Aver yem sha atineakaa

Aver yem sha mver u atineakaa

Nenge Ase Un U A Eren Akaakpilighyol La!

Nenge Ase Un U A Eren Akaakpilighyol La!

Nenge Ase Un U A Eren Akaakpilighyol La!

“Tile ving, umbur ityom i Aôndo i kpilighyol la.”—YOBU 37:14.

1, 2. Kanyi kwagh i kpilighyol yange i zua a mi ken inyom i 1922 la, man yange lu ior iyol nena?

 ORDUGHUNAKAA shin inya man Orbuter u civirigh la ve zer keren akaainjaa imôngo anyom ngee. Tsô sha iyange i Novemba 26, 1922 la, ordughunakaa shin inya Howard Carter man Orcivirigh Carnarvon ve zua a kwagh u injaa u ve zer keren la shin Pev u Utor, ijiir i í iin ufarao mba ken Igipiti la—lu uwar u Farao Tutankhamen. Mba aren hen hunda u i gesa gbang yô, maa ve ongor ho. Carter za a kyandor ikyua i̱ ta un iwanger gbir ashe kimi.

2 Ken masejime yô Carter kaa wener: “Yange Orcivirigh Carnarvon we ishima we shio pinen sha ishimayinan wener, ‘Ú shi nenge a ankwagh jee?’ yô, iliam kondom kpuro, tsô m nôngo m kaa mer, ‘Een, m nenge a akaa a kpilighyol.’ ” Ken atô u akaainjaa a yange lu shin uwar la yô, kua akwati u orkpen u sha zenaria kpaa. Alaghga ú vande nengen a “akaakpilighyol” ne agenegh ken ufoto ga yô sha ajiir a i tsenen á ér ior ve̱ za nengen la. Nahan cii kpa, shin er akaa a i ver ior ve za nengen la á kpilighyol kpishi nahan kpa, a gbidye kwar a nenge yô alaghga aa bende a uma wou ga. Nahan de se hide sha akaakpilighyol a a bende a we shi a lu a inja hen a we kpee yô.

3. Ka han se zua a kwagh u i er sha akaakpilighyol á aa lu a inja hen a vese?

3 U tesen ikyav yô, hide hen sha kwagh u orgenegh u ngise lu tsuaa tsuaa ken uderimbaanyomov mba ve kar imôngo yô, or u a hembe zan iti a nyityô or ainge u nan neer anumbe a senema a eren shin nan tse tom ken anumbe a gban gesa shin orcivirigh kpaa yô. Yange i yila un ér or u a hembe ior mba ken Ityoughkitaregh cii yô. Ú kav iti na—mba yer í ér Yobu. Takerada u Bibilo ugenegh jimin cii ôr ka kwagh na. Nahan kpa gumor ugen lu sha ayange a Yobu la i yilan un ér Elihu, gumor ne nenge ér gba pe una kôôm Yobu. Kwagh u Elihu lu ôron jighilii yô, lu kaan wener Yobu ver ishima sha iyol na man mba ve kase un la ngee za kar ikyaa inya. Se ôr Yobu ityough 37 yô, se zua a kwaghwan u injaa u yange i wa jighilii, u una lu a inja hen hanmô wase yô.—Yobu 1:1-3; 32:1–33:12.

4. Kanyi yange i̱ na ve Elihu na kwaghwan u i nger ken Yobu 37:14 laa?

4 Iorov mba utar mba yange ve senge ér ve mba akar a Yobu la yange ve ôr kwagh gôgônan sha igbenda wue wue i yange ve na jighjigh ér Yobu nzughur kwagh ken mhen na ga yô sha ieren na yô. (Yobu 15:1-6, 16; 22:5-10) Elihu wa ishima kegh zan zan iliam ve la kar kuren. Tsô maa a kende a lam sha mkav man sha kwaghfan kpaa. Yange ôr akaa a injaa kpishi je, kpa ver ishima sha ishember i vesen ne. A kaa ér: “Ver ato sha kwagh ne, Yobu; tile ving, umbur ityom i Aôndo i kpilighyol la.”—Yobu 37:14.

Un U Yange E̱r Ityom Shon La

5. “Ityom i Aôndo i kpilighyol” í Elihu yange lu ôron kwagh u í la wa nyi man nyi kere?

5 Aluer ú ver ishima ú nenge yô, Elihu kaa ér Yobu a̱ ver ato a Yobu ga, shin a un Elihu iyol na shin uumace mbagenev kpaa ga. Elihu wa Yobu kwagh sha mfe—kua se kpa sha mi—ér i̱ ver ishima sha ityom i Yehova Aôndo í kpilighyol la. Ú hen wer ishember kwaghôron i̱ “ityom i Aôndo i kpilighyol” la wa nyi man nyi kere? Heela tseegh ga, er alaghga ú lu a ishimanyian sha kwagh u mkpeyol man ikyaa i inyar man mlu u ken hemen kua mhange u i hange ú a tsombor wou man mba ú eren tom a ve imôngo mbara kua mbawanndor a we mbara kpaa nahan, hii nan i gbe u ú ver ishima sha ityom i Aôndo i kpilighyoloo? Ikyav tese wang je ér, ityom i Yehova Aôndo i kpilighyol la kua kwaghfan na man tahav nav mbu a lu a mi sha akaa a á gbe í nengen a mi sha tar cii la ker. (Nehemia 9:6; Pasalmi 24:1; 104:24; 136:5, 6) U̱ ôron kwagh ne sha u i̱ wanger wang yô, nenge ityôkyaa igen ken takerada u Yosua la.

6, 7. (a) Ka akaakpilighyol a nyi yange Yehova er sha ayange a Mose man Yosua laa? (b) Yange wea nenge mô ken ityom shon i sha shighe u Mose man u Yosua la nahan, yange ma ú er nena?

6 Yehova yange va a atsan sha Igipiti u tsuaa la maa pav Zegemnger u Nyian sha e̱r Mose una hemen Mbaiserael una due a ve vea war yô. (Ekesodu 7:1–14:31; Pasalmi 106:7, 21, 22) I pase imba kwagh la ken Yosua ityough 3. Yosua, or u yange Mose kera lu ga ve kar tile sha ityough nagh la, lù u una hemen ior i Aôndo una per mngerem magenem a ve vea nyôr ken Tar u Ityendezwa la. Yosua kaa a ve ér: “Tsegha nen ayol a en; gadia kper TER Una er akaakpilighyol hen atô wen.” (Yosua 3:5) Lu akaakpilighyol a nyi?

7 Kwaghngeren la tese ér Yehova yange bugh gbenda hen atô u mngerem ma yange ma lu tagher ve la, lu Ifi u Yordan je la, nahan nomsombaiorov udubu imôngo man kasev man mbayev kar sha taregh inyaagh. (Yosua 3:7-17) I luun er yange sea lu hen ijiir la sea lu nengen er mngerem mara yange ma pav ior mbara cii lu peren yemen iyolshô nahan, yange ma se kaa ser kwagh la ka kwagh u kpilighyol keng je! Kwagh la yange tese agee a Aôndo á lu a mi sha akaa a i gbe a gba á la. Nahan kpa hegen—hen shighe u se lu uma ne je kpa—akaa nga a á kpilighyol di nahan vough yô. U nengen ambaakaa shon agenegh shi fan e̱r i hii ve i gbe u se ver ishima sha á yô, time ase ken Yobu ityough 37:5-7 la.

8, 9. Ka akaakpilighyol a nyi Yobu 37:5-7 a er kwagh u á, kpa er nan ve i doo u se hen sha á?

8 Elihu yange yôô ér: “Aôndo ka A dura sha imo Na i cieryol, eren uzegembaakaav mba ve gande se u fan yô.” Kanyi Elihu yange lu a mi ken ishima ve kaa ér Aôndo ka a eren akaa a a “gande se u fan” ase? A ôr kwagh a ter senou man mnôô u ura. Akaa ne aa fatyô u yangen orsule tomtyev u nan, nahan una ná nan ian man ityôkyaa i timen sha ityom i Aôndo a er la. Alaghga se lu mbasulev ga, kpa alaghga ura shin senou benden a vese. Alaghga je yô hen ijiir i se lu la se kpa senou man ura vea yangen se tom. Se mba til a ishima se mba henen sha kwagh u or u nan lu ken ijime i akaakpilighyol ne man ityôkyaa i i hii ve nan eren nahan la kpa? I gbe je ú gbidye kwar sha kwagh ne kpa?

9 Kwagh u a lu u vesen yô, er i nger ken Yobu ityough 38 nahan, Yehova Aôndo iyol na kpa gba henen sha kwagh la nahan vough, er lu pinen Yobu mbampin mba ikyoov yô. Shin er Orgban se yange hii pinen Yobu mbampin mban nahan cii kpa, ve bende a anza a ase man mlu wase kua mlu wase u ken hemen kpaa. Yô de se nenge nen ase kwagh u Aôndo yange pine la, shi se hen sha ikyav i akaa shon kpaa, een, se er kwagh u Yobu 37:14 a tev se ér se̱ er la.

10. Gba u Yobu ityough 38 kia bende a vese nena, man ka mbampin mba nyi ki dugh a mini?

10 I hii ityough 38 ér: “Tsô TER gema kaa a Yobu ken ura u hiar er: Ka an nan we mhen ime sha akaaôron a sha mfe ga laa? Yô, ta ikondo uya hegen er nomsoor yô; Me pine u kwagh, yô, we, pasem.” (Yobu 38:1-3) Kwagh ne sôr ian ver sha er kwagh u una dondo la a̱ kar yô. Kwagh la yange wase Yobu u sôron mhen na sha u a̱ fa e̱r un til sha ishigh ki Orgban akaa a sha won cii shi i lu u̱ una pase kwagh na sha ishigh Nagh yô. Ka kwagh u i doo u se man kov wase ne cii ua er je la. Maa Aôndo ter ambaakaa a Elihu yange vande ôron la. “Shighe u M tim imagh ki taregh la, u lu hana? Kaa ase, aluer wea lu a mkav sha mi yô. Ka an nan ver mkighir u ki—gadia u fa. Shin ka an nan naregh kor u karen kwagh a mi sha ki? Ka sha nyi i tim imagh ki u? Shin ka an nan ver iwen i sha zongo i u?”—Yobu 38:4-6.

11. Kanyi akaa Yobu 38:4-6 a ne se kava?

11 Yange Yobu lu hana—man hanmô wase di yô yange nan lu hana—shighe u yange i gba tar laa? Ka se yange se ndera mlu u tar wase yee, man sha mnder la yô, ka se yange se kpela mluashe u ú inja er se mba tan hwange sha kor u karen kwagh a mi yee? Mayange ga cii! Uumace lu a̱ lu hen shighe la kpaa ga. Aôndo pine inja er tar wase ne ka iyough yô, ér: “Ka an nan ver iwen i sha zongo i u?” Se fa e̱r i ver tar ú gbe ica a iyange sha inja vough sha er sé lu uma shi se za ikyura kpaa yô. Shi indi i ú kpa ngi akuma akuma vough. I luun er tar ua kehe ua hembe e̱r ú lu hegen ne nahan yô, ahumbe a i yer ér hydrogen gas la ma a kera kôndon ma a yemen sha ikyasenahumbe i̱ sha la ga, nahan tar ma ú kera lu kwagh u uma una lu sha ú ga. Nahan wanger, yange or “ver iwen i sha zongo i u” sha inja vough. Yange Yobu kuma u á na un icivir laa? Se di yô se kuma he? Shin ka Yehova Aôndo a kom iwuese?—Anzaakaa 3:19; Yeremia 10:12.

Ka Hanma Or Je Nan Lu a Mbamlumun Mba Nana?

12. Mpin u i pin ken Yobu 38:6 la na se u henen sha nyi kwagha?

12 Aôndo shi pine ér: “Ka sha nyi i tim imagh ki u?” Mpin la doo gaa? Alaghga se fa ishemberkwagh i ngise Yobu fa ga yô—ka tahav mbu udugh akaa tilen a mi je la. Se kpishi se kav ser tahav mbu udugh akaa tilen a mi mbu iyange i lu a mi la mbu wasen u kôron tar tilen a mi, ka inja je er ityôv mbi ú nyôr taver gbang nahan. Nahan cii kpa ka an je nan fe kwagh u tahav mbu udugh akaa tilen a mi ne vindi vindi?

13, 14. (a) Kanyi se lumun a mi sha kwagh u tahav mbu udugh kwagh tilen a mi laa? (b) Doo u se er sha kwagh u Yobu 38:6 a pase la nena?

13 Takerada ugenegh ú i sember ngeren, i yer ú ér The Universe Explained (I Pase Sha Man Tar) la, lumun ér ‘tahav mbu udugh akaa tilen a mi ne ka mbù mbú hembe hoghol ior yô, kpa gema ka tahav mbu sha gbaaôndo mbu í hembe fan mbu ga dedoo je ne.’ Shi ú za hemen nahan ér: “Ka i lu inja er tahav mbu udugh akaa tilen a mi mbun ka mbu samber ken iamegh kwa môm gbiaa, a ma gbenda u eren nahan shio nahan. Nahan cii kpa, ken anyom a a sember karen ne, mbatimen sha mlu u akaa hii u keren mbaahaba nahan ér alaghga tahav mbu udugh akaa tilen a mi ne mbu zenden ken adivirakaa a veghem tsung, a i yer ér gravitons yô. . . Kpa akaa ne áà lu je kpa or môm ngu a̱ fa i kuma nan ga.” Hen ase sha ikyav i kwagh la a tese la yôô.

14 Hii hen shighe u Yehova pine Yobu mbampin mbara la tsa kuma anyom 3,000 hegen man kwaghfan u sangen yeke za hemen tsung je. Nahan kpa, mô wase môm kpa nana fatyô u pasen kwagh u a lu tahav mbu udugh kwagh tilen a mi, mbù mbú ker tar ú til sha ihwa u ú vough sha u se lu uma heen la ga, mbatimen sha mlu u akaa mba ve fe kwagh tsura la je kpa vea fatyô ga. (Yobu 26:7; Yesaia 45:18) Kwagh ne ka u kaan ér gba u se cii se nôngo kwagh kpoghuloo se za fa kwaghmyer u tahav mbu udugh kwagh tilen a mi la ci ca cii ga. Kpa, ka sha u u̱ veren ishima sha vegher u ityom i kpilighyol i Aôndo ingin ne tseegh kpa a̱ bende a mnenge u se nengen mlu na la. Kwaghfan na man mfe na la ta ú ihindi iyol kpa, man ú kav er i hii ve i gbe u se hen kwagh u ishima na se seer la kpa?

15-17. (a) Yobu 38:8-11 yange har sha nyi kwagha, man kwagh la va a mbampin mba nyiivi? (b) Gba u a lumun ér nyi sha kwagh u mfe u utyeku man msamber ve sha tar laa?

15 Orgbanakaa za hemen a mbampin nav mba pinen mbara her, ér: “Ka an nan wuhu zegemnger sha uciviri, zum u a te poo, a dugh ken uya laa? Zum u M cir un abeen iyol er ikondo nahan, man angôghime gema hingir un kwagh u huren un ker la; shi M ver un ikighir Yam kpaa, M ver un uishindan kua ucivir, man M kaa Mer: Kape ú kighir je ne, ú kar ga; ka heregh je, agôndoamnger ou a sha imanger aa kighir ye!”—Yobu 38:8-11.

16 Mwuhu u wuhen zegemnger la wa avegher a taregh ker man utyeku man mguusu u zegemnger kpaa. Uumace zer kenger akaa ne shi henen kwagh u á kuma shighe nena? Kuma anyom udubu imôngo hegen—man ken derianyom u a kar ne je yô i hen kwagh sha mi tsusee je. Alaghga ú hen wer hanma kwagh u i gbe u a fa sha kwagh ve cii yô, i fa bee kera kpaa. Nahan cii kpa, ken inyom i 2001 ne aluer ú time sha gbaa kwaghhenen ne vie vie, ú ker iwanger ken iuna i ityakerada i hemban sha tar cii shin ú yar tom a igbenda i hemban cii i gban mker sha akaa sha Intanet la sha u ú zua a kwagh u i sember fan sha kwagh ne yô, ú zua a nyi?

17 Ú nenge ken takerada ugen u i ngohol ú wuee yô, ú zua a ahóó u i nger ker nahan ne, ér: “Msamber u tareghnyaagh u samber man mlu u atungu a tyeku a lu sha tar ne man mlu u mkôngom ma vesen ma lu sha tar ne ndera lun akaa a hemban tsumen kwaghtôvon u mbatôvon sha kwaghfan u sangen yeke kua mbaahaba vev mba keren la cii.” Tihitakerada ne er kwagh ne been yô, á due a igbenda inyiin i pasen e̱r alaghga yange hii ve kwagh lu nahan yô, kpa shi á kaa ér igbenda ne cii kpa ngi a ngi di ken “mbaahaba mbagenev mbakpishiv mbara tsô.” Er alaghga ú fe nahan, ahaba u keren “tese ikyav i avindir a a kom zar ga nahan a te iwanger sha kwagh u i henen igbenda wue wue la ga yô.”

18. Yobu 38:8-11 la na ú mase kuren ikyaa wer nyi?

18 Kwagh la kera tese e̱r mbampin mba i pin ken Yobu 38:8-11 mbara ve lu sha shighe vough hanma shighe cii gaa? Sha mimi yô ka se i gbe u se ya gwa u akaa a i ser i ver sha tar wase ne vough vough nahan ne ga. Ka se yange se ver uwer sha er m-udugh u ú la una na mguusu u mnger, u á guusu kpa i ganden akpe a utyeku asev iyol ga shin se ayol a ase kpaa ga la ze. Ú fa or u yange nan ver ú yô, ka Or-eren akaakpilighyol la.—Pasalmi 33:7; 89:9; Anzaakaa 8:29; Aerenakaa 4:24; Mpase 14:7.

Na Yehova Icivir Í Í Kom sha a Na Yô

19. Kwaghôron u sha inja i icam u i nger ken Yobu 38:12-14 la tese se uwegh sha akaa a nyi a i nengen a mi jim jimi?

19 Uumace vea fatyô u yan gwa u mningir u tar ú ningir, u i ter ken Yobu 38:12-14 la ga. Mningir ne ná sev mbu aven pepe, man ashighe kpishi ka mbua av yô, i mondo seretete i doo kenger kpishi. Iyange ka ia ngure duen yô, mluashe man mluyol u tar wase ne a gba wanger, di er ka i gba maan kwagh a inyatyuu i leghem kpilen í akaa nahan. Aluer se ver ishima sha mningir u taregh kpuaa tseegh kpa, a kpiligh se iyol e̱r i hii ve tar u geman fing fing ga yô, sha ci u ua geman nahan yô aahe ma a gbe, er se kera lan a lan ga nahan. Shi u̱ geman di zôzô sha er ayange aa lihe a gande ikyaa inya kua tugh kpaa, vé mtsee una gande man mndôhôr kpa una gande ave, vé uma u uumace una fatyô u lun ga la kpa, kera ka nahan ga. U̱ ôron kwagh haan mbabov kera yô, doo u a saan se iyol er i lu Aôndo a ver mningir ne í kera lu iniongo í uumace ga nahan.—Pasalmi 148:1-5.

20. Ú na mlumun sha mbampin mba i pin ken Yobu 38:16, 18 mbara nena?

20 Yô tôô ase wer Aôndo ngu pinen we mbampin mbagenev seer a seer, ér: “We u hungwa shin ambor a zegemnger mayange kpa? U zende ken ajiir a iuv a shin aiv kpa?” Or u timen sha akaa a shin tyeku je kpa nana fatyô u nan mlumun wang ga! “U kav igbanger i tar kpa? Kaa ase, aluer wea fa akaa angan cii yô.” (Yobu 38:16, 18) Ú zende ú nenge mkôngom ma sha tar cii kpa, shin ajiir kpishi sha ú kpa? Or á lu uma acin a me je ve nana ver ishima sha ajir a doon a sha tar naná bee, shin akaa a kpilighyol a á lu shin ú nee? Man imba acin a lun uma angara nahan aa lu a kpilighyol kpishi!

21. (a) Mbampin mba i pin ken Yobu 38:19 la alaghga vea va a mbamnenge mba kwaghfan u sangen yeke mba nyiivi? (b) Doo u akaa a se fe sha kwagh u iwanger la aa mgbegha se u eren nyi?

21 Shi nenge ase sha ikyumen mbampin mba í pin ken Yobu 38:19 la, ér: “Gbenda u zan hen ya u iwanger ngu hana? Man ime yô, ijiir i i ngi hana?” Alaghga ú fa er ngise je i ndera nengen ér iwanger ngi yemen adivir adivir er agôndoamnger a ka se nenge a mi ken ityungumnger la yô. Nahan ka kom ken inyom i 1905 yô, Albert Einstein pase wener iwanger ka i eren inja er ka ankaam ma lun azuku azuku, shin avur a utaha nahan. Mpase la yange kule ikyaa kpa? I pine mpin ken zegetakerada ugen u pasen asemberakaa u i sember gberen la nahan ér: “Iwanger ka kwagh u lun agôndo agôndo shin ka kwagh u lun avur avuru?” Ú na ikyar ér: “Ka inja er [iwanger] ia fatyô u lun akaa a ahar ne cii ga nahan, sha ci u akaa a ahar ne [agôndo man avurakaa] kpa nga kposo kposo. Mlumun u hemban kuman ken ato yô ér, sha jighilii yô, iwanger ngi kwagh môm a akaa a ahar ne ga.” Nahan cii kpa, iwanger i iyange ngi ne ka saghen se iyol (ka a̱ lu hen i̱ jighilii í dugh ga yô, i lu sha igbenda igen), shin aluer ma or nan ngu a̱ fatyô u pasen ityom i Aôndo vindi vindi sha gbaa ne ga je kpaa. Se mba zough a kwaghyan man ahumbe a i yer ér oxygen la er imendenev mbí kúr gbayol a iwanger yô. Ka se fatyô u ôron takerada, shi se kenger mbadoon se ishima sha ishi, shi se kenger mmir u iyange man akaa agenegh kpaa. Er se eren akaa ne nahan, se kera lumun ityom i kpilighyol i Aôndo la gaa?—Pasalmi 104:1, 2; 145:5; Yesaia 45:7; Yeremia 31:35.

22. Davidi u tsuaa la yange er sha ityom i kpilighyol i Aôndo la nena?

22 Awashima u kwar u se gbidi sha ityom i Yehova i kpilighyol ne ka di sha u i̱ kondo se iyol, inja er kpiligh se iyol shin kwagh shon cii huan se iyol kondo kpuro di tseegh tsô shinii? Taver tsô. Orpasalmi u tsuaa la lumun mgande u i gande u kaven shi wan zwa sha ityom i Aôndo cii la. Davidi nger ér: “TERE, Aôndo wam, U er akaa a Ou a kpilighyol ngee . . . Shin er i sarem u pasen ve, ôron kwagh ve nahan kpaa, ve ngee gande u ôron.” (Pasalmi 40:5) Nahan kpa ú ngu wer yange lu kaan ér una ungwa ato sha kwagh u ityom i kpilighyol ne ga. Davidi yange tese kwagh ne sha gbashima na u i nger ken Pasalmi 9:1 la, ér: “Me wuese TER a ishima yam cii, me pase aeren a Ou a kpilighyol cii.”

23. Ú er nena sha ityom i kpilighyol i Aôndo ne, man ú wase mbagenev nena?

23 Doo u se kpa kwagh ne una bende a vese nahan gaa? Doo u mkondo u ityom i kpilighyol i Aôndo i kondo se iyol la una mgbegha se u ôron kwagh na gaa, shi ôron kwagh u a er la, kua u una va er ken hemen la kpaa gaa? Kera ka u henen a hen mlumun u a na ga—ka a inja u se “pase akuraior iengem Na, man akaa a Na a kpilighyol kpaa hen ior cii.” (Pasalmi 96:3-5) Een, se tese iwuese yase a iyol i hiden a mi jime sha ityom i kpilighyol i Aôndo la sha u karen kwagh u se hen la vea mbagenev. Shin yange vea vese hen ijiir i ior ve hure kwagh u Orgbanakaa kera je kpa, alaghga mkaanem asev ma ôron a ishima i môm shi ôron paase paase kpaa la ma a kpoghor ve vea kav Aôndo. Heela tseegh ga, alaghga kwagh la una mgbegha ve ve kpa vea soo u henen shi civir un shon u a ‘gbe akaa cii,’ a lu Or-eren ityom i kpilighyol ne, ka Yehova je la.—Mpase 4:11.

Ú Kaa Wer Nyi?

• Kwaghwan u i we ken Yobu 37:14 la na yô ú hen nyi sha kwagh u ityom i Aôndo?

• Kanyi akaa nahan i ter ken Yobu ityough 37 man 38 a kwaghfan u sangen yeke una fatyô pasen vindi vindi ga?

• Ka ú ken ishima nena sha kwagh u ityom i kpilighyol i Aôndo laa, man kwagh la mgbegha ú u eren nyi?

[Study Questions]

[Picture on page 13]

Ka an yange nan wuhe zegemnger, nan ver un hen ijiir na?

[Picture on page 13]

Ka an nan zende nan ze sha ajiir a doonashe a Aôndo a gbe sha tar la ciili?