1, 2. (a) Yesu yange nengen Tindi u Aôndo nena? (b) Mbangeren man Mbafarishi yange ve pase Tindi la sha gbenda u vough ga nena?

TINDI u Mose la yange doo Yesu ishima. Kpa kpiligh se iyol ga! Kpiligh se iyol ga sha ci u nyi? Sha ci u Tindi la yange due hen Ter na, Yehova, u a hembe gban un kwagh ken uma cii la. Yange i tsengapasen ken Pasalmi 40:8 er tindi u Aôndo a doo Yesu ishima tsung yô, ér: “Doom u eren ishima You, Aôndo wam; atindiakaa a Ou ngam ken ishima.” Yesu yange tese sha mkaan man sha ieren ér Tindi u Aôndo ngu vough shi ngu a iwasen shi una kure sha mi vough.​—⁠Mat. 5:​17-19.

² Sha nahan yô, shighe u Yesu nenge mbangeren man Mbafarishi lu dondon Tindi u Ter na sha gbenda u vough ga la, ishima yange ia vihi un ker kpen kpen! Yange ve lu kuran akaawan a kiriki a a lu ken Tindi shon la dike dike, sha ci u Yesu kaa ér: “Ne mba tsough môm-ken-upue u kunguraku man yiye man ayegh.” Nahan lu nyi i lu zayolo? Shi a kaa ér: “Kpa ne kera wa akaa a a hembe lun a inja ken atindi la ikyo ga, er: ijirôron man mhôônom ma zungwen man jighjigh u nan” nahan. (Mat. 23:23) Yesu yange kav ityôkyaa i i na ve i wa Tindi la, kua aeren a Aôndo a i pase ken Tindi shon la kpaa. Kpa mbangeren man Mbafarishi yô, ve nengen ér ve hemba perapera cii shi ve ver ishima sha akaa a a lu a ikyoo ga la.

3. Ngeren ne una lu timen sha nyi?

³ Er se lu Mbakristu yô, se mba sha ikyev i ikyuryan i Tindi la ga.  (Rom. 7:⁠6) Nahan cii kpa, Yehova na i nger Tindi la ken Bibilo, i i lu Mkaanem nam la. A soo ér se na ishima yase cii sha akaa a kiriki a a lu ken Tindi la ga, kpa se kav shi se dondon “akaa a a hembe lun a inja” la, inja na yô, ka akaawan a doon tsung a a lu ken Tindi shon je la. Ikyav i tesen yô, ka akaawan a nyi se fatyô u henen ken agar a waren ker, a yange i ver laa? Ngeren u karen la, pase akaa a se hen ken kwagh u yange or u yevese la nan er sha u waren yô. Kpa ka cii la ga, shi kwagh u agar a waren ker la tese se kwagh u Yehova man er se fatyô u kaven aeren a na la kpaa. Sha nahan yô, ngeren ne una na mbamlumun sha mbampin mba utar mban, ér: Agar a waren ker la pase kwagh u mhôônom ma zungwen ma Yehova nena? Ka nyi agar la a tese se sha gbenda u Yehova a nengen uma laa? Agar la pase er Yehova a er ijir sha mimi nena? Se nguren timen sha akaa ne yô, nenge igbenda i u fatyô u kaven Ter u u sha la yô.​—⁠Ôr Mbaefese 5:⁠1.

4, 5. (a) Yange i ver agar a waren ker la sha ajiir a a lu or ican ga u yevese nyôron ker nena, man lu sha ci u nyi? (b) Kwagh ne tese se nyi sha kwagh u Yehova?

⁴ Yange i lu ican ga u yevese yemen hen agar ataratar a waren ker la. Yehova yange kaa a Mbaiserael ér ve ver agar a waren ker, vegher u Ifi u Yordan keen atar, vegher ugen la di kpa atar. Sha ci u nyi? Sha ci u or u yevese la nana fatyô u yevese nyôron hen môm ken agar la fese man a iyolnyoon shio yô. (Num. 35:​11-14) Yange i sôr igbenda i zan hen agar a waren ker la tsembelee. (Dut. 19:⁠3) Sha kwagh u adini u Mbayuda a tese yô, yange i tim akav a tesen or u yevese la gbenda u zan hen agar a waren ker la. Er yange i ver agar a waren ker yô, ityôkyaa kera lu i or u nan woo orgen abu la nana yevese a yem ken tar ugen, ape a fatyô u za meen nan nana hingir u nyôron iyol ken mcivir u aiegh la ga.

⁵ Hen ase sha kwagh ne: Yehova iyol na u kaa ér aluer or wua orgen sha apera yô, nan kpa i wua nan keng la, shi gema na or u nan woo orgen abu la ian gbangelaa i zuan a mhôônom ma zungwen man mkor. Nenge imba mhôônom ma zungwen ne sha wono! Orgen u pasen akaa a ken Bibilo nger wener: “Yange i sôr hanma kwagh i ver wang, shi lu kpelegh kpelegh ga shi lu ican u eren ga. Kwagh ne lu u tesen gbenda u Yehova a zungu mhôônom yô.” Yehova ngu er orjir u vihin tu, u nan kegh iyol u tsahan mbatomov mba nan la nahan ga. Kpa a “ngee a mhôônom ma zungwen.”​—⁠Ef. 2:⁠4.

6. Ieren i Mbafarishi la yange i kaha a mhôônom ma zungwen ma Aôndo la nena?

⁶ Kpa Mbafarishi yô, kegh iyol u zungwen mhôônom ga. Ikyav i tesen yô, adini u Mbayuda tese ér, yange or a er ve kwaghbo môm môm a kuma acin atar yô, ve kegh iyol u den nan kwaghbo shon ga. Yesu pase gbenda u ve eren kwagh a ior mba ve er ve kwaghbo la, sha u ôron injakwagh i sha kwagh u Orfarishi ugen, u er  msen ne la, ér: “Aôndo, m sugh U sha ci u m lu er ior mbagenev nahan ga yô: anza er uityusenmbaiorov man mbalun a mimi ga man mbadyarev man orngoholkpandegh ne nahan kpaa.” Lu orngoholkpandegh u hide a iyol ijime, lu eren msen hen Aôndo ér a zungwe un mhôônom la je, Orfarishi ne lu ôron ye. Mbafarishi yange ve kegh iyol u zungwen mhôônom ga sha ci u nyi? Bibilo kaa ér, sha ci u ve “nengen ior mbagenev dang.”​—⁠Luka 18:​9-14.

7, 8. (a) Shighe u or er u kwaghbo yô, u fatyô u kaven Yehova nena? (b) Ka i fa or u hiden a iyol ijime shighe u i gbe u nana de orgen a kwaghbo la sha ci u nyi?

⁷ Kav Yehova, i de lu Mbafarishi ga. Zungwen ior mhôônom. (Ôr Mbakolose 3:13.) Gbenda môm u u fatyô u eren kwagh ne yô, ka u eren kwagh u a lu mbagenev ican ga u kaan a we ér we u de ve a kwaghbo yô. (Luka 17:​3, 4) Pine iyol you wer: ‘Mba ve hiim acin imôngo la je kpa, me fatyô u den ve a kwaghbo ve je he? M kegh iyol u keren mer bem a hide a lu hen atô wam vea or u nan hiim shin nan vihim ishima ker la kpa?’

⁸ Ka i fa or u hiden a iyol ijime shighe u i gbe u nana de orgen a kwaghbo la. Mbafarishi yange ve hiden a iyol ijime ga, sha ci u ve nengen mbagenev ér ve gba kwagh ga. Nahan kpa, er se lu Mbakristu yô, gba keng u se hiden a ayol a ase ijime, se ‘nengen mbagenev ser ve hemba’ se, nahan ve kuma u se de ve a kwaghbo. (Fil. 2:⁠3) U fatyô u kaven Yehova, nahan tesen wer u ngu or u hiden a iyol ijime kpa? Bugh “gbenda” wou u den mbagenev a kwaghbo la shi sôr u u lu tsembelee. De ngôôr u zungwen mbagenev mhôônom ga, shi de vihin ishima fefa ga.​—⁠Orpa. 7:​8, 9.

9. Yehova yange wase Mbaiserael u kaven er uma u or a lu icighankwagh nena?

⁹ Kwagh u vesen u yange na ve i ver agar a waren ker la yô, lu sha u kuran Mbaiserael ve de zough a ibo i awambe ga. (Dut. 19:10) Uma doo Yehova ishima, nahan a kôr “ave a haan awambe a or u lun a ibo ga” la ihyom. (Anz. 6:​16, 17) Er Aôndo a er ijir sha mimi shi a lu icighan yô, yange or a wua orgen a lu sha apera ga je kpa, a nenge kwagh ne ashe a ashe ga. Ka mimi, yange i zungwe or u nan woo orgen abu la mhôônom. Nahan kpa, i gba u nana za pase mbatamen, nahan aluer i ôr nan ijir i kure ér nan wua or ka abu yô, i gba u nana za hemen u lun ken gar u waren ker la zan zan zegepristi una kar kpen. Kwagh ne tese ér, alaghga nana lu ken gar u waren ker la zan zan ku u nan, aluer zegepristi kpe fele ga yô. Kwagh u vihin tsung u yange due ken kwagh ne la, lu u tesen Mbaiserael cii er uma a lu icighankwagh yô. Yange gba u vea er hanma kwagh u ve fetyô la cii sha u palegh kwagh u una na orgen a zua a ku la, sha er vea tese ér ve mba a icivir sha or u a ne ve uma la yô.

10. Yesu yange tese ér mbangeren man Mbafarishi nengen uma ér ka icighankwagh ga nena?

¹⁰ Kpa mbangeren man Mbafarishi yô, nengen uma ér ka icighankwagh, er Yehova nahan ga. Nena yô? Yesu yange kaa a ve ér: “Ne tôô ishindan i kwaghfan kera; ne ayol a en ne nyôr ga man mba ma ve nyer la kpaa ne yange ve.” (Luka 11:52) Yange gba u ma ve wase ior u kaven Mkaanem ma Aôndo, nahan wasen ve u zan sha gbenda u uma u tsôron la. Kpa ve gema ve  zenda ior hen Yesu, u a lu “Tor u uma” la kera, nahan ve hemen ve, ve lu zan a ve sha gbenda u mtim u tsôron. (Aer. 3:15) Er mbangeren man Mbafarishi wa igbongor shi ve soo ayol a ve tseegh yô, kwagh gba ve sha uma man mkpeyol u uumace mbagenev ga. Nenge imba er yange ve vihi tu shi ve zungwen ior mhôônom ga sha wono!

11. (a) Apostoli Paulu yange nengen uma er Aôndo nahan nena? (b) Ka nyi ia wase se ve se lu a ieren i Paulu kpa lu a mi sha tom u pasen kwagh laa?

¹¹ Se fatyô u palegh ieren i mbangeren man Mbafarishi la, nahan geman kaven Yehova nena? Gba u se tesen ser uma ka kwagh u civirigh, shi a gba se kwagh. Apostoli Paulu yange er kwagh ne sha u pasen kwagh kpoghuloo. Sha nahan yô, fatyô u kaan ér: “Mo m ngu a ishô sha awambe a ior cii.” (Ôr Aerenakaa 20:​26, 27.) Nahan kpa, yange i kighir Paulu shin lu ibo i ken ishima mgbegha un ve pasen ior kwagh ga. Kpa yange ior doo un ishima, shi uma ve gba un kwagh tsung. (1 Kor. 9:​19-23) Se kpa, gba u se nôngo se nengen uma er Aôndo nahan. Sar Yehova u “ior cii ve̱ gema asema.” (2 Pet. 3:⁠9) We di ye? Aluer u ngu a ieren i zungwen ior mhôônom la yô, ia mgbegha u u seer eren tom u pasen kwagh la sha gbashima, nahan u hemba zuan a msaanyol ken tom ne.

12. Kwagh u palegh iyolvihin la gba ior mba Aôndo kwagh sha ci u nyi?

¹² Shi ka se tese ser se mba nengen uma er Yehova nahan sha u lun a mnenge u vough sha kwagh u palegh iyolvihin la. Gba kpee u se palegh iyolvihin zum u se lu hendan kwagh shin se lu eren tom la, kua shighe u se lu maan kwagh shin se lu sôron akaa shin se lu zan sha ajiir a se civir Aôndo her la je kpaa. De nengen wer tom shin inyaregh gayô u eren tom been sha shighe la, hemba gban kwagh a mkpeyol u or man u palegh iyolvihin la ga. Aôndo wase u a er ijir sha mimi la, eren kwagh u vough hanma shighe cii. Se soo ser se lu er un nahan. Jighilii yô, gba u mbatamen vea nôngo a ver ishima sha kwagh u ve ayol a ve palegh iyolvihin la, kua iyolvihin i mba ve lu eren tom vea ve imôngo la kpaa. (Anz. 22:⁠3) Aluer ortamen umbur we ér we u palegh u eren kwagh u una fatyô u vihin we iyol shin orgen cii yô, lumun kwaghwan u nan la. (Gal. 6:⁠1) Aluer u ngu nengen uma er Yehova nahan yô, ‘ibo i awambe ia lu sha a we ga.’

13, 14. Yange lu u Mbaiserael mba ve lu mbatamen la vea fatyô u ôron ijir sha mimi er Yehova nahan nena?

¹³ Yehova yange kaa a Mbaiserael mba ve lu mbatamen la ér ve ôron ijir sha mimi vough er un nahan. Kwagh u hiihii yô, yange i gba u mbatamen mbara vea fa aluer or u yevese la nan wua or mimi yô. Maa i gba u vea time sha awashima u or u a woo orgen la zulee kua inja i nan man ieren i nan i tse la cii ve vea mase fan aluer ka u vea zungwe nan mhôônom ye. Cii man ve zungwe mhôônom er Yehova nahan yô, yange i gba u vea fa aluer or u yevese la nan wua orgen “sha apera” shin sha ci u nan kôr nan “ihyom” yô. (Ôr Numeri 35:​20-24.) Shi yange a lu u a er shiada yô, i gba u a hemba kpa iorov uhar vea er shiada ér or wua orgen sha apera ve, a lumun a mi ye.​—⁠Num. 35:⁠30.

¹⁴ Yange mbatamen vea faan hanma kwagh u a ze hemen la cii yô, i gba u vea nenge sha mlu u or la, a lu sha kwagh u nan er la tseegh tsô ga. Yange i gba u vea lu a kwaghfan, inja na yô, vea hen sha kwagh la a hemba kwagh u ve nenge a mi bong la, shi vea fa er i hii ve or la nan er kwagh nahan yô. Kwagh u hemban cii yô, yange i gba u vea lu a icighan jijingi u Yehova, u una wase ve vea lu a kwaghfan man mhôônom ma zungwen shi vea ôr ijir sha mimi la, er Yehova nahan.​—⁠Eks. 34:​6, 7.

15. Pase mkposo u lu hen atô u gbenda u Yesu nengen mbaasorabo a gbenda u Mbafarishi nengen ve la.

¹⁵ Mbafarishi yange ve ver ishima ve cii sha kwaghbo u or er la, i lu sha mlu u ken ishima i nan la ga. Shighe u Mbafarishi nenge Yesu lu yan iwer hen ya u Mateu la, ve pine mbahenen nav ér: “Inja na nan man Ortesen wen A ye kwagh a mbangoholkpandegh man mbaasorabo imôngo?” Kpa Yesu gema kaa a ve ér: “Ka mbadedoo kwagh a gbe ve a ortwer ga, saa mba angev mbu ker ve la tseegh. Kpa yem nen za hen  nen inja i kwagh ne: Mo yô, ka mhôônom ma zungwen ma doom ye, ka naagh ku nan ga; gadia M va sha u Me yilan mbaperapera ga, kpa ka mbaasorabo.” (Mat. 9:​9-13) Yesu lu tan ikyaa a mba ve er asorabo a vesen laa? Mayange ga cii. Jighilii yô, loho u vesen ugen u Yesu pasen yô ér ior ve gema asema sha asorabo ve. (Mat. 4:17) Nahan cii kpa, Yesu fa ér mbagenev ken “mbangoholkpandegh man mbaasorabo” mbara soo u geman inja. Yange ve za hen ya u Mateu ér vea za ya kwaghyan tseegh tsô ga. Kpa “ve kpishi ve lu dondon [Yesu] ijime.” (Mar. 2:​15, NW) Kwagh ka a er i vihi yô, Mbafarishi kpishi nenge a kwagh u Yesu nenge a mi ken ambaaior ne ga. Er Mbafarishi ma ve ôron ior ijir sha mimi shi zungwen ve mhôônom er Yehova nahan la yô, ve nengen ve ér mba mbaasorabo, mba vea fatyô u geman ishima ga yô.

16. Ka nyi kômatii u ôron ijir ka a nôngo tsung ér una fa?

¹⁶ Nyian ne, gba kpee u mbatamen vea kav Yehova, u “ijirôron i mimi i doo” un ishima la. (Ps. 99:⁠4) Kwagh u hiihii yô, gba u vea ‘time sha kwagh la, vea tôv, vea pine dedoo’ sha er vea fa aluer or er kwaghbo mimi yô. Aluer nan er kwaghbo mimi yô, ve nenge sha mi, er atindiakaa a Ruamabera a tese la. (Dut. 13:​12-14) Shighe u ve lu ken kômatii u ôron ijir yô, gba kpee u vea tôv zulee vea fa aluer Orkristu u nan er isholibo i vesen la, nan gema ishima yô. Ka hanma shighe cii i lun zange u fan aluer or gema ishima shin nan gema ga ze. Sha ci u ka mnenge u orsholibo la, man ieren i nan shin mlu u nan u ken ishima la ka a tese ér nan gema ishima shin nan gema ga ye. (Mpa. 3:⁠3) Gba u orsholibo la nana gema ishima keng ve a zungwe nan mhôônom ye. *

17, 18. Mbatamen vea er nan ve vea fa ér or gema ishima sha mimi? (Nenge foto u a lu sha mhii u ngeren ne la.)

¹⁷ Mbatamen vea fatyô u fan kwagh u a lu or ken ishima la, er Yehova man Yesu nahan ga. Nahan aluer u ngu ortamen yô, u er nan ve u fa wer or gema ishima sha mimi? Kwagh u hiihii yô, sôn Aôndo a na u kwaghfan man mkav. (1 Utor 3:⁠9) Kwagh u sha uhar yô, time ken Mkaanem ma Aôndo man ityakerada i wanakiriki u jighjigh la, sha er kwagh ne una wase u u fa mkposo u a lu hen atô u “ishima i vihin i tar ne” la, man “ishima i vihin i i dugh hen Aôndo,” i ka i tese ér or gema ishima sha mimi la yô. (2 Kor. 7:​10, 11) Nenge gbenda u Ruamabera a er kwagh u ior mba ve gema asema man mba ve gema ga la. Bibilo pase mnenge ve man inja ve kua ieren ve nena?

¹⁸ Kwagh u sha utar yô, hen sha mlu u or la jimin cii. Time sha kwagh u ijiir i nan dugh her la man mbaawashima mba nan kua akaa a nana fatyô u eren ga la kpaa. Bibilo yange tsengaôron kwagh u Yesu, u a lu ityough ki tiônnongo u Kristu la ér: “Una gba ôron ijir sha kwagh u A nenge sha ashe tsô ga, kwagh kpaa Una gba kuren sha er A ongo sha ato Na tsô ga, kpa ka sha perapera Una ôr ijir i mbaatsanev ye; man shi Una kure kwagh sha mi vough a mbalun asema legh legh shin tar.” (Yes. 11:​3, 4) Ne mbatamen, ne mba mbakuran mba Yesu a ver yô, nahan una wase ne ne fa u ôron ijir er un nahan. (Mat. 18:​18-20) Se mba a iwuese er mbatamen mba wan se ikyo mban ve lu nôngon u ôron ijir sha mimi yô. Doo se kpishi er ve lu nôngon sha u vea seer tesen mhôônom ma zungwen shi ôron ijir sha mimi ken atôônanongo a ase yô!

19. Ka nyi u hen ken kwagh u agar a waren ker la, u u soo wer u er tom a mini?

¹⁹ Tindi u Mose la yange lu “mpase u kwaghfan man mimi ken atindi” a sha kwagh u Yehova man akaawan a na a perapera. (Rom. 2:20) Ikyav i tesen yô, agar a waren ker la, tese mbatamen er vea “ôr ijir sha mimi” la, shi kwagh u agar la wase se cii se fa er se “tese erdoo man mhôônom ma zungwen, hanma or a anngô u nan” yô. (Sek. 7:⁠9) Se kera mba sha ikyev i Tindi la ga. Kpa Yehova gem kposo ga, nahan ieren i ôron ijir sha mimi shi zungwen mhôônom la, i gba un kwagh her. Nenge imba er se zough a ian i civirigh i civir Aôndo u a er se sha ibeen na shi kaven aeren a na shi se fatyô u yeren ken a na la sha wono!