Nôngo U Nengen Mbagenev Er Yehova Á Nengen Ve La

“Mnenge u TER ngu er mnenge u or nahan ga.”—1 SAMUEL 16:7.

1, 2. Mnenge u Yehova nenge Eliabi la yange kaha kposo a u Samuel nena, man kwagh ne tese se nyi?

 KEN derianyom u sha 11 C.S.W. la, Yehova tindi profeti Samuel ityom i ken myer ne. Á kaa a profeti la ér á za ken ya u orgen u i yilan iti na ér Yese la, a za shighe wan u Yese ugen mkurem sha er una lu tor u Iserael u ken hemen yô. Zum u Samuel nengen a Eliabi, waniunda u Yese yô, á kaa ken ishima na ér un zua a zua a or u Aôndo a shighe nan mkurem la je ve. Kpa Yehova kaa a na wener: “De kenger mluyol na ga, shin ityaven na kpaa ga; gadia A kumam ga, gadia mnenge u TER ngu er mnenge u or nahan ga; gadia or nengen mluashe u ken won, kpa TER yô, nengen ken ishima.” (1 Samuel 16:6, 7) Yange Samuel nenge Eliabi er Yehova nenge un la ga. *

² Nenge i lu ican ga u uumace tsughun ayol a ve sha mnenge u ve nengen mbagenev la sha wono! Sha vegher ugen yô, alaghga sha mlu u ashee yô, ior mbagenev vea doo ashe, kpa aeren a ve yô aa vihi kpishi. Gema ken vegher ugen yô, alaghga ierkwagh i mbagen ia vihi se ishima tsung nahan hanma kwagh u vea er cii kpaa una doo se ishima ga.

3, 4. (a) Aluer iyongo gba hen atô u Mbakristu uhar yô, kanyi kwagh i doo u hanma ve nana ker gbenda sha afatyô u nan cii u erene? (b) Kanyi mbampin i doo u se pine ayol a ase shighe u se lu eren ayôôso kpoghuloo a or u nan jighjigh avese a imôngo?

³ Se fatyô u zuan a mbamzeyol zum u se lu kuren kwagh sha iyol i mbagenev kpase kpase yô—man ior mba se fe ve ica igbe je kpa kwagh a fatyô u lun nahan. Alaghga ú er ayôôso vea Orkristu u yange ne lamen sha to yô. Ú soo u himen iyongo la kpa? Kanyi ia wase ú ve u kure kwagh nee?

⁴ Er nan ve ú gbidye kwar dông ú nenge aeren a dedoo a anmgbian wou u nomso shin u kwase u ken Kristu ne ga? Er kwagh ne sha u nengen sha mkaanem ma Yesu la, ma kaa ér: “Ma or nana fatyô u gban van her a mo ga, saa Ter u A tindim la, Una urugh nan.” (Yohane 6:44) Nahan pine iyol you wer: ‘Hii nan ve Yehova á urugh or ne á ze a nan hen Wan Naa? Or shon nan ngu a aeren a dedoo a nyi? M nengen aeren a or shon ne dang shin m nengen á mer nga a̱ ityôkyaa ga? Hii nan jim ve yange se lu ijende? Kanyi yange i urugh mo i va a mo ikyua hen or ne jimi?’ Sha hiihii la, alaghga a taver we kpishi u henen sha aeren a dedoo a nan la, hemban je yô, aluer ú ngu a imorshima a nan yô. Nahan kpa, ka gbenda u hange hange u ú lu u sôron  iyongo i yange ne gba je ne. U tesen ikyav er á er kwagh ne yô, de se nenge nen sha aeren a dedoo a iorov uhar mba ashighe agen ka i nenge ve ér yange ve er kwagh sha mimi ga yô. Ior mban yô, ka profeti Yona man apostoli Peteru.

U Timen sha Kwagh u Yona sha Mimi

5. Kanyi ityom yange i tindi Yona man yange gema er di nena?

⁵ Yona er tom u profeti sha ayange a Tor Yerobiam u sha uhar, wan u Yoashi lu tor u tartor u Iserael u ken imbusutarimese la. (2 Utor 14:23-25) Tsô iyange igen yô, Yehova kaa a Yona ér á mough ken Iserael a yem ken gar u Nineve, gartamen u Ashiria, u lu Zegetartor u hemban agee la. Ér á za er nyi? Ér á za ôr ior mba ken gar la loho ér mba va timin zegegar ve la. (Yona 1:1, 2) U yange Yona ma za ityom i Aôndo la yô, orti yevese sha ishigh nagh kera! Á yem a za nyôr tso u yemen ken Tarshishi, u a lu ica fiiniin a Nineve la.—Yona 1:3.

6. Er nan ve yange Yehova tsua Yona tindi ken Nineve?

⁶ Kanyi ka i va ú ken ishima shighe u ka wea hen sha kwagh u Yona? Ka ú hen wer yange lu profeti u hembanato? Aluer ú time sha kwagh na tsembelee ga yô alaghga ú hen wer yange lu profeti u hembanato. Kpa Aôndo yange tsua Yona ér a lu profeti sha ci u á hembaato yum shinii? Mayange ga! Yona yange una lu a aeren a dedoo keng. Time ase sha tom na u profeti la.

7. Ka ken mbamlu mba nyi yange Yona lu eren Yehova tom ken Iserael, man mfe u fan kwagh ne una bende a mnenge u ú nengen un la nena?

⁷ Jighilii yô, yange Yona er tom sha mimi na cii ken Iserael, haregh u kwagh môm kpa been un kwagh cuku cuku ga la. Profeti Amoshi u ngise lu sha shighe shon u Yona kpa lu la ôr kwagh u Mbaiserael mba sha a yange la kaa wener yange ve lu ior mba uyôughyôughmbaakaav doo ve ishima kpishi yô. * Aferakaa lu eren ken tar la, kpa kwagh gba Mbaiserael sha mi ga kuaa je. (Amoshi 3:13-15; 4:4; 6:4-6) Nahan kpa, Yona gba uwer u eren tom na u pasen ve kwagh la ga.  Aluer ú ngu or u pasen loho u dedoo yô, ú fa er i taver kpishi u lamen a ior mba mlu ve a kuma ve shi kwagh a gbe ve sha mkaanem ma Aôndo ga yô. Sha nahan yô, se nguren ôron kwagh sha mbamyina mba Yona yô, de se umbur nen jighjigh na u nan man ishimawan na i yange lu a mi shighe u lu pasen kwagh hen Mbaiserael mba banen a jighjigh la kpaa.

8. Ka atsan a nyi lu keghen profeti u Iserael ken gar u Ninevee?

⁸ Ityom i zan ken gar u Nineve la yange i lu ityom i ican kpen kpen. Gba u Yona á zende angahar a kuma ukilomita 800 ve una za nyôr ken gar la ye, lu gôgô zende u una tôô un a kuma uwer jimin sha gbenda yô. Yona á za nyôron a nyôr je tsô, una hii u pasen loho u i tindi un hen Mbaashiria, mba i fa ve sha tu vihin la. Yange vea kôr ior ikpan ken uitya yô, ve na ve ican je i doo iyol ga. Yange ve ta ihagh e̱r ve ve lu utswambaiorov yô. Kape i lu ve i kera lu kwagh u kpilighyol er i yer gar u Nineve la ér “gar u awambe” ga je ne!—Nahum 3:1, 7.

9. Ka ieren i nyi yange Yona tese shighe u zegeuraahumbe anger mbatsoovo?

⁹ Er Yona soo u zan ityom i Yehova la ga yô, á za nyôr tso u una yem a na ica a ijiir i í tindi un la yô. Nahan kpa, Yehova gema ijime a profeti na ne ga, shi tom la kpa gema u na orgen ga. Kpaa, Yehova ker gbenda u una tese Yona a fa e̱r ityom la i lu kwagh u numben sha mi ga yô. Aôndo tindi zegeuraahumbe sha zegemnger la. Nahan agôndoamnger gba daase a tso u Yona nyôr la. Ior mba ishôô lu nôngon u timin sha ci u Yona! (Yona 1:4) Tsô, Yona á er nena? Er Yona soo ér ior mba ve lu shin tso a na imôngo la ve kpe sha ci na ga yô, á kaa a ve wener: “Tôôm, gbihim nen shin zegemnger, tsô zegemnger una tile ne ving.” (Yona 1:12) Yange Yona lu a ityôkyaa i môm i henen ér á yima un shin zegemnger la sha shighe u mbatsoov mase gbihin un shin mnger la ga. (Yona 1:15) Kpa, Yona lumun u kpen sha e̱r ior mba shin tso mbara vea saa ku ga yô. Sé nenge nahan ierenkwagh i Yona er heen ne i̱ tese ieren i ishimataver man ishima i legh legh man dooshima ga he?

10. Kanyi yange i er zum u Yehova hide shi kimbir tindin Yona ityom laa?

¹⁰ Ken masejime yô, Yehova yima Yona. Aeren a Yona mase eren la tese ér á kera kuma u eren Aôndo tom sha won mayange ga shinii? Ei, Yehova zungwe profeti ne mhôônom shi tese un dooshima sha u hiden tindin un ityom i yange vande tindin un ér a za pase ior i Nineve loho la. Shighe u Yona za nyer ken gar u Nineve yô, á gba pasen ior i ken gar shon la loho aa ishima i taver, lu kaan a ve wener ieren ve i bo la ar a Aôndo shi pase kpaa wener á lu timin gar ve la ken atô u ayange 40. (Yona 1:4) Ior mba ken gar u Nineve mba ongo loho u Yona la yô, ve gema ishima sha kwaghbo ve la, nahan i kera tim gar ve la ga.

11. Kanyi i tese ér Yona yange zua a kwaghfana?

¹¹ Nahan kpa mnenge u Yona lu ken kpe her tsô. Yehova tese Yona ikyav kwagh ken igbar sha u wasen un sha ishima i wan ér á fa wener Un nengen kwagh sha ashe tseegh ga. Un nengen ka kough ken ishima. (Yona 4:5-11) Ikyav i tesen ér Yona yange zua a kwaghfan la ngi ken takerada u un iyolna yange nger u lu ken Bibilo la. Ishima i lu a mi u ngeren mbamyina nav sha gbenda u van ahenge vindi vindi la tese ikyav ér sha mimi yô, yange hide a iyol na ijime. Aluer ú tavershima ga yô, ú fatyô u lumun ibo sha kwagh ga.

12. (a) Se fa ser Yesu nengen ior sha gbenda u Yehova kpa a nengen ve la nena? (b) Mba taver se ishima ér se nengen ior mba se pasen ve loho u dedoo la nan? (Nenge ken akwati 12)

¹² Uderimbaanyomov mba karen yô, Yesu Kristu ter kwagh u yange er Yona la sha gbenda u dedoo. Yange kaa wener: “Gadia er Yona lu ken iyav mbu zegeishu ayange atar man aime atar nahan, kape Wan u or kpaa Una tsa shin semanyaagh ayange atar man aime atar je la.” (Mateu 12:40) Yange á va nderen Yona shin ku yô, una kav e̱r Yesu lu kar shighe u Un lu shin war la sha shighe u un Yona kera lu eren tom u  profeti ken uma na ga la nahan. Se mba a iember u eren Aôndo u̱ a kenden ior mbashiren un tom shighe u ve nenge gbeev la ga he? Orpasalmi nger wener: “Er mhôônom ka ma kôr ter a ônov nahan, kape TER kpaa mhôônom ma ker Un a mba ve cie Un la. Gadia Un yô, A fa mlu wase, A umbur er se lu vuulevu je yô.” (Pasalmi 103:13, 14) U ôron kwagh sha mimi yô, “vuulevu” —u ú kough ior mba ainge mba ve lu a isholibo iyol ne—ua fatyô u eren akaa a vesen sha iwasen i cighan jijingi u Aôndo la!

U Nengen Peteru sha Gbenda u Vough

13. Ka aeren a Peteru a nyi ú umburuu, kpa er nan ve yange Yesu tsua un ér a lu apostoli?

¹³ Apostoli Peteru ka ikyav i sha uhar i se nenge sha mi tiônôô hegen yô. Aluer i pine ú ér ú ôr kwagh u Peteru nahan, kwagh u ú hii henen sha a na yô, á lu aeren anza er or u torough sha kwagh man or u ôron kwagh sha utaha, man or u moron iyol jim je kpaa ga he? Ashighe agen yô, Peteru yange á er amba aerenegh a ngara la je kpaa. Nahan kpa, Yesu yange ma tsua Peteru ér a lu môm ken mbaapostoli nav mba 12 la luun er mimi je yange Peteru lu or u eren kwagh torough torough man or u ôron kwagh sha utaha shin or u moron iyol yôô? (Luka 6:12-14) Kape yange i lu la ga! Yange kwagh gba Yesu sha mbamyina mba Peteru mban ga kpa á hemba nengen a aeren á na a dedoo la.

14. (a) Kanyi ia fatyô u lun ityôkyaa i yange i na ve Peteru ôron kwagh gbar gbar yumu? (b) Er nan ve i doo u se lu a iwuese ser Peteru yange pinen mbampin gbaan uwer ga?

¹⁴ Ashighe agen Peteru yange a hingir orshua u mbaapostoli mbagen mbara kpaa. Alaghga mbagenev vea nenge kwagh ne ér ka ikyav i iyolgengese. Kpa kwagh ngu nahan keng keng-nee? Ior mbagen kaa ér alaghga Peteru yange lu tamen a mbaapostoli mbagen mbara—alaghga je yô lu tamen a Yesu iyol na je kpaa. Aluer yange kwagh a lu nahan yô, kwagh ne una nôngo u pasen er i hii ve hanma shighe Peteru yange a vande lamen hiihii la. (Mateu 16:22) Nahan kpa, kwagh ugen ngu u se nenge sha mi yô. Peteru lu or u kwagh u ken jijingi gba un ishima yô. Isharen i seer zuan a mfe la yange i̱ mgbegha un u pinen mbampin kpishi. Mbampin nav mbara wase se. Yange Yesu ôr akaa a injaa kwa imôngo sha u nan mbamlumun sha mbampin mba Peteru mbara, man i koso akaa ne ken Bibilo. Ikyav i tesen yô, ka kwaghôron u Peteru yange na ve Yesu ter kwagh sha kwagh u “orkuranya u jighjigh” ye. (Luka 12:41-44) Shi hen sha mpin u Peteru yange pine la, wener: “Yô, nenge ase, se undu akaa cii, se dondo U, nahan ka nyi je sé va zua a mini?” Kwagh ne yange na Yesu er ityendezwa i nan ishimataver, ér: “Hanmô u nan undu uya shin anmgbianev mba nomso, shin mba kasev, shin ter, shin ngô, shin ônov, shin ishule sha ci u iti Yam yô, nana shi á zua a mi kwa akunduatar shi nana zua a uma u tsôron kpaa.”—Mateu 15:15; 18:21, 22; 19:27-29.

15. Er nan ve á fatyô u kaan ér Peteru yange hiden ijime sha kwagh ga?

¹⁵ Peteru yange lu a ieren i dedoo igen—yange tile sha jighjigh. Shighe u mbahenen kpishi undu Yesu sha ci u atesen a na agen taver ve u kaven yum yô, lu Peteru yange lam sha ci u mbaapostoli mba 12 mbara ye, á kaa wener: “Tere, ka hen an je shi sé zaa? Ka We U lu a  mkaanem ma uma u tsôron ye.” (Yohane 6:66-68) Nenge er kwaghôron la yange una kundu Yesu iyol ken ishima sha wono! Ken masejime u ikpelaior va sha u va kôron Ter la, mbaapostoli kpishi yevese. Nahan kpa, Peteru lu dondon ikpelaior la her ken ica zan zan kar za nyôron hen tembe ya u pristi u tamen. Ka ishimataver yange i za a na hen ijiir la ye, lu mciem ga. Er i lu tôvon Yesu la, Peteru za kohol Mbayuda mbagen mba ve lu tseen usu hen kpe usu u ú lu yeghen bam bam yô. Kpan u pristi u tamen ugen maa kav ishigh nagh shi wa un kwagh iyol ér un kpa ka a lu vea Yesu imôngo. Ka mimi, Peteru nyiman Ter na ve, kpa de se umbur nen ser ka mtil u Peteru yange tile sha jighjigh la man mgbe u kwagh u Yesu gba un ishima la lu na ve Peteru hingir u za nyôron hen bo ijiir la ye, ijiir i mbaapostoli kpishi fatyô u aren her ga la.—Yohane 18:15-27.

16. Se time sha aeren a Yona a dedoo kua Peteru la sha ci u nyi?

¹⁶ Aeren a Peteru a dedoo hemba ngeen aa mbamyina nav. Kape Yona kpa yange i lu je la. Di vough er se hemba nengen Yona man Peteru sha gbenda u dedoo er alaghga se vanden nengen ve la nahan, kape se sôr asema a ase sha er se nengen anmgbianev asev mba nomso man mbakasev mba ken jijingi mba se lu a ve ainge sha gbenda u dedoo je ne. U eren nahan la una na mtem wase á ve una hemba doon. Er nan ve i gbe u se er kwagh nahana?

U Yaren Tom a Kwaghwan la Nyian

17, 18. (a) Er nan ve ayôôso a fatyô u duen hen atô u Mbakristuu? (b) Ka kwaghwan u ken Bibilo u nyi una wase se u kuren ayôôso a mbananjighjigh a vese imôngoo?

¹⁷ Nomso man kasev man mbayev mba mlu u inyar ve man mba mfe takerada ve man mba kwavyolough ve u lu kposo kposo cii kohol zua mba civir Yehova ijiir i môm nyian. (Mpase 7:9, 10) Ka se nenge a ior mba lun anza wue wue ken tiônnongo u Kristu! Er se lu eren Aôndo tom imôngo yô, mzeyol a fatyô u lun sha ashighe agen.—Mbaromanu 12:10; Mbafilipi 2:3.

¹⁸ Er se fe mbamyina mba anmgbianev asev nahan kpa, se mba gem ishima se mba veren a ver sha ve je ga. Ka se nôngo sha u kaven Yehova, un u orpasalmi lu wa icam ter un la, wener: “TERE, aluer Wea we aferakaa iko yô, ka an ma nan til sha, Tere?” (Pasalmi 130:3) Aa u geman ishima yase cii haren sha aeren a ior aa alaghga a va va se a mpav la yô, ka se ‘keren akaa a nan bem man shi akaa a maan a maa ayol a ase sha mi la.’ (Mbaromanu 14:19) Ka se nôngo ser se kpa ma se lu a mnenge u Yehova a nengen ior la, se mba nengen mbamyina vev ga, ka se hemba veren ishima sha aeren a ve a dedoo la. Zum u ka sea er kwagh ne yô, kwagh ne ngu a wase se u ‘waan ishima a ayol a ase.’—Mbakolose 3:13.

19. Pase igbenda i Orkristu nana tôô sha u kuren mbamzeyol mba ve gbe hen atô ve la.

¹⁹ Kpa aluer kwagh u nzughul za va hen atô wase u se kan shio u kuren di ye? (Pasalmi 4:4) I lu nahan imba kwagh ne vande zuan we vea or u nan jighjigh a we imôngo vee? Er nan ve u ker gbenda u kuren kwagh shon ga? (Genese 32:13-15) Hiihii yô, er msen hen Yehova, sôn un wer a tese ú gbenda u ú kure kwagh shon yô. Nahan, ú luun a aeren a or la a dedoo ken ishima yô, za kohol nan a “ishima i legh legh i i lu a kwaghfan la.” (Yakobu 3:13) Pase nan wer ú soo wer ne hime iyongo la. Umbur kwaghwan u Aôndo la, á kaa ér: ‘Lu tsev tsev sha u ungwan kwagh kpa gema ngôôr a kwaghôron, ngôôr a iyugh kpaa.’ (Yakobu 1:19) Kwaghwan u “ngôôr a iyugh” la tese ér alaghga orgen la nana ôr kwagh shin nana er kwagh u nan we ishima vihin. Aluer kwagh er nahan yô, sôn Yehova wer a wase u ú kôr iyol you tsaha her gbang gbang. (Mbagalatia 5:22, 23) De anmgbian wou a ôr kwagh u á vihi un a we la, we gema ungwan a ungwa. Aluer wea lumun a hanma kwagh u nan lu ôron la ga je  kpaa, de tôndon nan kwagh sha zwa ga. Kwagh u nan lu ôron la alaghga una lu shami ga, kpa ka mnenge u nan di je la, nahan gba ape u ungwa a nan. Nôngo u lun a mnenge môm vea nan. Ngula wa u nengen iyol you sha mnenge u anmgbian wou nan lu nengen we la.—Anzaakaa 18:17.

20. Shighe u ne lu sôron mtem yô, ka igbenda igen i nyi nahan alaghga ia na ne hime iyongoo?

²⁰ Shighe u i gbe sha kwa wou u lamen yô, lam sha gbenda u dedoo. (Mbakolose 4:6) Pase anmgbian wou kwagh u á doo ken a nan yô. Zamber a nan sha ma kwagh u ú er u van a ayôôso la yô. Aluer kwagh la kure sha iniôngon you i hiden a iyol ijime i ú nenge wer kwagh la a kure la yô, wuese Yehova. Aluer kwagh la fatyô u kuren ga kpaa, shighe u ú lu keren aan agen a himen iyongo la, za hemen u sônon Yehova wer a tese ú gbenda.—Mbaromanu 12:18.

21. Kwagh u se time sha mi ne wase u ú nengen mbagenev er Yehova a nengen ve la nena?

²¹ Ior mba civir Yehova cii ve doo un ishima. Aa mbamyina asev cii kpa doo un u yaren tom a vese ken tom na. Er se lu seer u henen kwagh sha mnenge u á nengen mbagenev la nahan, mdoo u anmgbianev asev ve doo se ishima la una seer vesen a vese. Aluer mdoo u anmgbian u ken Kristu nan doo se ishima la ndôhôr je kpaa, se fatyô u hiden kenden dooshima la. Nenge iveren i se zua a mi aluer se kange ishima gbang gbang se nôngo sha u tesen ser se mba nengen mbagen sha gbenda u dedoo—een, se mba nengen ve mnenge u Yehova kpa a nengen ve la sha wono!

[Footnotes]

Ú Na Mlumun Wer Nyi?

• Yehova nengen mbamyina mba ior nav mbajighjigh nan?

• Ka aeren a Yona man Peteru a nyi nahan ú fatyô u terene?

• Ka mnenge u nyi u nengen anmgbianev ou mba ken Kristu?

[Study Questions]

[Box on page 12]

Hen sha Er Aôndo A Nengen Ior Mbagenev La

Er ú lu gbidyen kwar sha kwagh u Bibilo i̱ er sha kwagh u Yona la nahan, ú nenge a ityôkyaa i í gbe u ú hide ú nenge sha kwagh u ior mba ú pasen ve loho u dedoo hanma shighe la kpa? Alaghga vea lu inja er mlu ve kuma ve shin kwagh gba ve sha kwagh Aôndo ga, di er Mbaiserael nahan shin alaghga vea hendan a loho u Aôndo je kpaa. Nahan kpa, mba sha ishigh ki Yehova Aôndo nan? Mbagenev mba ve lu ashagbaior ken tar ungun ne je kpaa, alaghga yange sev a av nahan vea hide hen Yehova di vough er tor u ken Nineve u lu gema ishima sha kwaghpasen u Yona la nahan.—Yona 3:6, 7.

[Picture on page 9]

Ú nengen ior mbagenev er Yehova á nengen ve la kpa?

[Picture on pages 10, 11]

Yesu zua a kwagh u dedoo u ôron sha kwagh u yange er Yona la