Suur Sha Yehova A Ishima You Cii
Suur Sha Yehova A Ishima You Cii
“Mba ve fe iti You yô, vea suur sha a We.”—PASALMI 9:10.
1, 2. Ka akaa a nyi ior ve lu suur sha mi gbilin gbilin sha u vea zua a mkoro?
ZUM u akaa kpishi a anger se sha shighe wase u ainge ne se tem i kpe se iyol ga yô, ka i lu kwagh u sha gbaaôndo je u keren ma or shin ma kwagh u una na se mkor yô. Mbagenev hen ér u zuan a inyaregh seer a seer la una na ve mkor ken hemen, kpa sha mimi yô, inyaregh kia fatyô u kuran se gbem ga. Bibilo kaa ér: “Or u nan suur sha inyaregh ki nan yô, nan gba.” (Anzaakaa 11:28) Mbagenev yô, ka ve ver ishima sha ior mba hemen tar, kpa mbahemenev mba ve fe hemen je kpa ka ve tsume. Shi shighe ka una karen tsô, ve kpe kera. Bibilo ôr kwagh sha kwaghfan nahan ér: “De suur nen sha mbatarev, sha wan u or u iwasen i lu her a na ga la ze.” (Pasalmi 146:3) Mkaanem ma i ne i nger ne shi ta se icin kpaa ér se de suur sha uiniôngon asev tseegh ga. Se kpa se mba di ‘ônov mba iorov’ tsô.
2 Profeti Yesaia yange na mbahemen tar u Iserael mba sha ayange a na la ibo, sha er yange ve har ishima sha “ijiir i aiegh i yeren ker” yô. (Yesaia 28:15-17) Er yange ve lu keren mkor yô, ve za ya ikyar a akuraior agen a a dondo a ve yô. Imba ikyaryan la lu i ikyaryan i mimi ga—lu di aiegh tsô. Nyian ne kpaa, kape mbahemenev mba ukwaghaôndo kpishi ve lu yan ikyar a mbahemen tar je la. Ikyaryan ve ne kpaa ia lu i “aiegh” tsô. (Mpase 17:16, 17) Vea na ve mkor gbem sha won ga.
Akav a Dedoo a Yosua man Kalebu
3, 4. Ibaver i Yosua man Kalebu yange ve hide a mi la yange i kaha kposo aa i mbamkerev mba 10 la nena?
3 Nahan yô, ka an jim se ver ishima sha a nan ser nana kura se? Ka or u Yosua man Kalebu kpa yange ve ver ishima sha a na sha ayange a Mose la. Fese je er i due a Mbaiserael ken Igipiti kera la, ikyurior ne wa iyol kegh a kegh u nyôron ken Kanaan, Tar u Ityendezwa la. Nahan i tindi iorov pue kar uhar sha u ve za gba mker ken tar la, man ayange nga karen 40 yô, ior mba i tindi ve la za hide a ibaver. Lu Yosua man Kalebu tseegh ve ôr kwagh u dedoo u tesen ér Mbaiserael vea hemba tar u Kanaan ye. Mbagenev mbara cii lumun ér tar la doo tsô, kpa ve gema ve kaa ér: “Mba ve tem ken tar la, ka ior mba ageev, agar kpaa i maa a gir, a kehe kpishi . . . Se fatyô u nôngon ityav a ior mbara ga, gadia ve hemba se agee.”—Numeri 13:27, 28, 31.
4 Mbaiserael yange ve kegh ato sha kwagh u mbamkerev mba pue mbara yange ve ôr la, nahan ve nyôr mciem, je yô, ve gba zan Mose ivever iyol. Ken masejime yô, Yosua man Kalebu ôr kwagh sha ishima ve i môm, kaa ér: “Tar u se zende ken u sha u nengen u mker la, ka tar u doon kpishi. Aluer i doo TER a vese yô, Una nyôr a vese ken tar la, Una na se u; ka tar u atumbabua man iyough ve dumbur ken u. Ka mhendan tsô, de hendan nen a TER ga ye, de cie nen ior i tar la kpaa ga.” (Numeri 14:6-9) Nahan je kpa, Mbaiserael kegh ato ga, sha nahan yô, i na ve ian i nyôron ken Tar u Ityendezwa sha shighe la ga.
5. Hii nan ve Yosua man Kalebu yange ve na ibaver i dedoo?
5 Hii nan ve Yosua man Kalebu yange ve hide a ibaver i dedoo, kpa mbamkerev mba pue mbara yô hide a ibaver i bo? Ve mba pue kar uhar mban cii yange ve nenge a agar a taver ne shi ve nenge er akuraior la lu aa ageegh yô. Man mbamkerev mba pue mbara yange ve kaa shami zum u ve kaa ér Iserael ngu a tahav kuma mbu una hemba tar ne ga la. Yosua man Kalebu kpa yange ve fa kwagh ne nahan. Nahan kpa, mnenge u mbamkerev mba pue mbara yange ve lu a mi sha kwagh ne yange lu mnenge u or uumace. Kpa Yosua man Kalebu yô, ve suur sha Yehova. Yange ve nenge akaaeren a na aa ageegh ken Igipiti man kwagh u yange er shin Zegemnger u Nyian man hen kpe Uwoogh u Senai la. Rahabi ti u yange lu ken Yeriko la yô, m-ongo u yange va ungwa akaa ne ken ato er upuembaanyomov kar imôngo ken masejime la tseegh kpa, yange mgbegha un, nahan á wa uma na ikyo ga sha ci u ior mba Yehova! (Yosua 2:1-24; 6:22-25) Yosua man Kalebu, ve mba yange ve nenge akaaeren aa ageegh a Yehova sha ashe a ve ne, ve lu a vangertiôr ér Aôndo una za hemen u nôngon kwagh sha ci u ior nav. Yange anyom nga karen akunduahar yô, vangertiôr u ve lu a mi la kure vough zum u Yosua hemen kov u he u Mbaiserael ve̱ zende angahar ve̱ nyôr ken Kanaan ve hemba tar la cii la.
Er i Hii Ve i Doo u Se Suur sha Yehova a Ishima Yase Cii La
6. Hii nan ve Mbakristu ve tagher ishigh a ameen ainge yumu, man ka an i doo u vea suur sha a nan?
6 Ken “ashighe a ican” a a taver ne, se kpa se tagher a mbaihyomov mba ve hembe se agee yô, di er Mbaiserael nahan. (2 Timoteu 3:1) Se mba tagher ishigh a ameen sha kwagh u aeren a vough shi se mba tagher a ameen a ken jijingi, man sha ashighe agen je yô, ka se tagher a ameen a sha akaa a iyolough kpaa. Er ameen ne a dugh hen Satan Diabolo, un u a hembe uumace tahav la yô, se fatyô u hendan a ameen ne se ayol a ase tseegh ga. (Mbaefese 6:12; 1 Yohane 5:19) Nahan yô, ka han se fatyô u keren iwasene? Orjighjigh ugen u sha ayange a tsuaa la yange er msen hen Yehova kaa ér: “Mba ve fe iti You yô, vea suur sha a We.” (Pasalmi 9:10) Aluer se fa Yehova sha mimi shi se kav kwagh u a lu inja i iti na yô, se suur sha a na a ishima yase cii er Yosua man Kalebu kpa yange ve er nahan.—Yohane 17:3.
7, 8. (a) Ka nena igbetar i ne se atôakyaa a se suur sha Yehova? (b) Ka atôakyaa a nyi Bibilo i ne se aa se suur sha Yehova?
7 Hii nan ve i doo u se suur sha Yehova? Môm ken kwagh u yange na ve Yosua man Kalebu ve suur sha Yehova yô, lu akaa a ageegh a yange ve nenge sha ashe a ve la. Se kpaa kape se nenge aa akaa a na aa ageegh je la. Ikyav i tesen yô, nenge akaa a igbetar a Yehova a gbe ne, kua sha won jimin cii man azuku-asan ubiliôn imôngo ne. Akaa a lun aa agee tsung aa a lu sha ikyev i Yehova ne cii tese ér sha kpôô yô, ka un a lu Uhembanagee cii ye. Zum u se lu henen kwagh sha akaa a kpilighyol a igbetar yô, ka a inja u se lumun a kwagh u Yobu a er sha Yehova ne, wener: “Ka an nana yange Unu? Ka an nana pine Un er: Ka nyi U eren ne?” (Yobu 9:12) Sha mimi yô, aluer Yehova ngu a vese yô, sha won jimin cii se kera lu a mciem ma gban di cian ma or tsô la ga.—Mbaromanu 8:31.
8 Shi hen ase sha kwagh u Bibilo i i̱ lu Mkaanem ma Yehova la. Takerada u ú lu imbor i kwaghfan u Aôndo, imbor i ia kar kera mayange ga ne, ngu a tahav mbu wasen se u hemban aeren a bo, nahan geman uuma asev eren akaa aa a lu sha ishima i Yehova la. (Mbaheberu 4:12) Ka ken Bibilo se hingir u va fan Yehova sha iti shi fan inja i iti na la kpaa ye. (Ekesodu 3:14) Se kav ser Yehova una fatyô u hingir kwagh u á soo u hingir cii—inja er Ter u lun a dooshima shin Orjir u perapera, shin Orutya u hemban ityav nahan—sha er una kure mbaawashima nav yô. Shi se nenge er hanma shighe mkaanem nav ka ma kure shami vough yô. Er se lu henen Mkaanem ma Aôndo la, ka se hingir u ôron kwagh er orpasalmi kpa yange ôr nahan, ser: “M suur sha mkaanem Ou.”—Pasalmi 119:42.
9. Naagh ku ipaa man mnder u yange i nder Yesu shin ku la taver msuur u se suur sha Yehova la nena?
9 Naagh ku ipaa la kpaa, ka ityôkyaa igen i se suur sha Yehova yô. (Mateu 20:28) Ka kwagh u doon kpishi er Aôndo yange tindi Wan na sha u a va kpe a paa se nahan! Man sha mimi yô, naagh ku ipaa ne ku a tahav kpishi. Ku cir asorabo a hanma orumace cii u nan gem ishima nan hidi hen Yehova a ishima i mimi yô. (Yohane 3:16; Mbaheberu 6:10; 1 Yohane 4:16, 19) Môm ken kwagh u yange i er sha u nan ipaa la yô lu mnder u i nder Yesu shin ku la. Ivande i ior uderi imôngo yange ve nenge sha ashe a ve ne shi ka ityôkyaa i ia na se suur sha Yehova yô. Kwagh ne ka ibumun i tesen ér ishimaverenkeghen yase ia kure keng abunde ga.—Aerenakaa 17:31; Mbaromanu 5:5; 1 Mbakorinte 15:3-8.
10. Ka atôakaa a nyi se ayol a ase se lu a mi a suur sha Yehova?
10 Ka atôakyaa agenegh a a ne ve i lu kwagh u se fatyô u suur sha Yehova shi i doo u se suur sha a na keng je ne. Atôakyaa agen kpa nga kpishi je, man agen je yô ka aa se lu a mi se ayol a ase yô. Ikyav i tesen yô, ka se tagher a mbamlu mba taver kpishi sha ashighe ashighe ken uuma asev. Er ka sea ker gbendatesen u Yehova sha u nôngon a mbamtaver mban yô, ka se nenge er gbendatesen na la u lu a inja yô. (Yakobu 1:5-8) Aluer se mba haren sha Yehova ken akaaeren a ase a sha ayange ayange seer a seer, man se nenge a akaa a doon aa a dugh ker la yô, kwagh ne una na se hemba suur sha a na kpaa cii.
Davidi Yange Suur sha Yehova
11. Ka akaa a nyi yange Davidi tagher a mi kpa suur sha Yehova?
11 Davidi u ken Iserael u sha ayange a ngise la lu or u yange suur sha Yehova yô. Tor Saulu lu iyongo a Davidi tsung je, lu keren un a ku, shi Davidi yange tagher a ikyumutya i Mbafiliti i yange i lu nôngon ér ia ngohol tar u Iserael la kpaa. Nahan kpa, yange war akaa ne cii shi hemba á kpaa. Er nan ve yange hemba? Davidi iyol na pase ér: “TER ka iwanger yam man myom wam kpaa, ka an je me cia? TER ka agee a uma wam, ka an je nana wam mciem iyolo?” (Pasalmi 27:1) Se kpaa aluer se suur sha Yehova nahan yô, se hemba.
12, 13. Ka nan yange Davidi tese ér doo u se suur sha Yehova aluer mbaahendanev yar tom a nombor ve u hendan kwagh a vese je kpaa?
12 Davidi yange er msen sha shighe ugen la kaa ér: “Ungwa imo yam er m vaan yô, Aôndo; kura uma wam sha mcieryol u orihom. Yerem sha mhen u ken myer, u mbaerenkwaghbo kua sha mkohol u mbaerenafer la; mba ve hor nombor ve er sanker yô, ve hôn avaan a ve—ka kwaghôron u bo je la—sha er vea ker or u jighilii ken myer.” (Pasalmi 64:1-4) Se fatyô u fan kwagh u yange na ve Davidi nger mkaanem man jighilii ga. Kpa se fa ser nyian ne kpaa, mbaahendanev “hor nombor ve er sanker yô,” ve tôô kwaghôron hingir ve ikyagh ki uitya. Ve tôô “avaan” a kwaghôron u sha zwa shin ngeren mba shín takerada mba sha sendetyo ve “ker” Mbakristu mba ve lu jighilii a acôghol shio la. Kanyi ia er aluer se suur sha Yehova je se tenger ga yôô?
13 Davidi shi za hemen kaa ér: “Aôndo Una ker ve ivaan; á bura ve sha ivaan fefa je. Kape á er ve, vea nôngo gbev ne, nombor ve je kpaa u hendan a ve; . . . Orperapera una ember ken TER, una yer ken a Na.” (Pasalmi 64:7-10) Een, shin er mbaihyomov ka ve hor iniombor ve sha u hendan a vese nahan kpa, ken masejime yô, ‘iniombor ve ka i hendan a ve.’ Yehova ngu a gema akaa nahan se due iyol ishô, sha er mba ve suur sha a na la vea ember yô.
Hesekia Yange Suur sha Aôndo Lu Gbilin Ga
14. (a) Ka zayol u vesen u nyi yange Hesekia tagher a mi kpa suur sha Yehova heregh? (b) Hesekia yange tese wener un na mbaaie mba Mbashiria mbara jighjigh ga nena?
14 Tor Hesekia kpaa lu orgen u yange suur sha Yehova kpa va un ahenge ga yô. Zum u Hesekia lu tor la, ikyumutya i ageegh i Mbaashiria va anger Yerusalem. Ikyumutya la yange i hemba akuraior agen kpishi je. Yange ve ngohol agar a Yuda agen cica cii mase shin Yerusalem tseegh, nahan Senakeribi ta ave vanger wener gar ne kpa una ngohol un kpee a bunde ga. Yange ôr sha ikyev i Rabeshake—vough—nahan wener, aluer mba suur sha Igipiti ér a wase ve yô, mba suur ka gbilin tsô. Nahan kpa, yange gema kaa wener: “Aôndo wou u u suur sha a Na la, A̱ de tsughun we kaan er, á na Yerusalem sha ikev i tor u Ashiria ga ze.” (Yesaia 37:10) Kpa, Hesekia yange fa wener Yehova una fatyô u tsughun un ga. Nahan á er msen, á kaa wener: “TERE, Aôndo wase, shi yima se sha ikev na, ityartor i sha won i̱ fa er We u lu TER tswen yô.” (Yesaia 37:20) Yehova yange ungwa msen u Hesekia la. Ken tugh môm tseegh, ortyom wua ushoja Mbaashiria iorov 185,000. Í war Yerusalem, shi Senakeribi kpaa yange due ken tar u Yuda kera. Mba yange ve ungwa kwagh u za hemen ne cii hingir u fan er Yehova a hembe cii yô.
15. Kanyi kwagh tseegh ia wase se u wan ago keghen nyityô mlu u sha ican u alaghga se nyôr ker ken tar u or fe kwagh u kper ga nee?
15 Kape se kpa se lu ken uitya nyian er Hesekia je la. Se yô, ka ityav mbi ken jijingi se lu nôngon ye. Nahan kpa, er se lu mbautyaav mba ken jijingi yô, gba u se lu a ayom a uitya sha er se war yô. Gba u se ver ishima ser mba sôôn tan num sha a vese, nahan se wa iyol se kegh a kegh sha er se fatyô u nôngon kwagh yô. (Mbaefese 6:11, 12, 17) Ken tar u or fe kwagh u kper ga ne, akaa a fatyô u geman ken tugh môm. Ayôôso a fatyô u hiin kpoo. Ityar i í fe í ér ngi a zayol sha kwaghaôndo ga je kpa, ia fatyô u hingir ityar i lun a zayol sha kwagh u kwaghaôndo. Saa se kpa se wa ago iyol di er Hesekia nahan, se suur sha Yehova se tenger mayange ga ve se tese ser se wa iyol se kegh a kegh nyityô kwagh i alaghga ia er cii ye.
U Suur sha Yehova la Inja Na Ér Nyi?
16, 17. Ka se tese ser se suur sha Yehova nena?
16 U suur sha Yehova la ka kwagh u ôron sha zwa tseegh tsô ga. Kwagh ne wa ishima yase kpa ker, shi gba u se tese kwagh ne sha ieren yase kpaa. Aluer se suur sha Yehova yô, Bibilo i i̱ lu Mkaanem nav la kpaa se har sha i̱ a ishima i môm. Se ôron i̱ hanma sev, shi se gbidyen kwar sha kwagh u i̱ ôr yô, shi se dondon gbendatesen u i̱ ken uuma asev kpaa. (Pasalmi 119:105) Shi u suur sha Yehova la kua u suur sha tahav mbu icighan jijingi la kpaa. Sha iwasen i icighan jijingi yô, se fatyô u umen atam a doon Yehova, shi se fatyô u hemban aeren a bo aa a we vande ken vese la. (1 Mbakorinte 6:11; Mbagalatia 5:22-24) Nahan, sha iwasen i icighan jijingi yô, ior kpishi de taav u man shin icimbiv mbi bov mbi man. Mbagenev yô, de u eren uma u ijimbagh. Een, aluer se suur sha Yehova yô, se har sha tahav nav, a lu mbu asev ga.—Mbaefese 3:14-18.
17 Heela tseegh ga, u suur sha Yehova la inja na yô, ka u suur sha mba á we ve tom sha ikyev la. Ikyav i tesen yô, Yehova sôr ian ver sha u “wanakiriki u jighjigh man u fan kwagh” la á nengen sha akaa a Tartor a shin tar ne. (Mateu 24:45-47) Se mba nôngon ser se er kwagh sha tseeneke wase ga, shi se mba eren kwagh a wanakiriki u jighjigh la sha ityough ki taver ga, gadia se lumun a mserakaa u Yehova a ver ne. Heela tseegh ga, sha kwagh u apostoli Paulu a er yô, mbatamen mba ve eren tom ken atôônanongo a Kristu a hen ityônya la kpaa ka icighan jijingi a ver ve ye. (Aerenakaa 20:28) Aluer se mba a ijoughave sha mserakaa u i veren mbatamen ne yô, sha ingin ne kpaa, se tese ser se suur sha Yehova.—Mbaheberu 13:17.
Dondo Ikyav i Paulu La
18. Mbakristu ka ve dondo ikyav i Paulu nyian ne nena, kpa ka nyi kwagh ve gem ve suur sha mi ga?
18 Apostoli Paulu yange tagher a mbamzeyol kpishi ken tom na di er se kpa se tagher a mi nahan. Sha ayange a na la i sende Mbakristu ityough a mbautahav, nahan ashighe agen yô yange á nôngo á sôr sendetyo ne shin á tim tom u pasenkwagh ne sha tindi kpaa. (Aerenakaa 28:19-22; Mbafilipi 1:7) Nyian ne kpaa, Mbakristu mba dondon ikyav na ne. Ape se fetyô yô, ka se yar tom a igbenda i se lu a mi yô, se ta mbagenev iwanger sha kwagh u tom wase ne. Shi ka se nôngo ser se palegh loho u dedoo iyol shi se tim ú sha tindi kpaa. Nahan kpa se mba tee ishima yase cii se mba suur sha uiniôngon mban ne ga, sha ci u se nenge ser ka sha u hemban ajir shin nôngon ser i ôr kwagh wase sha gbenda u dedoo la man ve se za ikyura shin se gba ijime ga. Kpa ka sha Yehova se suur ye. Se umbur ishimataver i yange taver Iserael u sha ayange a ngise la kaa ér: “Ka sha u hiden shi memen man né war ye, ka sha mtem u bem bem man jighjigh u nan, agee a en aa lu ye” la.—Yesaia 30:15.
19. Msuur u anmgbianev asev ve suur sha Yehova zum u i tôvon ve a ican la ka gbilin ga nena?
19 Sha ashighe agen ken ijime ken shighe wase u ainge ne, i cir tom wase shin i ver mbamyange sha ú ken ityar i ken Ityoughkitaregh man Ityôtar i Yuropa man avegher agen ken Ashia man Afrika kua ken ityar igen ken Imbusutariyan kua Imbusutarimese i Amerika. Kwagh ne tese ér se suur sha Yehova gbilin gbilin shinii? Ei. Shin er ashighe agen ngu a na ian tôvacan u vihin tsung a va sha ci u ma ityôkyaa i dedoo nahan kpa, Yehova er kwagh sha dooshima sha u taver mba i lu tôvon ve a ican la. Mbakristu kpishi zua a iti i dedoo sha jighjigh u ve ne Aôndo shi ve suur sha a na sha ashighe a i lu tôvon ve a ican la.
20. Shin er i ne se ian sha tindi ken ityar igen nahan kpa, ka sha akaa a nyi nahan mayange je se hide ijime ga?
20 Sha vegher ugen di yô, ken ityar igen kpishi i na se ian sha tindi, man ashighe agen mbaabaver ka ve ôr kwagh sha iyol yase u dedoo. Kwagh ne ka kwagh u doon se kpen kpen, shi se fa er ingin ne kpa i lu u kuren awashima u Yehova yô. Se mba yaren tom a iveren i á ne se se lu a ian gbar gbar ne sha u keren mtsera wase ga, kpa ka u civir Yehova ken igbar man a ishima yase cii. Nahan cii kpa, mayange je se fatyô u eren kwagh u una tese ér se tile paleghaa ga ze, shin se mba hiden ijime sha tom wase u pasen kwagh, shin sha ma gbenda ugen ken mcivir wase u se civir Yehova la, sha ci u se soo u doon ityough a mbautahav yum ga. Se mba sha ikyev i Tartor u Mesiya la, shi se mba ken vegher u hementor u Yehova la taveraa je. Ishimaverenkeghen yase har sha tar u ungun ne ga, kpa ka tar u he la, man a lu Tartor u sha u Mesiya la tseegh ua lu gomoti u una hemen tar jimin cii ye. Ubom shin ikyav mbi utyaav mbi keren sha kwavaôndo shin aluer i ta uzege mba bom mba bughur yemen ica hiinii je kpaa vea fatyô u tenger a gomoti la shin yôhôr un ape a lu sha la ga. A fatyô timin ú mayange ga, shi ua er kwagh u Yehova a we ishima yô.—Daniel 2:44; Mbaheberu 12:28; Mpase 6:2.
21. Ka gbenda u nyi se̱ kange ishima ser se dondoo?
21 Paulu kaa wener: “Se yô, se mba mbahirenjime sha u za saan ishe ga, kpa se mba mbananjighjigh sha er uma una war yô.” (Mbaheberu 10:39) Nahan yô, se cii se civir nen Yehova sha jighjigh zan zan mkur je. Se mba a hanma ityôkyaa cii i suur sha Yehova hegen ne man zan zan gbem sha won je.—Pasalmi 37:3; 125:1.
Ú Hen Nyi Kwagha?
• Er nan ve Yosua man Kalebu yange ve hide a ibaver i dedoo?
• Ka atôakaa a nyi a ne ve i gbe u se suur sha Yehova a ishima i mômô?
• U suur sha Yehova la inja na yô ér nyi?
• Er se suur sha Yehova yô, se kange ishima ser se er nyi kwagha?
[Study Questions]
[Picture on page 27]
Er nan ve Yosua man Kalebu yange ve hide a ibaver i dedoo?
[Pictures on page 28]
Igbetar na se ityôkyaa i vesen i suur sha Yehova
[Credit Line]
Ufoto mba utar mban cii: Courtesy of Anglo-Australian Observatory, photograph by David Malin
[Picture on page 30]
U suur sha Yehova la inja na yô, ka u se suur sha mba á we ve tom sha ikyev la