Aver yem sha atineakaa

Aver yem sha mver u atineakaa

NGEREN U TIMEN SHA MI 19

“Tor u ken Imbusutarimese” sha Shighe u Mkur

“Tor u ken Imbusutarimese” sha Shighe u Mkur

“Sha shighe u mkur yô, tor u ken imbusutariyan una va nôngo num a na [ka tor u ken imbusutarimese je la].”—DAN. 11:40.

ICAM 150 Ker Aôndo A̱ Yima U

KWAGH U I TIM SHA MI KEN NGEREN NE YÔ *

1. Ka nyi akaaôron a profeti a ken Bibilo a wase se u fana?

KA NYI ica a kera gba ga tsô ia er ior mba Yehova? Ka kwagh u se hen a hen ga. Akaaôron a profeti a ken Bibilo wase se u fan akaa a vesen a ica a gba ga tsô aa er se cii yô. Kwaghôron u profeti ugen la wase se u fan kwagh u ugomoti mba hemban tahav sha tar vea er yô. I nger kwaghôron u profeti shon ken Daniel ityough 11. A ôr kwagh u utor uhar mba vea lu nôngon ayol a ve yô, ka tor u ken imbusutarimese man tor u ken imbusutariyan je la. Kwaghôron u profeti la iv je mase shin a shi kpuaa u been, nahan se mba a vangertiôr je ser vegher u a mase shin la kpaa una kure sha mi vough.

2. Er i tese ken Genese 3:15 kua Mpase 11:7; 12:17 nahan, ka nyi i gbe u se lu a mi ken ishima shighe u se lu timen sha kwaghôron u profeti u Daniel laa?

2 Cii man se kav kwaghôron u profeti u ken Daniel ityough 11 la yô, a gba u se umbur ser kwaghôron u profeti la ôr ka kwagh u mbahemenev kua ugomoti mba ageegh mba yange ve hemen ityar i ior mba Aôndo lu ker kpishi shin ve ta num sha a ve la tseegh. Shi aluer u tôô iyenge i mbacivir Aôndo u kar sha iyenge i ior mba ve lu shin tar cii yô, ior mba Aôndo mba di kpuaa tsô; kpa ashighe kpishi kwagh u vesen ka una er shin tar yô, a bende a ve keng. Nahan er nan ugomoti ka ve penda ve vanger yum nahana? Ka sha ci u Satan man tar na cii mba a awashima môm; ka u timin ior mba ve lu eren Yehova man Yesu tom la. (Ôr Genese 3:15 kua Mpase 11:7; 12:17.) Heela tseegh ga, gba u kwaghôron u profeti u Daniel la una zua sha akaaôron a profeti agen ken Mkaanem ma Aôndo. Jighilii je yô, saa se tôô kwaghôron u profeti u Daniel la se kar sha akaa a avur a Bibilo agen a er la ve se kav un vough ye.

3. Ka nyi se lu timen sha mi ken ngeren ne man u dondon laa?

3 Hegen se time ase nen ken Daniel 11:25-39. Se lu tôvon fan ior mba yange ve lu tor u ken imbusutarimese man tor u ken imbusutariyan hii ken inyom i 1870 zan zan 1991 la. Shi se nenge ityôkyaa i i ne ve i doo u se sôr gbenda u se kav vegher ugen u kwaghôron u profeti la yô. Ken ngeren u dondon la di se time sha kwagh u i ôr ken Daniel 11:40–12:1 la, shi se ta iwanger sha kwagh u vegher u kwaghôron u profeti la a wase se u fan sha kwagh u hii inyom i 1991 zan zan a kar nyôron shighe u Armagedon la. Er u lu henen ngeren mba uhar mban ne la, doo u u nengen ken caate i “Utor Uhar mba Vea Lu Nôngon Ayol a Ve sha Shighe u Mkur La,” caate la ia wase u kpishi. Kpa hiihii yô, gba u se fa utor uhar mba i er kwagh ve ken kwaghôron u profeti ne la.

ER SE FA OR U NAN LU TOR U KEN IMBUSUTARIMESE MAN TOR U KEN IMBUSUTARIYAN YÔ

4. Ka akaa atar a nyi aa wase se u fan tor u ken imbusutarimese man tor u ken imbusutariyana?

4 Sha hiihii la, ititor i tor u ken imbusutarimese man i tor u ken imbusutariyan la, lu iti i tor u lu hemen ijiir igen i i lu tar u Iserael vegher u ken imbusutarimese kua tor ugen u lu hemen ijiir igen i i lu tar u Iserael vegher u ken imbusutariyan la. Er nan ve se ôr nahana? Nenge ase kwagh u ortyom u va ôr Daniel loho la yange ôr yô, ér: ‘M va sha u me na u ú kav kwagh u una va er ior ou sha ayange a masetyô yô.’ (Dan. 10:14) Cii man Pentekosti u inyom i 33 la yô, ikyurior i Iserael kpôô kpôô la i lu ior mba Aôndo. Nahan kpa, hii shighe la zan zan hegen, Yehova pase wang ér ka mbahenen mba Yesu mba jighjigh mbara ve lu ior nav ye. Sha nahan yô, kwaghôron u profeti u ken Daniel la hemba kan u sha kwagh u mbadondon Kristu, ka u sha kwagh u ikyurior i Iserael i tsuaa la ga. (Aer. 2:1-4; Rom. 9:6-8; Gal. 6:15, 16) Shi kwagh ugen yô, ka ator shin ugomoti kposo kposo lu tor u ken imbusutarimese man tor u ken imbusutariyan la sha ashighe kposo kposo ye. Nahan cii kpa ieren i ator ne cii lu kwaghmôm. Hiihii yô, utor mban hemen ityar i ior mba Aôndo kpishi lu ker yô, shi ve er ve ican kpaa. Sha uhar yô, gbenda u ve er kwagh a ior mba Aôndo la tese ér ve kôr Yehova, Aôndo u mimi la ihyom. Sha utar yô, utor mba uhar mbara lu nôngon ayol a ve, hanma lu nôngo ér nana hemba.

5. Se fatyô u kaan ser tor u ken imbusutarimese man tor u ken imbusutariyan la yange ve lu ken atô u inyom i sha 100 zan zan inyom i 1870 laa? Ta iwanger.

5 Yange inyom i sha 100 la i kar yô, Mbakristu mbaaiev kar gba duen ityough ken nongo u Kristu u mimi la. Mbakristu mbaaiev mban ngohol atesen a mbafanaôndoga wa ikyum, gema lu kighir mimi u ken Mkaanem ma Aôndo la shin inya. Hii shighe la zan zan va ken mhii u anyom 200 a a sember karen ne, Aôndo kera lu a nongo shin tar ga. Mbakristu mbaaiev mban lu vesen leva leva er toho nahan, kwagh la na yô, taver u fan Mbakristu mba mimi. (Mat. 13:36-43) Er nan i lu hange hange u kaven kwagh laa? Ka sha ci u kwagh la tese ér kwagh u tor u ken imbusutarimese man tor u ken imbusutariyan la a fatyô u lun ator shin ugomoti mba yange ve hemen ken atô u inyom i sha 100 zan zan inyom i 1870 la ga. Shighe la ma nongoior lu u yange u lu civir Aôndo sha mimi u vea ta num sha a ve ga. * Nahan cii kpa, inyom i 1870 la i karen yô, ica gba ga maa tor u ken imbusutarimese man tor u ken imbusutariyan la hide due tseer tseer. Er nan se fe nahana?

6. Ka hanma shighe nahan ior mba Aôndo hide hii u kohol hingir nongo? Ta iwanger.

6 Hii ken inyom i 1870 la va keen, ior mba Aôndo hide hii u kohol hingir nongo. Lu ken inyom la, Charles T. Russell man ahuraior a na hii u kohol imôngo henen Bibilo ye. Anmgbian Russell man ahuraior na la yange ve er tom u ortyom u i tsengaôron ér una va ‘sôr gbenda’ cii man a ver Tartor u Mesiya la. (Mal. 3:1) Hen shighe ne lu u nongoior ua lu, u ua lu civir Yehova sha mimi yô! Nahan ma gomoti lu hen shighe ne u una lu hemen ken ityar i ior mba Aôndo lu ker kpishi, shin una er ve ican yôô? De ase se nenge.

KA AN NAN LU TOR U KEN IMBUSUTARIYAN LAA?

7. Ka an yange nan lu tor u ken imbusutariyan zan zan shighe u i nôngo Ityav mbi Tar cii Mbi Hiihii i gba ken atô laa?

7 Ken inyom i 1870 la, tar u Britain lu gomoti u hemba hemen ityar sha tar cii yô, shi shoja i tar la kpa yange i hemba tahav sha tar cii. Kwaghôron u profeti u Daniel yange ôr kwagh u korough kugenegh ku kiriki ku kua tsuwa akor atar agen yô. Gomoti u Britain la lu korough ku kiriki kura, akor agen la di gema lu tar u France man Ishpania man tar u Netherlands. (Dan. 7:7, 8) Nahan maa tar u Britain lu tor u ken imbusutariyan zan zan shighe u i nôngo Ityav mbi Tar cii Mbi Hiihii i gba ken atô la. Shi hen shighe ne, tar u Amerika gema hemba inyaregh sha tar cii, nahan u hii u eren kwagh ken mzough vea Britain.

8. Ka an nan lu tor u ken imbusutariyan la ken shighe u ayange a masejime nee?

8 Shighe u i lu nôngon Ityav mbi Tar cii Mbi Hiihii la, tar u Amerika man tar u Britain kohol imôngo lu nôngon ityav a ityar igen, nahan tahav vev gande ave. Shighe la, tar u Amerika man tar u Britain lu eren kwagh imôngo, nahan ve hingir ityar i hemban tahav sha tar cii, ka Tahav mbu Tar u Amerika vea Ingila Ve Lu a Mi sha Tar Cii La je la. Tor ne lu “a ikyumutya i vesen i taver agee” er Daniel tsengaôron nahan. (Dan. 11:25) Ken ayange a masejime ne cii, ka gomoti u Tar u Amerika vea Ingila u ve zough imôngo la, a lu tor u ken imbusutariyan la ye. * Nahan kpa, ka an nan lu tor u ken imbusutarimese laa?

KA AN NAN LU TOR U KEN IMBUSUTARIMESE LAA?

9. Ka hanma shighe tor u ken imbusutarimese u he shi yange due ityougho, man Daniel 11:25 yange kure sha mi nena?

9 Ken inyom i 1871, inyom i i dondo ken inyom i Russell man ahuraior a na kohol annongo ve u henen Bibilo la, tor u ken imbusutarimese u he shi due ityough. Ken inyom shon la, Otto von Bismarck kohol uharegh imôngo, ve hingir Tartor u Jamani. Tor Wilhelm u Hiihii la hingir tor u tartor la u hiihii; shi a tsua Bismarck, hingir or u hiihii u hemen gomoti. * Shighe kar yô, tar u Jamani ngohol ityar igen ken Afrika man ken vegher u Ifi u Pacific la lu hemen i, maa Jamani hii u tagher ikyor a tar u Britain, sha ci u soo u karen hemban Britain tahav. (Ôr Daniel 11:25.) Tartor u Jamani yange u lu a shoja i lun a tahav kpen kpen, shi ve lu tar u sha uhar sha tar cii u u̱ hemba ngeen a shoja i shin mnger yô. Yange ityav mbi tar cii mbi hiihii mbira mbi bughur yô, shoja i Jamani ne kar kwagh a mbaihyomov vev je zua ga.

10. Daniel 11:25b, 26 yange kure sha mi nena?

10 Daniel shi yange tsengaôron kwagh u una va er Tartor u Jamani kua shoja i u la yô. Kwaghôron u profeti la kaa ér tor u ken imbusutarimese la “una tile sha ga.” Una tile sha ga sha ci u nyi? Ityôkyaa yô, “vea hen mbamhen mba vihin sha a na. Ka mba ve ye kwaghyan na la, vea vihi un agee ye.” (Dan. 11:25b, 26a) Sha ayange a Daniel la, ior mba ve yaan “kwaghyan u tor” lu mbatomov mba ‘ve̱ eren tor tom’ yô. (Dan. 1:5) Nahan lu unô kwaghôron u profeti la lu ôron kwagh ve? Lu mbatomov mba gomoti mba vesen mba ken Tartor u Jamani la, mbahemenev mba shojaa kua ushoja mba wan tor kwagh je la. Ken masejime yô, ka ve yange ve hungwa a tor la, maa kwagh u tartor shon kure ye. * Kwaghôron u profeti ne yange tsengaôron ér tartor la ua gba tseegh ga, a pase er ityav mbi tor ne una nôngo a tor u ken imbusutariyan la mbia kure la kpaa. Yange i tsengaôron kwagh u tor u ken imbusutarimese la ér: “Ikyumutya na kpaa ia sambe, á wua ior kpishi á haa inya.” (Dan. 11:26b) Yange i “sambe” shin i hemba shoja i tar u Jamani shighe u i lu nôngon ityav mbi tar cii mbi hiihii la shi i ‘wua ior kpishi i haa inya’ er i tsengaôron nahan. Man hii shighe u i gba tar je zan zan ar hen shighe la, lu hiin je ityav wua ior imba ne la.

11. Ka nyi tor u ken imbusutarimese man tor u ken imbusutariyan la yange ve ere?

11 Daniel 11:27, 28 pase kwagh u akaa a lu u aa er cii ve a mase nôngon Ityav mbi Tar cii Mbi Hiihii la yô. A kaa ér tor u ken imbusutarimese vea tor u ken imbusutariyan la “vea ôr kwagh sha aie hen tebur môm.” Shi kwaghôron la kaa ér tor u ken imbusutarimese la una kohol ‘akaa kpishi.’ Man lu kwagh u yange er kpaa je la. Tar u Jamani vea tar u Britain yange ve tema ve lam, ve kaa ér ve soo bem, nahan kpa kwaghôron ve la cii lu icugh sha ci u ken inyom i 1914 la ve gba nôngon ityav ayol a ve. Shi cii man inyom i 1914 la yô, tar u Jamani lu yôughyôugh kpishi, ve lu tar u sha uhar u hemban inyaregh sha tar cii. Kpa kwaghôron u profeti u Daniel 11:29 man mhii u ivur i sha 30 la va ngur kuren yô, tar u Jamani nôngo ityav a tor u ken imbusutariyan la, kpa ityav mbira hemba Jamani.

UTOR MBARA TA NUM SHA IOR MBA AÔNDO

12. Shighe u i lu nôngon ityav mbi tar cii mbi hiihii la, ka nyi tor u ken imbusutarimese man tor u ken imbusutariyan yange ve ere?

12 Hii ken inyom i 1914 zan zan ator ne nga nôngon ityav a ayol a ve, shi mba tan num sha ior mba Aôndo kpaa. U tesen ikyav yô, shighe u i lu nôngon ityav mbi tar cii mbi hiihii la, gomoti u tar u Jamani man gomoti u tar u Britain yange ve tôv ior mba Aôndo a ican tsung, sha ci u ve venda u nôngon ityav. Shi gomoti u tar u Amerika yange kôr anmgbianev mba ve lu hemen tom u pasen kwagh la za wuhe. Ican i ugomoti mban lu eren ior mba Aôndo ne maa kure kwaghôron u profeti u ken Mpase 11:7-10 la.

13. Ka nyi tor u ken imbusutarimese la yange er ken kwavanyom u 1930 la kua shighe u i lu nôngon ityav mbi tar cii mbi sha uhar laa?

13 Mba va ker ken kwavanyom u 1930 la yô, tor u ken imbusutarimese er a ior mba Aôndo caveraa kpishi, hemban je yô shighe u i lu nôngon ityav mbi tar cii mbi sha uhar la. Yange pati u Mbanazi ngohol tahav ken tar u Jamani yô, Hitler kua mba lu hemen a ve la cir tom u ior mba Aôndo gbindigh gbindigh. Yange mbaahendanev mban wua ior mba Yehova nôngo u kuman 1,500 nahan shi ve kura mbagen udubu imôngo ve yem a ve ken afo a mbakwarev. Akaa ne cii Daniel tsengaôron ér aa er. Tor u ken imbusutarimese ne yange “hôngor a icighanjiir” shi “yange nagh ku nanden ku gbem la” sha u wan atabam sha ian i ior mba Aôndo ve lu a mi u wuese iti i Yehova ken igbar la. (Dan. 11:30b, 31a) Hitler, u lu orhemen ve la bum wener una bee a kwagh u ior mba Aôndo ken tar u Jamani kera.

TOR U KEN IMBUSUTARIMESE U HE

14. Ka an yange nan va kar nan hingir tor u ken imbusutarimese zum u i nôngo ityav mbi tar cii mbi sha uhar i bee kera laa? Ta iwanger.

14 Yange mba nenge ityav mbi tar cii mbi sha uhar la mba been yô, gomoti u Tyemimôngo u ityar i yange i kohol i yilan ér Soviet Union la, kar lu hemen ajiir kpishi a yange ngohol sha ikyev i tar u Jamani yô, maa hingir tor u ken imbusutarimese. Gomoti u ityar i Soviet Union la kpa yange kôr hanma or u nan ver kwagh u civir Aôndo u mimi hiihii ken uma cii ihyom vough er gomoti u Mbanazi la nahan.

15. Ka nyi tor u ken imbusutarimese yange er shighe u i nôngo Ityav mbi Tar Cii Mbi sha Uhar i bee kera laa?

15 Yange i nôngo ityav mbi tar cii mbi sha uhar mbira i bee ica gba ga maa gomoti u ityar i i kohol i yilan ér Soviet Union, u hingir tor u ken imbusutarimese la maa mough cinge sha ior mba Aôndo. Mpase 12:15-17 tôô ican i a er ior mba Aôndo la kar sha “ifi.” Tor u ken imbusutarimese ne yange er kwagh u zuan sha kwaghôron u profeti la. Yange cir tom wase u kwaghpasen shi kura ior mba Yehova udubu imôngo yem a ve uikyangen ken Siberia. Jighilii je yô, ken ayange a masejime ne cii, tor u ken imbusutarimese ne ngu seer a seer u tôvon ior mba Aôndo a ican kpoghuloo, nahan kpa a kanshio u yangen ve u eren tom u kwaghpasen. *

16. Gomoti u Soviet Union yange kure kwaghôron u profeti u ken Daniel 11:37-39 la nena?

16 Ôr Daniel 11:37-39. Tor u ken imbusutarimese la yange “wa ikyo sha mbaaôndo mba uter nav ga” cii. Yange tor ne er kwagh nahan sha nyi gbenda? Gomoti u Soviet Union la yange wa ishima u been a kwagh u kwaghaôndo kuaa, nahan a nôngo a ngohol tahav mbu iniongo i kwaghaôndo lu a mi la. U kuren awashima ve ne yô, gomoti ne yange na zwa ken inyom 1918 la ér i hii u tesen ken imakeranta ér Aôndo ngu ga. Nahan kpa tor u ken imbusutarimese ne yange gema “civir aôndo u ayouautya a taver” nena? Yange gomoti u Soviet Union la vihi inyaregh kpishi sha shoja na, shi var ikyav mbi uityaav mbi vesen mbi bughur a bughur udubu imôngo sha er una seer lun a tahav yô. Ken masejime yô, tor u ken imbusutarimese man tor u ken imbusutariyan la hingir u kohol ikyav mbi utyaav mbi mbia fatyô u timin ior ubiliôn imôngo yô!

MBAIHYOMOV UHAR VEA ER TOM IMÔNGO

17. Ka nyi i lu “kwaghndôhôrshima u nan mtim” laa?

17 Tor u ken imbusutarimese man tor u ken imbusutariyan zua imôngo er kwagh u vesen ugen; ve “ver kwaghndôhôrshima u nan mtim.” (Dan. 11:31) “Kwaghndôhôrshima” la, ka Mzough u Ityar Cii.

18. I yila Mzough u Ityar Cii la ér “kwaghndôhôrshima” sha ci u nyi?

18 I yila Mzough u Ityar Cii la ér “kwaghndôhôrshima” sha ci u a senge ér una fatyô u eren kwagh u i lu Tartor u Aôndo tseegh ua fatyô u eren yô, ka u van a bem sha tar je la. Shi kwaghôron u profeti la kaa ér kwaghndôhôrshima la una lu kwagh u “nan mtim” sha ci u Mzough u Ityar Cii la una ta num sha kwaghaôndo u aiegh cii shi una tim un.—Nenge caate i “Utor Uhar mba Vea Lu Nôngon Ayol a Ve sha Shighe u Mkur La.”

ER I HII VE I DOO U SE FA AKAA NE YÔ

19-20. (a) Gba u se fa akaa a se hen ne cii sha ci u nyi? (b) Ka mpin u nyi a na mlumun sha mi ken ngeren u dondon nee?

19 Gba u se fa akaa ne sha ci u a tese wang ér hii ken inyom i 1870 la zan zan inyom 1991 la, kwaghôron u profeti u Daniel tsengaôron sha kwagh u tor u ken imbusutarimese man tor u ken imbusutariyan la ngu kuren sha mi. Sha nahan yô, se mba a vangertiôr ser vegher u kwaghôron u profeti la u a mase shin la kpaa una kure sha mi vough.

20 Ken inyom i 1991 la, ityar i yange i kohol i yilan ér Soviet Union la, pav yem kwagh u i. Nahan ka an nan lu tor u ken imbusutarimese la sha ayange nee? A na mlumun sha mpin la ken ngeren u a dondo ne.

ICAM 128 Taver Ishima Zan Zan Mkur

^ par. 5 Se mba nengen a ikyav wang er kwaghôron u profeti u Daniel yange ôr sha kwagh u “tor u ken imbusutarimese” man “tor u ken imbusutariyan” la a lu kuren sha mi zan yô. Kpa se er nan ve se lu a vangertiôr ser mimi je kwagh ngu nahana? Man er nan ve i doo u se kav inja i kwaghôron u profeti laa?

^ par. 5 Ityôkyaa i i ne heen ne na yô, kera ka vough u kaan ér Aurelian u lu Tor u Mbaroma (u hemen ken inyom i 270 zan zan 275) la lu “tor u ken imbusutarimese” ga, shi ka vough u kaan ér Torkwase Zenobia (u hemen ken inyom i 267 zan zan 272 la) lu “tor u ken imbusutariyan ga.” Kwagh ne ka iwanger i he i se zough a mi sha kwagh u yange i gber ken takerada u ken zwa buter u Pay Attention to Daniel’s Prophecy! la, ityough 13 man 14 yô.

^ par. 9 Ken inyom i 1890 la, Tor ugen u Tartor u Jamani u iti na lu Kaiser Wilhelm u sha II la, dugh Bismarck orhemen gomoti kera.

^ par. 10 Yange ve er akaa kpishi a yange na gomoti kera lu a tahav ga yô. Ikyav i tesen yô, yange ve de u suen tor la shi ve pase akaamyer a sha kwagh u ityav mbi mbi hemba ve la, shi ve kighir tor ér a hungwa sha ikyôn kera.

^ par. 15 Er i pase ken Daniel 11:34 nahan Mbakristu mba ve lu ken tar u tor u ken imbusutarimese la yange ve wa zuan a ahumbe sha anshighe kpuaa. Ikyav i tesen yô, kwagh ne yange er ken inyom i 1991 shighe u ityar i ngise i kohol i yilan ér Soviet Union la pav yem kwagh u i yô.