1921—Anyom Deri Môm ken Ijime

KUHWA

MAGAZIN u Iyoukura i ken zwa Buter i Janawari 1, 1921 la yange due a mpin ugen sha ci u mbahenen Bibilo sha gbashima, ér: “Ka tom u nyi se lu veren ashe a mi ken inyom ne?” Iyoukura shon maa na mlumun sha mkaanem ma Yesaia 61:1, 2, ma yange ma umbur ve kwagh u tom ve u pasen loho u dedoo la yô. Ma kaa ér: “Jijingi u Ter AÔNDO ngu sha a Mo, sha ci u TER shighem mkurem; A verem ér M̱ sur mba asema a vihi ve la asema, M̱ yôô i̱ pase mbakwarev man i̱ bugh gaadi u mba i hee ve ahye la. Shi M̱ yôô inyom i erdoo u TER, man iyange i iyevoron i Aôndo wase; man mba ve zungu cii, M̱ sur ve asema.”

VE PASE KWAGH A MCIEM SHIO

Yange gba u mbahenen Bibilo vea cia kwagh ga ve vea fatyô u eren tom ve u pasen loho u dedoo la ye. Lu u vea yôô loho u dedoo la hen mbalun asema legh legh shi vea yôô “iyange i iyevoron” i Aôndo hen mbaaferev kpaa.

Anmgbian ugen ken tar u Kanada, iti na ér J. H. Hoskin, yange pase kwagh a mciem shio, shin er i hendan a na nahan kpaa. Ken mhii u inyom i 1921 la, zua a orpasen adua ugen u ken côôci i Methodist. Anmgbian Hoskin maa hii iliam a na, kaa ér: “Se lam sha akaa a a doon a Bibilo i ôr yô. Man aluer mnenge wase sha akaa shon agen zua ga kpa, se kure iliam ken bem, shi hanma or nana yem kwagh u nan bem bem.” Kpa kwagh er nahan ga. Anmgbian Hoskin kaa ér: “Yange se lam miniti kpuaa tseegh, maa [orpasen adua] la ta uwegh sha hunda taver je yô, m hen mer gelase u sha hunda la una hembe a haa inya.”

Orpasen adua la yange nande, kaa ér “Er nan u ze hen mba ve lu Mbakristu ga la u za lam a ve ga?” Anmgbian Hoskin bugh zwa ga. Ngur yemen kwagh na yô, a kaa ken ishima ér, ‘M nenge a mkposo na vea mba ve lu Mbakristu ga la ga!’

Kpernan or shon va ngur pasen adua ken côôci na yô, a gba lamen sha Anmgbian Hoskin dang dang. Anmgbian Hoskin kaa ér: “Yange ta mbazan adua na icin sha kwagh wam gbang gbang. Lu kaan a ior ér i gbe je kpa or u tsughun kpishi ér mo nahan nan ngu a vande van hen geri la ga, nahan a nenge a mo yô, i tam gbuuka i wua.” Kpa Anmgbian Hoskin cia ga, za hemen u pasen kwagh her shi lam a ior kpishi. A kaa ér: “Yange i saan mo iyol u pasen kwagh hen ijiir la kpen kpen. Orgen yange nana nengen a mo je maa, nan gba ôron genger genger ér ‘m fa u ngu or u Aôndo!’ maa shi nan gba pinen mo aluer mea soo mer nana nam iwasen yô, sha er kwagh môm una banem ga yô.”

KWAGHHENEN U SHA TSEENEKE MAN MCIVIR U HEN TSOMBOR

Hanma shighe Mbahenen Bibilo yange ve due a mbampin kua mbamlumun mba Bibilo i ne sha mi yô, ken magazin u i yilan hegen ér Awake! la, sha er a wase ior vea hemba kaven Bibilo tsembelee yô. Mbampin mbagen yange i due a mi sha ci u agumaior shin mbayev, sha er mbamaren vev vea lam sha mi vea ve yô. Lu u Mbamaren vea “pinen mbayev vev mbampin mban shi vea tesen ve ajiir shin avur a Bibilo a wasen ve u zuan a mlumun sha mi.” I lu duen a mbampin mbagenev sha u wasen ior u fan akaa a kiriki sha kwagh u Bibilo, er ngun nahan: “Ityakeda i Bibilo ngi i me?” Mbampin mbagen di i lu duen a ve sha u wan mbayev ago iyol sha er vea va pasen kwagh a mciem shio yô, er ngun nahan: “Gba u hanma Orkristu u mimi nana fa ér ka u a tôv nan a ican sha ma gbendaa?”

I lu duen a mbampin mbagenev kua mbamlumumn mba Bibilo i ne sha ve la sha ci u mba ve hembe lun a mfe u Bibilo kpaa. Yange i gba u a zua a mlumun sha mbampin mban ken takeda u Studies in the Scriptures, tihi u hiihii la. Mbampin mban kua mba i lu duen a mi ken magazin la man mbamlumun mba Bibilo i ne sha ve la cii wase ior udubu imôngo mba yange ve ôron yô. Kpa magazin u hegen i yer ér Awake!, u Disemba 21, 1921 la va yôô ér ka u a de kwagh ne. Ka nyi yange i na ve va gba u a de kwagh shon kpôô nahana?

TAKEDA U HE!

Takeda u The Harp of God

Ankaade u tesen or ijiir i ôron The Harp of God

Ukaade mba mbampin

Yange anmgbianev mba ve lu mbahemenev mba shin itine la nenge ér aluer ior mba henen Bibilo sha atineakaa adondo adondo yô, a hemba wasen ve. Nahan maa ve due a takeda u he u ve gber yô, ken uwer u Novemba 1921, i yilan u ér The Harp of God. Yange a na or u i sar nan u henen Bibilo takeda ne yô, nan kpa nan fatyô u henen kwagh sha tseeneke u nan. Kwaghhenen u sha tseneke ne yange wase ior u fan er “Aôndo a we ishima u nan uumace uma u tsôron la.” I lu henen takeda ne nena?

Yange or a ngohol kôpi u takeda ne yô, i na nan ankaade ugen u tesen ijiir i nana ôr u yô. A kôron ken kasua ugen yô, shi i na nan ankaade u mbampin mba sha kwagh u nan ôr la. Yange i gber mbampin sha ankaade ne a za kuren yô, i tese ijiir igen i or nana ôr takeda shon ken kasua u dondon yô.

Hanma kasua yô, tiônnongo u or u henen Bibilo la nan lu ikyua her la yange a tindi a ankaade u he i za na nan, zan zan kasua 12. Anmgbianev mba ken tiônnongo mba yange ve bee iyol shin ve faantyô u duen kwaghpasen sha uya uya ga la hemban tindin a ukaade mban hen ior. U tesen ikyav yô, kwase ugen hen geri u Millvale hen kpentar u Pennsylvania ken tar u Amerika, iti na ér Anna K. Gardner, a kaa ér: “Anmgbian wam u kwase Thayle yange faantyô u zenden sha ga. Kpa yange mba duen a takeda u The Harp of God la yô, kwagh la wase un u seer eren tom, sha u tindin a ukaade mba i gber mbampin sha mi kpishi la hen ior hanma kasua.” Yange or a henen kwagh u i gbe u nana hen kasua 12 la nana been yô, orgen hen tiônnongo la nan za sôr nan sha u wasen nan nana za hemen u henen Bibilo.

Thayle Gardner tema shin ikyekye i mbaawanev

TOM SHI HER

Yange inyom i 1921 la va zurum u been yô, Anmgbian J. F. Rutherford tindi a washika hen atôônanongo cii, ôr ker ér “tom u pasen kwagh u Tartor u i er ken inyom ne hemba aren a ior kpishi shi wasen ve, a tom u yange i er ken anyom a a sember karen la.” Maa kaa ér: “Tom shi her kpishi. Taver nen mbagenev asema ve kohol se ken tom u doon tsung ne.” Ikyav tese wang ér Mbahenen Bibilo yange ve er kwagh u ôr a ve ne. Yange mba ker ken inyom i 1922 la yô, ve hemba pasen kwagh u Tartor a mciem shio cii.

Azende a Cian Kwagh Ga

Mbahenen Bibilo yange ve tese ér ve doo ayol a ve sha u wasen mbagenev. Ve lu azende a cian kwagh ga a i ‘mar sha ci u ayange a ican’ yô, er kwagh u i pase shin heen ne a tese nahan.—Anz. 17:17.

Sha iyange i Tomahar, Mei 31, ken inyom i 1921 la, ayôôso a abuter vea ior-il pev hen geri u Tulsa, hen kpentar u Oklahoma, ken tar u Amerika, zum u i wuhe or-il ugen shi i wa un ijir ér a za kôr kwase buter ugen sha agee ér una yav a na yô. Tsô abuter za tsehe hemba iorov 1,000, gba nôngon num a ior-il mba ve lu kpuaa la. Num ne maa samber fele fele nyôr hen Greenwood, haregh u ior-il. I ii ior akaa shi i nande uya hen haregh ne je hemba uya 1,400. Yange mbautatav mba hen geri ne na ripoti ér iorov 36 saa ku, kpa adooga ayôôso la wua ior je kuma uderi imôngo.

Or-il ugen hen haregh u Greewood la lu Orhenen Bibilo, Anmgbian Richard J. Hill. A pase kwagh u yange za hemen yô, ér: “Hen tugh mbu i lu eren ayôôso la, tiônnongo wase tema se lu henen Bibilo, er se vanden eren nahan. Se mba kur kwaghhenen yô, se ungwa i lu keren gbuuka ken atô geri. I ker kwagh zan zan se kar nyôron yaven.” Sev mbu aven yô, kwagh hemba vihin gban kera, sha iyange i Tomatar, Jun 1 la. Anmgbian Hill kaa wener: “Yange ior mbagenev za va va kaa a vese ér, aluer se soo ser kwagh u dang a er se ga yô, se mough fefa se yem hen zege iyou i i zuan kwagh her hen geri u Tulsa la.” Nahan Anmgbian Hill vea kwase na man mbayev vev utaan yevese yem hen zege iyou shon. Gomoti yange tindi shoja i Amerika i i yer ér National Guard la ér i va yange ayôôso la. Nahan ushoja mban due a ior-il, nomso man kasev mba kuman er 3,000 nahan, va haa hen zege ijiir ne, lu kuran ve.

Hen shighe shon môm, Anmgbian ugen u lu orbuter yô, Arthur Claus, taver ishima er kwagh ugen. A kaa ér, “Yange m ongo mer iniongo kposo kposo ngi eren ayôôso ningir hen haregh u Greenwood la, iin ior ikyav shi nanden uya yô, m due m za hen ya u ijende yam i doon mo ishima, Anmgbian Hill, mer me za fa er a lu yô.”

Arthur Claus yange wase annongo u mbayev 14 u seer henen Bibilo ken takeda u The Harp of God

Anmgbian Arthur za nyer hen ya u Anmgbian Hill yô, a nenge orbuter ugen tile kôr gbuuka. Or ne dondo ya vea Anmgbian Hill shi lu ijende na. Nengen a Arthur yô, a hen ér un kpa ngu ken mbaeren ayôôso mbara. Maa a pine Arthur taver taver ér: “Ka nyi i ve a we heene?”

Arthur kaa ér, “Yange mea pase un kwagh u m va la tsembelee ga ma tam gbuuka. M pase un wang mer mo m ngu ijende i Anmgbian Hill shi m vanden van hen ya na gbem.” Arthur vea orwanndor la yange ve kura ya la, mbaeren ayôôso mbara fatyô u nyôron her ga.

Ica i gbe ga yô, Arthur va fa er Anmgbian Hill vea tsombor na ve lu hen zege iyol i i zuan kwagh her la yô. I ôr a Arthur er or-il nana fatyô u duen hen ijiir la ga, saa orshoja u tamen u lu nengen sha mbakuran ve la, General Barrett una wa uwegh. Arthur kaa ér: “Yange lu ican kpishi u nengen a orshoja la lamen a na. M va zuan a na yô, m kaa a na mer m soo u duen a tsombor u Hill hen ijiir la sha. Maa a pine ér: ‘Nahan u za nenge sha tsombor na shi u naan ve akaa a kwagh a gbe ve a mi laa?’ Maa m lumun sar sar.”

Arthur maa kar a takeda u i wa uwegh shimi la torough torough yem hen zege iyou la. Za ne orshoja u vesen ugen her yô, kpiligh orshoja la iyol, a kaa ér: “Uwu, ka orvesen wase iyol na je a we uwegh shimi ye! U fa er i lu we u lu or u hiihii u va duen a or hen ijiir ne nyian kpa?” Ica i gbe ga yô, Arthur vea orshoja ne za zua a Anmgbian Hill vea tsombor na. Maa Anmgbian Hill kua tsombor na cii ve nyôr mato u Arthur ve gba yemen ken ya.

Anmgbian Arthur yange er hanma kwagh u fatyô cii ér kwagh a de eren Anmgbian Hill kua tsombor na ga. Er mbagenev nenge ishimataver i Arthur la kua dooshima u tese anmgbianev nav la yô, kwagh la doo ve kpen kpen. Arthur kaa ér: “Kwagh ne yange na yô, orbuter u dondo ya vea Anmgbian Hill shi wase u kuran ya na la seer soon kwagh u Mbashiada mba Yehova. Shi ior mbagenev kpishi soo u fan kwagh u Tartor sha ci u ve nenge er se mbacivir Aôndo se pav ker sha mlu u kwavyolough ga, man er se cii or wase môm nan nengen ér nan hemba orgen ken a vese ga yô.”

IYOUKURA (I HENEN)