Kwaghhenen U Henen Iyol Yase U Ngu A Wa Se Ago A Lun Mbatesen la

“Nôngo sha akaa ne, penda ishima sha mi sha u ior cii vea nenge mzehemen wou yô. Ver ishima sha iyol you man ityesen you kpaa.”—1 TIMOTEU 4:15, 16.

1. Ka mimi u nyi a lu sha kwagh u shighe man u henen kwagh iyol yase laa?

 BIBILO ôr ken takerada u Orpasenkwagh 3:1 ér, “hanma kwagh ngu a ayange na.” Sha kpôô yô, kwagh ne ngu mimi nahan sha gbar u se henen kwagh iyol yase la kpaa. Ka i taver ior kpishi u henen sha akaa a ken jijingi sha shighe u i tum ve iyol shin hen ma ijiir i ayôôso a lu yô. U tesen ikyav yô, zum u ú er tom kpishi ú kur man shighe u ú ye kwaghyan kpishi nahan a lu ú ape henen kwagh je kpa, hemban je yô, aluer u tema shin ikyônough ki lun lugh lugh ú ngu nengen TV nahan a taver we u henen kwagh ga he? Alaghga a lu ú ape henen ga. Nahan yô, kanyi i gbe u se eree? Sha mimi yô, doo u se tsua shighe man ijiir i se nenge ser se tema a zayol shio se hen kwagh se zua a mbamtsera kpishi la.

2. Ka hanma shighe nahan i hemban doon u or henen kwagha?

² Ior kpishi nenge ér shighe u a hembe doon u vea hen kwagh yô, ka pepe pepe shighe u ka ve lu per tsevaa la. Mbagenev yô, ka ve yar tom a shighe u i due ahumbe atetan la sha u henen kwagh tiônôô. Ver ishima nenge er i zua shighe sha akaaeren a hange hange a ken jijingi la ken akav a tesen a a dondo heen ne yô. Tor Davidi u Iserael u sha ayange  a tsuaa la, nger wener: “Erem m̱ ungwa erdoo Wou pepe, gadia ka sha a We m suur ye. Tesem gbenda u me za yô, gadia ka sha a We m veren ishima ye.” (Pasalmi 143:8) Profeti Yesaia kpa yange tese wener kwagh henen doo un zum u a kaa wener: “Ter AÔNDO nam nombor u ior mba henen kwagh, sha u Me fa er Me suwe wen u a ver la, sha kwaghôron yô; hanma sev ka A nderem, ka A bughum ato er M̱ ungwa er ior mba henen kwagh nahan” la. Inja na yô, ka shighe u se lu tsevaa la i gbe u se hen kwagh shi se lam a Yehova a ishima i môm ye, aluer ka pepe shin atetan shin tugh je kpaa.—Yesaia 50:2-5; Pasalmi 5:1-3; 88:11-13.

3. Ka mbamlu mba nyi nahan ve lu mba or a fatyô henen kwagh doo doo?

³ Kwagh ugen u shi una wase se u henen kwagh doo doo yô, ka u se palegh u teman shin ikyônough ki lun lugh lugh gayô teman shin agbajen la. U eren nahan ne una wase se u lun tsevaa ga. Gba u ishima yase ia lu per zum u se lu henen kwagh la, kpa u teman shin ikyôn kundu kundu yum la una na se gba a gba mnyam. Ijiir i í huan her ving ayôôso a lu ga shi akaa a danen or ishima a lu ga la kpaa ka mlu u dedoo u henen kwagh shi gbidyen kwar sha kwagh je la. Or nana fatyô u zuan a kwagh u wasen nan ken kwagh u nan lu henen sha shighe u i̱ bugh redio shin TV hang, gayô shighe u mbayev mba nan ve lu zan nan iyol la ga. Shighe u Yesu soo u gbidyen kwar yô, yange yem hen ijiir i í huan yô. Shi yange ôr kwagh tese mluainja u keren ijiir ken iuv shighe u se soo u eren msen la kpaa.—Mateu 6:6; 14:13; Marku 6:30-32.

Kwaghhenen u Ka a Wa Se Ago a Nan Mlumun La

4, 5. Ka sha igbenda i nyi nahan antakerada u Soo la ú lu a iwasene?

⁴ Ka se zua a mkom ken kwaghhenen wase zum u se yar tom a akaa a wasen se u kaven Bibilo sha u timen sha atôakaa vighe vighe, hemban je yô, zum u se er kwagh ne sha u nan mbamlumun sha mbampin mba i hange or u fan yô. (1 Timoteu 1:4; 2 Timoteu 2:23) Mbahev mbagenev kpishi hii kwagh henen ken antakerada u Kanyi Aôndo a Soo her Avese? * u a lu ken ijô 261 hegen ne. Takerada ne taver ga, shi ú ôr kwagh jighilii man ú har sha Bibilo tseegh. Ka ú wase mba ve lu henen ú cii u kaven kwagh u Aôndo a soo ken mcivir u mimi la fese je. Nahan kpa, gbenda u i er ú la na yô, ngu a ian ker i timen sha hanma itinekwagh vighe vighe ga. Aluer or u ú henen Bibilo a nan la nan pine ú  mbampin mba i hange nan u fan sha atôakaa agen ken Bibilo aa ne lu henen la yô, ú er nan ve ú zua a mkaanem ú seer ma maa wase nan u kaven mbamlumun sha mbampin mbaraa?

⁵ Mba ve lu a anar u henen kwagh a mi u i yer ér Watchtower Library on CD-ROM ken zwa ve yô, a lu ve zange u keren mkaanem ma i nger ken ityakerada i í koso sha kômputa la. Kpa gema di ior mba ve lu a anar ne ga ye? De se time nen sha atôakaa ahar aa i ôr kwagh sha mi ken antakerada u Soo la, tsô se nenge er se fatyô u seer mkav wase shi er se fatyô u hemban nan mlumun sha mpin vighe vighe yô—hemban je yô, aluer ma or pine se mbampin amba er Ka An Nan lu Aôndo, man Yesu yange lu nena jimi? yô.—Ekesodu 5:2; Luka 9:18-20; 1 Peteru 3:15.

Ka An Nan Lu Aôndo?

6, 7. (a) Ka anzughul a nyi a lu sha kwagh u or u Aôndo a lu laa? (b) Kanyi kwagh i vesen yange orhemen adua ugen lu nan kwaghôron ve ôr kwagh sha mi ga?

⁶ Iaven i sha 2 i ken antakerada u Soo la na mlumun sha mpin u hange hange u̱ Ka An Nan lu Aôndo? ne. Kwagh ne ka ityesen i vesen je, sha ci u or nana fatyô u civir Aôndo u mimi ga aluer nan fa Un ga shin alaghga je yô nan ngu a akperan ken ishima ér Ngu ga yô. (Mbaromanu 1:19, 20; Mbaheberu 11:6) Ior sha tar wuee lumun a atesen uderi imôngo a pasen or u Aôndo a lu yô. (1 Mbakorinte 8:4-6) Hanma ityesen i kwaghaôndo yô, ngi a mnenge kposo sha anzughul a a lu sha kwagh u fan or u Aôndo a lu la. Ukwaghaôndo kpishi ken Mbakristu mbaaiev nenge ér Aôndo ka Mbautar. Orhemen adua ugen u i fe un tseer tseer ken tar u U.S. yange na kwaghôron sha itinekwagh ér “Ú Fa Aôndo Kpa?” kpa ken kwaghôron na cii ôr kwagh môm tsô ter iti i Aôndo ga, shin er yange ôr Ruamabera u ken Zwa Heberu acin imôngo nahan kpaa. Een, yange lu ôron lu mgem u Bibilo i í dugh iti i Yehova shin Yawe kera, i gem i yar tom a ishember i “Ter” i or a fatyô u kaven í sha igbenda kposo kposo shin nana fatyô u fan ter shon u i lu ôron la ga yô.

⁷ Orhemen adua ne yange ôr Yeremia 31:33, 34, kpa tamen kwagh u ijiir ne i ôr la yô gema ôr kwagh sha mi ga, ijiir la kaa ér: “Hanma ve nana kera tese or u wan ndor a nan, shin wanmgbian u nan er: Fa TER [zwa Heberu, “Fa Yehova”] ga; gadia ve cii vea fam, á hii sha u kiriki ve zan zan ar sha u vesen, kape TER [zwa Heberu, Yehova] A kaa ne.” Mgem u yange ôr la dugh iti i Aôndo i í dugh kposo a ati agen cii la kera, ka Yehova je la.—Ekesodu 6:3.

8. Kanyi i lu ikyav i tesen er i hii ve i lu hange hange u yaren tom a iti i Aôndo?

⁸ Pasalmi 8:9 tese er i hii ve u yaren tom a iti i Yehova la i lu kwagh u hange hange yô, ijiir la kaa ér: “Yehova, Ter wase, iti you hemba icivir sha won cii!” (NW ) Kpa Icighan Bibilo man mbamgem mbagen kpishi ken zwa Buter kaa her ér: “TERE, Ter wase, iti You ngi a icivir sha won, gande cii!” Nahan kpa, er i vande ôron ken kwaghngeren u a kar la nahan, se fatyô u zuan a “mfe u fan Aôndo” aluer se de ser Mkaanem nam ma ta se iwanger yô. Kpa ka ityakerada i wasen se u henen Bibilo i nyi ia na se mlumun fese sha mbampin mba se lu a mi sha mluainja u iti i Aôndo laa?—Anzaakaa 2:1-6.

9. (a) Ka hanma takerada ua fatyô u wasen se u pasen er i lu hange hange u yaren tom a iti i Aôndo? (b) Mbageman kwagh kpishi laha iti i Aôndo nena?

⁹ Se fatyô u yaren tom a antakerada u i yer ér The Divine Name That Will Endure Forever la, i gema ú ken ijô 69. * Vegher u a lu a itine i í kaa ér “Iti i Aôndo—Ikyav i Í man Myer u Í” (peeji u sha 6-11) la tese wanger wanger ér asangaabaacaa a ken zwa Heberu aa ka i yila ér Tetragrammaton (ikyav na ken zwa Grika ka “asangaabaacaa a anyiin”) la nga ken ungeren mba ngise mba ken zwa Heberu la je war kuman kwa 7,000 nahan. Kpa, mbahemen mbaadua man mba geman kwagh mba ken Kwaghaôndo u Mbayuda man ken Mbakristu Mbaaiev dugh iti ne kera sha apera ken mbamgem mba Bibilo kpishi mba ve gem yô. * Nahan vea fatyô u kaan ér ve fa Aôndo shi una lumun a ve aluer mba vendan u yilan un sha iti na yôô? Iti na kpôô kpôô ne bugh gbenda u kaven mbaawashima nav shi fan or u a lu la kpaa. Heela tseegh ga, aluer  mba yilan sha iti i Aôndo ga nahan, vegher u ken msen u ikyav u Yesu yange tese u a kaa ér “Ter wase u Sha, i̱ tsegha iti You” la shi una lu a inja nena?—Mateu 6:9; Yohane 5:43; 17:6.

Ka An Nan Lu Yesu Kristu?

10. Ka sha igbenda i nyi se fatyô u fan kwagh u uma u Yesu man tom kwaghpasen na vindi vindi?

¹⁰ Iaven i sha 3 i ken antakerada u soo la ngi a itinekwagh i í kaa ér “Ka An Nan Lu Yesu Kristu?” la Iaven ne ngi a akumaihiange ataratar tseegh, á pase kwagh u Yesu tiônôô shi á ôr ape a dugh man er i hii ve yange va shin tar ne yô. Nahan kpa, aluer ú soo u ôron kwagh u uma na yô, takerada u hemban doon—dugh ungeren mba Ivangeli kera yô—u ú fatyô u ôron yô ka takerada u i yer ér The Greatest Man Who Ever Lived la, ngu ken ijô 111.* Takerada ne pase kwagh u uma u Kristu sha adondon a dondon shi u ôr kwagh u ityesen na er i ôr ken Ivangeli i nyiin la nahan. Ityouv mbi takerada ne mbí 133 la ôr kwagh u uma u Yesu man tom na. Kpa aluer u soo u tôôn gbenda ugen kposo u timen sha kwagh ne vighe vighe yô, ú fatyô u nengen ken takerada u Insight Tihi u sha 2 la, sha ityough ki ki ôr kwagh u “Yesu Kristu” la; man ken takerada u Mfe u Una Ka a Uma u Tsôrun La sha ityough ki sha 4 la.

11. (a) Jighjigh u Mbashiada mba Yehova ve lu a mi sha kwagh u Yesu la na ve due kposo nena? (b) Ka avur a Bibilo a nyi a vende ityesen i Mbautar la wanger wangere, man ka takerada u nyi ua fatyô u wasen se sha gbar ne?

¹¹ Mbakristu Mbaaiev mba a anyiman kpishi sha kwagh u Yesu, ve soo u fan aluer ngu “Wan u Aôndo” shi ngu “Aôndo Wan” yô—inja na yô, anyiman nga sha kwagh u takerada u Catechism of the Catholic Church a yer ér ka ‘kwaghcimin u vesen u a lu ken jighjigh u nan u Mbakristu’ la, ka ityesen i Mbautar je la. Mbashiada mba Yehova tile kposo a Mbakristu Mbaaiev sha kwagh ne, ve na jighjigh ér ka Aôndo a gbe Yesu ye, ngu Aôndo iyol na ga. Ú fatyô u zuan a kwaghôron u dedoo sha itinekwagh ne ken antakerada u i yer ér Should You Believe in the Trinity? la, i gema ú ken ijô 95. * Ú yar tom a avur kpishi u vendan ityesen i Mbautar la, môm ken avur ne yô, ka: Marku 13:32 man 1 Mbakorinte 15:24, 28.

12. Ka mbampin mbagen mba nyi nahan i doo u se nenge sha mini?

¹² Kwagh u se er sha heen sha kwagh u Aôndo man Yesu Kristu la tese se igbenda kposo kposo i se fatyô u henen kwagh iyol yase sha u wasen mba ve lu henen a hen mimi u ken Bibilo sha er vea zua a mfe u vough yô. (Yohane 17:3) Kpa gema mba ve lu ken tiônnongo u Mbakristu hegen ica i gbe la di yee? Imba er mba ve vande fan Bibilo ve lu a mi ken ityough tsema tsema ne nahan, shi gba keng keng u vea ver ishima u henen Mkaanem ma Yehova ve ikyangegh he?

Hii Nan Ve I Doo u Se ‘Ver Ishima Hanma Shighe’?

13. Ka mtsum u nyi alaghga mbagenev vea lu a mi sha gbar u henen kwagh iyol yase laa?

¹³ Alaghga mbagen mba ve lu ken tiônnongo hegen anyom a kar imôngo yô, vea gba ken ieren i haren sha mfe ve u Bibilo u yange ve zua a mi ken anyom a hiihii aa ve hingir Mbashiada mba Yehova la. Ka ican ga u or henen ér: “Ka hange hange u mo zeren henen kwagh kpii er mbahev mba ve lu van a va hegh la nahan ga. Kera je kpa, m vande ôron Bibilo man ityakerada i í har sha Bibilo la acin imôngo ken anyom a a kar kpishi ne.” U ôron kwagh nahan ne a lu kwagh môm aa u or kaan ér: “Doo u me ver ishima sha kwaghyan u m ye hegen ne ga, gadia nenge imba i m vande yan kwaghyan acin imôngo ken ijime la.” Se fa ser iyol soo akaa a nan í mkpeyol aa ken kwaghyan u i er un tsembelee yô, sha ci u ia lu gbur gbur shi ia lu gbong gbong kpaa yô. Aluer ka nahan yô, hemba kan a inja cii u se nengen sha mkpeyol wase man mlu u gbong gbong wase u ken jijingi la!—Mbaheberu 5:12-14.

14. Hii nan i gbe u se ver ishima sha iyol yase hanma shighe?

¹⁴ Nahan yô, se cii, sea lu mbahenen Bibilo anyom imôngo hegen shin sea lu mbahev kpaa, se yar nen tom sha kwaghwan u Paulu yange wa Timoteu u lu orkuran u vian tsor tsor la, a kaa wener: “Ver ishima sha iyol you man ityesen you kpaa, taver ishima sha mi. Aluer ú er nahan yô, ú yima iyol you kua shi mba ve lu ungwan we la kpaa.” (1 Timoteu 4:15, 16) Er nan i doo u se ver ishima sha kwaghwan u Paulu nee? Umbur wer, Paulu shi yange ôr wener se mba a ityav mbi nôngon a “ayom [“atseregh”] a diabolo” man  “ujijingi mba aferev mba sha ajiir a Sha.” Shi apostoli Peteru yange ta icin ér Diabolo ngu “keren or u una ya yô,” man “or” u a lu keren la a fatyô u lun hanma wase cii. Mlu wase u haan iyol inya la, una fatyô u lun ian i á lu keren vough ér una er tom na je la.—Mbaefese 6:10-13; 1 Peteru 5:7-9.

15. Ka ikyav mbi ken jijingi mbi kuran iyol yase mbi nyi se lu a mini, man ka se wa ikyo a mbi nena?

¹⁵ Nahan kanyi se lu a mi i kuran iyol yase? Apostoli Paulu umbur se nahan wener: “Sha ci u nahan yô, tôô nen ikav mbi utyav mbi Aôndo cii sha u né fatyô u tilen dông sha iyange i ifer yô, man zum u né kure akaa cii né tile her yô.” (Mbaefese 6:13) Mlu u ikyav mbi utyaav mbi ken jijingi mbin lun tsor tsor la har sha er yange mbi hii lun hiihii la tseegh ga, kpa shi har sha mwe u wan ikyo a mbi hanma shighe la. Nahan yô, gba u ikyav mbi utyaav mbi Aôndo a ne mbin mbia kua mbamkav mbahev mba i seer zuan a mi sha Mkaanem ma Aôndo la. Kwagh ne tese er i lu hange hange u se lun a mbamkav mbahev mba mimi mba Yehova a pase ken Mkaanem nam shi a pasen sha ikyev i nongo u wanakiriki u jighjigh man u fan kwagh la. U henen Bibilo iyol yase hanma shighe kua ityakerada i í har sha Bibilo la ka kwagh u hange hange sha u wan ikyo a ikyav mbi utyaav yasev mbi ken jijingi la.—Mateu 24:45-47; Mbaefese 6:14, 15.

16. Kanyi se fatyô u eren u nengen ser ‘akuvautya, a a lu jighjigh u nan wase la’ nga eren tom her doo doo?

¹⁶ Paulu ôr kwagh u “akuvautya, ka jighjigh u nan je la” var var ér ka vegher u hange hange u ikyav mbi utyaav mbi wasen se u hendan kwagh mbi se fatyô u yaren tom a mi u goom shin pirin avaan a usu aa mbaaie mba Satan ngu a va a mi sha ityough yasegh kua atesen aa mbavendan mimi la. (Mbaefese 6:16) Nahan ka hange hange u se tôvon fan er akuvautya, ka jighjigh u nan wase je la a lu yô, shi fan kwagh u se fatyô u eren sha u sôron un shi taver un kpaa yô. U tesen ikyav yô, alaghga ú pine wer: ‘M we ago sha Bibilo i henen i sha hanma sati i ka i yar tom a Iyoukura la nena? M hen kwagh tsema tsema sha er Me na mbamlumun sha inja sha gbenda u ‘taver ayol a ase asema u lun a dooshima man aeren a dedoo’ sha shighe u i lu eren mkombo kpa? Ka M bugh Bibilo M ôr avur a ruamabera aa i ter a ter tseegh kpa i nger kwagh u á er la ga la kpa? Ka M taver mbagen asema sha u lun a ci ken mbamkombo gbar gbar kpa?’ Kwaghyan wase u ken jijingi la ka u taver, nahan gba u se tôô shighe sha u yan un kure kure sha er se zua a mbamtsera yô.—Mbaheberu 5:14; 10:24.

17. (a) Ka megh ku nyi Satan a lu yaren tom a mi sha u nôngon ér una vihi mlu wase u ken jijingi laa? (b) Ka icigh ki been megh ku Satan ki nyi se lu a mini?

¹⁷ Satan fa igbekera i uumace mba ve yen ne, shi ayom a na nga ken myer. Môm ken igbenda i a lu samber a aeren a na a vihin ne yô, ka sha u nôngon wener ufoto mba ijimbagh ve dumbur sha TV man sha Intanet man uvidio kua ken ityakerada kpaa sha igbenda i ior vea nenge akaa ne fese yô. Mbakristu mbagenev de ér megh kun ku nyôr ve iyol ku vihi mlu ve u vôron la, nahan i dugh ve sha aan a tom a yange ve lu sha mi ken tiônnongo la kera shin akaa a vihin agen er ve a á hembe nahan je kpaa. (Mbaefese 4:17-19) Nahan kanyi i lu icigh ki been a megh ku Satan ku ken jijingi nee? Mayange je se de nen u henen Bibilo iyol yase hanma shighe ga, shin se hingir u bunden mbamkombo asev mba Mbakristu ga, shi mayange je se gbihi nen ikyav mbi utyaav yasev mbi Aôndo a ne se la kpaa ga. Akaa ne cii ka a kohol a na se tahav mbu paven kwagh u dedoo a kwagh u bo shi kôron akaabo a Aôndo a ker a ihyom la ihyom.—Pasalmi 97:10; Mbaromanu 12:9.

18. “Sanker u [ken] jijingi” la una wase se ken ityav yasegh mbi ken jijingi la nena?

¹⁸ Aluer se za hemen a ieren yase i henen Bibilo keke la yô, ka tahav mbu tilen dông hendan  kwagh mbu mfe wase u vough u Mkaanem ma Aôndo ma ne se la tseegh se lu a mi ga, kpa shi se lu a tahav mbu nôngon kwagh mbu “sanker u Jijingi, ka mkaanem ma Aôndo je la.” Mkaanem ma Aôndo “ma hemba esen a hanma sanker u esen akur ahar cii, ka ma nyôr zan zan ma pav uma a jijingi man shi uijuan a mshiam kpaa, ka ma kar mbamhen kua mbaawashima kpaa.” (Mbaefese 6:17; Mbaheberu 4:12) Aluer se fa u yaren tom a “sanker” la tsema tsema yô, se fatyô u gberen imeen i í lu inja er ngi a kwaghbo ker ga, shin í lu inja er í doo yum la tan kera sha shighe u se tagher a í yô, nahan se pon hôn u kuugh u iferor la ken igbar. Imbor yase i mfe u Bibilo kua mkav u se lu a mi la una wase se u vendan kwaghbo geman eren kwagh u dedoo. Nahan yô, doo u se cii se pine nen iyol yase ser: ‘Sanker wam ese kpa, shin a kpughuruu? Ka i taver mo u umbur avur a Bibilo aa a fatyô u wasen mo u nôngon kwagh laa?’ De se za nen hemen u lun a ieren i dedoo i henen Bibilo iyol yase nahan se hendan nen a Diabolo.—Mbaefese 4:22-24.

19. Ka mbamtsera mba nyi se fatyô u zuan a ve aluer se za hemen u henen kwagh iyol yase yôô?

¹⁹ Paulu nger wener: “Icighanruamabera cii ka Aôndo A ne i nger ye. Ngu a inja sha ityesen man sha mkôôm man sha myange man sha myese u ken perapera kpaa, sha u or u Aôndo nana̱ kuma nana̱ lu a agoyol sha ci u hanma tom u dedoo.” Aluer se yar tom sha mkaanem ma Paulu ôr a Timoteu ne yô, se fatyô u taver mlu wase u ken jijingi la shi se fatyô u hemban pasen kwagh doo doo kpaa. Mbatamen mba ken jijingi man udiakon vea fatyô u lun a iwasen kpishi hen tiônnongo, shi se cii se fatyô u tilen dông ken jighjigh wase u nan.—2 Timoteu 3:16, 17; Mateu 7:24-27.

[Footnotes]

Ú Umbur Kpa?

• Ka ijiir i nyi nahan ia fatyô u wasen or u henen kwagh doo doo?

• Ka mtsum u nyi mbamgem mba Bibilo kpishi ve er sha kwagh u iti i Aôndo?

• Ka avur a Bibilo a hana ú fatyô u yaren tom a á sha u vendan ityesen i Mbautar laa?

• Aluer sea lu Mbakristu mba mimi anyom a kar imôngo hegen je kpa, kanyi i gbe keng keng u se er sha u kuran ayol a ase sha ayom a Satana?

[Study Questions]

[Pictures on page 27]

Gba u ú tema hen ijiir i dedoo ape akaa a danen ishima a lu ga ve ú fatyô u henen kwagh doo doo ye

[Pictures on page 31]

“Sanker” wou ese kpa, shin a kpughuru?