Kwagh U Kristu U Mimi Hemba!
Kwagh U Kristu U Mimi Hemba!
“Kwagh u Ter za hemen sha agee tsung, hemba kpaa.”—AERENAKAA 19:20.
1. Pase mzehemen u Kwagh u Kristu ken derianyom u hiihii la.
TAHAV mbu icighan jijingi lu sagher Mbakristu mba tsuaa mbara ken iyol, nahan ve yôô mkaanem ma Aôndo a ishima i tseen je lu u̱ a fatyô u tulen ga. Ortimenshaakaa a mbayiase ugen yange nger ér: “Kwagh u Kristu yange samber sha agee ken tar u Roma cii. Ken inyom i sha 100 la nahan, lu inja je er Mbakristu lu sha hanma tiôntar u̱ lu hen kpe Zegemnger u Mediterenia la yô.”
2. Satan yange nôngo sha u nzughul a loho u dedoo nena, man yange i tsengaôron kwagh shon nena?
2 Satan Diabolo yange fatyô u cirin Mbakristu mba sha ayange a tsuaa la a ve zwa ga. Kpa, yange ker gbenda ugen u tagher loho u dedoo ne—lu m-undu u undun mimi la. Yesu yange vande tsengaôron kwagh ne tsuaa ken injakwagh na i wua man vor u bo la. (Mateu 13:24-30, 36-43) Apostoli Peteru kpa yange ta icin ér mbatesen mbaaiev vea mough ken atô u tiônnongo, nahan vea nyôr a ityesen i kahan i dang. (2 Peteru 2:1-3) Kape apostoli Paulu kpa vande tan icin jighilii je la, ér m-undu u undun mimi hiden ijime la una va cii man iyange i Yehova ia kuma ye.—2 Mbatesalonika 2:1-3.
3. Kanyi yange i er zum u mbaapostoli kpe kera laa?
3 Yange mbaapostoli mba kpen kera mba been yô, atesen a mbafanaôndoga man kwaghfan u taregh va kar himbir loho u dedoo ne. Er yange i tsengaôron nahan, mbatesen mbaaiev zômon a loho u wang u mimi ne shi hôngor a ú kpaa. Tegh tegh tsô, kwagh u mimi ga u i yer ér Mbakristu Mbaaiev la himbir Kwagh u Kristu u mimi la. Nongo u mbahemenev mba ukwaghaôndo za va gba va yangen ér ishamior i̱ de lu a Bibilo ga. Shin er ior mba ve yilan ayol a ve ér Mbakristu la seer a seer nahan je kpa, mcivir ve lu u wang ga. Mbakristu Mbaaiev samber sha tar hingir nongo u lun a agee kpoghuloo shi lun a tahav sha aeren a uter a Buter, kpa iveren i Aôndo shin jijingi na yô ve lu a mi ga.
4. Er nan ayom a Satan wa sha u vihin awashima u Aôndo la yange gba shami ga?
4 Nahan cii kpa lu u igbenda i Satan lu keren u vihin awashima u Yehova la ia saa ishe kuaa. Sha ayange a m-undu u undun mimi hemba ngeen la je kpaa, Kwagh u Kristu u mimi lu uma ken mbagen her. Ior mba yange ve kôpi Bibilo la ve sule iyol ve er kwagh la vough vough. Nahan, er ior kpishi mba ve kaa ér ve mba a tahav mbu tesen Bibilo la lu pasen loho la shami ga nahan kpa, Bibilo iyol i i̱ yô i̱ lu heregh vough kwagh nzughul ker ga. Uderimbaanyomov mba ngur karen yô mbafantakerada amba er Jerome man Tyndale nahan due gba geman Mkaanem ma Aôndo sha kwaghfan shi karen ior ma kpaa. Ior umiliôn imôngo zua a Bibilo shi ve wa zuan a Kwagh u Kristu, shin er u̱ ve la kpa lu u mimi ga nahan je kpaa.
5. Kanyi yange profeti Daniel tsengaôron sha kwagh u ‘mfe u mimi’?
5 Ken masejime yô, er i tsengaôron ken takerada u Daniel la nahan, ‘mfe maa seer a seer.’ Kwagh ne va er “sha shighe u mkur” la—ka shighe u se lu ker hegen ne je la. (Daniel 12:4) Icighan jijingi za a ior mba mimi á doo ve ishima sha tar cii sha u zuan a mfe u vough u Aôndo u mimi man awashima na la. Shin er ityesen i aiegh i tse i hembe uderimbaanyomov imôngo nahan kpa mkaanem ma Aôndo hemba! Nyian ne, mba pasen loho u dedoo ne sha hanma ijiir, shi mba tesen ior ishimaverenkeghen i tar u he u doon la kpaa. (Pasalmi 37:11) De se tôv nen ase mseer u mkaanem ma Aôndo u sha ayange a ainge ne.
Mseer u Mkaanem Ainge
6. Mbahenen Bibilo yange ve kav akaa a mimi a nyi ken inyom i 1914 laa?
6 Ken m-bee u derianyom u sha 19 la, mimi u Bibilo ná sagher annongo u cuku u Mbahenen Bibilo la iyol je gande, ka ve i yer ve ainge ér Mbashiada mba Yehova ye. Ka kom ken inyom i 1914 yô, Bibilo hingir ve tamen kwagh u mimi. Ve kav akaa a mimi a kpilighyol sha kwagh u awashima u Aôndo. Dooshima u Yehova yange lu a mi sha u tindin Wan na shin tar, u yange bugh gbenda u zuan a uma u tsôron la kôr ve ken ishima tsugh tsugh. Shi ve va fa iti i Aôndo man mlu na shi ve lu a iwuese sha i kpaa. Heela tseegh ga, ve kav e̱r “shighe u atôatyev” a kur kera, man i lu ikyav i tesen ér shighe mgbôghom u gomoti u Tartor u Aôndo una va a averen sha ci u orumace yô. (Luka 21:24) Kwagh ne lu loho u dedoo u engem kpishi! Yange gba u a kar mimi u lun a tahav ne hen hanmaor sha hanma ijiir cii. Uuma mba iorov lu sha zongo!
7. Mimi u Bibilo hemba sha shighe u hegen ne nena?
7 Yehova yange haa iveren sha Mbakristu mba kpuaa mba i shigh ve mkurem mbara. Mba ve ngohol Kwagh u Kristu u mimi ne hemba miliôn ataratar ainge. Shi mkaanem ma Aôndo samber sha tar wuee, sha ci u Mbashiada mba Yehova mba ken ityar 235. Heela tseegh ga, mimi u Bibilo tese tahav sha u hemban hanma mtagher u se tagher a mi cii, u kwaghaôndo man ambaakaa la nahan. Tom u pasenkwagh sha tar cii ne seer sha ikyav i ganden ahon i i tese ér Yesu ngu ken tahav mbu Tartor hegen yô.—Mateu 24:3, 14.
8. Kanyi kwagh mbagen ve er sha kwagh u msamber u Mbashiada mba Yehova?
8 Di vough er mbatimen sha akaa a mbayiase yange ve wa zwa sha mvese u Kwagh u Kristu lu vesen je kpiligh iyol sha derianyom u hiihii la nahan, kape ainge kpa mbafantakerada kpishi ve lu ôron kwagh u ior mba Yehova ve lu seer ainge je la. Mbafantakerada iorov uhar ken tar u United States yange ve zua ave ve nger ér: “Ken anyom 75 a karen la, Mbashiada mba Yehova za hemen u samber sha iaven i kpilighyol . . . man mseer ve la ka u sha tar cii.” Pipaabaver i sha Ityoughkitaregh ki Afrika ôr kwagh u Mbashiada ér ka “môm ken ukwaghaôndo mba sha tar u a lu samber fele fe fele shi a lu a ulum iyol u i fe un sha won cii sha mkor u kuran atesen a ken Bibilo yô.” Shi pipaabaver i hemban soon aeren a mbatsev i Katoliko i í gber ken tar u Yuropa ôr “kwagh u msamber u Mbashiada mba Yehova u ganden ave la.” Kanyi kwagh i ne msamber ne?
Icighan Jijingi Ngu Gbuusu Tom Ainge
9. (a) Ka ityôkyaa i hiihii i nyi i ne ve Mkaanem ma Aôndo ma hembe ainge? (b) Yehova urugh ior ve a ve hen a na nena?
9 Ityôkyaa i hiihii i mkaanem ma Aôndo ma hemban ainge yô ka er jijingi u Yehova a lu eren tom taveraa di vough er yange i lu ken derianyom u hiihii nahan la. Yesu kaa ér: “Ma or nana fatyô u gban van her a mo ga, saa Ter u A tindim la, Una urugh nan.” (Yohane 6:44) Kwaghôron ne tese ér Aôndo ka a urugh mba i ver ve sha u ve̱ zua a uma u tsôron la teghelee man i kuma ve ken asema kpaa. Sha ikyev i tom u kwaghpasen u Mbashiada nav ne, Yehova ngu urugh “akaainjaa a akuraior cii” sha u ve̱ eren un tom yô—ka mbaasemaleghlegh man ior mba sha tar mba ve lu er iyôngo nahan la.—Hagai 2:6, 7.
10. Ka ambaaior a nyi á ngohol mkaanem ma Aôndo?
10 Icighan jijingi u Aôndo ne a na ior mba Aôndo tahav mbu zan a mkaanem ma Aôndo ken ikighir i tar tseegh ga; kpa ka a mgbegha ior atô kposo kposo ve ngohol loho u dedoo ne. Sha mimi yô, mba ve ngohol mkaanem ma Aôndo la ve due “ken hanma nongo man hanma zwa man hanma nongoior man hanma ikurior.” (Mpase 5:9; 7:9, 10) Ka ashagbaior man atsanaior, shi ka mba ve hen takerada tsema tsema man mba ve fe takerada ga kuaa yô. Mbagenev yange ve ngohol mkaanem man sha shighe u uitya man tôvacan u vihin tsung, kpa mbagen di yô ve ngohol ma sha shighe u bem man mkpeyol. Sha ikyev i hanma gomoti man ken aeren a uter cii, hii ken afo a mbakwarev za nyôr ken ikya i utor, nomso a kasev sha mi cii ve kegh ato a loho u dedoo ne.
11. Icighan jijingi eren tom ken uuma mba ior mba Aôndo nena, man kanyi mkposo i lu ken igbara?
11 Shin er ior mba Aôndo ve dugh sha ajiir wue wue nahan cii kpa, mba tem imôngo ken mzough. (Pasalmi 133:1-3) Kwagh ne seer sha ikyav i tesen ér icighan jijingi ngu eren tom ken uuma mba ior mba civir Aôndo la. Jijingi Na ka tahav mbu ageev mbu eren kwagh u dedoo u a wasen mbacivir un u tesen dooshima man msaanyol man bem man sar sar man aeren a doon agen yô. (Mbagalatia 5:22, 23) Ainge ne, se mba nengen a kwagh u profeti Malaki tsengaôron ngise ngise la wang, ér: “Né gema né kav mkposo u orperapera a iferor, man u or u civir Aôndo a or u civir Un ga la.”—Malaki 3:18.
Mkaanem ma Aôndo Hemba ken Mbatomov mba Tseen Asema
12. Mbashiada mba Yehova nenge tom ivangeli nena, man ka ieren i nyi ve veren ishima ér ior vea eren a ve ken tom ve u kwaghpasen laa?
12 Ainge Mbashiada mba Yehova ka ior mba gban zan ken côôci di tsô ga. Ka ve er tom u ivangeli la taveraa. Er Mbakristu mba sha ayange a tsuaa la nahan, ka ve kar a ishima ve ve na ayol a ve sha u eren ishima i Aôndo, shi ve keren u wasen mbagenev u henen kwagh u uityendezwa mba Tartor u Yehova la. Mbá mba eren tom vea Aôndo imôngo, mbà ve kohol mbagen u eren Yehova tom sha u zuan sha icighan jijingi na yô. Sha ieren ve ne, mba tesen mhôônom ma Yehova man dooshima na sha uumace mbananjighjighga mbara. Mba zan hemen u eren kwagh ne her shin er ve tagher a uwergban man ilyahan kua tôvacan nahan kpaa. Yesu wa mbadondon un ago sha ci u igbenda kposo kposo i ior vea lu nengen loho u dedoo ne la. A kaa ér: “Wanakiriki hembe ter na icivir ga; lu vea tôvom a ican yô, ne kpaa vea tôv ne a ican je; lu vea wa kwaghôron Wam iko yô, u wen kpaa vea wa un iko.”—Yohane 15:20.
13. Kanyi akaa Mbakristu Mbaaiev ve ban a mi man á gem a mgbough ken Mbashiada mba Yehova?
13 Mlu u Mbashiada mba Yehova mba ainge a lu kwagh môm a mba yange ve ngohol Kwagh u Kristu u mimi sha derianyom u hiihii la ka kwagh u una kôr se ken ishima keng. Mkposo u Mbashiada mba Yehova man Mbakristu Mbaaiev ainge la kpa shi ka kwagh u a til tseer tseer yô. Er orfantakerada ugen nger kwagh sha kwagh u gbashima u tom u ivangeli u Mbakristu mba tsuaa la bee yô, a vaa iyol nahan ér: “Saa di mgem una va ken mlu u côôci i ainge ne sha er a hide a tôôn tom u ivangeli sha inja i ka kwagh u i gbe keng keng u hanma Orkristu u nan er batisema cii nana er yô, shi dondon aeren a a hembe a mbananjighjigh ga ve eren la, ga yô alaghga se fatyô u zan mape môm ga.” Mbashiada mba Yehova mgbough a akaa a Mbakristu Mbaaiev ve ban a mi la! Mba a jighjigh u nan u a lu tsevaa yô, shi ka jighjigh u mimi kpaa, ka jighjigh u a har sha mimi u ken Bibilo u á ne ve mlu u karen jighjigh ne a mba ve keghen ato a ve cii yô.—1 Timoteu 2:3, 4.
14. Yesu yange tôôn tom na nena, man kanyi ieren mbahenen nav ve lu a mi ainge?
14 Tom u Yesu yange u lu un beer ga, yange u lu kwagh u hiihii u teran un sha ishima. Yange kaa a Pilatu ér: “Ka sha ci u nahan i marem, shi ka sha ci u nahan kpaa M ve shin tar ne, sha er Me pase mimi ye.” (Yohane 18:37) Ka i lu ior mba Aôndo ken asema di er yange i lu Yesu nahan. Er mimi u ken Bibilo la a lu ken asema ve yô, ka ve nôngo ve ker igbenda i pasen un hen ior kpishi er ve fetyô la cii. Igbenda igen ne i tese kwaghfan u kpilighyol kpishi.
15. Mbagenev pase loho u dedoo ne sha kwaghfan nena?
15 Ken tar u Imbusutariyan i America ugen, Mbashiada due zende gba senen gbar u Ifi u Amazon la sha u zan ior a mimi ne. Nahan kpa, zum u ityav va pev ken inyom i 1995 yô, i tswer ior mba ader a pupuu cii u zenden ken ifi ne. Gbashima u Mbashiada lu a mi u zan hemen u tindin mba lun a isharen aa ngeren mba Bibilo la na yô, ve gema kenden loho ne ken mnger sha u u̱ kua u sen yô. Yange ve nger uwashika shi ve wa ukôpi mba magazin u Iyoukura man Awake! la ken akpe a gbilinigh a i er sha donko yô. Nahan maa ve gbihi akpe la shin ifi. Kwagh ne yange za hemen gbem kuma anyom anyiin man tiôn zan zan i kar nan mba ader a pupuu ian i ningir shin ifi ne. Ior mba ve tem twev sha kpe ifi i sen shin mbara cii ve lu sughun Mbashiada sha ci u ityakerada la. Kwase ugen u henen Bibilo yange kuve ve a mliam ashe kaa ér: “M hen mer mayange je me kera nenge a ven ga. Kpa zum u yange m hii u zuan a ityakerada ken akpe yô, m fa je mer ne hungur a mo ga!” Mbagenev mba ve tem twev sha akpe a ifi la ve kaa ér yange ve kimbir ôron magazin mbara kwa imôngo. Ugar mbagen kpishi yange ve lu a “ijiir i washika”—lu hen kpemnger u akaa a kuan yange á hila za hange her yô. Ka her mba i sar ve mbara yange ve zaan hanma shighe sha u za nengen shin “washika” una kua a sen ye.
16. Mne u se nan ayol ase la tseegh kpa ashighe agen ka a bugh gbenda u geman ior hingir mbahenen nena?
16 Ka Yehova Aôndo man mbatyomov nav mba ageegh vé sue kwaghpasen u loho u dedoo ne man ve tesen gbenda kpaa ye. (Mpase 14:6) U̱ nan a na ayol a ase tseegh la kpa ka a na ashighe agen aan a gba duen abu tsô sha u geman ior hingir mbahenen. Ken gar u Nairobi, u a lu ken tar u Kenya la, kasev Mbakristu uhar sember been kwaghpasen hen uya mba i wa ve sha ikyev ér ve̱ pase kwagh her yô. Ica i gbe ga yô, gumkwase ugen va due hen a ve a ahan zwa ér: “Hanma shighe ka m shi eren msen sha u ma m zough a ambaaior er ne nahan yô.” A zamber a Mbashiada mbara ér ve̱ va tema imôngo a na hen ya na fese, maa sha iyange la je i hii Bibilo i henen a na. Er nan ve yange girim kwase la iyol u za lamen a Mbakristu mbauhar mbara yumu? Yange wan na u kwase u sha ikyum saa ku tsa kuma er sati uhar nahan. Nahan zum u yange nenge wanye a ankwatakerada u i nger sha mi ér “What Hope for Dead Loved Ones?” (Ka Ishimaveren I Nyi I Lu sha ci u Mbadoon Se Ishima Mba Ve Kpe Laa?) la yô, sar un tsung tsô a sôn wanyenomso la ér a̱ na un. Ngula venda u nan un kpa gema tese un Mbashiada mba ve na un antakerada shon yô. Ngôôr ga tsô kwase la hii u vesen ken jijingi shi hemba fantyô u wan ishima a mnyoon u msaa u wan na saa ku la.
Dooshima u Aôndo una Hemba Keng
17-19. Kanyi dooshima Yehova a tese hen uumace sha ikyev i ipaana?
17 Mseer u mkaanem ma Aôndo sha tar cii la zua ityô sha naagh ku ipaan ku Kristu Yesu la. Er ipaan la kpa i lu nahan, tom u kwaghpasen ka gbenda u tesen dooshima u Aôndo sha ior sha hanma ijiir. Yange i na apostoli Yohane sha u a̱ nger ér: “Tar [u orumace] ne doo Aôndo ishima je, nahan A na Wan Na u môm môm la sha er anti or u nan ne Un jighjigh yô, nana̱ de timin ga kpa nana̱ zua a uma u tsôron.”—Yohane 3:16.
18 Hen ase sha kwagh u dooshima u Yehova a tese sha u nan ipaan la. Yange Aôndo lu a mlu u kôôsôô vea wan na u doon un ishima la ashighe kar gande u ôron, ka Wan u môm môm u a lu “mhii u igbetar i Aôndo” je la. (Mpase 3:14) Ter u Yesu doo un ishima tsung, man Wan u Yehova di kpa doo un ishima “je er i lu a gba tar ga yô.” (Yohane 14:31; 17:24) Yehova yange bugh uwegh sha Wan u doon un ishima ne ér a̱ va kpe sha er uumace vea zua a uma u tsôron yô. Nenge imba dooshima u cieryol u tesen sha uumace sha wono!
19 I nger ken Yohane 3:17 ér: “Aôndo tindi Wan Na shin tar ne sha u A̱ va ôr tar ijir ga, kpa ka sha u tar u̱ war sha a Na.” Nahan, Yehova tindi Wan na za ityom i doonshima i myom, kpa lu i jiirigh man i nan ibo ga. Kwagh ne ngu kwagh môm a kwaghôron u Peteru la vough, ér: “Sar [Yehova] u mbagenev ve̱ tim ga, kpa ior cii ve̱ gema asema.”—2 Peteru 3:9.
20. Ka sha nyi gbenda nahan myom a gbe a zough sha mpase u pasen loho u dedoo?
20 Er Yehova ver gbenda u sha tindi, ú myom sha ishe tyaver tsung nahan yô, a soo ér a fetyô yô ior kpishi ma ve war sha gbenda ne. Apostoli Paulu yange nger ér: “Gadia hanma or u nan yer sha iti i Ter yô, nana war. Nahan á er nan man ior vea yila sha iti i Un u ve ne Un jighjigh ga laa? Man shi á er nan man vea na Un jighjigh, Un u ve lu a ungwa kwagh Na ga laa? Man shi á er nan man vea ungwa aluer or u ôron kwaghaôndo nana lu ga yôô?”—Mbaromanu 10:13, 14.
21. Gba u se nenge ian i civirigh i se lu a mi u lun a ci ken tom u kwaghpasen ne nena?
21 Nenge imba ian i civirigh i se lu a mi u lun a ci ken kwaghpasen u i pasen tar sha won cii man tom u tesen ne! Tom ne ka u kiriki ga, nahan kpa Yehova ka a ember kpishi shighe u ka una nenge ior nav vea dondo jighjigh u nan sha mimi vea karen loho u dedoo a mbagenev yô! Nahan aluer mlu wou una lu nan nan kpaa, jijingi u Aôndo man dooshima u ken ishima a̱ mgbegha ú ken mlu wou cii sha u lun a ci ken tom ne. Man umbur wer kwagh u se nenge a lu zan hemen sha tar cii ne ka ikyav i kuman ken ato i̱ tesen ér ica a gba ga tsô Yehova Aôndo una iv ityendezwa na, una va a “Usha mba hev” mba engem “man tar u he” u engem “u perapera una tema ker yô.”—2 Peteru 3:13.
Baver We Kpa?
• M-undu u undun mimi la fatyô u cirin mbapasen loho u dedoo ave zwa ga ér nena?
• Mkaanem ma Aôndo hemba sha ayange ase nena?
• Ka sha nyi igbenda nahan jijingi u Aôndo a eren tom ainge?
• Ipaan zua ityô sha loho u dedoo u pasen nena?
[Study Questions]
[Graph/Picture on page 26]
Mseer u iyenge i Mbapasen kwagh u Tartor ken derianyom u sha 20 la
Kwarkaren u Mbapasenkwagh (ken umiliôn)
6.0
5.5
5.0
4.5
4.0
3.5
3.0
2.5
2.0
1.5
1.0
0.5
1900
1910
1920
1930
1940
1950
1960
1970
1980
1990
2000
[Pictures on page 25]
JEROME
TYNDALE
GUTENBERG
HUS
[Credit Line]
Gutenberg man Hus: Ken takerada u í yer ér The Story of Liberty, 1878 la
[Picture on page 25]
Mbahenen Bibilo lu yôôn loho u dedoo ken kwavanyom u sha 1920 la
[Pictures on pages 26, 27]
Ior mbá ngohol loho u dedoo ne tar sha won cii
[Picture on page 28]
Di er naagh ku ipaan ku Yesu Kristu la nahan, tom u pasenkwagh ne ngu kenden a dooshima u Aôndo sha