Kwase ugen u i yer iti na ér Sara * yô kaa ér: “Sha marami wam je m cie ashe, shi ka i lum er m yina kpishi nahan. Nahan m fetyô u lun vea ior mba lun inja baveraa, mba ve eren kwagh sha nomor la ga. Kpa ka mea lu vea or u nan lu ishima legh legh shi nan hiden a iyol ijime yô, i doom kpishi. Ka lun mo kwagh u taver u ôron or shon er i lum ken ishima la shi ôron nan mbamzeyol av ga. Ka ambaaior a a lu azende am je la.”

Kwagh u Sara a ôr la tese ér, ka sea lu ishima legh legh yô, ior mbagen ve soo kwagh wase. Yehova kpa ieren ne i doo un ishima. Mkaanem nam wa se kwagh ér: “Haa nen . . . ishima i legh legh” iyol. (Kol. 3:12) Ka nyi i lu ishima i legh legh? Yesu yange tese ér un ngu ishima legh legh nena? Man ieren ne ia na a hemba saan se iyol nena?

Ishima i legh legh ka ieren i or ka nana lu inja dem dem ve nan lu a mi yô. Or u nan lu ishima legh legh ka nan eren kwagh a mbagen kundu kundu, shi zum u kwagh a er nan u nyoon nan iyol shin vihin nan kpa, ka nan gba ishima shimi shi nan kôr iyol tsaha.

Or ka nana lu ishima legh legh yô, mbagen ve nenge ér ka animbaor, nahan kpa ka mimi ga. Ishember i ken zwa Grika i i gem ér “ishima i legh legh” la, yange i er tom a mi u ôron kwagh u nyinya u ken toho, u i ker i ve a mi ken ya yô. Er nyinya la ngu a lu a agee her nahan kpa, er i tese un yô, kera nuren eren kwagh dang dang ga. Se kpa ka sea lu ishima legh legh yô, se kôron iyol tsaha sha er se lu ken bem vea mbagen yô.

Nahan kpa alaghga mô wase nana kaa ér ‘mo mar wam je, m ngu ishima legh legh ga.’ Se mba ken tar u ior ka ve soo u eren kwagh sha nomor shi ve we ishima ga yô, nahan se kpa alaghga a taver se u lun ishima legh legh. (Rom. 7:19) Kwagh ne tese wang ér gba u se nôngo kwagh kpoghuloo ve se lu a ieren ne ye. Nahan kpa icighan jijingi u Yehova una wase se u seer kangen ishima ser se lu ishima legh legh. (Gal. 5:22, 23) Er nan ve i doo u se nôngo kwagh tsung se lu ishima legh legh?

Ka sea lu ishima legh legh yô, kwagh la a na mbagen ve soo kwagh wase. Er Sara u se vande teren kwagh na la a kaa nahan, ka sea lu vea or u nan lu ishima legh legh yô, i hemba doon se. Yesu ngu ishima legh legh tsung shi eren a ior kundu kundu, man a ver ikyav i dedoo i se dondo yô. (2 Kor. 10:1) Mbayev mbakiriki mba yange ve fa un yum ga je kpa, ve soo u van ikyua a na.—Mar. 10:13-16.

 Ka sea lu ishima legh legh yô, kwagh la ngu a wase se kua ior mba se lu ikyua a ve la kpaa. Ka sea lu ishima legh legh yô, se lu a ishimawan shi se mba nyoon ishima fese ga. (Anz. 16:32) Kwagh ne ka a na yô, se palegh ibo i ishima ma i lu va nan se sha ci u se er kwagh a or u doon ga la, hemban je yô, ior mba ve doo se ishima la. Ka sea lu ishima legh legh yô, kwagh la a wase mba ve lu ikyua a vese la sha ci u ka se palegh u eren akaa a vihin ve ishima ker.

Yesu yange a lu a akaa a vesen a i gbe u una er yô, shi luun a ian ga, nahan kpa eren kwagh a ior cii sha ishima i legh legh. Shighe u lu shin tar la, ior kpishi lu ken ican, shi ve tôô ikyav gande ve nahan ve lu keren mmem. Nenge ase er yange ishima ia gba ve shimi zum u Yesu ôr mkaanem man a ve la. A kaa ér: “Va nen hen a mo, . . . Sha ci u m ngu ishima legh legh, shi m kenden a iyol sha ga.”—Mat. 11:28, 29.

Se er nena ve se lu ishima legh legh er Yesu nahana? Doo u se henen Mkaanem ma Aôndo sha er se fa er Yesu eren kwagh a ior shi una tagher a kwagh u a taver ve a er kwagh yô. Se er nahan yô, zum u se tagher a akaa a karen ishima i legh legh yase la yô, se nôngo u eren kwagh er Yesu nahan. (1 Pet. 2:21) Nenge akaa atar a yange wase Yesu u lun ishima legh legh yô.

Yesu yange hiden a iyol ijime sha mimi. Yesu yange kaa ér un “ngu ishima legh legh” shi un “kenden a iyol sha ga.” (Mat. 11:29) Bibilo ter aeren a ahar ne imôngo sha ci u ishima i legh legh nôngo u yaven ihyan i môm a iyolhiden a mi ijime. (Ef. 4:1-3) Er nan ve kwagh ngu a lu nahana?

Iyolhiden a mi ijime ka i wase se, se palegh ieren i tôôn hanma kwagh gede gede la. Yesu yange er nena zum u ior mbagen gbaa puun un tsô ér ngu “torkwaghyan” shi “me wain kpishi” laa? Yange de ér ieren na i tese wang er ishenge ve la i lu aie yô. A kaa di tsô ér: “Kwaghfan zough a ishô sha ityom na i perapera cii.”—Mat. 11:19.

Aluer or ôr kwagh a we gagher sha kwagh u mlu u kwavyolough wou shin ér we u ngu nomsoor shin kwase gayô sha kwagh u ijiir i u dugh yô, nôngo lam a nan kundu kundu. Ortamen ugen ken tar u South Africa iti na ér Peter, a kaa ér: “Or ka nana ôr kwagh u tseen mo iyol yô, m pine iyol yam mer, ‘Luun er ka Yesu nahan ma a er nena?’” Shi a kaa ér: “M kera soon mer hanma kwagh a vihim ga.”

Yesu yange fa er uumace ve lu mbaasorabo yô. Yange i sar mbahenen mba Yesu u eren akaa a dedoo, nahan kpa er ve yina yô, ashighe agen iyol i inyam man awambe ne i na ve kera fatyô u eren kwagh u a sar ve la ga. Ikyav i tesen yô, hen tugh mbu kpernan i wua Yesu la, Peteru vea Yakobu man Yohane ve fatyô u lun per er Yesu kaa ér ve er la ga. Yesu yange fa je ér “gbashima yô ngu, kpa iyol gema vôr.” (Mat. 26:40, 41) Er Yesu fa ér mbaapostoli mban yina yô, ishima kera yem vihin un a ve ga.

Anmgbian u kwase ugen u i yer iti na ér Mandy yô, yange wa ver ver kpishi, kpa hegen ka a nôngo sha er una dondo ikyav i Yesu i lun ishima legh legh la yô. A kaa ér, “Ka m nôngon u umbur iyol yam mer uumace cii ka mbaasorabo shi m nôngo u hemban veren ishima sha aeren a ior a dedoo la er Yehova nahan.” Gbenda u mhôônom ka ma kôr Yesu a ior la ua fatyô u wasen we u eren kwagh a mbagen kundu kundu kpa?

Yesu yange gema akaa cii wa sha ikyev i Yehova. Shighe u Yesu lu shin tar la i er a na caveraa kpen kpen, nahan kpa yange wa ishima. Mbagen yange kwagh na tsume ve, mbagen di laha un shi er un ican kpaa. Nahan kpa, Yesu de u lun ishima legh legh ga, sha ci u yange “wa iyol na sha ikyev i Un u a ôron ijir sha perapera la.” (1 Pet. 2:23) Yesu yange fa je ér Ter na u sha una wase un u wan ishima, shi una tsaha mba ve lu nan un ican la sha shighe na.

Aluer or er kwagh a vese doo ga maa se kpa se er kwagh sha ishimavihin yô, alaghga kwagh a hemba vihin cii. Ka nahan ve Ruamabera a umbur se ér “ka ishimanyoon i or i ne or eren kwagh u vough sha ishigh ki Aôndo ga” ye. (Yak. 1:20) Aluer se mba nyoon ishima ka sha inja je kpa, er se yen yô, kwagh la una na se er kwagh sha gbenda u ikyoogh ga.

Anmgbian u kwase ugen ken tar u Jamani u i yer iti na ér Cathy yô, yange a nenge ér ‘Aluer u norom ashe sha kwagh wou ga yô, or môm nana nôngo kwagh sha ci wou ga.’ Kpa yange va henen u suur sha Yehova yô, a gema inja. A kaa ér: “M kera keren mer me ôr ishô yam ga, ka m er kwagh wam a ishima i legh legh. M ngu a vangertiôr mer Yehova una sôr hanma kwagh u a nzughul shin tar ne cii.” Aluer yange i er kwagh a we mape doo ga yô, umbur ikyav i Yesu la. Aluer u suur  sha Yehova yô, kwagh la una wase u u za hemen u lun ishima legh legh.

Yesu yange kaa ér aluer se soo ser i saan se iyol yô, gba hange hange u se lu ishima legh legh. A kaa ér: “Saan mba ve lu a ishima i legh legh la iyol.” (Mat. 5:5) Nenge ase er aluer se mba ishima legh legh ve kwagh shon una wase se yô.

Ishima i legh legh ka i wase ken ivese zum u i va hingir hang yô. Anmgbian ugen ken tar u Australia mba yer iti na ér Robert, a kaa ér: “Ashighe agen ka m ôr akaa a vihin kpishi a kwase wam man i lu akaa a m we ishima u ôron ga yô. Nahan kpa akaa a vihin a nga a due u ken zwa zum u ishima i lu vihin we la, ka i lu kwagh u u fatyô u hiden a mi ga. Ka mea nenge er kwagh shon a nyoon un tsung nahan, i vihim kpishi.”

“Se cii ka se nôngo gbeev acin imôngo” sha kwaghôron wase, man ka sea ôr kwagh a u henen sha mi shio yô, kwagh la a nôngo u van a hang ken ivese. (Yak. 3:2) Zum u kwagh a lu nahan yô, ishima i legh legh ka i wase se u wan ishima shi kôron zwa wase tsaha.—Anz. 17:27.

Robert nôngo kpoghuloo u wan ishima shi kôron iyol na tsaha. Nahan ka nyi i dugh ken iniôngon na laa? A kaa ér: “Hegen ne ka sea hii ayôôso yô, m nôngo sha afatyô wam cii m kegh ato zulee, shi m lam sha ishima i legh legh shi mayange m den mer ishima i vihim ga cii. Kwagh ne na yô, mlu wam vea kwase wam hemba doon hegen.”

Ishima i legh legh ka i wase se se hemba lun a mbagen doo doo. Ior mba ve ngôôr vihin ishima ga yô, mba ngeen a azende ga. Nahan kpa ka sea lu ishima legh legh yô, kwagh la ngu a wase se u ‘lun ken bem vea mbagenev sha er se lu ken mzough yô.’ (Ef. 4:2, 3) Cathy u se vande ôron kwagh na la kaa ér, “Ishima i legh legh wasem yô, ka i hemba saan mo iyol u lun imôngo a ior shin er ior mbagen ka i taver u lun imôngo a ve nahan kpaa.”

Ka sea lu ishima legh legh yô, se zua a bem ken ishima. Bibilo zua “kwaghfan u a dugh sha la” vea ishima i legh legh man bem. (Yak. 3:13, 17) Or u lun ishima legh legh ka nan lu a “ishima i bem bem.” (Anz. 14:30) Orgen u yange nôngo kwagh kpoghuloo ér una lu ishima legh legh yô, iti na ér Martin, a kaa ér: “M kera sendegh mer saa i er hanma kwagh sha ishima yam ga, nahan m hemba ngun a bem ken ishima kua msaanyol.”

Sha mimi yô, alaghga a gba u se nôngo kwagh kpoghuloo ve se lu ishima legh legh ye. Anmgbian ugen kaa ér: “U ôron kwagh sha mimi yô, zan zan nyian kpa, ashighe agen ishima ka i vihim ker, vanger a masen yeghen mo a yegh.” Nahan kpa Yehova u a taver se ishima ér se nôngo se lu ishima legh legh la, una wase se ken ityav mbin. (Yes. 41:10; 1 Tim. 6:11) Una ‘tsaase se una bee,’ una ‘na se taver ishima.’ (1 Pet. 5:10) Shighe una karen yô, se fatyô u kaven ‘ishima i legh legh man erdoo u Kristu’ la er apostoli Paulu nahan.—2 Kor. 10:1.