1. Ka nyi Yehova a er sha ci u hanma wase?

SE CII ka Yehova a urugh se a ve a mi hen a na ye. (Yoh. 6:44) Hen ase sha kwagh ne. Ior mba sha tar ubiliôn imôngo, nahan kpa Yehova nenge a kwagh u injaa ken a we shi a fa je ér un doo u ishima sha mimi. U gba Yehova kwagh kpen kpen. (1 Kron. 28:9) Yehova fa u shi a fa er ka i lu u ken ishima la, shi u doo un ishima kpaa. Kwagh ne ka kwagh u taver se ishima kpishi!

2. Yesu yange tese ér hanma iyôngo i Yehova i gba un kwagh nena?

² Kwagh wou gba Yehova ishima kpishi, shi kwagh u anmgbianev ou mbanomso man mbakasev mba ken tiônnongo kpa gba un ishima. Yesu yange wase se u kaven kwagh ne sha u karen Yehova sha orkuranilev. Aluer iyôngo 1 ken atô u iyôngo 100 i tsume yô, ka nyi orkuranilev la nana ere? Nana “undu i 99 la sha iwo, nana yem a za ker i môm i̱ i̱ tsum la.” Aluer nan za zua a iyôngo shon kpa nana vihi ishima a i sha ci u i tsume yum ga, kpa nana ember. Nahan ka nyi doo u se fa? Hanma iyôngo i Yehova yô i gba un kwagh. Yesu yange kaa ér: “Kape Terem u a lu sha la kpa i sar un u or môm ken mba hiden a iyol ijime mban tsô kpa nana tim ga je la.”—Mat. 18:12-14.

3. Ka nyi se lu timen sha mi ken ngeren nee?

³ Or wase môm kpa nana soo u nan mô ken anmgbianev asev mbanomso shin mbakasev gbeev mbu nôngon ga. Se er nan ve se palegh u nan mbagenev gbeev mbu nôngono? Man aluer or er se kwagh u vihin yô, ka nyi i doo u se ere? Se lu nan mlumun sha mbampin mbara ken ngeren ne. Kpa hiihii yô, de se fa “mba hiden a iyol ijime” mba i ôr kwagh ve ken Mateu ityough 18 la.

4. Ka unô ve lu “mba hiden a iyol ijime” laa?

⁴ “Mba hiden a iyol ijime” mban ka mbahenen mba Yesu cica cii. Vea lu mbaganden shin vea lu mbayev kpa, mba er “mbayev mba kiriki” nahan sha ci u ka ve kegh a kegh iyol u ngohol ityesen i Yesu. (Mat. 18:3) Shin er alaghga vea due sha ajiir kposo kposo shi aeren a ityôô a ve man mbamnenge vev kua gbenda u ve eren kwagh la cii ua kaha nahan kpa, ve cii ve na Kristu jighjigh. Man Kristu kpa ve doo un ishima kpishi.—Mat. 18:6; Yoh. 1:12.

5. Ka i lu Yehova ken ishima nena shighe u or nan er kwagh u nan orgen gbeev mbu nôngon shin nan er kwagh u vihin or Naa?

⁵ “Mba hiden a iyol ijime” mban cii ve gba Yehova kwagh. Kwagh u una wase se u fan er ka i lu un ken ishima a ve yô, de se nenge er ka i lu se ken ishima a mbayev la. Ve doo se ishima. Ka se soo ser se kura ve sha ci u mba a agee ga, shi mba a mfe shin kwaghfan er mbaganden nahan ga. Jighilii yô, er ka se soo ser i de nzughul a or môm ga nahan kpa, or ka nana nzughul a wanye yô, i hemba vihin se cii. Kape Yehova kpa ka a soo ér una kura se je la. Nahan ishima ka i vihi un ker kpishi shighe u or nan er kwagh u nan orgen gbeev mbu nôngon shin nan er kwagh u vihin or Na yô.—Yes. 63:9; Mar. 9:42.

6. Sha kwagh u i ôr ken 1 Mbakorinte 1:26-29 yô, ior i tar ne i nengen mbahenen mba Yesu nena?

⁶ Ka sha gbenda ugen u nyi mbahenen mba Yesu ve lu er “mba hiden a iyol ijime” nahana? Man ka unô tar u nengen ér ve gba kwagha? Ka mbanyarev man mba zan ati kua mba lun a tahav. Kpa mbahenen mba Yesu yô mba nahan ga, sha nahan yô, ior i tar ne i nengen ve ér mba ior “mba hiden a iyol ijime” mba ve gbe kwagh ga shi ve lu ityôkyaa kpaa ga yô. (Ôr 1 Mbakorinte 1:26-29.) Kpa Yehova yô nengen ve nahan ga.

7. Yehova soo ér se nengen anmgbianev asev nena?

⁷ Mbacivir Yehova cii doo un ishima. Vea civir un anyom a ngee shin vea sember van ken mimi kpaa. Anmgbianev asev mbanomso man mbakasev cii gba Yehova kwagh, sha nahan yô, doo u se kpa vea gba se kwagh. Se soo ser “mzough u anmgbianev cii a̱ doo [se] ishima,” se ver a ver or ga. (1 Pet. 2:17) Se nôngo sha afatyô wase cii u kuran ve shi nengen sha a ve kpaa. Aluer se fa ser se er kwagh a or u a doo nan ga yô, doo u se kure ikyaa ser gba u nana de se a kwaghbo wase maa se hungur a mi a u zamber nan shio ga. Ka nyi ia na alaghga mbagenev vea hingir u vihin ishima? Alaghga ijiir i anmgbianev mba nomso man mba kasev mbagenev ve dugh her la ia na yô, vea nenge ér mbagenev hemba ve. Mbagenev yô sember van ken mimi nahan mba a hen ve fa er i gbe u vea deen mbagenev a kwaghbo, shighe u ve er ve kwagh u vihin la ga. Aluer ka nyi je i er i vihin se shin i lu vihin mbagenev kpa, gba u se nôngo ser bem a lu hen atô wase. Heela tseegh ga, or u hanma shighe mbagenev ka ve eren akaa a doon nan ga la kpa, gba u nana fa ér doo u nana sôr inja i nan la. Doo u nana er nahan sha er a hemba saan nan iyol shi nana luun ken bem vea mbagenev yô.

8. Ka ieren i nyi ior lu a mi sha ayange a Yesu la i mbahenen nav kpa i nyôr ve ken ityou?

⁸ Lu nyi i na ve Yesu ôr kwagh u “mba hiden a iyol ijime” mbana? Mbahenen nav yange ve pine un ér: “Ka an jim nan hembe ken Tartor u sha?” (Mat. 18:1) Kwagh u u lun sha aan a icivirigh kua aan a tom la yange a gba Mbayuda mba sha ayange la kwagh kpen kpen. Orfantakeda ugen kaa ér: “Yange ior a naan ve icivir shi a fa ve wuee nahan i lu ve kwagh u vesen u numben a mi ga.”

9. Ka nyi yange gba u mbahenen mba Yesu vea ere?

⁹ Yesu yange fa er gba u mbahenen nav vea  nôngo kpoghuloo ve, vea dugh ieren i gban gesa i yange i ya tor ken Mbayuda kpishi la ken a ve kera yô. Yesu kaa a ve ér: “Or u nan hembe gban kwagh ken a ven la, nana̱ lu er nan hemba ngun wanye ken a ven nahan, shi or u nan lu hemen la kpaa, nana̱ lu er or u eren mbagenev tom nahan.” (Luka 22:26) Ka se er kwagh er “wanye” nahan shighe u se ‘nenge ser mbagenev hemba’ se yô. (Fil. 2:3) Ka sea seer lun a ieren ne yô, se hemban palegh u nan mbagenev gbeev mbu nôngon cii.

10. Ka kwaghwan u Paulu u nyi i doo u se lu a mi ken ishima?

¹⁰ Hanma anmgbian wase u nomso shin u kwase yô, nan hemba se sha ma gbenda. Ka sea hemban veren ishima sha aeren a ve a dedoo la yô, i kera taver se u nengen a kwagh ne ga. Doo u se dondo kwaghwan u apostoli Paulu wa anmgbianev mba ken Korinte la. Yange kaa a ve ér: “Ka nyi i ne ve u hen wer u hemba orgene? Jim je yô, ka nyi u lu a mi ve i ne u a na ga? Man aluer mimi je i na u a na yô, er nan u lu tan ihyagh inja er i na u a na ga nahana?” (1 Kor. 4:7) Gba u se wa ikyo sha er se palegh imeen i kenden a iyol yase sha shin henen ser se hemba mbagenev la. Aluer anmgbian u nomso nan fa u nan akaaôron shin anmgbian u kwase nan fa u hiin Bibilo i henen a ior yô, doo u hanma shighe vea naan Yehova iwuese sha akaa a ve fe u eren la.

11. Yesu yange ôr injakwagh sha kwagh u tor ugen vea kpan na u tesen se nyi?

¹¹ Yesu yange we mbadondon un kwagh sha kwagh u nan mbagenev gbeev mbu nôngon la been yô, a ôr injakwagh igen sha kwagh u tor ugen kua kpan na. Tor la yange de kpan na la a injô i vesen i mayange ma fatyô u kimbin ga yô. Shighe kar yô, kpan la di venda u den kpan ugen a injô i kpuaa i lu un a mi yô. Ken masejime yô tor la wuhe kpan u venda u zungwen orgen mhôônom la ken purusu. Ka nyi se hen ken kwagh ne? Yesu kaa ér: “Kape Terem u sha kpa una er a hanmô wen je la, aluer nan ngu den anmgbian u nan kwaghbo sha mimi ga yô.”—Mat. 18:21-35.

12. Ka sea venda u den kwaghbo yô kwagh la a bende a mbagenev nena?

¹² Ieren i kpan la yange i bula un tseegh ga, yange i bula mbagen kpaa. Hiihii yô, kpan u ban a mhôônom la yange er kwagh u bula kpan u lu un a injô la yô. A kôr un a za na ér i “wuhe un ken purusu, a lu ker zan zan, saa una kimbi un kwagh u a lu un a mi la.” Sha uhar yô, kwagh u er ne yange vihi ikpan igen i i nenge kwagh u za hemen la yô. Zum u “ikpan igen la ngi nengen kwagh u za hemen la yô, ishima vihi ve tsung.” Kape ieren yase kpa ka i bende a mbagenev je la. Aluer or er se kwaghbo man se venda u den nan a mi nahan, ka nyi ia ere? Hiihii yô, kwagh la ka a vihi nan sha ci u se venda u den nan a kwaghbo, shi alaghga se mba palegh nan shin se mba kera eren kwagh a nan sha dooshima ga. Sha uhar yô, mbagenev ken tiônnongo ka vea va fa ér se mba ken bem a or la ga yô, se na i hingir ve haghelaa.

13. Ka nyi u hen ken kwagh u er anmgbian u kwase ugen u eren pania laa?

¹³ Ka sea deen anmgbianev asev mbanomso man mbakasev kwaghbo yô, kwagh la a wase se man mbagenev cii. Ka kwagh u yange er pania ugen u se fatyô u yilan un ér Crystal je ne. Yange anmgbian u kwase ugen ken tiônnongo hii un. Crystal kaa wener: “Yange a lam a mo kwagen i nyoon mo er i kumam ihyô nahan. Yange m soon u duen kwaghpasen vea na kpaa ga. Kwagh la na yô m kera luun a gbashima sha tom u kwaghpasen ga, shi kera lu saan mo iyol kpaa ga.” Crystal yange nenge ér ishima vihi un ka sha inja je. Nahan kpa wa kwagh ishima a anmgbian u kwase u yange hii un la ga, shi hemba veren ishima sha ishima i lu vihin un la ga. Kpa  a gema a dondo kwaghwan u Bibilo u ken Iyoukura i ken zwa buter i October 15, 1999 i i lu a itinekwagh ér “Forgive From Your Heart” (“Deen Kwaghbo sha Mimi”) la. Crystal yange de anmgbian na u kwase la a kwaghbo. A kaa wener: “M mase kaven mer se cii se mba nôngon sha afatyô wase u haan or u he iyol, shi Yehova kegh a kegh iyol u den se a kwaghbo hanma iyange cii. Kam er i shirim zege uikya u yuhwan nahan. Shi hide saan mo iyol kpaa.”

14. Sha kwagh u Mateu 18:21, 22 a er yô, ka nyi zayol nahan alaghga apostoli Peteru tagher a mi, man ka nyi u hen ken ikyar i Yesu na un laa?

¹⁴ Se fa ser gba u se deen mbagenev kwaghbo. Shi ka kwagh u vough u i gbe u se er je la. Nahan kpa alaghga a taver se u eren kwagh ne. Apostoli Peteru kpa alaghga yange i lu un nahan ashighe agen. (Ôr Mateu 18:21, 22.) Ka nyi ia wase se u eren kwagh ne? Hiihii yô, hen sha akaa a u er shami ga kpa Yehova a de u a mi la. (Mat. 18:32, 33) Se kuma u Yehova ma a de se a kwaghbo ga, kpa den se gbilin. (Ps. 103:8-10) Nahan “gba keng u se tesen hanmô wase dooshima.” Gba u se tsua u den or kwaghbo shin den nan ga ze. Ka hange hange u se deen anmgbianev asev mbanomso man mbakasev a kwaghbo. (1 Yoh. 4:11) Sha uhar yô, hen sha kwagh u ka wea de or a kwaghbo ve a due ker la. Alaghga se wase or u nan er se kwaghbo la, shi se na tiônnongo una lu ken mzough, shi ijende i se ye vea Yehova la ia lu her shi se shir ikyav mbi yuhwan mbi se tee la. (2 Kor. 2:7; Kol. 3:14) U masen yô, sôn Un u a kaa ér se deen mbagenev a kwaghbo la. De deen wer Satan a vihi ijende i u ye vea anmgbianev ou mbanomso man mbakasev la ga. (Ef. 4:26, 27) Gba u Yehova una wase se ve se lu bem bem vea anmgbianev asev mba ken tiônnongo ye.

15. Ka nyi Mbakolose 3:13 a kaa ér gba u se er shighe u anmgbian u kwase shin u nomso nan er se kwagh u vihini?

¹⁵ Aluer or u se civir Yehova imôngo nan er kwagh u vihin we di ye? Ka nyi i doo u u ere?  Nôngo sha afatyô wou u lun ken bem a nan. Pase Yehova er i lu u ken ishima yô. Sôn un a wase or u nan er u kwaghbo la shi a wase u u nengen a aeren a dedoo a nan lu a mi ve nan doo un ishima la. (Luka 6:28) Aluer ka taver we u den anmgbian wou la kwaghbo u nan yô, nôngo za lam a nan. Doo u u hen wer anmgbian wou la nan er u kwaghbo ka sha apera ga. (Mat. 5:23, 24; 1 Kor. 13:7) Zum u u lu za lamen a nan yô, tôô wer nan ngu a awashima u dedoo. Kpa aluer nan venda u keghen ato a we di ye? ‘Waan ishima a’ nan. Mayange de yen ishima a anngô u ga. (Ôr Mbakolose 3:13.) Kwagh u hemban cii yô, ishima i de vihin we a nan saan her ga, sha ci u kwagh la una fatyô u vihin ijende i u ye vea Yehova la. Mayange de deen wer kwagh môm a na u gbeev mbu nôngon ga. Aluer u er nahan yô, u tese wer Yehova hemba doon we ishima a hanma kwagh ugen cii.—Ps. 119:165.

16. Ka nyi i gbe u hanmô wase nana ere?

¹⁶ Ian i icivirigh i se lu a mi i civir Yehova ken mzough er ka “ikyum i môm” sha ikyev i “orkuran môm” la doo se kpen kpen! (Yoh. 10:16) Takeda u Organized to Do Jehovah’s Will, peeji 165 la kaa ér: “Er ne lu ken mzough nahan kpa, gba u u er ci wou sha er ne za hemen u lun ken mzough la her yô.” Sha nahan yô, gba u “se hen u nengen anmgbianev asev mbanomso man mbakasev er Yehova kpa a nengen ve la.” Yehova yô, se “mba gban ijime” mban cii se gba un kwagh. We u nengen anmgbianev ou mbanomso man mbakasev nahan kpa? Yehova nengen shi ka a wuese hanma kwagh u u eren sha u wasen ve shi nengen sha a ve la.—Mat. 10:42.

17. Ka nyi se kange ishima u erene?

¹⁷ Mba se civir Yehova a ve imôngo la doo se ishima. Sha nahan yô, “se kange ishima u eren kwagh u una tagher anmgbian shin una na nan gbeev mbu nôngon ga yô.” (Rom. 14:13) Ka se nenge anmgbianev asev mbanomso man mbakasev ser ve hemba se, shi se soo ser se deen ve a kwaghbo sha mimi. Mayange se de ser mbagenev ve na se gbeev mbu nôngon ga. Kpa se nôngo nen tsung “se eren nen akaa a van a bem man akaa a seer taver mbagenev asema.”—Rom. 14:19.