Aver yem sha atineakaa

Aver yem sha mver u atineakaa

NGEREN U TIMEN SHA MI 21

U Ngu a Iwuese sha Akaa a Dedoo a Yehova A Ne U la Kpa?

U Ngu a Iwuese sha Akaa a Dedoo a Yehova A Ne U la Kpa?

“TERE, Aôndo wam, U er akaa a Ou a kpilighyol ngee kua mbamhen Ou mba sha a vese la kpaa.”—PS. 40:5.

ICAM 5 Ityom i Aôndo i Kpilighyol

KWAGH U I TIM SHA MI KEN NGEREN NE YÔ *

1-2. Sha kwagh u Pasalmi 40:5 a er yô, ka uiyua mba nyi Yehova a ne se, man er nan se lu timen sha kwagh ve?

YEHOVA ka Aôndo u a ne kwagh wuee yô. Hen ase sha akaa agen a a ne se la. A na se tar u doonashe kpishi ne ér u lu ya wase; a na se mhirinim ma i er ma sha gbenda u kpilighyol yô; shi a na se Bibilo i i lu Mkaanem nam ma doon tsung la. Kwagh u Yehova a er a vese ne na yô, se mba a ijiir i lun her, shi ka se fatyô u henen kwagh shi lamen a ior mbagen, shi se zua a iwanger sha akaa a vesen a a tsum se ken uma yô.—Ôr Pasalmi 40:5.

2 Se lu timen sha kwagh u uiyua mba utar mban kpuaa ken ngeren ne. Aluer se gbidye kwar sha akaa ne yô, se seer fan kwagh u a nahan se seer lun a iwuese sha a, shi a hemba saren se u eren ishima i Yehova u a gbe se la. (Mpa. 4:11) Heela tseegh ga, se hemba wan agoyol u wasen ior mba i tsugh ve sha ityesen i aiegh i akaa cii gba duen abu la.

TAR WASE U U SE LU SHIMI NE NGUKPOSO A ITYAR IGEN LA CII

3. Er nan tar wase ne u lu kposo a ityar igen laa?

3 Gbenda u Aôndo a er tar u u lu ya wase ne tese kwaghfan na u a hembe cii la wang. (Rom. 1:20; Heb. 3:4) Ka tar wase ne tseegh u geman u ningir iyange ga, ityar igen kpa ngi, nahan kpa tar wase ne ngu kposo sha ci u ka u tseegh i gbe u sha gbenda u akaa a uma aa fatyô u lun shimi ye.

4. Se fatyô u kaan ser tar hemba doon a nyityô tso u orumace nan var cii sha ci u nyi?

4 Se fatyô u tôôn tar wase ne karen sha tso u a lu ken atô u ityeku yô. Kpa mkposo gema ngu hen atô u tso u ior ve lu shimi kpishi la a tar wase ne. Ikyav i tesen yô, aluer ka u ior mba ve lu shin tso la vea eren ahumbe a kwagh a gbe ve a mi la ayol a ve shi vea zuan a kwaghyan ayol a ve shi vea eren mngerem vev shi vea haan ihyôghonough cii shin tso la nahan, vea tsa shimi a kuma shighe nena? Vea tsa kpishi ga tsô vea kpe. Kpa tar yô, kwagh u u ngu nahan ga. Akaa a uma nga shin tar ubiliôn imôngo, shi a za hemen u lun uma her kpaa. Tar ngu a ahumbe a dedoo man kwaghyan man mngerem ma kwagh a gbe se a mi la, shi akaa ne nga yen ga. Shi er ka i haa ihyôghonough shin tar kpishi nahan kpa, tar doo ashe her, shi ka ijiir i ior vea fatyô u lun shimi her yô. Er nan ve kwagh a lu nahana? Ityôkyaa yô, Yehova gba tar sha gbenda u ua fatyô u geman ihyôghonough shin kwagh u saan ishe hingir kwagh u injaa shin u dedoo yô. Se time sha igbenda ne ihiar: ka gbenda u tar ka u sôr ahumbe man mngerem la.

5. Tar ka u sôr ahumbe nena, man kwagh ne tese ér nyi?

5 Ka i gba u se uumace kua akaauma agen cii se zuan a ahumbe a dedoo ve se za hemen u lun uma ye. Hanma inyom yô, akaauma ka a kura ahumbe a dedoo kpishi shighe u a lu ôôn yô. Akaauma ne shi ka a ôôn ahumbe a bo a i yer ér carbon dioxide la a haan kera hen shighe shon môm. Nahan cii kpa, mayange akaauma ne nga a kura ahumbe a dedoo a a lu sha tar la a bee ga, shi ahumbe a bo la kpa nga a ngee sha won i gande ga. Ka nyi i ne ve kwagh a lu nahana? Sha ci u Yehova gba imendenev atô kposo kposo. Imendenev mbin ka mbi kura ahumbe a akaauma agen a ôô a haa kera la, nahan mbi di mbi gema mbi haa ahumbe a dedoo. Jighilii yô, gbenda u tar u sôron ahumbe ne tese kwagh u i nger ken Aerenakaa 17:24, 25 ne wang. Bibilo kaa her ér: “Aôndo . . . ne ior cii uma man iôôn.”

6. Tar ka u sôr mngerem nena, man kwagh ne tese nyi? (Shi nenge ngeren u a lu a itinekwagh ér “Yehova Na Se Iyua i Mnger” la.)

6 Mngerem ma shin tar wase ne kpa ma ndôhôr ma gbe akpo ga sha ci u tar wase gba ica a iyange akuma akuma. Aluer tar ne kporom a iyange kpuaa tseegh kpa, mngerem ma shin tar cii ma a uma kera shi tar ua tsee, kwagh u uma môm una kera shi ga. Shi luun er tar gba ica hemba er u lu ne kpuaa tseegh kpa, mngerem cii ma ma gbe akpo shi hanma kwagh ma a hingir akpo. Er Yehova a ver tar wase ne u lu ikyua a iyange yum ga, shi u gbe ica yum ga yô, mngerem ma ma lu shin tar la ka ma wase se u lun uma. Iyange ka ia ta yô, mngerem ma shin utyeku kua ma sha tar ma mough ma za hingir abeen. Hanma inyom yô, mngerem ma ka ma mough ma yem sha shighe u oo u te la ka i lu ma aluer i maa igyar i ningir tar wase u Najeria ne cii, i haa mngerem mara ker yô, hanma kwagh una uve, saa di ayou a taven kuman ukpo deri man akunduatargber nahan tseegh aa due ityough sha ye. Mngerem man ka ma a za luun sha abeen a kuman ayange pue yô, ma hide ma haa shin inya, i lu ura shin senou. Mngerem man shi ka ma hide ma za haa shin utyeku kua uifi man iwar, maa shi kwagh ne cii shi a hide a hii. Yehova yange er kwagh ne sha er tar ua luun a mngerem hanma shighe yô. Kwagh ne tese ér ngu a kwaghfan man agee kpishi.—Yobu 36:27, 28; Orpa. 1:7.

7. Ka sha igbenda i nyi nahan se tese ser se mba a iwuese sha iyua i i ôr kwagh u i ken Pasalmi 115:16 laa?

7 Ka nyi ia wase se ve se seer lun a iwuese sha tar wase ne kua akaa a dedoo a a lu shin u laa? (Ôr Pasalmi 115:16.) Gbenda môm yô, ka u gbidyen kwar sha akaa a Yehova a er la. Kwagh la una na yô, se sughun Yehova ayange ayange sha akaa a dedoo a a ne se ne. Shi ka se tese ser tar wase ne gba se kwagh sha u eren a haregh u se lu her la tsembelee er se fetyô cii.

MHIRINIM ASEM KPILIGHYOL

8. Se fatyô u kaan ser i er mhirinim asem sha gbenda u kpilighyol sha ci u nyi?

8 I er mhirinim asem sha gbenda u kpilighyol kpishi. Shighe u yange u lu ngôu ken uya la, mhirinim ou lu vesen sha gbenda u i er ma ér ma lu la, shi hanma miniti yô, aveghemakaa a nderan uma a ken mhirinim ou la lu seer ingyegh. Mbatôvon sha akaa kaa ér, mhirinim ma organden ka ma lu a aveghemakaa a nderan uma ubiliôn deri môm. Ka aveghemakaa a nderan uma ne i kohol i er mhirinim asem ma ma yoho i kom er kilogeram môm man tiôn nahan la ye. Nenge ase akaa a kpilighyol kpuaa a mhirinim asem ma lu a tahav mbu eren ne.

9. Ka nyi i tese ér iliam i se lamen la ka iyua i Aôndo a ne se?

9 Iliam i se lamen ne ka ivande. Nenge ase kwagh u ka a za hemen shighe u se lu lamen yô. Hanma ishember i u ter shighe u u lu lamen cii yô, mhirinim ou ka ma er asongo a inyam a kuman 100 nahan a sha nombor wou, man a shin gôngor man a ken zwa kua ken azegher man a shin vanger wou cii a er tom vough vough. Ka i gba u asongo ne cii aa lu eren tom sha ashighe a i gbe u aa er la vough vough cii ve or a fatyô u kaven kwagh u se lu ôron la ye. Hide sha vegher u tahav mbu mhirinim asem ma lu a mi u lamen ken ijô igen la yô, ngeren ugen u yange i gber un ken inyom i 2019 yô kaa ér anikyundanev ka ve fatyô u kaven asember kposo kposo shi eren kwagh u tesen ér ve kav kwagh shon. Ngeren ne zua sha kwagh u mbatôvon sha akaa mbagen kpishi ve ne jighjigh a mi yô. Ve na jighjigh ér, ka i mar se a iyua i kaven zwa shi henen u fan. Jighilii yô, tahav mbu se lu a mi u lamen la ka iyua i Aôndo a ne se yô.—Eks. 4:11.

10. Se tese ser se mba a iwuese sha iyua i Aôndo a ne se i lamen la nena?

10 Gbenda môm u se fatyô u tesen ser se mba a iwuese sha iyua i iliam la yô, ka u pasen ior mba ve lumun a ityesen i akaa cii gba duen la er i hii ve se ne jighjigh ser ka Aôndo a gbe akaa cii yô. (Ps. 9:1; 1 Pet. 3:15) Ior mba ve samber a ityesen la ka ve soo ér se na jighjigh ser tar man akaa a uma cii gba duen abu tsô. Se fatyô u eren tom a Bibilo kua akaa a se hen ken ngeren ne la u paase Ter wase u sha la iyol, sha u pasen hanma or u nan kegh ato a vese cii er i hii ve se ne jighjigh ser ka Yehova a gbe sha man tar yô.—Ps. 102:25; Yes. 40:25, 26.

11. Ka gbenda môm u nyi u ne ve mhirinim asem ma kpilighyol?

11 Gbenda u se umbur kwagh la ka kwagh u kpilighyol. Ken anyom a karen ne, mbatôvon sha akaa kaa ér mhirinim ma uumace ka ma fatyô u umbur akaa kuman er akaa a i nger ken ityakerada i vesen miliôn 20 nahan. Kpa hegen ne je yô i hen ér, mhirinim asem ma a fatyô u umbur akaa hemban nahan ica je. Tahav mbu se lu a mi mbu umbur kwagh ne na yô, se uumace se mba kposo nena?

12. Tahav mbu se lu a mi u henen kwagh la na se kaha a annyamev nena?

12 Ken akaa a uma a a lu sha tar cii, ka uumace tseegh ve fetyô u umbur akaa a yange er ken ijime, gbidyen kwar sha mi shi henen kwagh u injaa ker ye. Kwagh ne na yô, se fatyô u henen u eren kwagh sha inja shi geman gbenda u se henen kwagh shi se eren akaa ken uma wase la. (1 Kor. 6:9-11; Kol. 3:9, 10) Jim je yô, se fatyô u tsaase imoshima yase sha er ia fa mkposo u kwaghbo a kwagh u dedoo yô. (Heb. 5:14) Se fatyô u henen u tesen ior dooshima shi kunya kôron se a ve shi henen u zungwen ve mhôônom kpaa. Shi se fatyô u henen u eren kwagh sha mimi er Yehova nahan.

13. Se dondo kwagh u i nger ken Pasalmi 77:11, 12 la sha u eren tom a tahav asev mbu umbur kwagh la sha inja nena?

13 Gbenda môm u ka se tese ser, iyua i umbur kwagh la gba se kwagh yô, ka u nôngon umbur ashighe a Yehova yange wase se shi sur se ishima yô. Kwagh ne una na se lu a vangertiôr ser, una wase se ken hemen kpaa. (Ôr Pasalmi 77:11, 12; 78:4, 7) Gbenda ugen yô, ka u umbur akaa a dedoo a mbagen ve er a vese la shi tesen iwuese sha mi. Mbatôvon sha akaa nenge ér, or ka nana wuese kwagh yô i hemba saan nan iyol. Shi doo u se dondo ikyav i Yehova i hungur akaa a a soo u hungur a mi la. Ikyav i tesen yô, kwagh hungur Yehova ga, kpa ka sea gema ishima yô, a de se akaabo a ase shi a hungur a mi. (Ps. 25:7; 130:3, 4) Man ka kwagh u a soo ér se kpa se eren je ne: a soo ér shighe u mbagen ve er kwagh u vihin se man ve ne se anyi a yan yô, se de ve a kwagh shon shi se hungur a mi.—Mat. 6:14; Luka 17:3, 4.

Ka se tese ser se mba a iwuese sha mhirinim ma Yehova a ne se la sha u civir un a mi (Nenge ikyumhiange i sha 14) *

14. Se tese ser se mba a iwuese sha mhirinim ma i ne se la nena?

14 Se fatyô u tesen ser se mba a iwuese sha mhirinim ma Yehova a ne se, ma lu iyua i kpilighyol ne sha u eren tom a ma u civir un. Mbagen yô ka ve er tom a mhirinim vem sha ci u mtsera ve tseegh. Ka ve er kwagh ne sha u tsuan kwagh u ve nenge ér ka u bo shin ka u dedoo la ayol a ve. Kpa gema ka Yehova a gbe se ye, nahan aluer se fa ser atindi a a we la hemba hanma tindi ugen u se we ayol a ase cii yô, a hemba doon. (Rom. 12:1, 2) Ka sea ungwan imo na yô, i kpe se iyol. (Yes. 48:17, 18) Shi ka se hen kwagh u Yehova a soo ér se eren la, nahan kwagh ne ngu a va Ter wase u a gbe se la a icivir shi i saan un iyol kpaa.—Anz. 27:11.

BIBILO KA IYUA I INJAA KPISHI

15. Bibilo i Yehova a ne se la tese ér uumace doo un ishima nena?

15 Bibilo ka iyua i doon kpishi i Aôndo a ne se yô. Ter wase u sha la yange mgbegha ior nger Bibilo sha ci u kwagh u ônov nav mba shin tar gba un ishima. Yehova na se mbamlumun ken Bibilo sha mbampin mba vesen mba alaghga se pine yô; amba er: Ka han se dughu? Ityôkyaa i se lu uma jim yô ka nyi? Man ka nyi i lu keghen se ken hemen? Yehova soo ér mbayev nav cii ve zua a mbamlumun sha mbampin mbara. Sha nahan yô, ken anyom uderi imôngo a karen ken ijime la, Yehova mgbegha ior ér ve gema Bibilo ken ijô kpishi. Hegen i gema Bibilo jimin cii shin avegher a i ken ijô i hemban 3,000. Ka Bibilo i lu takerada u i hembe geman ken ijô kpishi shi i hembe samber a mi cii ye. Hanma ijiir i ior ve lu sha tar kua hanma zwa u ve lamen cii, ve kpishi vea fatyô u henen kwagh u Bibilo i tese la ken zwa ve.—Nenge ngeren u kiriki u a lu a itinekwagh ér “ Tom u Geman Bibilo ken Ijô i ken Afrika” la.

16. Sha kwagh u Mateu 28:19, 20 a tese yô, ka sha nyi gbenda se tese ser se mba a iwuese sha Bibilo i i ne se laa?

16 Se fatyô u tesen iwuese sha Bibilo i i ne se la sha u ôron i hanma sev shi gbidyen kwar sha kwagh u se hen ker la, shi nôngon sha afatyô wase cii eren sha mi. Heela tseegh ga, se fatyô u tesen Aôndo ser se mba a iwuese sha Bibilo ne, sha u nôngon sha afatyô wase pasen hanmaor u se zough a nan cii loho u Bibilo.—Ps. 1:1-3; Mat. 24:14; ôr Mateu 28:19, 20.

17. Ka uiyua er nyi man nyi nahan se hen kwagh ve ken ngeren ne, man ka nyi se lu henen ken ngeren u dondon laa?

17 Se hila hen er Aôndo a er se iyua a tar u u lu ya wase ne kua mhirinim ma ma kpilighyol kpishi la man Bibilo i i lu mkaanem Nam ma a ne i nger la yô. Kpa uiyua mbagen kpa mba, mba Yehova a ne se kpa i lu u se fatyô u nengen a mi sha ashe ga yô. Se hen kwagh u uiyua mba injaav mban ken ngeren u dondon ne.

ICAM 12 Yehova, Aôndo u Hemban

^ par. 5 Ngeren ne una wase se u seer wuese Yehova shi lun a iwuese sha akaa agen atar a a ne se la. Shi una wase se u fan er se lam a ior mba ve lumun ér Aôndo ngu ga la yô.

^ par. 64 NGEREN U PASEN FOTO: Anmgbian u kwase ugen ngu henen zwa ugen sha er una fatyô u pasen mba ve mough ken ityar igen ve ve twev la mimi u ken Mkaanem ma Aôndo yô.