ken masejime yô, Paulu va ôr kwagh sha Barnaba kua Marku u tesen ér ve lu ior mba injaav. (1 Kor. 9:6; Kol. 4:10) Se kpa, shighe u se lu a zayol vea mbagenev ken tiônnongo yô, a gba u se ker u lun ken bem a ve, shi se za hemen u hemban veren ishima sha aeren a dedoo a ve lu a mi la. Aluer se mba eren nahan yô, kwagh la una na anmgbianev cii vea lu ken bem, shi tiônnongo jimin cii una lu gungur môm.—Ef. 4:3.

12. Ka mbamtaver mba nyi nahan anmgbianev asev ve lu tagher a mini?

¹² Ka se wase anmgbianev asev sha u eren akaa a aa na vea seer nan Yehova jighjigh yô. Mbagenev yô, ior vev mba hen tsombor mba ve civir Yehova ga, shin mba ve eren tom ijiir i môm a ve, shin mba ve ze makeranta môm a ve la ka ve tuhwan ve. Mbagenev mba yan ican a iangev mbi vihin kpishi. Shi mbagenev mba akaa a nan ishimavihin a er ve yô, mba nôngon ér i hide i saan ve iyol. Heela tseegh ga, mbagenev mba ve er batisema ica i gbe kpishi yô, ka i sar ve u mkur ma a ve joo, kpa ngu a va ga zan zan hegen. Mbamlu mban nahan cii vea na yô, alaghga Mbakristu mbagenev vea hingir u tan akperan sha kwagh u Yehova. Tiônnongo u Kristu u sha ayange a mbaapostoli la kpa yange tagher a mbamtaver mbara. Ka nyi Paulu yange er u seer taver jighjigh u anmgbianev nava?

13. Paulu yange a wase mba i tuhwan ve sha kwagh u jighjigh u nan ve la nena?

¹³ Paulu yange a ôr anmgbianev nav avur a Ruamabera a aa wase jighjigh ve una seer taver yô. Ikyav i tesen yô, alaghga Mbayuda mba ve hingir Mbakristu yange ve fa kwagh u vea ôr a ior vev mba hen tsombor mba ve kaan ér kwaghaôndo u Mbayuda hemba u Mbakristu la ga. Sha nahan yô, washika u Paulu nger hen Mbaheberu la yange taver Mbakristu mbara asema je ka kwagh u tunan ga. (Heb. 1:5, 6; 2:2, 3; 9:24, 25) Gbenda u a pase akaa ker sha kwaghfan kpishi la, yange ua wase ve u fan kwagh u vea ôr a ior vev mba ve lu hendan a ve la. Nyian ne, se fatyô u wasen mba se civir Yehova a ve imôngo, mba ior vev ve lu tuhwan ve la, er vea er tom a ityakeda i pasen Bibilo sha u pasen ityôkyaa i ve ne jighjigh a akaa a ve tuhwan ve sha mi la yô. Man aluer mba sen agumaior a ase shin mbayev asev ér ve na jighjigh a ityesen i igbetar la yum yô, se fatyô u wasen ve u keren ngeren mba ken antakeda u Was Life Created? la kua u The Origin of Life—Five Questions Worth Asking la kpaa, sha er se tese ve ityôkyaa i ve ne jighjigh ér i gba a gba akaauma yô.

14. Shin er Paulu lu eren tom u pasen kwagh shi tesen mimi u Bibilo la kpoghuloo nahan kpa, lu eren nyi igen kpaa?

¹⁴ Paulu yange a “er akaa a dedoo” sha u  taver anmgbianev nav asema ér ve tesen mbagenev dooshima. (Heb. 10:24) Paulu yange wasen anmgbianev nav sha kwaghôron tseegh ga, kpa kua sha ieren na kpaa. Ikyav i tesen yô, anmgbianev mba ken Yudia yange ve tagher a ijen, nahan Paulu va a akaa agen a yange kwagh gba ve a mi la va na ve. (Aer. 11:27-30) Jighilii yô, shin er Paulu lu eren tom u pasen kwagh shi tesen ior mimi u Bibilo la kpoghuloo nahan kpa, hanma shighe yô, a keren igbenda i una wase mbagenev mba ve lu a kwagh ga yô. (Gal. 2:10) Kwagh ne wase mba lu civir Yehova a ve imôngo la u nan jighjigh taveraa ér Yehova una nenge sha a ve doo doo. Nyian ne, ka sea tôô shighe wase kua mfe u se lu a mi eren akaa la, sea za er tom u wasen anmgbianev mba kwagh a tser ve la yô, ve seer lun a jighjigh u nan. Se fatyô u wasen ve sha u eren iyua hanma shighe sha ci u tom u pasen kwagh u i eren sha tar cii la kpaa. Ka sea wasen anmgbianev asev sha igbenda ne kua igbenda igen kpaa yô, ve seer nan jighjigh ér mayange Yehova una undu ve ga.

15-16. Gba u se eren a mba iyol i kpe ve u civir Yehova la nena?

¹⁵ Paulu yange gbaan uwer u taver mba iyol kpe ve u civir Yehova la ishima ga. Yange mhôônom ma kôr un a ve, nahan a lam a ve kundu kundu sha gbenda u ishima ia taver ve yô. (Heb. 6:9; 10:39) Ikyav i tesen yô, ken washika u nger hen Mbaheberu la, a ter ishember i “se” la faa faa, u tesen je ér yange fa er gba u un iyol na kpa una dondo akaawan a yange waan mbagenev la yô. (Heb. 2:1, 3) Se kpa se mba gbe uwer u taver mba iyol i kpe ve u civir Yehova la ishima ga, er Paulu nahan. Ka se taver ve ishima sha u tesen ve ser kwagh ve gba se ishima sha mimi. Nahan ve fa je ér ve doo se ishima sha mimi. Aluer se mba lamen a ve sar sar sha ikyenge i kunud kundu yô, kwagh la una taver ve ishima kpen kpen.

¹⁶ Paulu yange pase anmgbianev nav wang ér Yehova ngu nengen ityom i dedoo i ve eren la  cii. (Heb. 10:32-34) Se kpa se fatyô u eren imba kwagh la shighe u se lu wasen anmgbian u iyol i kpe nan u civir Yehova yô. Se fatyô u pinen nan ser nana pase se kwagh u yange na ve nan hii u civir Yehova la. Gayô se taver nan ishima ser nana hide a umbur ashighe a Yehova yange wase nan yô. Se fatyô u lamen a nan hen shighe la, pasen nan wang ser Yehova hungur a akaa a nan vande eren u tesen ér Yehova doo nan ishima la ga, shi ken hemen kpa Yehova una undu nan ga. (Heb. 6:10; 13:5, 6) Aluer se lam a mba doon se ishima mban nahan yô, a sar ve u hiden civir Yehova sha gbashima.

17. Ka igbenda i eren nyi se fatyô u seer fana?

¹⁷ Er or ka nana er tom u maan kwagh la shighe a kar ve nan seer fan igbenda i eren u nahan, kape se va seer fan igbenda i eren tom u wasen mbagenev la je la. Se fatyô u wasen mbagenev u taver ishima shighe u ve tagher atsan yô. Se er kwagh ne sha u tesen ve ikyav sha kwagh u mbajighjigh mba yange ve tagher a atsan kpa ve lu civir Yehova sha mimi her yô. Shi se fatyô u keren ser bem a lu ken tiônnongo sha u ôron akaa a doon a se nengen a mi ken mbagenev yô. Heela tseegh ga, se fatyô u nôngon ser bem a lu shighe u ayôôso a gbe ken tiônnongo yô. Shi zum se lu a zayol vea mbagenev yô, se fatyô u keren ser se lu vea ve ken bem. Shi se fatyô u wasen anmgbianev asev ser ve seer lun a jighjigh u nan sha u ôron ve akaa a mimi a vesen agen a Bibilo i ôr la, man sha u nan ve iwasen sha akaa a gbe ve la, kua sha u taver mba iyol i kpe ve u civir Yehova la ishima gban uwer ga.

18. Ka nyi u tsua wer u gba uwer u eren ga?

¹⁸ Anmgbianev ka vea yar tom u maan iyou sha ci u Yehova yô, ka i saan ve iyol kpishi shi kwagh u ve lu a mi la a kuma ve. Nahan aluer se mba eren tom u taver jighjigh u anmgbianev asev mba ken tiônnongo la yô, a saan se iyol kpishi, shi kwagh u se lu a mi la una kuma se. Ayou a se maan la aa va vihi, kpa kwagh u a due ken tom wase la yô, una lu gbem sha won! Yô se za nen hemen u ‘taver hanmô wase ishima shi wasen hanmô wase’ a uwer gban shio.—1 Tes. 5:11.