Mbahemenev Mbaaduav Kpa Ve̱ Waan Ave sha Akaa a Patii?

BISHÔP u tamen ugen ken tar u Kanada ôr a mbakwaghaôndo mba ve mough ken ityar igen ve za ken tar na yô wener, “pati u eren una fatyô u wasen mbaatsanev . . . Aluer pati u í lu eren la ngu sha ishima i Aôndo ga je kpa, ‘gba u se er pati keng sha er se wase mbaatsanev, vea zua a ijirôron i mimi yô.’ ”—Catholic News.

Akaa a mbahemenev mbaaduav ve ôron ve te ikyaa a ave a wan sha akaa a patii la kera ka kwagh u he ga; mbahemenev mbaaduav mba pinen ishangen karen hemen tar kpa dumbur. Mbagenev nôngo ér vea sôr pati u eren pati a̱ doo. Mbagenev yô, í fa ve shi mba umbur ve sha uniôngon vev mba ve nenge sha ambaakaa er, ior cii ve̱ lu a ian i môm i eren kwagh, shin sha iniôngon í ve nenge ve yange ikpan i kôron ior la nahan.

Nahan cii kpa, mba zan adua kpishi ka vea nenge mbahemen ve ken adua vea taan ikyaa a vegher ngun shin ngula sha akaa a patii nahan, i doo ve ga cii. I nger kwagh sha ave a wan a mbahemenev mbaaduav ve we sha akaa a patii la ken ipipaabaver igen i í yer ér Christian Century la nahan ér, “ka mbaadua mba Protestanti ashighe agen yange ve gba ahon sha ave a mbahemenev ve we sha akaa a patii la ye.” Ior mba eren kwaghaôndo kpishi nenge ér côôci ka icighanjiir je ka u ma í eren akaa a patii ker ga.

Ave a mbahemenev mbaaduav ve we sha akaa a patii la na yô, ior mba i sar ve e̱r tar ma ú doo cii nyôr pinen mbampin mba injaav mban. Mba ve pasen kwagh u Kristu la vea fatyô u sôron pati u eren sha u keren hemen laa? * U yôôn angwe u patii la ka gbenda u Aôndo una va a gomoti u dedoo man tar u doon la shinii? Awashima u kwaghaôndo u Kristu sha hiihii je lu u van a gbenda u he u eren patii shinii?

Er Yange Mbahemenev Mbaaduav Hii u Wan Ave sha Akaa a Patii La

Or u timen sha akaa a mbayiase, Henry Chadwick ôr ken takerada u i yer ér The Early Church la wener, “yange i fa nongo u Kristu u tsuaa la aa tahav mbu keren ér vea hemen tar ne ga la.” Yange ve “waan ave sha akaa a patii ga, shi ve eren ayôôso ga, shi ve nôngon ityav kpaa ga. Takerada u i yer ér, A History of Christianity la kaa ér: “Mbakristu cica cii yange ve gba zwa môm kpiaan ér ma Orkristu môm nana̱ de nyer pati, nana hemen tar ga . . . Zan zan je va ar sha mhii u derianyom u sha utar la je kpa, Hippolytus kaa ér yange a̱ gba u orjir nana hingir Orkristu yô, saa nana vande den tom u lun orjir la hiihii.” Kpa tegh tegh tsô ior mba tahav hange ve la hii u hemen ken atôônanongo, tôôn atiatom a keren icivir sha ci ve ayol a ve. (Aerenakaa 20:29, 30) Mbagenev gema soo u lun mbahemenev mbaaduav shi lun mbahemenev mba patii kpaa. Kwagh va gem ken gomoti u Roma la kpoo yô, mbaaduav mban maa zua a ian i ve lu keren la.

 Ken inyom i 312 S.W. la Kônstantin Tor u Roma u lu or u fan Aôndo ga la, gema hingir Orkristu ken iti. Kwagh u hemban kpilighyol je yô, ubishôp mba côôci lumun u dondon tor u fan Aôndo ga ne, sha er na ve ityom yô. Henry Chadwick nger ér: “Côôci maa gba wan zwa sha hemen u taregh seer a seer cii.” Nahan ave a mbaaduav wa sha akaa a patii ne er ve nyi?

Er Pati Bende a Mbapasen Kwaghaôndo Yô

Lu Augustine, orivangeli u Mbakatoliko u ken derianyom u sha utaan hemba samber a ityesen i kaan ér Aôndo na mbaaduav ian i eren pati la cii ye. Á kaa wener sha mnenge na yô côôci ia hemen akuraior, shi ia va uumace a bem kpaa. Kpa or u timen sha akaa a mbayiase H. G. Wells gema nger wener: “Hii ken derianyom u sha utaan la zan zan va ar sha derianyom u sha pue kar utaan la cii, igbekera i dondon mhen u yange i due a mi ér mbakwaghaôndo vea kar a hemen gomoti u taregh ne due tseer tseer ken Yuropa.” Mbakristu Mbaaiev fatyô u van a bem ken Yuropa tsô kpaa ga, man hide sha tar jimin je yô kera ka kwagh u ôron a ôr ga. Kwagh u í senge ér ka Mcivir u sha inja i Kristu la kera lu a icivir sha ishigh ki ior tativ ga cii. Lu nyi kwagh i zayol jimi?

Ior kpishi mba ve senge ér mba pasen Kwagh u Kristu la ve tsue ve nyôr pati a awashima u injaa je, kpa mba nyer yô ve hii u eren aferakaa. Martin Luther, or u pasen kwagh shi lu or u geman Bibilo kpaa la za iti sha iniôngon na i ma un ve a mgem ken Côôci i Mbakatoliko la. Nahan kpa, mtil u a tile a hendan kwagh a atesen a côôci dông la na yô ior soo kwagh na kpishi, kpa lu ior mba kwagh u patii gba ve ishima, ve lu keren ikyereve i van a ahendan la ve soo un yum nahan ye. Luther kpa ngur wan zwa sha akaa a patii taveraa yô, icivir na maa pande sha ishigh ki ior kpishi. Sha hiihii la yô, kwagh u atsanaior a kahan sule a á lu hendan kwagh a atiator sha ican i á lu yan la doo un tsung. Kpa, ahendan ne nga va nungwan ipila sha mi yô, á wa atiator kwagh ér a̱ cagh a cagh mba ve lu hendan kwagh a ve la, nahan kwagh ne na yô i wua atsanaior udubu udubu. Kape i lu je ve mbaatsanev nenge un ér ngu or u nengen mker je la. Shi Luther wa atiator kwagh kpaa ér a̱ hendan kwagh a tor u Mbakatoliko la. Sha kpôô yô, sha mhii u nongoior u ú dondo Luther, i gem yilan ve ér Mbaprotestanti hii u hendan kwagh la je, maa ve hii u eren pati kpaa. Luther va lu a tahav yô, hingir nena? Tahav mbura vihi un vindi vindi. U tesen ikyav yô, er sha hiihii la soon ér i̱ kighir ior mba ve vende ityesen na mbara sha apera ga nahan kpa, ken masejime yô á wa akar a na a patii kwagh ér a̱ nande ior mba ve vende batisema u eren anikyundanev la cii.

John Calvin lu orhemen adua u zan iti kpen kpen ken gar u Jeniva, kpa un kpa va hingir u lun a tahav sha akaa a patii tsung je. Michael Servetus va tesen wanger wanger ér ma ijiir i môm tsô kpa ngi ken Ruamabera ape i er kwagh u Mbautar ga yô, Calvin tile sha tahav mbu patii mbu lu a mi la, nahan sue m-nande u i kange Michael Servetus sha kon, i nande la. Nenge aeren ne a gbe ica a atesen a Yesu la sha wono!

Alaghga tsô kwagh u i er ken 1 Yohane 5:19 la yange hungur ior mban, gadia i kaa hen ijiir la ér: “Tar cii ngu sha ikev i Orbo.” Mimi je yange gba ve ishima u ma ve ser pati u eren keren tahav, ma a lu gudaa, shin yange lu di u ma ve zough aa tahav, shi ma ve lu a azende a tagher tagher ken gomoti la yange gba ve ishima? A̱ lu nyi je i̱ lu awashima ve kpa, yange ma ve umbur mkaanem ma Yakobu, orhenen u Yesu a nger ne, ér: “Ne fa er u yan ikar a tar i lu u lun ihom a Aôndo gaa? Nahan yô, or u i sar nan ka lun ikar a tar yô, nan hingir orihom u Aôndo je ve.” (Yakobu 4:4) Yakobu fa kwagh u Yesu lu ôr a mbahenen nav yô, wener: ‘Mba ior i tar ne ga, er Mo kpaa M lu or u tar ne ga nahan.’—Yohane 17:14.

[Footnote]