Cii man m pase er kwagh ne yange za kure yô, de me ôr ne er yange m hii u eren Yehova tom ayange ayange yô.

I maren ken inyom i 1942, hen Curaçao, icile i doonashe hen tiôntar u Caribbean la. Terem due hen Suriname, kpa yange mough va hen icile ne lu va eren tom. Yange hingir Orshiada u Yehova anyom kar kpuaa, maa i marem. Lu ken mba hiihii mba i er ve batisema hen Curaçao yô. a Hanma kasua yô, yange a hen Bibilo a vese, se ônov nav, shin er ashighe agen se soo ga nahan kpaa. Shighe u m lu anyom 14 la, terem mough a tsombor wase se hide hen Suriname ér una va nenge sha ngô na u bee iyol la.

Se mba hidi hen Suriname yô, m hii u yan ijende a agumaior a ken tiônnongo, a yange lu civir Yehova sha gbashima yô. Ve lu tamen a mo daalaa shi ve lu upania. Yange vea ôron akaa a ve dugh kwaghpasen ve a za er ve yô, m nenge er i saan ve iyol kpishi yô. Hanma shighe u i dugh mkombo yô, mo vea azende a am ne se lam sha akaa a ken Bibilo, ashighe agen i lu zum u se tem se lu kenger asan sha kwavaôndo yô. Azende a am ne wasem m zua a kwagh u m soo u eren ken uma wam yô; yange m soo u eren Yehova tom. Naham m er batisema shighe u m lu anyom 16 la je. M va lun anyom 18 yô, m hingir pania.

Yange m hen akaa a injaa kpishi shighe u m lu pania la, man akaa shon wasem ken anyom a m er Yehova tom ayange ayange ne cii. Kwagh ugen ken akaa a yange m hii henen yô, m nenge er i gbe hange hange u se tsaase mbagenev yô. Shighe u m hii u eren pania la, ormishen ugen lu, iti na ér Willem van Seijl, yange tôôm vough er m ngu wan na nahan. b A tesem akaa kpishi sha kwagh u ityom i ken tiônnongo. Shighe la,  cuku tsô kpa m fa mer gba u a tesem akaa kpishi nahan ga. Mba ker ken inyom igen yô, m hingir ikpur pania. Maa hii shighe la je, m hii u hemen iniongo i kiriki ken ikyô i Suriname la. M wuese kpishi er yange i tesem akaa a yange gba u me fa la sha shighe u vough yô! Hii shighe la je, ka m keren u dondon ikyav i mba ve tesem la sha u tôôn shighe tsaase mbagenev.

Kwagh u sha uhar u yange m hen yô, m nenge er i doo u se eren kwagh akuma akuma, kpa se eren sha inja sha inja yô. Yange uwer ua hiin yô, mo vea anmgbian u se lu ikpur pania imôngo la se nger akaa a kwagh una gba se a mi ken ukasua mba ken uwer la cii yô. Nahan or môm nan za hen gartamen u gba ica a ijiir yase kpishi la, nan za yam akaa shon. Yange i gba u se vihi inyaregh ki i ne se ken uwer la sha kwaghfan, shi se gba kwar sha er akaa a se yam la aa bee ga zan zan a kôr ken uwer ugen yô. Shighe u se lu ken ikyô la, yange kwagh una ban se yô, asande a ior a a lu cii a wase se. M na jighjigh mer ka er yange m hen u eren kwagh akuma akuma, kpa eren sha inja sha inja shighe u m lu gumor la ve, kwagh la a wasem m hemba veren ishima sha tom u Yehova ken uma wam cii ye.

Kwagh u sha utar yô, m nenge er i lu a inja kpishi u tesen ior ken zwa ve u ityôô yô. M vese hen ijiir i lamen zwa Dutch man Buter man Papiamento kua zwa Sranantongo (u ka i yila ér Sranan kpaa) u ior ve hemban lamen hen Suriname la. Kpa yange sea pasen ior mba ken ikyô mbara kwagh ken zwa ve u ityôô yô, ve hemba keghen ato. Yange taver mo u fan ijô ve igen kpishi, er zwa Saramaccan, u ka i lamen i kenden a ikyenge shi i gbaan kur kur la nahan. Kpa m nôngo kpoghuloo m hen. Saan mo iyol er yange m hen u yô. Ken anyom ne cii, m kôr cio u tesen akuraior kposo kposo mimi u Bibilo sha ci u m fa u lamen ijô ve.

Nahan kpa, yange akaa a vihin erem. Ikyav i tesen yô, kwagen la m lu pinen kwase Saramaccan ugen u m henen Bibilo a na yô er i lu un iyol yô, sha ci u iyav lu vanden nyoon un kera. Kpa asember a m ôr la gema lu kwagh ugen kposo m ôr a ne ye, mer ngu iyava? Ka keng mpin la yange una doo un ga. Er m lu lamen ijô gban a mi sha imba gbenda ne nahan kpa, m lu nôngon lamen a ior ken ijô ve hanma shighe cii ken tom wam.

Ken inyom i 1970 la, i nam tom u ortamen u sôron atôônanongo. Ken inyom la, m zende sha iniongo i kiriki kpishi i ken ikyô i Suriname la, m tese vidio i sha kwagh u “U Za Nengen Afishi a Shin Itine a Mbashiada mba Yehova.” Yange mea mough u za sôron atôônanongo yô, anmgbianev mbagenev ve lu vea mo, se yemen shin tso u hogholoo u i gba sha kon yô, se karen ken uifi mba ken ikyô la, se zaan sha ajiir a anmgbianev lu la. Yange sea mough zende yô, se wa jeneretô shin tso shon, kua ishegh i peturuu, man amenger a tsaren, kua ikyav mbi tesen vidio a mi. Sea za nyôron hen ape se lu zan la yô, i gba u se dugh ikyav mbin cii se tôô se zende ken ikyô se yem a mi ape se za tese ior vidio yô. Nahan kpa, kwagh u ka m hemba umbur yô, ka er ior mba ken ikyô mbara yange ve soo mbamkombo mbara yum la. Yange saan mo iyol kpishi u wasen ior mer ve fa Yehova kua vegher u nongo na u shin  tar la. Er m nenge mbagenev ve kporom hen Yehova yô, saan mo iyol kpishi er yange m er tom sha gbashima yô.

Shin er yange m hemba lun a ian i eren tom wam shighe u m lu kwav la nahan kpa, m va nenge mer gba u me lu a ikyar u me eren Yehova tom a nan imôngo ken ayange a uma wam cii yô. Nahan maa m gba eren msen mer ma m zough a kwase u nana er tom u taver u ayange ayange ne vea mo ken ikyô saan saan yô. Inyom hurugh zuan yô, m hii u sôôr Ethel. Un lu ikpur pania u yange a lu tom u taver un je kpa, a kegh iyol u eren u kpoghuloo sha ci u Yehova yô. Shighe u Ethel lu iyev la je, soo kwagh u apostoli Paulu kpishi. Nahan kange ishima ér una er tom u pasen kwagh la sha afatyô na cii, er Paulu nahan. Ken inyom i 1971 la, se er ivese, maa se hii u eren tom u sôron atôônanongo la imôngo.

Shighe u Ethel lu vesen a vese la, mbamaren nav lu a kwagh kpishi ga, nahan tom u zenden ken ikyô sôron atôônanongo la lu un kwagh u taver ga. Ikyav i tesen yô, yange sea waan iyol i za sôron atôônanongo a a lu ken ikyô fiinii la yô, se tôô akaa cuku tseegh. Se za ôôn iyol shi se kiren akondo shin uifi. Shi hoghol se u yan hanma kwaghyan shin inyam i anmgbianev mba se ze ve inya la ve ne se cii, er huel nahan, kua hanma inja inyamtoho i ve ker ken ikyô, shin ishu i ve ker shin ifi cii. Yange agbande aa lu ga yô, i na se kwaghyan ken ikya ayaba se ya. Ucokeli vea lu ga yô, se ya kwaghyan sha ave. Mo vea Ethel yange se nenge ser tom u se lu eren Yehova sha ican la na yô, se ayol a ase se hemba mban kôôsôô, shi se hemba mban vea Yehova kangenaa, er kor u i igbar itiar, u i tume lianaa nahan. (Orpa. 4:12) Uma la yange doo se je se tôm uma ugen ga!

Iyange igen la, se za sôr anmgbianev hen anjiir ugen ken ikyô se lu hiden, maa kwagh u m ôr ken mhii u kwaghôron wam ne va er se.  Tso wase lu va karen hen ape mngerem lu kuwan sha utaha yô. Ica i gbe ga yô maa mire shin mnger fese shi hide due. Yange se hua akondo a aa wase se se mire ga yô, shi se lu shin tso la her, nahan kwagh la wase kpishi. Kpa mngerem gema iv shin tso poo. Maa se gema kwaghyan u lu shin atsua a ase la se haa ken mnger, se kohol mngerem ma shin tso mara a atsua shon.

Er se kera shi a kwaghyan ga yô, se lu kenden tsue ken ifi yemen. Kpa se lu kôron kwagh ga. Maa se er msen hen Yehova ser a na se kwaghyan u se ya sha iyange la a kuma se yô. Se mba kur msen yô, anmgbian ugen kende tsue, maa kôr zege ishu i se utaan cii se ya aikighe la a kuma se yô.

Mo vea Ethel yange se er tom u sôron atôônanongo la anyom nga karen ataan yô, se zua a iveren igen i se ver ashe a mi ga yô; lu u se va hingir mbamaren. Er i ôrom kwagh ne yô, saan mo iyol, shin er m fa er a va lu ken hemen ga nahan kpaa. Mo man Ethel cii yange sar se u sea fetyô yô, ma se ze hemen u eren Yehova tom ayange ayange. Ken inyom i 1976 la maa, se mar wan wase Ethniël. Anyom nga karen ahar man tiôn yô, se mar wan wase u sha uhar, Giovanni.

Kpa er gba u a wase anmgbianev mba hen haregh u Suriname mbara hen shighe la yô, afishi a branci kaa ér mo m yesen ônov shi m eren tom u ortamen u sôron atôônanongo la. Shighe u ônov asev lu agumaior la, i lu tindin se sha uningir mba lun a atôônanongo kpuaa tseegh. Er kera kpa ka i lu nahan, hanma uwer yange m sôr atôônanongo ukasua kpuaa tseegh, ukasua mbagenev ken uwer la cii m hide a za eren pania hen tiônnongo u i ver se her la. Yange mea sôron atôônanongo a a lu ikyua a vese yô, Ethel vea ônov asev mba uhar mbara cii ve za vea mo imôngo. Kpa mea a zaan u za sôron atôônanongo a gban ican ken atô u ikyô la yô, m za mo tswen, kua mbamkohol vev kpaa.

Yange i gba u me sôr akaa sha er me fatyô u eren ityom yam cii yô. Hanma kasua yô, yange m nôngo m hen Bibilo a tsombor wam keng keng. Mea yem u za sôron atôônanongo a ken ikyô la yô, Ethel a henen kwagh a ônov asev mba uhar mbara. Nahan kpa, yange se hemban eren akaa imôngo. Se eren akaa a nan se msaanyol vea ônov asev imôngo; se gbidyen gyeem shi se zaan hen ajiir a doon se, a a lu ikyua a ya wase yô. Tugh a ile yô, m yav fele ga, m waan iyol sha mbaasaimenti mba nongo u Yehova. Shi  Ethel kpa, er lu kwase u injaa u i pase kwagh na ken Anzaakaa 31:15 la yô, yange a nder sha use, a nôngo sha er se ôr ivur i sha iyange la shi se ya kwaghyan pepe cii man ônov asev mbara vea mase yemen makeranta yô. M wuese kpishi er m lu a kwase u tangen iyol ga, u wasem m er ityom i Yehova nam la yô.

Er se lu mbamaren yô, yange se er tom kpoghuloo sha ci u se wase ônov asev mbara ve soo Yehova kua tom u pasen kwagh la. Se soo ser ve va eren tom u ayange ayange la, kpa u ngu wer yange lu se se tsua u sha ci ve ga, kpa lu ve ayol a ve je ve tsua u eren u, ve se kpa se sue ve ye. Yange se shi ôron a ve er tom u ayange ayange la ua na a saan ve iyol kpishi yô. Se wase ve u nengen er se tagher a mbamtaver kpa Yehova a undu tsombor wase ga, a ver se doo doo yô. Shi se nôngo ve ya ijende a Mbashiada mba kwagh u Yehova hemba gban ve ishima a akaa agen cii yô.

Er se lu yesen mbayev la, Yehova lu nan se akaa a kwagh gba se a mi la cii. Mo kpa m nôngo m er kwagh u m fatyô u eren sha ci u tsombor wam la cii. Mlu u ken ikyô u m tagher a mi shighe u m lu ikpur pania shi m lu kwav la na yô, m hen u koson inyaregh sha er hanma shighe u kwagh a ve gbe se cii se fatyô u eren yô. Kpa ashighe agen yange sea nôngo nan nan kpa, akaa hange hange agen a ban se. Yange a lu nahan kpa, m na jighjigh mer Yehova una wase se. Ikyav i tesen yô, yange i er ayôôso a gomoti hen haregh u Suriname la taveraa, hii ken inyom i 1986 zan zan 1992. Ken anyom la cii, ashighe agen i taver se u zuan a akaa i gbe u se ban a mi ga je kpaa. Nahan kpa, Yehova lu nan se akaa a kwagh gba se a mi yô.—Mat. 6:32.

Ken uma wase cii, ma shighe môm kpa Yehova hôr u nengen sha a vese ga, shi hanma shighe ka a na i saan se iyol. Ônov asev kpa ve na saan se iyol kpishi. Se wuese Yehova er se fetyô u yesen ve zan zan ve tsough u civir un yô. Shi doo se kpishi er ve tsough u eren tom u ayange ayange la ken uma ve yô. Ethniël vea Giovanni cii yange ve za makeranta u nongo u Yehova u i yer hegen ér Makeranta u Mbapasen Ivangeli i Tartor la. Hegen mba eren tom shin afishi a branci hen Suriname, vea kasev vev imôngo.

Mo vea Ethel se bee iyol hegen kpishi, kpa se mba ikpur mba pania, se mba eren Yehova tom her kpoghuloo. Jighilii yô, me kaa mer se wa ityough ken tom je yô, zan zan hegen kpa m ngu a fa uwe ôôn ga! Kpa m vaa afanyô ga. Ka mea hide mea hen sha kwagh u uma wam yô, m nenge mer mimi je, kwagh u yange m tsua u eren Yehova tom ayange ayange la, ka kwagh u injaa u hemban cii.