Sue Ityesen I Aôndo Gbang Gbang
Sue Ityesen I Aôndo Gbang Gbang
“Suur sha TER a ishima you cii, de yier sha mkav wou ga. Umbur Un sha ijende you cii, Un kpaa Una kôôm igbenda you.”—ANZAAKAA 3:5, 6.
1. Se mba hemban zuan a mfe u uumace hegen cii nena?
UPIPA mba tôôn abaver sha use use mbá sha tar hegen je kuma 9,000 nahan. Ke’ tar ú United States tseegh ka i gber ityakerada i he i kuma ingyegh 200,000 sha hanma inyom. I kèr ahaba ér sha uwer u Maaci 1998 la nahan, i bugh ajiir a ombonakaa sha Intanet kuma iyenge miliôn 275. I kaa ér ingyegh kin kí vesen seer a seer sha iaven i kuman ajiir umiliôn 20 ke’ hanma uwer. Er i gbe je ka hegen ior ve zuan a abaver sha hanma ityôkwagh i ve soo cii ye. Shin er sha avegher agen yô kwagh ne a lu kwagh u dedoo nahan kpa, imba mzough i̱ zuan a abaver a ma myange shio ne i̱ ve a mbamzeyol.
2. Kanyi mbamzeyol vea fatyô u van ke’ mzough u zuan a abaver a myange shio laa?
2 Ior mbagenev hingir mba haren ishima sha abaver hunden ishima kera, hanma shighe cii ka i zer saren ve u ma ve fe kwagh u a lu zan hemen ke’ tar la je yô ve gema ve gbihi akaa a a hembe lun a inja la. Mbagenev di ka ve zua a mfe u sha akaa a a we kpelegh kpelegh la kpuaa tseegh maa ve gba nengen ayol a ve ér ve mba mbafankwagh shon tsema tsema. Ka ve har sha ìkpùm mfe ve la maa ve tsua u eren akaa a aa fatyô u bulan ayol a ve shin ior mbagenev kpaa yô. Shi kwaghbo u zuan a abaver a a lu a mimi ga shin a a lu a aiegh la kpa lun hanma shighe cii. Ka i taver u zuan a gbenda u tôvon fan shin abaver a i zough a mi kpishi la a̱ lu̱ a mimi shi a̱ lù á vough kpaa yô.
3. Ka acin a tan a nyi a lu ke’ Bibilo sha kwagh u mfe u uumace?
3 U or keren ér saa nana fa kwagh la ka ieren i uumace kera je. Sha ayange a Tor Solomon la je tsô i kav kwaghbo u a lu ke’ mvihi u vihin shighe sha u zendan agbilinakaa ityô shin mfe u bulan or la. A kaa ér: “Er teghelaa; m-er u i er uruamabera kpishi la yô, ikighir ngi ga; takerada u henen kpishi ne iyol i kpen.” (Orpasenkwagh 12:12) Uderimbaanyomov mba karen yô, apostoli Paulu nger Timoteu kwagh ér: “Kuran kwagh u i we u sha ikev la. Palegh ayôôso a dang a gbilinigh la man anyimanaikaa a i eren aie sha mi er ka kwaghfan la. Mbagenev rumun akaa ne ve pase a je nahan ve tsume gbenda sha kwagh u jighjigh u nan.” (1Timoteu 6:20, 21) Een, doo u ainge kpa Mbakristu vea palegh u gban tsenen ayol a ve sha mbamhen mbabov tsô la.
4. Ka gbenda môm u nyi se fatyô u tesen msuur wase u se suur sha Yehova kua atesen a na laa?
4 Nongoior u Yehova kpaa ngu nôngon u kuran mkaanem ma ma lu ke’ Anzaakaa 3:5, 6, mà ma kaa nahan la, ér: “Suur sha TER a ishima you cii, de yier sha mkav wou ga. Umbur Un sha ijende you cii, Un kpaa Una kôôm igbenda you.” U suur sha Yehova yô kua u vendan hanma mhen u a hendan a Mkaanem ma Aôndo la ker, aluer ka mbamhen asev shin ka mba ma or wase ugenegh kpaa. U kuran mlu wase u ke’ jijingi yô, ka a inja kpishi u̱ tsaase mkav u ken ishima yase sha er se fatyô u̱ kaven kwagh u bo shi nyaghen un yô. (Mbaheberu 5:14) De se nenge nen sha igbenda igenegh i amba a akaaôron ne a dugh yô.
Tar u Satan A Hembe Ú Ne
5. Ka imbor i nyi mbamhen mbaiferev ve dughu, man ka an nan súgh ve ke’ ijime?
5 Ka tar u kwagh a gbe ú sha kwaghaôndo ga ne ú lu imbor i mbamhen mbaiferev ye. (1 Mbakorinte 3:19) Yesu Kristu yange sôn Aôndo sha ci u mbahenen nav, ér: “M ngu eren msen Mer: Kura ve shin tar ne kera ga, kpa M ngu sônon Mer kura ve sha ifer.” (Yohane 17:15) U Yesu sônon ér i kura mbahenen nav sha “ifer” la tese ér Satan wa uwegh sha akaa a shin tar ne. U se lun Mbakristu la tseegh yô palegh se a tahav mbu ubombaakaav mba shin tar ne ga. Yohane yange nger ér: “Se fa se due ken Aôndo, kpa tar cii ngu sha ikev i Orbo.” (1 Yohane 5:19) Gba u se kegh a kegh iyol ser Satan kua azôv a na vea iv tar a akaaôron a ifer, hemban cii je yô ke’ ashighe a masen za kuusu ayange a masetyô ne.
6. Tar u gurgur ne ua fatyô u nan mvihi u aeren a dedoo nena?
6 Shi ka u a ver ishima ér akaaôron a ifer agen alaghga aa lu inja er ka a ifer ga nahan. (2 Mbakorinte 11:14) Nenge ase ikyav i tesen sha kwagh u tar u eren ugurgurmbaakaav, ú tesen anumbe sha televishen, kua usenema man ityogholouv man akaa a ngeren a nger la. Ior kpishi lumun ér ashighe kpishi ugurgurmbaakaav ka ve hemban seer a seer u samber a aeren a hôngorough er dang u eren man ipila man u gban man icimbiv dang dang tsô la nahan. Ka a̱ hii tesen mbanengen shin mbaungwan inja iemberyolough i i vihi je i gbe kera yô, i kpiligh ve iyol. Kpa u zeren ungwan shin nengen á la una fatyô u been ve mciem iyol kera. Mayange se nenge nen ma gurgur môm u a lu tuur mbamhen mbaiferev ser ka kwagh u shami shin ka u bulan or ga ze.—Pasalmi 119:37.
7. Ka imba kwaghfan u orumace i nyi ia fatyô u koghun vangertiôr wase u se lu a mi sha Bibilo la?
7 Nenge sha gbenda ugen u nan mkaanem ma vihin la—ikpela mhen u mbatôvonkwaghfan man mbafantakerada ka ve gber sha u kaan Bibilo imbwase ér ka takerada u mimi ga la. (Tôô kar sha Yakobu 3:15.) Amba a kwaghngeren angan ka a due ke’ magazin mba vesen man ityakerada i i duenati, man aa fatyô u koughon vangertiôr u or nan lu a mi sha Bibilo la kera. Ior mbagenev yô, u zeren kèrèn mbaahaba sha u ùndúr tahav mbu Mkaanem ma Aôndo ma lu a mi la ka i lu ve kwagh u tan ihyagh a mi. Imba kwaghbo la vande lun sha ayange a mbaapostoli la di er ikyav i tese ke’ kwaghôron u apostoli Paulu la nahan, ér: “Ver nen ishima, or nana̱ de ker ne yemen a ven sha kwaghfan shin sha atseregh a gbilinigh ga. Akaa ne ka sha inja i ukaaer mba ior la, shi ka sha inja i ujijingi mba taregh mba hiihii, kera ka sha inja i Kristu a lu ga.”—Mbakolose 2:8.
Mba Kôron Mimi Ihyom
8, 9. Mvende u vendan mimi la ngu pasen mlu na ke’ igbar nyian nena?
8 Mbavendan mimi kpa vea fatyô u shi anger mlu wase u ke’ jijingi la. Apostoli Paulu lu tsenga ôron ér mbavendan mimi vea va mough ke’ atô u mba ve senge ér ve mba Mbakristu la. (Aerenakaa 20:29, 30; Mbatesalonika 2:3) Sha u ivin kwaghôron na yô, zum u mbaapostoli kpe bee kera yô, mvende u vendan mimi ne hii u wan imaagh zan zan Mbakristu Mbaaiev kar duen. Nyian ne yô, zege mvende u vendan mimi la ngu zan hemen ken ato u ior mba Aôndo ga. Nahan cii kpa, ior mbagenev kpuaa mba ken avese undu nôngo wase man mbagenev ke’ ato ve norom ér saa vea vihi iti i Mbashiada mba Yehova cica sha u samber a mbaaie man mkaanem ma sha icugh. Asande a ve agen nga eren tom vea ikwe i mbamzough mba ve kohol sha u hendan a mcivir u wang yô. Er ve lu eren nahan yô, ve ta ikyaa a Satan, or u vendan mimi u hiihii la.
9 Mbavendan mimi mbagenev mba zan a za hemen u yaren tom a igbenda i samber a ilyoho he’ ior wue wue la, kua Intanet kpaa, sha u samber a abaver a aiegh sha iyol i Mbashiada mba Yehova. Sha nahan yô, shighe u ior mba asema a mimi ve lu keren iwanger sha atesen ase yô, alaghga vea za gáàsè sha mbaaie mba ior mba vendan mimi mban. Mbashiada je kpa mbagen tsen ayol a ve sha amba a kwaghngeren u bo ne. Heela tseegh ga, ashighe agen mba vendan mimi mban ka ve tema imôngo i ôron akaa sha televishen shin sha redio. Ka gbenda u kwaghfan u nyi i doo u a dondo sha gbaa ne?
10. Kanyi kwagh i hembe doon u eren sha kwagh u aie u mba vendan mimi laa?
10 Apostoli Yohane yange wa Mbakristu kwagh ér ve̱ de ngohol mbavendan mimi ken uya vev ga. Yange nger wener: “Aluer hanma or nana va her a ven man nana va a ityesen ne ga yô, de nyer nen a nan ken ya wen ga, msugh tsô kpaa, de sughun nen nan ga. Gadia u nan sugh nan yô, nan ngu nyôron nongo a nan sha aeren a nan a bo la.” (2 Yohane 10, 11) U palegh mbaahendanev mban ne una kura se sha ikyev i mbamhen vev mba dang mbara. U tsenen iyol yase sha atesen a mba vendan mimi sha hanma ityô gbenda i samber a abaver cii la ka kwagh u vihin vough er u̱ ngohol or u vendan mimi hen uya asev la kpa i lu kwagh u vihin nahan. Mayange se na nen isharen yase i í sar se u ma se fe akaa la ian ser i̱ mee se sha u se za nyôr ke’ kwaghbo ga!—Anzaakaa 22:3.
Ke’ Atô u Tiônnongo
11, 12. Kanyi yange i lu imbor i kwaghôron u bo ke’ tiônnongo u sha derianyom u hiihii laa? (b) Mbakristu mbagen yange ve kera fatyô u tilen dông sha ityesen i Aôndo ga nena?
11 Shi nenge ase ijiir igen i alaghga mbamhen mbabov vea due yô. Shin er alaghga a lu awashima u Orkristu u nan tsegh iyol i nan u tesen kwagh u aiegh ga nahan kpa, nana fatyô u hiin inja i gban ôron kwagh gaagh tsô la. (Anzaakaa 12:18) Sha ci u myen u se yen yum la yô, se cii ashighe kpishi ka se per atindi sha nombor wase. (Anzaakaa 10:19; Yakobu 3:8) Ikyav tese wang je ér, sha ayange a apostoli Paulu la, ior mbagenev lu ke’ tiônnongo mba yange i taver ve u wan nombor ve lijam nahan ve zer zôhôn nyiman asemberakwaghôron hanma shighe cii yô. (1 Timoteu 2:8) Mbagen shi lu mba yange ve tôô mbamnenge vev sha akaa lu ve kwagh u kpegh ga, shi ve yem zan zan je ve hingir u lahan tahav mbu Paulu kpaa yô. (2 Mbakorinte 10:10-12) Imba jijingi la yange i̱ va a ahendan a gbilinigh.
12 Ashighe agenegh yô imba ahon a gban ne ka i va a ‘iyongo i kuren ga sha ankaam ma cuku,’ i hingir u sárén bem u tiônnongo la. (1 Timoteu 6:5; Mbagalatia 5:15) Paulu nger kwagh u ambaaior a a ve a amba a anyiman la nahan ér: “Aluer or ngu tesen ityesen igen kposo nan kera rumun akaaôron a Ter wase Yesu Kristu a dedoo la shin ityesen i civir Aôndo kpaa ga yô, nan ngu moron iyol, kpa nan fa kwagh môm ga; anyimanaikaa doo nan man shi u sendegh kwaghôron sha asemberakaa a ôron kpaa. Iwuhe ka i due ker kua ayôôso man ityuhwanev man u henen akaa a vihin sha or” kpaa.—1 Timoteu 6:3, 4.
13. Kanyi inja Mbakristu kpishi mba sha derianyom u hiihii mbara yange ve lu a mini?
13 Sha ashighe a mbaapostoli la, lu kwagh u doon er Mbakristu kpishi lu a jighjigh u nan man ve har asema sha tom u pasen loho u dedoo u Tartor u Aôndo la nahan. Ve ùvè ityough ke’ mser u za sôron “ancôgholov kua kasev mba côgholov ken ican ve” man u kuran ayol a ve “wang sha kwagh u taregh,” kera lu u vihin shighe ve sha u sendegh kwaghôron sha asemberakaa a gbilinigh la ga. (Yakobu 1:27) Yange ve nyagh “ujende mba bov” kua ke’ tiônnongo u Mbakristu je kpaa sha u nôngon kuran mlu ve u ke’ jijingi la.—1 Mbakorinte 15:33; 2 Timoteu 2:20, 21.
14. Aluer se wa ikyo ga yô, u henen sha kwagh imôngo la una va hingir u za kuren ke’ anyimanakaa a bo nena?
14 Kape nyian kpa i lu je la, mlu u atôônanongo a Mbashiada mba Yehova ainge ngu kwagh môm a mbamlu mba i er kwagh ve sha ikyumhiange i sha 11 la ga. Nahan cii kpa a doo u se lumun ser amba a anyimanakaa a sendegh, a gbilinigh la aa fatyô u van. Ka shami u lamen sha akaa a ke’ Bibilo shin henen sha er avegher a tar u he u ityendezwa, a i lu a̱ pase wang ga la aa va lu yô. Kwaghbo ngu sha u henen kwagh imôngo sha akaa a a gbe se ishima, amba er iyolwuhan kua hwe shin iemberyolough i eren nahan ga. Nahan cii kpaa, aluer se hingir u nômbon ikyôr sha mbamhen asev shi se gema yuen mbagenev sha ci u ve lumun a vese ga yum yô, tiônnongo una hingir u paven sha ambaakaa a ikyoogh ga ne. Kwagh u a hii e̱r ka an iliam u a lu ityôkyaa ga la alaghga una va hingir u van a kwaghbo.
U Kuran Kwagh u I We Se sha Ikyev La
15. “Ityesen i ujijingi mba bov” ia fatyô u vihin mlu wase u ke’ jijingi la za kighir nena, man kanyi kwaghwan i we ke’ Ruamabera?
15 Apostoli Paulu ta icin ér: “Jijingi ngu kaan wanger wanger er: Sha ayange a masejime yô, mbagenev vea undu jighjigh u nan, vea ver ishima sha ujijingi mba tsughun ior man sha ityesen i ujijingi mba bov.” (1 Timoteu 4:1) Een, mbamhen mbabov ka ubombaakaav mba vea fatyô u eren yô. Kape i lu je ve Paulu yange wa huror na u doon un shima Timoteu kwagh sha kwaghfan nahan ne, ér: “We, Timoteu, kuran kwagh u i we u sha ikev la. Palegh ayôôso a dang a gbilinigh la man anyimanaikaa a i eren aie sha mi er ka kwaghfan la. Mbagenev rumun akaa ne ve pase a je nahan ve tsume gbenda sha kwagh u jighjigh u nan.”—1 Timoteu 6:20, 21.
16, 17. Kanyi kwagh Aôndo a we se sha ikyeve, man se kura un nena?
16 Icintan ne ia wase se nyian nena? Yange i wa Timoteu kwagh sha ikyev—kwagh u a lu a inja kpishi, shi lu u una nengen sha mi shi una kuran kpaa yô. Lu nyi kwagha? Paulu pase ér: “Kwaghôron u dedoo u u zough a min hen mo yô, a̱ lu u ikav i zan sha mi sha kwagh u jighjigh u nan man dooshima u ken Kristu Yesu. Kura kwagh u dedoo u i we u sha ikev la sha agee a Icighan Jijingi u A tem ken vese la.” (2 Timoteu 1:13, 14) Een, akaa a yange i wa Timoteu sha ikyev la kua ‘akaaôron a dedoo’ man shi “ityesen i civir Aôndo” la kpaa. (1 Timoteu 6:3) U zuan sha mkaanem man vough yô, Mbakristu kange ishima nyian sha u kuran jighjigh u nan ve man mimi u i we ve sha ikyev la.
17 U kuran kwagh u i we or sha ikyev la kua u henen anza a aerenegh e̱r u timen ke’ Bibilo dedoo shi eren msen gbem er ‘se eren akaa a doon a ior cii, kpa jim je yô, i hembe lun a mbananjighjigh’ yô. (Mbagalatia 6:10; Mbaromanu 12: 11-17) Paulu shi seer wan kwagh kaan wener: “Kpa we, or u Aôndo yô, yevese akaa ne, gema dondo perapera ityô kua u civir Aôndo man jighjigh u nan man dooshima man ishima i wan man ishima i legh legh kpaa. Nôngo ityav mbi dedoo mbi jighjigh u nan la, naregh kôr uma u tsôron u i yila u sha mi la gbang, u u pase mpase u dedoo sha mi sha ishigh ki mbashiada kpishi la.” (1 Timoteu 6:11, 12) U Paulu yaren tom a asemberakaa anza e̱r “nôngo ityav mbi dedoo” man ‘naregh kôr gbang’ la tese wang je ér ka keng u se lu tsough tso tsough shi se kange ishima sha u hendan a mbamzeyol mba va nzughul a mbamlu asev mba ke’ jijingi mbara cii.
Kwagh Gba sha Mkav
18. Se tese mlu u akuma akuma u sha inja i Orkristu sha akaa a henen a taregh nena?
18 Nahan kpa, cii man or a nôngo ityav mbi jighjigh wase u nan ne yô gba u nana lu a mkav. (Anzaakaa 2:11; Mbafilipi 1:9) U tesen ikyav yô, aluer se húna hanma kwaghhenen u ke’ tar cii yô a lu kwaghlanen je la. (Mbafilipi 4:5; Yakobu 3:17) Ka mbamhen mba uumace cii ve hendan a Mkaanem ma Aôndo ga. Yesu yange tese ér mbauangev vea fatyô u za nengen a ortwer u nan fe twersôron yô—ka tom u kwaghfan u ke’ tar je la. (Luka 5:31) Shin er sha ayange a Yesu la i lu a̱ fa tom tweregh tsembelee ga nahan kpaa, yange tese ér a fatyô u zuan a iwasen he’ ortwer. Mbakristu mba ainge ne mba a ieren i akuma akuma sha kwagh u akaa a henen a taregh la, kpa ka ve hendan a nyityô kwagh i ia va bula ve ke’ jijingi cii.
19, 20. (a) Mbatamen vea yar tom a mkav sha u wasen mba ve lamen sha kwaghfan ga la nena? (b) Tiônnongo ia er a mba ve hángér u samber a atesen a aiegh la nena?
19 Shi gba u mbatamen kpa vea er kwagh sha mkav shighe u i yer ve ér ve̱ za wase mba ve lamen sha kwaghfan ga la yô. (2 Timoteu 2:7) Ashighe agen alaghga mba ke’ tiônnongo vea gba anyiman ayol a ve sha abeerakaa man ugbilinmbaakaav. Mbatamen ve̱ nenge sha amba a mzeyol la fese sha u kuran mzough u dedoo u tiônnongo la. Nahan cii kpa ve̱ nôngo ve̱ palegh u henen kwagh u kpee sha iyol i anmgbianev vev, shi ve̱ de gbe torough kuren ikyaa fese je ér anmgbianev mbara ka mbavendan mimi ga.
20 Paulu yange pase imba ieren i í gbe u or a lu a mi sha u nan iwasen la. Yange kaa ér: “Anmgbianev av, aluer a kohol or a ma gbev mbu nôngon ave yô, ne mba ne lu ken jijingi yô, kôôm nen imbaor la sha ishima i legh legh; kpa nenge sha iyol you sha er we kpaa i̱ de meen we ga yô.” (Mbagalatia 6:1) Yuda yange ôr kwagh u Mbakristu mba ve ye ican a akpelan a tan la jighilii, a nger ér: “Mba ve lu tan akpelan la yô, zungwe nen ve mhôônom. Yima nen ve, tsuwe nen ve ken usu kera.” (Yuda 22, 23) Nahan cii kpa aluer i wa or kwagh kwa kimbir kimbir je kpa nan ngu hendan sha u zan hemen a ityesen i aiegh heregh yô, gba u mbatamen vea yar tom sha u kuran tiônnongo.—1 Timoteu 1:20; Titu 3:10, 11.
U Ivin Asema Ase a Akaa a Kuman Iwuese
21, 22. Kanyi kwagh nahan i doo u se tsenger a tsenger erene, man kanyi se iv asema ase a mini?
21 Tiônnongo u Mbakristu palegh kwaghôron u ka a za hemen er “ivav i samber yan or iyol” nahan la. (2 Timoteu 2:16, 17; Titu 3:9) Kwagh una lu nahan aluer amba a kwaghôron la aa lu mbaaie mba “kwaghfan” u taregh shin a lu mbamhen mba ior mba vendan mimi, shin a lu iliam i gban lamen ke’ tiônnongo a shín ishima shio la kpaa. Shin er u lun a isharen i dedoo i henen kwagh u a lu u he la i lu kwagh u una fatyô u lun a iwasen nahan kpa, isharen i i saren or u ma nan fe kwagh a u kôron iyol tsaha shio la ia fatyô u tsenen se sha mbamhen mbabov. Se kera lan ayom a Satan ga. (2 Mbakorinte 2:11) Se fa e̱r a lu nôngon sha afatyô na cii wener saa una nzughul se angahar sha u tulen se hiden a mi ke’ jime sha tom wase u se eren Aôndo ne yô.
22 Er se lu mbatyomov mba dedoo yô, de se kôr nen ave sha ityesen i Aôndo dông. (1 Timoteu 4:6) De se yar nen tom a shighe wase sha gbenda u kwaghfan sha u hérén a her mkaanem ma se úngwà yô. Nahan ityesen i Satan a samber a i la ia kera fatyô u tenger a vese ga. Een, de se za nen hemen u veren ishima sha “hanma kwagh u mimi, man hanma kwagh u a kom icivir, man hanma kwagh u perapera man hanma kwagh u wang, man hanma kwagh u doon ishima man hanma kwagh u a doo u ungwan kpaa. Aluer kwagh u hemban lun a inja una lu man kwagh una kuma iwuese yô.” Aluer se iv mbamhen asev man asema a ase a ambaakaa ne yô, Aôndo u bem una lu a vese.—Mbafilipi 4:8, 9.
Kanyi Se Hene?
• Alaghga kwaghfan u taregh una anger mlu wase u ke’ jijingi la nena?
• Kanyi kwagh se fatyô u eren sha u kuran ayol ase sha mkaanem ma mba vanden mimi la?
• Kanyi iliam nahan i doo u se palegh u lamen ke’ tiônnongo?
• Se tese ikyav i mlu u Orkristu i̱ akuma akuma la shighe u se lu yaren tom a mkaanem ma ainge ma myange a lu shami ga la nena?
[Study Questions]
[Picture on page 21]
Umagazin kua ityakerada kpishi i i samber wuee la ngi hendan a aeren ase a Mbakristu la
[Picture on page 22]
Mbakristu vea fatyô u henen sha kwagh imôngo a u norom ikyaa shio