Kanyi Yehova A Keren Hen Avese?
Kanyi Yehova A Keren Hen Avese?
“Ka nyi TER A keren her a we, saa u eren kwagh u mimi man u soon u zungwen mhôônom, man u hiden a iyol ijime er u zenden vea Aôndo wou la gaa?”—MIKA 6:8.
1, 2. Er nan ve alaghga iyol ia hingir u kpen ior mba civir Yehova mbagene, kpa kanyi kwagh ia wase ve?
VERA ka kwase Kristu u jighjigh, á kuma anyom 75 shi ngu uange kpaa. A kaa wener “ashighe agen ka m gbir ashe sha windou m nenge er anmgbianev av mba nomso man mba kasev ve lu pasen kwagh sha uya uya yô. Mliam ka ma haam ashe sha ci u ka i sarem ape mo kpa ma mlu vea ve kpa angev lumun ér m er Yehova tom ga.”
2 I gbe je ishima er u ker nahan vee? Een, se mba Yehova a doo se ishima cii ka i sar se u ma se zende ken iti na shi ma se eren akaa sha ishima na kpaa. Kpa aluer doo se iyol ga, shin se beeyol shin mbamzeyol mba hen tsombor cinge sha avese kpishi nahan, se er nena? Alaghga a lu se er kwagh ne tagher se u eren kwagh u i sar se ken ishima u eren ken mcivir u Aôndo la yô. Aluer mlu wase ngu nahan yô, u timen ken takerada u Mika ityough 6 man 7 la una na se ishimataver kpee a bunde ga. Ityouv mbin pase gbar gbar ér kwagh u Yehova a soo hen avese la taver gande ga, shi ka u ave ase aa fatyô u aren sha mi kpaa yô.
Gbenda u Yehova A Eren Kwagh a Ior Nav La
3. Yehova er a Mbaiserael mbahembanato mbara nena?
3 Hiihii yô, de se nenge ken Mika 6:3-5, nahan ver ishima nenge er Yehova a eren kwagh a ior nav yô. Umbur wer sha ayange a Mika la, Mbaiserael lu ior mba hembanato kpen kpen. Nahan je kpa, Yehova ôr kwagh a ve sha mhôôn, yila ve ér, “Ior Av.” A zamber a ve ér: “Ne ior Av, umbur nen.” Aa u yange ma ôr kwagh a ve sha tswam la yô, a nôngo ér una ôr kwagh i̱ kôr ve ken asema, nahan a pine ve ér: “Ka nyi M er ne?” Je yô á taver ve ishima ér ve̱ pase un ishima ve, a kaa ér, “kaam nen.”
4. Doo u ikyav i Aôndo a tese i mhôônom ma zungwen la ia bende avese nena?
4 Nenge imba ikyav i Yehova a ver sha ci wase cii ne sha wono! Á ôr kwagh a ior Mbaiserael man Yuda mbahembanato mba sha ayange a Mika la sha mhôôn a kaa ér “ior Av,” shi ôr kwagh a ve sha zamber kpaa. Yô, se kpaa se zungwe nen mba ve lu ken tiônnongo la mhôônom, shi se eren erdoo a ve kpaa. Sha mimi yô, alaghga mbagenev vea taver inja, shin vea vôr ken jijingi kpaa. Nahan je kpa aluer Yehova doo ve ishima yô, se soo u wasen ve shi zungwen ve mhôônom kpaa.
5. Ka atôakaa a vesen a nyi i er ken Mika 6:6, 7?
5 Se bugh nen ase ken Mika 6:6, 7 hegen. Mika pine mbampin ciligh ciligh, wener: “Ka nyi me va a mi sha ishigh ki TERE, me va gure sha ishigh ki Aôndo u Sha? M̱ va sha ishigh Nagh a iniav mbi nanden, agumabua a a kom inyom i mômôô? Á doo TER a anomaiyôngo udubuu? Shin uifi mba mkurev udubu puee? M̱ na waniunda wam sha ci u tindi wam u peren, tsombor wam sha ci u isholibo i uma wama?” Ei, á fatyô u eren kwagh u sha ishima i Yehova a ‘anomaiyôngo udubu, shin uifi mba mkurev udubu pue’ ga. Kpa kwagh ngu u̱ á er ve una lu sha ishima na yô. Kanyi kwagha?
Ka u Se Er Kwagh u Mimi Keng
6. Ka uicighan mbaakaav utar mba nyi i nger ken Mika 6:8?
6 Se fa kwagh u Yehova a keren hen a vese la ken Mika 6:8. Mika pine ér: “Tsô ka nyi TER A keren her a we, saa u eren kwagh u mimi man u soon u zungwen mhôônom, man u hiden a iyol ijime er u zenden vea Aôndo wou la gaa?” Akaa a atar ne bende sha mlu u i lu se ken ishima la man mhen wase man ieren yase kpaa. Ishima i mgbegha se ker u tesen aeren ne shi henen sha gbenda u se tese á la, man er se er ve se tese a ken igbar la. De se time ase nen sha akaa a atar ne vighe vighe.
7, 8. (a) Ikyav i “u eren kwagh u mimi” yô ér nyi? (b) Ka ajiraôron a sha mimi ga a nyi yange dumbur sha ayange a Mika laa?
7 “U eren kwagh u mimi” la inja na yô ka u eren kwagh u a lu u shami yô. Man gbenda u Aôndo a eren akaa la ka ú ú ver ikyav i ieren i mimi ye. Nahan cii kpa, ior mba sha ayange a Mika la yô, yange ve eren kwagh u mimi ga. Sha nyi igbenda? Nenge ase ken Mika 6:10. Ken mkur u ivur la, i ôr kwagh u mbakpengav í kaa ér mba karen akaa sha “ikaren u yinan,” inja na yô ka ikyaren u a kom sha ishe i ve we la ga je la. Ivur i sha 11 la i̱ seer ér mba yaren tom a “uikaren mba icughugh.” Sha kwagh u i nger ken ivur i sha 12 la yô, “nombor u ken zwa ve iv a icugh.” Uikyaren mba yinan man uikyaren mba icughugh man kwaghôron u aiegh, akaa ne cii yange dumbur ken kpengaeren u ken tar u sha ayange a Mika la.
8 Mimi ban ka ken kasua u eren tseegh ga. Kwagh ne dumbur ken atejir kpaa. Mika 7:3 tese ér, “ortaregh ka a sôn, man orjirigh kpaa ka a wa iyol sha u zuan a inyaregh ki ken myer.” Mba yamen ishô hen mbaajiriv sha inyar, sha er vea kure mbaishôôv ijir sha a nyighe yô. “Zegeor” shin or u nan lu aa tahav hen ijiir kpaa nan ngu uwegh ken akaabo shon ne. Jim yô, Mika kaa ér ortaregh man orjir man shagbaor, ve cii ve ‘cinge kwagh’ ayol a ve, shin ve zua ave mba eren aferakaa imôngo.
9. Ajiraôron a sha mimi ga a aferaior ôron la bende a Yuda man Iserael nena?
9 M-ban u mbahemenev mbaaferev mbara ve ban a ijirôron i sha mimi la bende a Yuda man Iserael cii. Mika 7:5 kaa ér m-ban u ijirôron i sha mimi la na yô or kera na or u nan we ndor a nan jighjigh ga, shin ijende kpa or kera suur sha nan ga, shin hen atô u nom man kwase u nan je kpa jighjigh u nan kera ngu ga. Ivur i sha 6 la i̱ kaa ér kwagh ne vihi akaa je yô, mba ve lu tsombor môm, amba er ônov a uter shin ônov mbakasev man ungô vev nahan je kpa, ve kera soo ayol a ve ga.
10. Imba er ijirôron i sha mimi i ban ainge yum ne nahan, Mbakristu mba we ikyo sha iyol ve nena?
10 Nyian di ye? Ka kwagh shon môm se lu nengen a mi gaa? Se kpa kape m-ban u ijirôron i sha mimi a kase se, kua m-ban u jighjigh u or nan orgen, man m-ban u icivir i nan orgen hen tsombor je la, di vough er sha ayange a Mika la kpa lu nahan. Nahan kpa se mba se lu civir Aôndo ken tar u perapera a ze ihyen yum ne yô, mayange se na ian ser jijingi u tar ne u a ban a perapera ne a̱ nyôr ken tiônnongo u Kristu ga. Kpa se tile sha aeren a mimi man a perapera, shi se eren akaa cii sha mimi ken uma wase u ayange ayange la. Sha mimi yô, se mba “zenden tsembelee sha akaa cii.” (Mbaheberu 13:18) Ú lumun wer sha u eren akaa sha mimi la, se zua a averen kpishi ken mzough u anmgbianev u a har sha mimi ne ga he?
Ior Mba Ve Ungwa “Imo i Ter” Nena?
11. Mika 7:12 ngu kuren nena?
11 Mika kaa ér, shin er akaa a vihi kpishi nahan cii kpa, ijirôron i sha mimi ia ar a ior wue wue. Profeti la tsengapasen wener a kohol ior “hii hen zegemnger zan zan za ar hen zegemnger, man hii sha uwo zan zan za ar sha uwo,” sha u ve kpa ve̱ hingir mbacivir Yehova yô. (Mika 7:12) Ken m-kur u masetyô u kwaghôron u profeti ne a lu kuren nyian ne, ka ior mba ken tar môm tseegh ve lu zuan a mtsera ken ijirôron i Aôndo i sangen a sange ga ne ga, kpa ka ior mba ken akuraior cii ve lu zuan a mtsera ne ye. (Yesaia 42:1) Kwagh ne ngu mimi nena?
12. Mba ungwan “imo i Ter” ainge nena?
12 Aluer u soo u zuan a mlumun yô, nenge sha mkaanem ma Mika vande ôron la. Mika 6:9 kaa ér ‘Imo i TER ngi yilan gar, or u nan lu a mfe u mimi nana cia iti You.’ Ior mba ken akuraior cii mba ongo “imo i Ter” sha ato ve jighilii nena, man kwagh la bende a ijirôron i sha mimi nena? Sha mimi yô, ior mba ongo imo i Aôndo ainge nahan ga. Nahan kpa, tom wase u pasen kwagh u se eren tar sha won cii ne ú na yô, hanma inja or ken akuraior cii nan ngu ungwan imo i Yehova. Kwagh ne na yô, mba ve ongo la mba “cian iti [i Aôndo]” shi civir un kpaa. Sha mimi yô, se mba mbayôôn angwe u Tartor sha gbashima man se mba eren kwagh ne sha mimi man sha dooshima kpaa. Ka sha mpase u se lu pasen hanma or iti i Aôndo se sangen a sange ga la man ve se lu “eren kwagh u mimi” ye.
Ka Hange Hange u Se Soon u Zungwen Mhôônom
13. Ka mkposo u nyi a lu hen atô u erdoo man dooshima?
13 U dondon yô, de se time sha kwagh u sha uhar u i ter ken Mika 6:8 la. Yehova ver ishima wener se “soon u zungwen mhôônom.” Ishemberti i ken zwa Heberu i í gem ér u “zungwen mhôônom” ne í gema i̱ ken zwa Tiv ér “erdoo.” Í pase inja i ishemberti i̱ “erdoo” ne ér ka “kwagh u í er a er a or sha dooshima, i ôr a ôr a nan sha zwa tseegh ga yô.” Erdoo kaha kposo a dooshima. Inja nena? Ishemberti i̱ “dooshima” la i̱ hemba gbanger, akaa shin mbamhen je kpa vea fatyô u doon or ishima. Ikyav i tesen yô, Ruamabera ôr kwagh u ‘tar u̱ de kera doon se ishima ga.’ (1 Yohane 2:15) Kpa “erdoo” yô, ka a̱ ôron kwagh a̱ teren un yô, i lu sha kwagh u ior kpee, hemban je yô ka í lu kwagh u mba ve civir Aôndo la. Ka nahan ve Mika 7:20 a ôr kwagh u Aberaham u yange civir Aôndo la a kaa ér i ‘tese Aberaham erdoo’ ye.
14, 15. Mba tesen erdoo nena, man i tese ikyav i erdoo ken akumahiange ne nena?
14 Profeti la ôr kwagh u Yehova ken Mika 7:18 kaa ér, “erdoo doo U.” Shi ken Mika 6:8 kpa i kaa a vese ér se̱ de eren a er erdoo tseegh ga, kpa erdoo a doo se ishima. Avur a ruamabera ne tese se nyi kwagha? Á tese se ér or ka nan kar a ishima i nan ve nan er erdoo ye, mba kighir a kighir or ér nana̱ er erdoo ga, or ka nan er un sha ci u nan soo u eren nahan. Er hen Yehova kpa i lu nahan, se kpa ka i doo se kpishi u eren erdoo hen mba kwagh a tser ve la.
15 Í fa ior mba Aôndo sha imba erdoo la nyian. Nenge ikyav i môm. Ken uwer u Jun 2001 la, uraahumbe u kpilighyol va ta sha gar u Texas, ken tar u U.S.A. la je vihi uya kuma er 70,000 nahan, man uya mba Mbashiada mba Yehova lu ker hemban deri 700. Yange Mbashiada mba kuman iyenge er 10,000 nahan ve na ayol a ve gbilin sha u wasen anmgbianev vev mba ken Kristu mba ve lu ken ican la. Ior mbà nan ayol a ve gbilin mban yange ve nôngor sha tom nduuruu tugh man atetan, kua ken mbee u sati kpaa, je war kuman inyom jimin sha u hiden maan Ayou a Tartor 8 man uya 700 sha ci u anmgbianev vev mba ken Kristu. Mba yange ve fatyô u eren tom ne sha ave ve ga yô, ve na kwaghyan man ikyav mbi eren tom la a mi, kua inyaregh kpaa. Kanyi yange i̱ na ve Mbashiada udubu udubu mban mough sha u wasen anmgbianev veve? Ityôkyaa yô ve lu tesen ‘erdoo.’ Shi er se fe ser anmgbianev asev tar sha won cii mba a erdoo imba ne nahan, kpe se iyol ken ishima kpen kpen! Sha mimi yô, u ‘eren erdoo’ la, ka ikyav mbi yuhwan ga, kpa gema ka kwagh u nan se iember!
Hide a Iyol Ijime er U Lu Zenden vea Aôndo La
16. Ka ikyav i nyi i̱ tese tseer tseer er i gbe u se hide a iyol ijime er se lu zenden vea Aôndo laa?
16 Kwagh u sha utar u í soo hen avese, u i nger ken Mika 6:8 yô, ér, “u hiden a iyol ijime er u zenden vea Aôndo wou la.” Inja na yô ér se̱ kav mbamyina asev nahan se̱ suur sha Aôndo. Ikyav i tesen yô: Tôô ase wer anwanyekwase nan kôr ter u nan uwegh gbang gbang ve nyôr ken uraahumbe mba yemen mape. Wanyekwase la fa dedoo je wener tahav nav mbu yina, kpa a gema a fa ér tahav ban ter na ga. Se kpa doo u se fa mbamyina asev, kpa se gema se suur sha Ter wase u sha la di er wanyekwase la nahan. Se er nan ve se lu a imba vangertiôr nee? Hiihii yô, ka sha u umbur ityôkyaa i í ne ve i lu a inja u lun a Yehova ikyooso ikyooso la. Mika umbur se atôakyaa a atar shon, ér: Yehova ka Orpaan se shi ka Orhemen se gbenda shi ka Orkuran wase kpaa.
17. Yehova yima ior nav mba sha ashighe a tsuaa la shi hemen ve shi kura ve kpaa nena?
17 Sha kwagh u Mika 6:4, 5 a er yô, Aôndo kaa ér: “Ka Mo M dugh a ven ken tar u Igipiti ye.” Een, Yehova lu Orpaan Iserael. Yehova shi za hemen kaa ér: “M tindi Mose er a̱ hemen ne, kua Aron man Miriam kpaa.” Yange Mose man Aron ve hemen ikyurior la gbenda, shi Miriam yange hemen kasev mba ken Iserael ken amar a yange ve vine sha u ember mhembe ve la. (Ekesodu 7:2; 15:1, 19-21; Duteronomi 34:10) Yehova yar tom a ior mbacivir un sha u hemen ior nav. Yehova umbur ikyurior i Iserael ken ivur i sha 5 la ér yange un kura ve sha ikyev i mbaihyomov vev, Balaki man Balaam, shi un kura ve sha tiôngbenda u masetyô u zende ve la kpaa, hii hen Shitim ken Moabi zan zan ar hen Gilgal ken Tar u Ityendezwa la.
18. Aôndo ngu a yima se shi ngu a hemen se shi kor se ainge kpaa nena?
18 Kape se kpa se zenden vea Aôndo ve, una yima se ken tar u Satan ne, una hemen se sha ikyev i Mkaanem nam man nongo Na, shi una kura nongo na shon jimin cii sha ikyev i mbaahendanev je la. Sha nahan yô, se mba a ityôkyaa i vesen i kôron Ter wase u sha la sha uwe gban gban, er se nyer ken uraahumbe u bo ne, se lu yemen sha tiôngbenda u masetyô u za nyôron ken tar u he u perapera u Aôndo u ú hembe Tar u Ityendezwa u ngise la.
19. Ka sha nyi gbenda iyol i hiden a mi ijime i bende a mbamyina aseva?
19 U hiden a iyol ijime er se lu zenden vea Aôndo la shi una wase se u nengen a mbamlu asev sha inja. Kwagh ne ngu nahan sha ci u u hiden a iyol ijime la wa u se fan mbamyina asev mbara ker. Mshiyol shin iyolbeen ia fatyô u turen se sha kwagh u se fatyô u eren ken tom u Yehova yô. Nahan kpa u se den ser kwagh ne a na se iyolkpen yô, doo u se umbur ser Aôndo lumun a uiniôngon asev kua iniaav mbi se ne la ‘sha kwagh u se lu a mi la, ka sha kwagh u se lu a mi ga la ga.’ (2 Mbakorinte 8:12) Jim je yô, Yehova soo ér se̱ civir un sha ishima i môm, se̱ eren kwagh u mbamlu asev ve ne se ian u eren la cii. (Mbakolose 3:23) Shighe u se nenge kwagh sha gbashima man sha ishima i tseen ken tom wase er se fetyô la cii yô, Aôndo una na se averen a na ngôgh.—Anzaakaa 10:22.
Ishimawan I Ne Mkom
20. Kanyi kwagh se fa ve ia wase se u tesen ér se mba a ishimawan imba er Mika laa?
20 Se nguren zuan a iveren i Aôndo yô, kwagh la una mgbegha se u dondon ieren i Mika la. A kaa her ér: “Me kegh Aôndo u myom wam.” (Mika 7:7) Mkaanem man zua sha iyol yase i hiden a mi ijime er se lu zenden vea Aôndo la nena? U se keghen shin lun a ishimawan la, una wase se se kera ure ser iyange i Yehova la ngi timbir yum ga. (Anzaakaa 13:12) Sha kpôô yô, se cii sar se ape botar ne a kure. Nahan kpa, se fa ser hanma sati u a kar yô, ior udubu udubu ka ve hii a hii u zenden vea Aôndo. Kwagh ne gema na se ityôkyaa i injaa i lun a ishimawan. Orshiada ugen ua civir Aôndo ica i gbe yô ôr kwagh sha kwagh ne kaa wener: “Ka mea gbidye kwar sha anyom a á kar ken ijime i hembe 55 la yô, m lumun mer sha mimi yô ma kwagh je kpa saam sha ci u m wa ishima m ngu keghen Yehova yum ga. Kwagh u a gem a er yô, m de m war a war ishôm sha akaa kpishi.” We kpa imba kwagh la er ú we?
21, 22. Mika 7:14 ngu kuren ken ayange ase ne nena?
21 Se mba zough a mtsera sha u zenden vea Yehova je ka u hunan ga. Er se ôr ken Mika 7:14 nahan, Mika tôô ior mba Aôndo kar sha iyôngo í í lu sha ikyev i or u kuran í yô. Nyian u kwaghôron u profeti ne á lu kuren sha gbenda u vesen ne kpa, asande a Iserael u ken jijingi la man “iyôngo igen” ne kpaa cii, mba ken mkor sha ikyev i Yehova, Orkuranilev u ve ne un jighjigh je ve te ishima kera la. Ve tema “tseke ve, ken ikô ker atô u Karmel,” mba paleghaa aa tar u ú lu hemban vihin tumen a tume inya ken jijingi ne.—Yohane 10:16; Duteronomi 33:28; Yeremia 49:31; Mbagalatia 6:16.
22 Heela tseegh ga, kpe ior mba Aôndo iyol er Mika 7:14 yange tsengapasen nahan. Mika ôr kwagh u iyôngo i Aôndo shin ior nav, kaa nahan ér: “De, ve̱ yaan toho ken Bashan man Gileadi.” Di vough er iyôngo i ken Bashan man Gileadi yange í yaan toho u ndor gese gese, í kpeen í iyol nahan, kape ior mba Aôndo kpa i kpe ve iyol ken jijingi je la—ngun kpa shi ka iveren i mba ve hidi a ayol a ve ijime ve zenden vea Aôndo la ve zuan a mi je ne—Numeri 32:1; Duteronomi 32:14.
23. Kanyi kwagh se fatyô u henen ken Mika 7:18, 19?
23 Ken Mika 7:18, 19 la, profeti la ta iwanger sha isharen i Yehova a lu a mi u den mba ve gem asema la asorabo a ve la. I kaa ken ivur i sha 18 la ér Yehova “deen iferkwagh” shi “deen atindi a peren.” Shi, er i pase ken ivur i sha 19 la nahan, una “haa asorabo ase cii shin aiv a zegemnger.” Kwagh ne tese se nyi? Se pine ayol a ase se fa aluer se mba dondon Yehova sha gbaa ne yô. Se mba den mbagenev asorabo a ve er se la kpa? Aluer ambaaior la zungwe sha asorabo ve, ve soo u himen iyongo yô, se dondo nen ikyav i Yehova i soon u den asorabo vindi vindi je shi hungur a mi kpaa la.
24. U zua a iwasen ken kwaghôron u profeti u Mika la nena?
24 Se zua a mtsera ken akaa a se hen ken kwaghôron u profeti u Mika ne nena? Kwaghôron u profeti ne umbur ser ér, Yehova ka a na mba ve kporom ikyua hen a na la cii ishimaverenkeghen i mimi. (Mika 2:1-13) Shi i taver se ishima kpaa ér se̱ er kwagh u se fetyô u eren la cii sha u samber a mcivir u mimi, sha er se zende ken iti i Aôndo gbem sha won yô. (Mika 4:1-5) Shi se cii kwaghôron ne taver se ishima ér aluer mlu wase ngu nan nan kpa, se fatyô u eren kwagh u Yehova a soo hen avese yô. Sha mimi yô kwaghôron u profeti u Mika ne taver se a taver ishima ér se̱ zende ken iti i Yehova.
Ú Na Mlumun Wer Nyi?
• Sha kwaghôron u i nger ken Mika 6:8 la yô, kanyi kwagh Yehova a lu keren hen avese?
• Aluer ka u se “eren kwagh u mimi” yô, kanyi kwagh i lu hange hange i se ere?
• Se er nan ve se tese ser ‘erdoo doo se’?
• Mhidi u ‘hiden a iyol ijime er se lu zenden vea Aôndo’ la kua nyi man nyi kere?
[Study Questions]
[Pictures on page 15]
Shin er ifer i lu sha ayange a Mika kpishi nahan kpa, Mika fatyô u eren sha akaa a Yehova yange soo ér a er la. Se kpa se fatyô u eren sha akaa a a soo hen avese la.
[Picture on page 17]
Eren kwagh u mimi a ior sha u eren shiada hen hanma nyityô or cii
[Pictures on page 17]
Tese wer erdoo doo u ishima sha u kuren mbamgbe mba ior mbagenev
[Picture on page 17]
Er kwagh u tahav ou mbu ar sha mi la kpa fa mbamyina ou